Ακτινοπροστασία Αρχές και κανονισμοί ακτινοπροστασίας Εθνικό και Καποδιστριακό ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακτινοπροστασία Αρχές και κανονισμοί ακτινοπροστασίας Ευστάθιος Π. Ευσταθόπουλος Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής-Ακτινοφυσικής Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ Αγάπη Πλουσή Ακτινοφυσικός Ιατρικής Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Στόχοι της ακτινοπροστασίας Ελαχιστοποίηση της έκθεση του ασθενούς σε ιοντίζουσα ακτινοβολία χωρίς να υποβαθμίζεται η διαγνωστική πληροφορία ή το θεραπευτικό αποτέλεσμα. Διασφάλιση της ακτινοπροστασίας των επαγγελματικά εκτιθέμενων και του κοινού. Περιορισμός των κινδύνων που προέρχονται από τα στοχαστικά αποτελέσματα και αποφυγή καθορισμένων αποτελεσμάτων.

Βασικές Αρχές Ακτινοπροστασίας

Βασικές Αρχές Ακτινοπροστασίας Αρχή της Αιτιολόγησης Αρχή της Βελτιστοποίησης Αρχή των Ορίων Δόσεων

Αρχή της Αιτιολόγησης Τα διάφορα είδη δραστηριοτήτων με ιοντίζουσες ακτινοβολίες πρέπει να αιτιολογούνται εκ των προτέρων βάσει των πλεονεκτημάτων που παρέχουν. Η αιτιολόγηση μπορεί να έχει γενικό και όχι ειδικό κατά περίπτωση χαρακτήρα.

Αρχή της Βελτιστοποίησης Κάθε έκθεση, περιλαμβανομένων και των ιατρικών, πρέπει να διατηρείται τόσο χαμηλή όσο είναι λογικά εφικτό, λαμβάνοντας υπόψιν τις δυνατότητες της υπάρχουσας τεχνολογίας, τα πορίσματα της ανάλυσης ωφέλειας - κόστους, και γενικά κάθε σχετικό κοινωνικό και κοινωνικοοικονομικό παράγοντα.

Η αρχή αυτή δεν ισχύει στις ιατρικές εφαρμογές για τους ασθενείς Αρχή των Ορίων Δόσεων Δεν επιτρέπεται η υπέρβαση των ορίων δόσεων που καθορίζονται από τους κανονισμούς παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και αφού ληφθεί υπόψιν η Αρχή της Αιτιολόγησης. Η αρχή αυτή δεν ισχύει στις ιατρικές εφαρμογές για τους ασθενείς

Όρια Δόσης Α. Επαγγελματικά Εκτιθέμενοι Ολόσωμη έκθεση: 20 mSv/y

Όρια Δόσης Α. Επαγγελματικά Εκτιθέμενοι Nέα όρια δόσης για τον φακό τον οφθαλμών!!! Έκθεση mSv/yr Φακός οφθαλμών !!! 150 20 Δέρμα 500 Άκρα Recently, the annual dose limit for occupational exposure for the lens of the eye was reduced from 150 to 20 mSv. (ICRP statement 2011). This reduction was resulted from the fact that that radiation-induced cataracts can occur at doses lower than previously recognized. The previous threshold dose was about 5 Gy and now is estimated to be about 0.5 Gy irrespective of the dose rate. According to the ORAMED project (Optimization of RAdiation protection for MEDical staff, 2008-2011) the eye lens doses for IR and IC was ranged from 10 μSv to 4 mSv per procedure! 24% of the IR-IC physicians exceeds the annual eye lens dose limit of 20 mSv (ORAMED project)

Όρια Δόσης Α. Επαγγελματικά Εκτιθέμενοι 1 mSv κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης Μητέρες που γαλουχούν δεν πρέπει να απασχολούνται σε εργασίες που συνεπάγονται σημαντικό κίνδυνο ραδιενεργού ρύπανσης.

Όρια Δόσης Β. Γενικό Κοινό Έκθεση mSv/yr Φακός οφθαλμών 15 Δέρμα 50 Άκρα Ολόσωμη 1

Πρακτικά Μέτρα Ακτινοπροστασίας

Υποχρεώσεις γιατρών – Δικαιώματα ασθενών

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ Γνώση και τήρηση των Κ.Α. E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ Εκπαίδευση E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ Εφαρμογή Μεθόδων και Μέσων Προστασίας τόσο για τους ασθενείς όσο και για το υπόλοιπο προσωπικό Άδειες λειτουργίας E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΑΣΘΕΝΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ Φωτογραφικά δοσίμετρα Δοσίμετρα αμέσου ανάγνωσης Δοσίμετρα θερμοφωταύγειας E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Ελεγχόμενες περιοχές : δόσεις > 3/10 του ορίου Επιβλεπόμενες περιοχές : δόσεις < 3/10 του ορίου E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ Εργαζόμενοι κατηγορίας Α : Όσοι είναι πιθανό να λάβουν δόση μεγαλύτερη από τα 3/10 του ορίου Εργαζόμενοι κατηγορίας Β : Όσοι δεν είναι πιθανό να λάβουν δόση μεγαλύτερη από τα 3/10 του ορίου ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΕΚΤΙΘΕΜΕΝΩΝ Ετήσιες ιατρικές εξετάσεις 1. Πλήρης κλινική εξέταση 2. Εργαστηριακές εξετάσεις γενική αίματος, γενική ούρων, (ακτινογραφία θώρακος) 3. Οφθαλμολογική εξέταση E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΟΥ ΑΝΑΓΚΗΣ E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Εργαζόμενοι - Εξεταζόμενοι Μέτρα περιορισμού της έκθεσης εργαζομένων και εξεταζομένων στα Ακτινολογικά εργαστήρια 1. Γνώση και τήρηση όλων των κανόνων Ακτινοπροστασίας από το προσωπικό των εργαστηρίων. Οι Κανονισμοί Ακτινοπροστασίας επιβάλλουν στο προσωπικό των εργαστηρίων να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση (παρ. 1.1.7.α.) E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2. Στην είσοδο των χώρων που έχουν χαρακτηρισθεί, να υπάρχουν πινακίδες με το σήμα της ακτινοβολίας που να αναφέρουν το χαρακτηρισμό του χώρου, καθώς και την ένδειξη ‘ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ’ 3. Να έχει τοποθετηθεί η κατάλληλη θωράκιση, μετά από μελέτη Ακτινοπροστασίας, στους περιβάλλοντες τοίχους E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 4. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης πρέπει να ακτινοβολείται μόνο ο εξεταζόμενος, και πιο συγκεκριμένα, μόνο η περιοχή ενδιαφέροντος. Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό (π.χ. στις επεμβατικές πράξεις) και επιτυγχάνεται με καλή οργάνωση και σχεδιασμό του εργαστηρίου και εκπαίδευση του προσωπικού E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 5. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης πρέπει να προφυλάσσονται όσο είναι δυνατόν τα ευαίσθητα όργανα. Επίσης εάν χρειάζεται βοήθεια στήριξης ο ασθενής, αυτή να δίδεται από μη εργαζόμενο άτομο (π.χ. συνοδός), το οποίο να προστατεύεται το περισσότερο δυνατό 6. Να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στις γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία για την περίπτωση εγκυμοσύνης E. ΕΥΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΣ

Κουλτούρα Ακτινοπροστασίας

Ορισμός «Ο συνδυασμός γνώσεων, αξιών, συμπεριφορών και εμπειρίας σε θέματα ακτινοπροστασίας σε όλες της τις πτυχές, για τους ασθενείς, τους εργαζόμενους, τον πληθυσμό και το περιβάλλον, καθώς και σε όλες τις καταστάσεις έκθεσης, συνδυάζοντας την επιστημονική και κοινωνική διάσταση». from IRPA, Guiding Principles for Establishing a Radiation Protection Culture, Edition 2014

Στόχοι Παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας Παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας Προώθηση της γνώσης σχετικά με τους κινδύνους από την ακτινοβολία Ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων πρακτικών Έλεγχος του κινδύνου από την ακτινοβολία Καταμερισμός των ευθυνών μεταξύ των εργαζομένων Βελτίωση της ποιότητας ενός ήδη υπάρχοντος προγράμματος ακτινοπροστασίας

Τρόποι δημιουργίας Κουλτούρας Ακτινοπροστασίας Συνεχής εκπαίδευση και κατάρτιση: Το προσωπικό πρέπει να έχει επαρκείς γνώσεις σε θέματα ακτινοπροστασίας και βασικές γνώσεις της τεχνολογίας κάθε μηχανήματος. Ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων: Ακτινολόγοι, Ακτινοφυσικοί και Τεχνολόγοι πρέπει να συνεργάζονται στενά προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των ασθενών και το καλύτερο κλινικό αποτέλεσμα. Προγράμματα διασφάλισης ποιότητας: Διασφαλίζουν υψηλή ποιότητα εικόνας με τη λιγότερη δυνατή έκθεση του ασθενούς σε ακτινοβολία.

Η επίδραση της καθιέρωσης Κουλτούρας Ακτινοπροστασίας Επιτρέπει τη μείωση της δόσης ακτινοβολίας σε ασθενείς και προσωπικό Παρέχει πιο αποτελεσματική διάγνωση και θεραπεία Βελτιώνει την απόδοση και την ποιότητα των παροχών του τμήματος Μειώνει το κόστος και τις λανθασμένες τεχνικές

Σας ευχαριστώ πολύ! Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας www.eeae.gr European Commission (radiological protection pages): europa.eu.int/comm/environment/radprot International Atomic Energy Agency: www.iaea.org International Commission on Radiological Protection: www.icrp.org United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation: www.unscear.org World Health Organization: www.who.int Σας ευχαριστώ πολύ!

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας