Στέλλα Βιολάντη Γρηγόριος Ξενόπουλος Εκπαιδευτήρια Δούκα Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Βασιλική Ι. Παπακίτσου

ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ  Από τους σημαντικότερους έλληνες λογοτέχνες. Γεννήθηκε το 1867 στην Κωνσταντινούπολη, μεγάλωσε στη Ζάκυνθο και σπούδασε μαθηματικά στην Αθήνα. Άρχισε την λογοτεχνική καριέρα του δημοσιεύοντας διηγήματα στις ημερήσιες εφημερίδες, με πρώτη την Εστία. Το 1896 άρχισε να συνεργάζεται με το λογοτεχνικό περιοδικό η Διάπλαση των Παίδων. Ασχολήθηκε, επίσης, με το θέατρο συμβάλλοντας αποφασιστικά στον εκσυχρονισμό του. Ο Γρηγόρης Ξενόπουλος υπήρξε ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής λογοτεχνίας και ένα μεγάλο μέρος του έργου του έχει μεταφραστεί στο εξωτερικό.

Κυριότερα έργα του είναι: Ο Ποπολάρος Το μυστικό της Κοντέσας Βαλέραινας Το Φιόρο του Λεβάντε Η Στέλλα Βιολάντη Στη Πεζογραφία αντιπροσωπευτικότερα έργα του Ξενόπουλου είναι : Ο Νουμάς Η Μαργαρίτα Στέφα Ο κόκκινος βράχος Πλούσιοι και φτωχοί

Περίληψη Ο Χρηστάκης Ζαμανός δουλεύει ως υπάλληλος του αγγλικού τυπογραφείου της Ζακύνθου. Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται την κόρη ενός πλούσιου μεγαλέμπορου, την Στέλλα Βιολάντη. Έτσι, αποφασίζει να της στείλει ένα γράμμα για να της εκμυστηρευτεί τα συναισθήματά του. Αυτή απαντά θετικά με τον ίδιο τρόπο. Όταν όμως μαθαίνει ο πατέρας της μαθαίνει τι έγινε, εξαγριώνεται κι οργίζεται, διότι του φαίνεται αδιανόητο η κόρη του να παντρευτεί κάποιον κατώτερης κοινωνικής και οικονομικής τάξης. Αποφασίζει να κλειδώσει την Στέλλα, αφού πρώτα την δείρει. Στην συνέχεια, ενώ ο Χρηστάκης παντρεύεται κάποια άλλη γυναίκα, η Στέλλα αρρωσταίνει. Τελικά, πεθαίνει χωρίς να μάθει για την υποκρισία και την ψεύτικη αγάπη του.

Ιστορικό-κοινωνικό πλαίσιο Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γράφει το 1903 το έργο «Στέλλα Βιολάντη» ,επηρεασμένος από την εποχή του με έντονα βιογραφικά στοιχεία. Η δυστυχισμένη κόρη πέθανε από το μαρτύριο επειδή αγνοούσε την πατρική εξουσία και έμεινε πιστή στον έρωτά της. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος , ένας πολυγραφότατος συγγραφέας, με αφηγηματική ευχέρεια και ικανότητα καταφέρνει να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Παρακολουθούσε και περιέγραφε τα προβλήματα των ανερχόμενων αστών όσο και των πιο φτωχών, υπήρξε γνώστης της παράδοσης .

Μάλιστα το γεγονός, στηρίζεται σε αληθινό γεγονός που συγκλόνισε την Αθηναϊκή κοινωνία του 1883. Ήταν συνηθισμένο φαινόμενο της εποχής, πατεράδες να κλείνουν στις σοφίτες τις ερωτευμένες κόρες τους για να ξεπεράσουν τον έρωτά τους. Σε κάποιες περιπτώσεις οι κοπέλες είχαν χάσει και τη ζωή τους. Ο ίδιος, ήθελε να στηλιτεύσει τα κοινωνικά στερεότυπα και τις ανισότητες σε βάρος των γυναικών και να επηρεάσει την κοινή γνώμη. Επομένως σαφέστατα έχει επηρεαστεί από το ευρύτερο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο της εποχής του.

Η Στέλλα Βιολάντη είναι μια πρόδρομος των σημερινών κοριτσίστικων αντιλήψεων με την συναίσθηση, την επίγνωση της ελευθερίας της, των ανθρώπινων δικαιωμάτων της, την δύναμή της και την πίστη της στα πράγματα που τα κορίτσια εκείνης της εποχής δεν είχαν και υπέκυπταν αγόγγυστα στην πατρική εξουσία. Το πρωτοποριακό δράμα του Ξενόπουλου φανερώνει πως ακόμα και στις πιο σκοτεινές εποχές , ο άνθρωπος μπορεί να βρει το θάρρος να υπερασπιστεί το δίκιο του και το σύντροφο της ζωής του.

Τα μυθιστορήματα που εξελίσσονται στην Αθήνα με υλικό την φοιτητική ζωή πριν ο συγγραφέας κλείσει τα 30 παραμένει πάντα ψυχογράφος και χρησιμοποιεί περιστατικά από την ίδια του την ζωή με τρόπο τέτοιο έτσι ώστε να περνούν ως φανταστικά. Αν και προερχόταν από εύπορη οικογένεια δεν ήταν ο ίδιος αριστοκράτης. Πίστευε σε ένα σοσιαλισμό που θα άλλαζε την κοινωνία χωρίς βίαιες ανατροπές και στη Στέλλα Βιολάντη προχωρεί με γρήγορο ρυθμό από την ευχάριστη ατμόσφαιρα ενός ζακυνθινού σπιτιού στην συγκλονιστική κορύφωση του εκούσιου θανάτου της νύφης.

Όταν ο πατέρας και η υπόλοιπη οικογένεια δεν θέλουν να της δώσουν τον εκλεκτό της, η ερωτευμένη επαναστατεί και αντιτάσσεται τη βία τους. Η σύγκρουση ήταν βίαια και δεν τελείωσε με την νίκη του αισθήματος. Ο Ξενόπουλος θεωρούσε το γράψιμο ως οφειλή διαπαιδαγώγησης και έργο ευθύνης υπέρ του συνόλου διότι με την άνοδο του πνευματικού επιπέδου του λαού οι άνθρωποι θα καταλάβαιναν το πραγματικό τους συμφέρον.

Η Στέλλα Βιολάντη γράφτηκε το 1829-1830 αλλά η δράση τοποθετείται όταν τα Επτάνησα βρίσκονταν υπο ενετική κυριαρχία με ακμάζοντα τα φεουδαλικά ιδεώδη με αποτέλεσμα να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από αυτό ο συγγραφέας. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έχει ζήσει την παρακμή των αρχόντων, τη νοθεία της αριστοκρατίας όπου προτρέχει το χρήμα και ακολουθούν τα ιδεώδη.

Το κοινωνικό κατεστημένο των αρχών του 20ου αιώνα έδωσε στον Ξενόπουλο την αφορμή να πλάσει μία ξεχωριστή ηρωίδα που εξυψώνει στα όρια του ιδανικού αποτελώντας πρότυπο μιας άλλης καλύτερης ζωής. Ο Ξενόπουλος παρακολουθούσε τα προβλήματα των συμπατριωτών του, πίστευε ότι με τις σοσιαλιστικές ιδέες του θα μπορούσε να διορθώσει την ανισότητα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.

Χαρακτηρισμός Ηρώων Χρηστάκης: -εγωιστής -καυχησιάρης -φτωχός -σκοπός του: να παντρευτεί μία πλούσια γυναίκα για να ζήσει μια "καλή" ζωή. Πατέρας της Στέλλας : -κλασσικό παράδειγμα ανδρός εκείνης της εποχής -σκληρός -υποκριτής -αγαπά την οικογένεια του, αλλά την προστατεύει με τον λάθος τρόπο -ενδιαφέρεται για το τι θα πει ο κόσμος -υποτιμούσε τις γυναίκες και τους οικονομικά και κοινωνικά κατώτερους του.

Μάνα της Στέλλας: -αφοσιωμένη στην οικογένεια της -υπάκουη στον άντρα της -δεν παίρνει πρωτοβουλίες -αδύναμη -δειλή -άβουλη Στέλλα: -δυναμική -θαρραλέα, τολμηρή επειδή ορθώνει το ανάστημα της στον πατέρα της -δεν υποτάσσεται στους κανόνες της εποχής της και της οικογένειας της -αποφασιστική -περήφανη

Μοτίβο της προίκας -Μοτίβο του νεανικού έρωτα -Μοτίβο της αντίρρησης των γονέων για γάμο με άτομα κατώτερης κοινωνικής τάξης -Μοτίβο της «επανάστασης» των παιδιών προς τους γονείς -Μοτίβο της υποκρισίας -Μοτίβο της ψεύτικης αγάπης

Σύγκριση των απόψεων του Ξενόπουλου για τη γυναίκα και την οικογένεια με τις σημερινές απόψεις Διαφορά κοινωνικής τάξης οι γυναίκες βρίσκονται σε κατώτερα κοινωνικά στρώματα από τους άνδρες η διαφορά της κοινωνικής τάξης επηρέαζε τη ζωή των ερωτευμένων Η γυναίκα : δεν μπορούσε να εκφράσει ελεύθερα την γνώμη της αντιμετωπιζόταν ως δούλα αφού δεν μπορούσε να κάνει ότι επιθυμεί και υποχρεωνόταν να κάνει ότι της λένε η γυναίκα αντιμετωπιζόταν άνισα σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας Η οικογένεια της δεν έδειχνε κάποιο συγκεκριμένο ενδιαφερον για αυτήν

2) “Τι θα πει ο κόσμος” η άποψή που είχαν οι ξένοι για μία οικογένεια ή για μία γυναίκα έπαιζε μεγάλο ρόλο Η γυναίκα δεν έπρεπε να ντροπιάσει την οικογένεια της (αλλιώς αυτό θα είχε μεγάλες συνέπειες για την ίδια ) 3) Αδιαφορία στις ανάγκες της ερωτευμένης κόρης Η οικογένεια της Στέλλας δεν ενδιαφερόταν για τα συναισθήματά της ίδιας την απέκλεισαν από κάτι που αγαπούσε και που την ευχαριστούσε

4) Σύγκριση με το σήμερα Στην σημερινή κοινωνία: οι γυναίκες δεν εξαρτώνται πλέον από τους άνδρες είναι αυτόνομες ελεύθερες να εκφράζουν τις γνώμες τους έχει ανέβει σε μεγάλο βαθμό η κοινωνική τους θέση οι γυναίκες σήμερα δεν τιμωρούνται για τα συναισθήματά τους είναι ελεύθερες να επιλέξουν όποιον άνδρα επιθυμούν Οι σχέσεις: γονιών –παιδιών σήμερα είναι καλύτερες αφού τα παιδιά δεν φοβούνται τους γονείς τους σε τόσο έντονο βαθμό Προίκας έχουν αλλάξει, εφόσον σήμερα μία γυναίκα μπορεί να παντρευτεί και χωρίς προίκα Μόρφωσης είναι καλύτερες εφόσον μπορούν να πηγαίνουν και τα κορίτσια ελεύθερα στο σχολείο

Ο ρόλος του Χρηστάκη • Ο Χρηστάκης παίζει σημαντικό ρόλο στην πλοκή του έργου • Ήταν υπάλληλος του Αγγλικού Τηλεγραφείου • Μελαχρινός, ψηλός με γυναίκες μικρές και μεγάλες • Προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τις κατακτήσει • Εγωκεντρικός και ματαιόδοξος • Επίμονος • Αποκαλύπτει στους φίλους του το ερωτικό γράμμα της Στέλλας • Επιπόλαιος • Δειλός και επιφανειακός στην συνάντηση του με τον Βιολάντη • Δεν αγαπούσε την Στέλλα • Πρέπει να ήταν και προικοθήρας • Κακός χαρακτήρας • Φοβητσιάρης

Η γυναίκα στο μυθιστόρημα (Βιολάνταινα , Στέλλα) Σαν σύζυγος: -απόλυτα υποταγμένη στα ‘θέλω’ του συζύγου της -δεν λαμβάνει καμία απόφαση μέσα στην οικογένεια -άβουλο ον -αδυνατεί να υπερασπιστεί το ίδιο της το παιδί Σαν κόρη: -Υποταγμένη στις επιθυμίες του πατέρα αφέντη. - Δεν έχει περιθώριο επικοινωνίας με τα άλλα μέλη της οικογένειας. - Με αφορμή τον έρωτά της, δείχνει ότι δεν πιστευει τυφλά τις απόψεις του πατέρα, όμως υπομένει διότι είναι ανθρωπίνως αδύνατον να ξεφύγει από τη βία που υφίσταται

Ο άνδρας στο μυθιστόρημα -απόλυτος κυρίαρχος -λαμβάνει όλες τις αποφάσεις χωρίς να υπάρχει αντίλογος Παναγιώτης Βιολάντης -χαρακτηριστικό παράδειγμα πατέρα της εποχής -βασικός του ρόλος η επιβολή της τάξης μέσα στην οικογένεια -για να επιβληθεί γίνεται απάνθρωπος βάρβαρος και βίαιος μιλώντας άσχημα και προσβλητικά -βαθύτερος στόχος η προβολή μιας ψεύτικης εικόνας της οικογένειας του στον έξω κόσμο έτσι ώστε να διασφαλίσει το κοινωνικό του κύρος -διαχώριζε τους ανθρώπους της τάξης του και απέκλειε όσους πίστευε ότι δεν ανήκουν σε αυτή

Βιολάνταινα -χαρακτηριστικό παράδειγμα γυναίκας σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία -παθητική και άβουλη προσωπικότητα -αδυνατεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της αλλά και την κόρη της Οι σχέσεις των μελών της οικογένειας -στάση αδιαφορίας των γονέων προς την κόρη τους -η μητέρα δεν μεσολαβεί για την βελτίωση των σχέσεων πατέρα-κόρης -δεν συμπονά την κόρη της κάνοντας της σκληρές υποδείξεις -συχνή βία μεταξύ τους με θήτη τον πατέρα και θύμα την Στέλλα -έλλειψη πραγματικής αγάπης και στοργής

Ψυχογραφικός και ηθογραφικός ρόλος του έργου • Η Στέλλα γυναίκα με δυνατή προσωπικότητα, αρνείται να υπακούσει περιφρονώντας την πατρική βία, παραμένοντας πιστή σε έναν έρωτα που δεν ήταν αντάξιος της δικής της ανυστερόβουλης και αθώας ψυχής, μεγαλωμένη σε μία ανδροκρατούμενη κοινωνία, απορρίπτει το πόλο της υπάκουης κόρης διεκδικώντας ανυποχώρητα το δικαίωμα στην ζωή και στον έρωτα. • Ο χαρακτήρας της δηλώνεται εξ αρχής και η ίδια δηλώνει την περηφάνια της και αναγνωρίζει την κοινωνική της θέση και αξία. Παρόλο που είναι το όμορφο πλουσιοκόριτσο με σοβαρότητα και αξιοπρέπεια απορρίπτει και περιφρονεί, περιμένοντας να αγαπηθεί αληθινά και να ζήσει το δικαίωμα στην επιλογή που υπερασπίζεται με ισχυρή θέληση και θαυμαστή μαρτυρική καρτερία απέναντι στο αυταρχισμό του πατέρα-αφέντη.

• Αποδέχεται τον εγκλεισμό της με ωριμότητα και δεν στερείται αρετής, αλλά διεκδικεί το δικαίωμα στον έρωτα συγκρουόμενη με τις παραδοσιακά επιβεβλημένες αξίες αγγίζοντας τα όρια μία πρόωρης επανάστασης. • Η τόλμη της πηγάζει από το πείσμα που έχει κληρονομήσει από τον πατέρα της και η αδιαλλαξία της θα αναγκάσει τον δυνάστη πατέρα της να αναθεωρήσει την τακτική του και να περιοριστεί σε μία προσπάθεια επίτευξης ενός αμοιβαίο συμβιβασμού. Στο τέλος πεθαίνει χωρίς να έχει προδώσει τις ιδέες της και τα αισθήματά της σε πλήρη αντίθεση με την στενοκεφαλιά του πατέρα της και την μικροψυχία του αγαπημένου της. Η Στέλλα έχει ήδη μεταμορφωθεί σε ηρωίδα.

Ποιο ήταν το τέλος της Στέλλας και πώς επηρέασε την οικογένειά της; Ποιο ήταν το  τέλος της Στέλλας  και πώς επηρέασε την οικογένειά της; Ο πατέρας της Στέλλας την βασάνισε και την οδήγησε στο τέλος της κλειδώνοντάς την στην σοφίτα του σπιτιού τους χωρίς φαγητό και νερό Δέρνοντας και βρίζοντάς την Μειώνοντας διαρκώς το ηθικό της Έχοντας όλα αυτά τα συναισθήματα κλεισμένα μέσα της καθώς και το γεγονός που δεν την άφηναν να εκφραστεί ελεύθερα, την οδήγησαν στο τέλος της.

Σε αντιδιαστολή με ότι έγινε όμως,  η οικογένεια της Στέλλας δεν αντέδρασε με ιδιαίτερο τρόπο  δεν επηρεάστηκε από το θάνατό της  Βέβαια, περισσότερη λύπη από όλους έκφρασε η μητέρα της Στέλλας και προφανώς τη μεγαλύτερη αδιαφορία ο πατέρας της. Έτσι, η οικογένεια της Στέλλας έμεινε άπρακτη . δεν μπορούσε πλέον να κάνει κάτι ώστε να επιστρέψει η Στέλλα.

Πηγές http://3lykioann.ioa.sch.gr/pubmath/FYLA.p df Διαβάζω265, 12/6/1991, σ.18-25 http://3lykioann.ioa.sch.gr/pubmath/FYLA.p df http://www.logotexniki.com/keimena/a--- th/arkoude-basileia---mathetria- 2014/arkoude-basileia---stella-biolante- gregorios-xenopoulos Σταύρος Καρόπουλος Δημήτρης Μπέρσος Γεωργία Μότσιου Νίκος Παππάς Τανίτα Τζοτζολάκη