Οι ανάγκες των ατόμων με ψυχικές διαταραχές

Κοινωνική Ψυχιατρική Tα έτη 1940-1950 αρχίζει να κάνει την επανεμφάνισή της η Κοινοτική-Κοινωνική Ψυχιατρική, «η οποία βρισκόταν σε ύφεση για κάποιο διάστημα λόγω της έντονης παρουσίας του ψυχαναλυτικού κινήματος». (Παπαπαδάτου Γ., Στογιαννίδου Α. 1988) «Η Κοινωνική Ψυχιατρική δεν ξεφεύγει από τις παραδοσιακές αρχές της κλινικής ψυχοπαθολογίας αλλά προσαρμόζεται στις συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικοπολιτιστικές συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται το άτομο σε ένα συγκεκριμένο χώρο. Δεν διαφωνεί με τη βιολογική υπόσταση της ψυχικής αρρώστιας, διευρύνει όμως τις μεθόδους και τους τρόπους αντιμετώπισης της ψυχικής αρρώστιας πέρα από το παραδοσιακό ψυχιατρείο έχοντας μια σφαιρική θεώρηση των αιτιολογικών παραγόντων της εκδήλωσής της με την βοήθεια άλλων επιστημών της συμπεριφοράς του ανθρώπου»(Μαδιανός Μ. 2000)

Κοινωνική Ψυχιατρική Oι βάσεις για την διαμόρφωση της κοινοτικής – κοινωνικής ψυχιατρικής μπαίνουν από τον Pinnel, ο οποίος πρώτος ισχυρίστηκε ότι ο ψυχικά ασθενής δεν είναι ολικά κατεστραμμένος αλλά μπορεί να συνεργαστεί ενεργά στη θεραπεία του. Παράλληλα, το 1952 ο ΠΟΥ «επανεδραιώνει σε μια δημοσίευσή : οι ασθενείς που τους επιτρέπεται να ζουν ολοκληρωμένα, ενεργά και υπεύθυνα κάτω από καλές συνθήκες βελτιώνονται πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά». Συνέπεια της νέας αυτής θεώρησης για την αποκατάσταση που επικρατεί την περίοδο αυτή, ήταν να αρχίσουν να αναπτύσσονται και να λειτουργούν και άλλες μορφές (εναλλακτικές) ψυχιατρικών υπηρεσιών οργανωμένες με τις σύγχρονες αντιλήψεις όπως Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κινητές Μονάδες, Ψυχιατρικά Τμήματα στα Γενικά Νοσοκομεία, Προστατευμένοι χώροι διαβίωσης (π.χ. Οικοτροφεία, Ξενώνες, Διαμερίσματα), επαγγελματικά εργαστήρια κ.α.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Η έννοια της αποκατάστασης αρχίζει να γίνεται αποδεκτή στην ψυχιατρική μετά την εισαγωγή της ψυχοφαρμακολογίας (1950). Οι ψυχικά ασθενείς αρχίζουν σταδιακά να μην θεωρούνται σαν παθητικά αντικείμενα αλλά ως ανθρώπινες υπάρξεις με ελπίδες, ευχές, φόβους και ατομικές δυνατότητες για ανάπτυξη (Μ.ΒΚαρύδη,2007)

ΟΡΙΣΜΟΙ Αποκατάσταση : «μία συνεχής διαδικασία που αρχίζει με την έναρξη και τη διάγνωση της νόσου και συνεχίζεται μέχρι την τελική τοποθέτηση του ατόμου στην κατάλληλη εργασία ή συνθήκες διαβίωσης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας της αποκατάστασης, η ενεργητική και συνεχής συμμετοχή του ατόμου θεωρείται πρωταρχικής σημασίας». Συμβούλιο της Ευρώπης, 1958

ΒΑΣΙΚΟΣ ΣTOXOΣ Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση στοχεύει να εξασφαλίσει στα άτομα με ψυχικές δυσκολίες τη δυνατότητα χρήσης των φυσικών, κοινωνικών και νοητών πόρων, προκειμένου να ζουν και να εργάζονται με όσο το δυνατόν λιγότερη φροντίδα και στήριξη. Anthony, WA & Liberman, RP (1986). The practice of psychiatric rehabilitation : Historical conceptual and research base. Schizophrenia Bulletin 12 (4): 542-553.

Οι χρόνιοι ψυχωσικοί παρουσιάζουν ελλείμματα στη σφαίρα των γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση για τα άτομα με σχιζοφρένεια αναφέρεται σε προγράμματα και θεραπευτικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην εξάσκηση δεξιοτήτων και συμπεριφορών που βοηθούν το άτομο να ζήσει ανεξάρτητα και αυτόνομα στην κοινότητα- εξάσκηση γνωστικών,κοινωνικών και εργασιακών δεξιοτήτων Τα προγράμματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, ως τριτοταγής πρόληψη, στηρίχθηκαν στο βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο και έθεσαν τις βάσεις μιας ολοκληρωμένης και εξειδικευμένης προσέγγισης για τους χρόνιους ψυχωσικούς ασθενείς με στόχο την αποιδρυματοποίηση τους

Αρχές προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης Η εξατομίκευση Η εμπλοκή των ασθενών Οι υπηρεσίες που βασίζονται στη κοινότητα για την υποστήριξη των ατόμων να αναλαμβάνουν κοινωνικούς ρόλους Η έμφαση στα υγιή σημεία Η ανάλυση των καταστάσεων Η εκπαίδευση δεξιοτήτων (Μ.ΒΚαρύδη,2007)

Αρχές προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (συνέχεια) Συνεργασία με την οικογένεια  Καταπολέμηση του αυτοστιγματισμού Η αυτοοργάνωση των χρηστών των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. (Μ.ΒΚαρύδη,2007)

Επιπλέον στόχοι προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης Τα προγράμματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης προσφέρουν στα άτομα με ψυχική νόσο την ευκαιρία να εργαστούν, να ζήσουν στην Κοινότητα, να απολαύσουν την κοινωνική ζωή με το δικό τους ρυθμό, μέσα από στοχευμένες και δομημένες παρεμβάσεις σε ένα υποστηρικτικό και ρεαλιστικό πλαίσιο (Antony, 1990) Χρειάζονται ικανότητες και υποστηρικτικά δίκτυα, προκειμένου να εκπληρώσουν τις απαιτήσεις των ρόλων της καθημερινής ζωής σε όλα τα επίπεδα Στρατηγικές: ενδυνάμωση των δεξιοτήτων, ενδυνάμωση υποστηρικτικού δικτύου του ασθενούς

Στόχοι ΨΑ Σε ατομικό επίπεδο,  Σε ατομικό επίπεδο, Με την σωστή φαρμακευτική αγωγή και κατ΄ επέκταση τη μείωση των συμπτωμάτων, η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση επιδιώκει την εκπαίδευση σε δεξιότητες ανεξάρτητης διαβίωσης και σε κοινωνικές δεξιότητες. «Η εκπαίδευση αυτή πρέπει να λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο του πραγματικού, των εμπειριών της καθημερινής ζωής και όχι σε κλειστούς μη πραγματικούς χώρους». (WHO – WAPR. Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση: Συναινετική Διακήρυξη. (1996). Παράλληλα, επιδιώκεται η ψυχολογική στήριξη των ασθενών αλλά και των οικογενειών τους καθώς και η ψυχοεκπαίδευσή τους.  Η ψυχοεκπαίδευση αφορά την ενημέρωση του ασθενή και της οικογένειάς του σε θέματα που αφορούν την ψυχική ασθένεια, γνώσεις οι οποίες μπορούν να προλάβουν τις υποτροπές και να αυξήσουν το επίπεδο λειτουργικότητας του ασθενή.

Στόχοι ΨΑ Η στέγαση είναι επίσης ένας από τους στόχους στους οποίους επικεντρώνεται η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση. Είναι όμως και ένα πεδίο της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που συχνά κρύβει κινδύνους ιδρυματοποίησης. Η ανεξάρτητη διαβίωση των ασθενών από μόνη της δεν καλύπτει τις ανάγκες τους αλλά ούτε μπορεί από μόνη της να ονομάζεται αποκατάσταση ή αποϊδρυματοποίηση (Μεγαλοοικονόμου Θ. (2004) Είναι απαραίτητη η ύπαρξη κοινοτικών υπηρεσιών (π.χ. Κέντρα Ψυχικής Υγείας), οι οποίες να λειτουργούν παράλληλα με τις στεγαστικές δομές και να συνεργάζονται με αυτές παρέχοντας ολιστική φροντίδα στους ασθενείς. Η επαγγελματική αποκατάσταση και η εύρεση εργασίας εμφανίζεται στους στόχους της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Μέσα από την εργασία ο ασθενής νιώθει σημαντικός ενώ βγαίνει από τον κύκλο της φτώχειας και της κοινωνικής απομόνωσης. Η ανάπτυξη αλλά και η διατήρηση κοινωνικών δικτύων υποστήριξης του ασθενή, η ενίσχυση δηλαδή των ανθρωπίνων του σχέσεων είναι ακόμη ένας βασικός στόχος αφού η κοινωνική αποδοχή και στήριξή του θα ενεργήσει σημαντικά στην πορεία της υγείας του. Τονίζεται παράλληλα και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με υγιείς δραστηριότητες που να προσφέρουν ευχαρίστηση στον ασθενή.

Σε κοινωνικό επίπεδο επιδιώκεται: Η βελτίωση της σχετικής νομοθεσίας. Ώστε να δημιουργηθεί «το τυπικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τα προγράμματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης θα μπορούν να πετύχουν τη μέγιστη αποτελεσματικότητα». (WHO – WAPR. Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση: Συναινετική Διακήρυξη. (1996). Οι ασθενείς θα πρέπει να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και να αποφεύγεται η περιθωριοποίηση και ο διαχωρισμός τους από το σύνολο του πληθυσμού. Η ενίσχυση των χρηστών των υπηρεσιών. Αποτελεί βασική αρχή και στόχο της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. «Οι χρήστες θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στο σχεδιασμό, την παροχή και την αξιολόγηση των προγραμμάτων». ((WHO – WAPR. Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση: Συναινετική Διακήρυξη. (1996). Η βελτίωση της κοινής γνώμης και των στάσεων που σχετίζονται με τις ψυχικές διαταραχές. Η τροποποίηση των στάσεων και της κοινής γνώμης που σχετίζονται με τις ψυχονοητικές διαταραχές και η εγκατάσταση νέων πεποιθήσεων, είναι μια διαδικασία που απαιτεί μεθοδικότητα και οργανωμένες προσπάθειες αλλά και πολύ χρόνο. Αντίθετα θεωρείται ότι «οι παρεμβάσεις μέσα από τη νομοθεσία μπορούν να παράγουν αποτελέσματα σε μικρότερο χρονικό διάστημα».

Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Οι στρεσσογόνοι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες κατέχουν εξέχουσα θέση τόσο όσον αφορά στη διάγνωση όσο και στη θεραπεία των ψυχώσεων Η στέγαση, η επαγγελματική αποκατάσταση, η απασχόληση και τα δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης είναι πλευρές της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης Οι παρεμβάσεις αυτές θέλουν τον ασθενή να βρίσκεται στην κοινότητα και όχι έγκλειστος σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται επίσης στην οικογένεια του ασθενή, η οποία συμμετέχει στην διαδικασία της θεραπευτικής αποκατάστασης (Μ.ΒΚαρύδη,2007)

Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις Μείωση της συμπτωματολογίας μέσω κατάλληλης φαρμακοθεραπείας, ψυχολογικών χειρισμών και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων. Μείωση των ιατρογενών προβλημάτων μέσα από τη μείωση ή και την απάλειψη - όπου είναι δυνατό - των αρνητικών σωματικών και συμπεριφορικών συνεπειών των ανωτέρω αναφερομένων ιατρικών παρεμβάσεων, όπως επίσης - και ιδιαίτερα - του παρατεταμένου ιδρυματισμού. Βελτίωση των κοινωνικών ικανοτήτων μέσω της αύξησης των κοινωνικών δεξιοτήτων των ατόμων, της ψυχολογικής αντιμετώπισης και της απασχόλησης. Μείωση των διακρίσεων και του στίγματος. Παροχή υποστήριξης σε εκείνες τις οικογένειες που έχουν ένα μέλος με ψυχονοητική διαταραχή. Κοινωνική υποστήριξη μέσω της δημιουργίας και διατήρησης ενός μακρόπνοου συστήματος κοινωνικής στήριξης, της ελάχιστης κάλυψης των βασικών αναγκών αναφορικά με τη στέγη, την απασχόληση, το κοινωνικό δίκτυο και τον ελεύθερο χρόνο. Ενίσχυση των χρηστών των υπηρεσιών μέσα από την αύξηση της αυτονομίας, της αυτάρκειας και των ικανοτήτων αυτοϋποστήριξης των χρηστών και των επαγγελματιών»

Ρόλος του ΚΛ (1) Από το 1904 ο Adolf Mayer εισήγαγε την Κοινωνική Εργασία στο χώρο της ψυχιατρικής καθώς θεωρήθηκε απαραίτητη ιδιαίτερα στη μετανοσοκομειακή φροντίδα των ασθενών Ο ΚΛ συμβάλει στην ανίχνευση, πρόληψη και αντιμετώπιση των συναισθηματικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων που παρεμβαίνουν στην έναρξη, πορεία και αποδρομή της ψυχικής νόσου των ατόμων ή κοινωνικών ομάδων (ΠΔ891-ΦΕΚ213/78) Αφορά στη σταθερή υποστήριξη των ψυχικά ασθενών, προκειμένου να αποκτήσου ή να βελτιώσουν τις ικανότητες τους ώστε να έχουν πρόσβαση σε κοινοτικές πηγές ή υποστηρικτικά δίκτυα Ενισχύονται οι δυνατότητες του ατόμου και αναγνωρίζει ο ίδιος ο ασθενής τις αδυναμίες του με στόχο την τροποποίηση τους Έμφαση στη συμμετοχή του ίδιου του ασθενούς στο θεραπευτικό πλάνο

Ρόλος του ΚΛ (2) Εφαρμόζει θεραπευτικές παρεμβάσεις με στόχο την εξάσκηση ικανοτήτων που ενισχύουν την απόκτηση αυτονομίας και ανεξαρτησίας στην Κοινότητα Είναι υπεύθυνος για την διερεύνηση εις βάθος της κοινωνικής πραγματικότητας του ασθενή Εργάζεται για την ανίχνευση και επίλυση των κοινωνικών παραγόντων που παρεμβαίνουν τόσο στην έναρξη και πορεία της ασθένειάς του όσο και στη διαδικασία της θεραπείας του με στόχο τον σχεδιασμό και την εφαρμογή της θεραπευτικής παρέμβασης

Ρόλος του ΚΛ (3) Αρχική αξιολόγηση για τη δυνατότητα ένταξης στο πρόγραμμα (κοινωνικά-δημογραφικά δεδομένα) Αξιολόγηση κοινωνικών δεξιοτήτων των ασθενών Αξιολόγηση του βαθμού Αυτοστιγματισμού Εκτίμηση ψυχοκοινωνικών αναγκών και δυνατοτήτων Διερεύνηση ενδοοικογενειακών σχέσεων Διερεύνηση του ρόλου του ατόμου στην κοινωνία Σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων παρέμβασης Συμβουλευτική υποστήριξη ατόμων και οικογενειών Λειτουργία ΚΕΟ ( ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων, ομάδα έκφρασης συναισθημάτων, ομάδα διαχείρισης ελεύθερου χρόνου, ομάδα στήριξης έκφρασης, κοινωνικοθεραπευτικές ομάδες (επικαιρότητας, κινηματογράφου, λογοτεχνίας, ψυχαγωγίας κ.α.), ομάδα θεραπευτικής κοινότητας.

Ρόλος του ΚΛ (4) Ενέργειες ευαισθητοποίησης της Κοινότητας Διερεύνηση κοινοτικών πηγών Υποστήριξη αυτοδιαχειριζόμενων δομών Συμμετέχει στα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα Εκπαίδευση εθελοντών

Problem solving method (Επίλυση Προβλήματος) Σκοπός να βοηθήσει το άτομο να αποκτήσει την ικανότητα αποτελεσματικής διαχείρισης και ελέγχου των δυσκολιών του, να ξεπεράσει τις απογοητεύσεις του και τελικά να καταστεί ικανό να βιώνει περισσότερη ικανοποίηση από τις καθημερινές του δραστηριότητες (Perlman, 1957) «Γνωστική δραστηριότητα η οποία στοχεύει στην αλλαγή του προβλήματος μέσα από την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων»

Φάση επαφής Α) Προσδιορισμός του Προβλήματος Β) Στόχοι Γ) Συμβόλαιο Δ) Διερεύνηση Φάση Συμβολαίου Α) Εκτίμηση του προβλήματος Β)Διαμόρφωση Σχεδίου Δράσης- Εναλλάκτικές λύσεις- Επιλογή μιας Εναλλακτικής Γ) Πρόγνωση αποτελέσματος Φάση Δράσης Α) Εφαρμογή Σχεδίου- Ανάθεση Ρόλων και δράσεων, εντοπισμός πηγών της Κοινότητας Β) Τερματισμός Αξιολόγηση αποτελεσμάτων και δυσκολιών Γ) Αξιολόγηση Καταλληλότητας στόχων και θεραπευτικών μεθόδων Στάδια επίλυσης προβλημάτων (Compton & Galaway)

Κοινωνικές δεξιότητες Οι κοινωνικές δεξιότητες (social skills) αντιπροσωπεύουν στοιχεία συμπεριφοράς, τα οποία όταν συνδυάζονται σε σωστή σειρά και χρησιμοποιούνται με σωστό τρόπο, παρέχουν τη δυνατότητα για μια επιτυχημένη καθημερινή ζωή αντικατοπτρίζοντας την κοινωνική ικανότητα (Kopelowicz A et al, 1996) Η εκπαίδευση των ατόμων που διαθέτουν ελλείμματα στην κοινωνική συνδιαλλαγή απαιτεί την επικέντρωση σε συμπεριφορές που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούμε δεδομένες

Το 1ο βήμα για την εκμάθηση «πως θα γίνω κοινωνικός» μπορεί να περιλαμβάνει την εκπαίδευση των ασθενών σε λεκτικές και μη λεκτικές συμπεριφορές, όπως η σημασία της γλώσσας του σώματος, η σημασία της ενεργητικής ακοής, οι εκφράσεις του προσώπου κ.α

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος καταγράφονται οι δυνατότητες, οι ελλειμματικές δεξιότητες μέσω κλινικών ψυχομετρικών εργαλείων, τα εμπόδια που παρατηρούνται από την αλληλεπίδραση του ασθενούς με άλλους καθώς και τα γνωσιακά ελλείμματα από την απόδοση του στο περιβάλλον του Είναι σημαντικό ο θεραπευτής να εξετάσει το περιβάλλον του ασθενούς καθώς αυτό μπορεί να έχει υποστηρικτικό και κινητοποιητικό ρόλο

Τύποι κοινωνικών δεξιοτήτων για την ανάπτυξη συμπεριφορών στο πλαίσιο της εξάσκησης κοινωνικών δεξιοτήτων Τύποι δεξιοτήτων Παραδείγματα δεξιοτήτων Κοινωνική αντίληψη Ακριβής αξιολόγηση συναισθηματικών εκφράσεων από άλλους Επεξεργασία κοινωνικών πληροφοριών Κατάλληλη ερμηνεία των νοημάτων που προκύπτουν από το λόγο, τις εκφράσεις Δεξιότητες απόκρισης Αποτελεσματική χρήση λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας Δεξιότητες συναισθηματικών δεσμών Έκφραση συναισθημάτων με οικογένεια, φίλους και δυνατότητα να μιλήσει κάποιος για τον εαυτό του Διαχειριστικές δεξιότητες Ικανότητες καθημερινής ζωής Δεξιότητες αλληλεπίδρασης με άλλους Να αρχίσει, να διατηρήσει και να τελειώσει μια συζήτηση Συμπεριφορές που καθοδηγούνται από κοινωνικές νόρμες Να μιλήσει ευγενικά Πηγή: Kopelowicz et al Recent Advances in Social Skills Training for Schizophrenia. Schizophrenia Bulletin 2006, 32:12-23

Διαχείριση αυτοστιγματισμού Στίγμα = σημάδι Στιγματίζω = δημιουργώ εμφανές –επώδυνο σημάδι σε κάποιον Αυτοστιγματίζομαι = δημιουργώ στίγμα στον εαυτό μου - πιστεύω ότι φέρω εμφανές ίσως και ανεξίτηλο σημάδι

Αυτοστιγματισμός Η αρνητικά φορτισμένη άποψη -θέση του ατόμου συνολικά για τον εαυτό του ή για τη «διαφορετικότητά του»

Αυτοστιγματισμός ατόμου με ψυχικά προβλήματα Το σύνολο των παραμέτρων που δηλώνουν τους τρόπους με τους οποίους ο ασθενής αντιλαμβάνεται και διαχειρίζεται τα βιώματα που προκύπτουν από τη νόσο του και από τις αρνητικές αντιδράσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος εξαιτίας της νόσου

Παράγοντες που επηρεάζουν τον αυτοστιγματισμό των ψυχικά ασθενών 1) Ως προς την πραγματικότητα της νόσου 2) Ως προς την εξέλιξη της πορείας της νόσου 3) Ως προς τα ιδιαίτερα ατομικά στοιχεία του ασθενούς 4) Ως προς την οικογένεια 5) Ως προς το κοινωνικό στίγμα 6) Ως προς τις κρατικές υπηρεσίες, τους θεσμούς και τους νόμους

Παρεμβάσεις για τη διαχείριση του αυτοστιγματισμού Σε ατομικό επίπεδο Σε επίπεδο ομάδας Σε ομάδες αυτοβοήθειας (Σωματεία ασθενών κ.α): ανταλλαγή εμπειριών ανάμεσα στα μέλη και παροχή βοήθειας από μέλη που έχουν λάβει εκπαίδευση και μπορούν να «μεταγγίσουν» την εμπειρία τους

Παρεμβάσεις για τη βελτίωση του αυτοστιγματισμού Στο άτομο - Στην ομάδα - Στην οικογένεια Ενημέρωση για την ψυχική νόσο Αποδοχή της πραγματικότητας Βελτίωση κοινωνικών δεξιοτήτων Ψυχοεκπαίδευση Υποστήριξη Στην κοινότητα Ευαισθητοποίηση σε άτομα – κλειδιά Δημιουργία δομών μέσα στη κοινότητα Ενίσχυση της αυτοοργάνωσης των ψυχικά ασθενών

Το βίωμα του Στίγματος Ο ασθενής εκτός των άλλων καλείται να αντιμετωπίσει δικές του προκαταλήψεις και στερεότυπα που είτε είχε πριν την εμφάνιση της νόσου, είτε εγκατέστησε κατά τη διάρκειά της. Τα συμπτώματά του, οι νοσηλείες του, η συνύπαρξή του με άλλους ασθενείς, οι γνώμες των θεραπευτών, η στάση της κοινωνίας τον φοβίζουν και τροποποιούν τη συμπεριφορά του, κατά τρόπο που να επηρεάζεται τελικά και η ίδια η έκβαση της θεραπείας του.

Το βίωμα του Στίγματος Τις περισσότερες φορές ο ασθενής θεωρείται και αντιμετωπίζεται ως ένα «αβοήθητο θύμα», που όλοι προσπαθούν να στηρίξουν με τους κατά το δυνατόν πιο αποτελεσματικούς τρόπους. Σπανίως όμως αυτές οι προσπάθειες αφορούν στο πως ο ίδιος ο ασθενής βιώνει το πρόβλημά του, τα συμπτώματα της νόσου του, τις νοσηλείες, την «ταμπέλα», την αλλαγή στη στάση των οικείων του και της κοινωνίας, την έκπτωσή του από τους κοινωνικούς ρόλους.

Ιδρυματοποίηση Ο ασθενής «ιδρυματοποιείται» μένοντας στο σπίτι του ή σε προστατευμένες στεγαστικές δομές, αρνείται να συμμετέχει σε προγράμματα αποκατάστασης ή απομακρύνεται από αυτά. Ταυτίζεται με το «ρόλο» του ασθενή και κατ’ αυτό τον τρόπο, δυσκολεύει τις προσπάθειες των θεραπευτών για κατανόηση και επίγνωση της νόσου. Ως εκ τούτου, ο αυτοστιγματισμός μπορεί να θεωρηθεί ίδιας σοβαρότητας με την καταθλιπτική συμπτωματολογία που τον απομονώνει κοινωνικά και τον κάνει να βλέπει τη ζωή χωρίς ελπίδα.

Η Επίδραση του Στίγματος στην Θεραπεία Η Επίδραση του Στίγματος στην Θεραπεία Ο ασθενής και η οικογένειά του σχεδόν πάντα κρατούν μυστική τη νόσο από τον κοινωνικό περίγυρο, δημιουργώντας ένα κύκλο αντιδράσεων στον ίδιο τον ασθενή, αλλά και αντίκτυπο στο άμεσο περιβάλλον, όπως και αντίστροφα.

Η Επίδραση του Στίγματος στην Θεραπεία Η Επίδραση του Στίγματος στην Θεραπεία Είναι γνωστό ότι οι αρνητικές επιδράσεις των απόψεων του κοινού μαζί με το ίδιο το βίωμα της νόσου μειώνουν την αυτοπεποίθηση του ψυχικά ασθενή και για το λόγο αυτό το στίγμα έχει θεωρηθεί μια σημαντική απειλή στη θεραπευτική διαδικασία και στην ένταξη των ασθενών. Πολλές έρευνες σημειώνουν ότι το στίγμα μειώνει την αυτοπεποίθηση και την κοινωνικότητα του ασθενή και έχουν ως αποτέλεσμα ακατάλληλες και παθολογικές στάσεις και συμπεριφορές.