ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Φ.Π.Ψ. Τομέας Παιδαγωγικής Αντιγόνη-Άλμπα Παπακωνσταντίνου, MSc, PhD Εντεταλμένη Διδασκαλίας Πανεπιστημίου Αθηνών

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στερεότυπα με βάση το φύλο Βιολογικό φύλο Κοινωνικό φύλο Οι μορφές συμπεριφοράς που η κοινωνία θεωρεί ως αποδεκτές και αρμόζουσες για κάθε φύλο Τα παιδιά χρησιμοποιούν τα ίδια στερεότυπα που χρησιμοποιούν οι ενήλικες για το ρόλο των φύλων Η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης μελετά τη γυναίκα ως μαθήτρια και ως εκπαιδευτικό

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η Ελλάδα είναι η λιγότερο φιλική προς τις γυναίκες χώρα της Ευρώπης των 15 η χώρα, δηλαδή, που τιμά λιγότερο την ισότητα των φύλων Οι συντάκτες της έκθεσης βάσισαν τα συμπεράσματά τους σε πέντε κριτήρια: την οικονομική συμμετοχή (ισότιμη εργασία, με ισότιμο μισθό), τις οικονομικές ευκαιρίες (πρόσβαση στην αγορά εργασίας), την πρόσβαση στην πολιτική εξουσία (εκπροσώπηση των γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων), την απόκτηση γνώσης (πρόσβαση στην εκπαίδευση), και τέλος, την υγεία και ευημερία (πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη)

Άνιση κατανομή γυναικών ως προς το επιστημονικό πεδίο Γυναίκες Άνδρες Τεχνολόγοι Φυσικοί Μαθηματικοί Οικιακής Οικονομίας Φιλόλογοι

Φιλοσοφική – Παιδαγωγική Ακαδημία Επιλογή σπουδών Κορίτσια Φιλοσοφική – Παιδαγωγική Ακαδημία Αγόρια Πολυτεχνείο

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Τα κορίτσια που παρακολουθούσαν το 2000 – 2001 θετικές επιστήμες αντιπροσώπευαν το 14,5% του συνόλου των φοιτητών ενώ τα αγόρια το 26,7%, δηλαδή ποσοστό σχεδόν διπλάσιο Το ποσοστό των πρωτοετών φοιτητών του μαθηματικού τμήματος το 2000 – 2001 ήταν 62% Το 2003 το 62,24% των εγγεγραμμένων φοιτητών ήταν γυναίκες

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γιατί τα κορίτσια δεν ακολουθούν πανεπιστημιακή καριέρα; Απόφοιτοι ακαδημαϊκής χρονιάς 2001 - 2002 Μεταπτυχιακού Διδακτορικού Σύνολο Γυναίκες Ποσοστό 2859 1590 55,61% 857 321 36,68%

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η πανεπιστημιακή καριέρα απαιτεί: Απαιτήσεις που δύσκολα συνδυάζονται με οικογενειακές υποχρεώσεις Συνέπεια = συγκέντρωση των γυναικών στις χαμηλότερες βαθμίδες, στασιμότητα εγρήγορση ατέλειωτες ώρες δουλειάς παραγωγικότητα

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πρυτάνεις – Αντιπρυτάνεις και Κοσμήτορες των ΑΕΙ ανά φύλο

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Οι ανισότητες στο χώρο της εκπαίδευσης σήμερα έχουν ποιοτικό μάλλον παρά ποσοτικό χαρακτήρα, τουλάχιστον στην Α/θμια και Β/θμια εκπαίδευση των γυναικών Η ισχύουσα εικόνα αντανακλά και συμβάλλει στην αναπαραγωγή των κυρίαρχων εξουσιαστικών σχέσεων ανάμεσα στα δυο φύλα Σε όλες τις βαθμίδες ισχύει το φαινόμενο της γυάλινης οροφής

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η γυναίκα εκπαιδευτικός Επαγγέλματα και φύλο : στερεότυπα που συνδέονται με το ρόλο της μητέρας και της συζύγου – αναφορές στη «φύση της γυναίκας» Στο χώρο της εκπαίδευσης, ενώ οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα, παρατηρούνται τα εξής: συσσώρευση σε συγκεκριμένες εκπαιδευτικές βαθμίδες μειωμένη συμμετοχή σε θέσεις εξουσίας απόκτηση λιγότερων προσόντων σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους με το πέρασμα των ετών

Οι γυναίκες στην Α/θμια Εκπαίδευση

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Το ποσοστό των ανδρών εκπαιδευτικών μειώνεται όσο πιο μικρής ηλικίας-τάξης είναι οι μαθητές. Σύμφωνα με την έρευνα των Αναγνωστοπούλου, Αρβανίτη και Καταρτζή «οι άνδρες εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι είναι ή θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικοί στην Α’ Τάξη. Ωστόσο αρκετοί εκφράζουν αμφιβολίες μήπως η απειρία τους δυσκολέψει στο έργο τους, μήπως δεν τα καταφέρουν να ˝πλησιάσουν˝ τους μικρούς μαθητές, μήπως έχουν αυταρχικό στυλ, ακατάλληλο για παιδιά αυτής της ηλικίας, μήπως ο κοινωνικός περίγυρος τους αποδοκιμάσει»

ΑΝΙΣΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ – ΛΥΚΕΙΟ – Τ.Ε.Ε.

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γιατί οι γυναίκες προτιμούν το γυμνάσιο; Γιατί οι άντρες προτιμούν το λύκειο; Λιγότερη κούραση Λιγότερη προετοιμασία Ψευδαίσθηση μικρότερης ευθύνης Περισσότερος χρόνος και δυνάμεις για την ενασχόληση με τη δική τους οικογένεια Η εξειδίκευση μαθημάτων Η μεγαλύτερη ηλικία Μεγαλύτερο κύρος Αυξημένο γόητρο

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ «Αποκλεισμένη πλειονότητα αποτελούν οι γυναίκες αναφορικά με τις ανώτερες διοικητικές θέσεις» 2004 Άνδρες Γυναίκες Διευθυντές Εκπ/σης Α/θμιας 54 3 Διευθυντές Εκπ/σης Β/θμιας 52 6 Προϊστάμενοι Α/θμιας 130 22 Προϊστάμενοι Β/θμιας 134 26 Εκπροσώπηση των δύο φύλων στη στελέχωση της εκπαίδευσης

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σχολικοί Σύμβουλοι Πρωτοβάθμιας Βαθμίδα Εκπαίδευσης υποψή φιοι επιλε γμένοι Άνδρες % Γυναίκες % Άνδρες % Προσχολική Εκπαίδευση 100 Δημοτική Εκπαίδευση 78,6 21,4 82,6 17,4 Ειδική Αγωγή 76,7 23,3 87,5 12,0

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αίτια περιορισμένης συμμετοχής των γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις: Δυσκολία συνδυασμού οικογενειακών υποχρεώσεων με τις απαιτήσεις της ανώτερης θέσης Δυσκολία αποδοχής της εξουσίας τους από ετερόφυλους αλλά και ομόφυλες Μικρή συμμετοχή στα συνδικαλιστικά δρώμενα. Στερούνται των κατάλληλων γνωριμιών Απουσία ανάλογων προτύπων {“καλή μαμά” ή “σιδηρά κυρία”;} Έλλειψη τυπικών προσόντων

ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΦΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ποιες οι συνέπειες αυτής της απουσίας ή υποεκπροσώπησης; Αδυναμία στήριξης και ενθάρρυνσης των άλλων γυναικών Δυσκολία υπέρβασης των στερεοτύπων του φύλου Απουσία προτύπων για τους μαθητές – διαιώνιση των στερεοτύπων