Το τμήμα Α1 στα πλαίσια του μαθήματος της Ερευνητικής Εργασίας παρουσιάζει την εργασία «Το Κάπνισμα στη Εφηβεία»

Ορισμός του Καπνίσματος Το κάπνισμα είναι η εισπνοή και εκπνοή καπνού που βγαίνει από τα καιγόμενα φύλλα ή τρίμματα καπνού, από τσιγάρο, πούρο ή πίπα . Το κάπνισμα είναι μία συνήθεια, που ξαφνιάζει και αναστατώνει τον ανθρώπινο οργανισμό, τον δυσκολεύει και τον καταπονεί μέχρι να την υιοθετήσει, διότι είναι ξένη προς τις φυσιολογικές, βιολογικές λειτουργίες του οργανισμού. Όταν ο οργανισμός εθιστεί στον καπνό, τον κάνει αδιάσπαστο μέρος της ζωής του και δυσκολεύεται μετά να απαλλαγεί. Η σύγχρονη επιστήμη και ο σημερινός πολιτισμός μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Ιστορία της χρήσης του καπνού Οι Ινδιάνοι της Αμερικής χρησιμοποιούσαν τον καπνό, κατά τρόπο που μοιάζει πολύ με τον σύγχρονο, πολύ πριν η Αμερική ανακαλυφθεί από τον Κολόμβο. Η εξάπλωσή του σε παγκόσμια κλίμακα άρχισε με την εισαγωγή του στην Ευρώπη το 1556 στη Γαλλία και το 1558 στην Πορτογαλία.

Στην Ελλάδα ο καπνός εισήχθη πιθανώς κατά τα τέλη του 16ου ή στις αρχές του 17ου αιώνα. Καλλιεργήθηκε αρχικά στην κοιλάδα του Αξιού και στην Ξάνθη, αργότερα σε ολόκληρη την Μακεδονία και τη Θράκη και από ’κει θεωρείται ότι διαδόθηκε στην Μικρά Ασία και την υπόλοιπη Βαλκανική. Η δυσμενής επίδραση του καπνού πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό αρχικά δεν ήταν γνωστή. Από το 1950 όμως και μετά, αποδείχθηκε ότι το κάπνισμα συνδέεται στενά με την εμφάνιση διαφόρων καρδιαγγειακών νοσημάτων και παθήσεων.

Χημική σύσταση του τσιγάρου Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 4 Χημική σύσταση του τσιγάρου Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει πάνω από 4.000 χημικές ουσίες ακετόνη αμμωνία αρσενικό μονοξείδιο του άνθρακα πίσσα ναφθαλίνη κυανιούχες ενώσεις προπάνιο μεθάνιο, φορμαλδεύδη ραδιενεργά κατάλοιπα μυρμηγκικό οξύ λευκαντικές ουσίες

Μηχανισμός εξάρτησης από την Νικοτίνη Ανάμεσα στις χιλιάδες ουσίες του καπνού υπάρχει ως γνωστόν και η ΝΙΚΟΤΙΝΗ. Αυτή είναι μία άοσμη και άχρωμη ουσία που απορροφάται αμέσως από τους πνεύμονες του καπνιστή, μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος και μέσα σε 6-7 δευτερόλεπτα φτάνει στον εγκέφαλο. H νικοτίνη δρα ως ουσιοεξαρτητική ουσία και προκαλεί εθισμό στον ανθρώπινο οργανισμό. Στον εγκέφαλο επιφέρει μια σειρά από σωματικές και ψυχολογικές επιδράσεις μέσω της διέγερσης των νικοτινικών υποδοχέων του εγκεφάλου, στις οποίες και αποδίδεται ο εξαρτητικός χαρακτήρας της.

Η υπερβολική ποσότητα νικοτίνης προκαλεί: Η υπερβολική ποσότητα νικοτίνης προκαλεί: Ζαλάδα Αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος Φουσκάλες στο δέρμα Τάση για εμετό Κατακράτηση ιδρώτα Ανορεξία Αρρυθμία Τρόμο Ναυτία και πτώση της πίεσης.

Η έλλειψη νικοτίνης στους καπνιστές προκαλεί: Συμπτώματα στέρησης Ευερεθιστότητα Υπερκινητικότητα Δυσκολία συγκέντρωσης Άγχος Δυσφορία Καταθλιπτικό συναίσθημα Πείνα Διαταραχές ύπνου Έντονη επιθυμία για πρόσληψη νικοτίνης

Οι επιδράσεις του καπνίσματος στην ανθρώπινη υγεία Χρόνια προβλήματα υγείας: κατάθλιψη διαβήτης Πνευμονία, απώλεια ακοής Ψωρίαση γρίπη, ρυτίδωση δέρματος στομαχικό έλκος οπτική νευροπάθεια ρευματοειδής αρθρίτιδα απώλεια όρασης απώλεια δοντιών ανικανότητα & μειωμένη γονιμότητα

Β. Λιγότερο επικίνδυνες (αλλά πιο συχνά εμφανιζόμενες) συνέπειες του καπνίσματος: Διατάραξη της όρασης Φαρυγγίτιδα Αλλοίωση της γεύσης, της ακοής και της όσφρησης Μείωση της αντοχής Τρεμούλιασμα των άκρων Ίλιγγος Νευραλγίες Εγκεφαλική υπεραιμία με βάρος και ζάλη Παλμούς Πόνους στομάχου και εντέρων Τοπικός ερεθισμός στα χείλη, στο στόμα και στη γλώσσα

Κάπνισμα & Καρκίνος Το κάπνισμα αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία πρόκλησης καρκίνου και ευθύνεται για περίπου το 30% του συνόλου των θανάτων από καρκίνο. Συγκεκριμένα, το κάπνισμα ευθύνεται για: Το 70 - 90% των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα. Το 75 - 85% των θανάτων από καρκίνο του λάρυγγα. To 50 - 75% των θανάτων από καρκίνο του στόματος, φάρυγγα και οισοφάγου. Το 30 - 50% των θανάτων από καρκίνο της ουροδόχου κύστης και των νεφρών. Το 20 - 25% των θανάτων από καρκίνο του παγκρέατος, του στομάχου και μικρότερα ποσοστά άλλων καρκίνων.

Παθητικό Κάπνισμα Παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή καπνού από τα τσιγάρα που καπνίζουν άλλοι άνθρωποι γύρω μας. Η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα πραγματοποιείται κυρίως: στο σπίτι (καπνιστής γονιός, σύζυγος, αδερφός, κλπ) σε χώρους εργασίας (γραφεία, καταστήματα, δημόσιες υπηρεσίες, κλπ) σε χώρους διασκέδασης (καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια, νυχτερινά κέντρα, κλπ) σε οχήματα (μέσα μαζικής μεταφοράς, ιδιωτικά αυτοκίνητα, κλπ).

Επιπτώσεις του Παθητικού Καπνίσματος στην υγεία 600.000 θανάτους ετησίως παγκοσμίως πρόκληση άσθματος και λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνο του πνεύμονα αύξηση πιθανότητας για καρδιοπάθειες, πνευμονοπάθειες και καρκίνους κατά 20% στα παιδιά. νεογνά χαμηλού βάρους, θάνατο του εμβρύου και πρόωρα νεογνά.

Τα οφέλη για την υγεία από την διακοπή καπνίσματος Σε 6 ώρες η καρδιακή συχνότητα και η αρτηριακή πίεση επανέρχονται στις αρχικές τιμές. Σε 8 ώρες τα επίπεδα νικοτίνης μειώνονται στο μισό και τα επίπεδα οξυγόνου επιστρέφουν σε φυσιολογικά επίπεδα. Στις 24 ώρες το μονοξείδιο του άνθρακα αποβάλλεται από το σώμα. Στις 48 ώρες δεν υπάρχει πλέον νικοτίνη στο σώμα. Σε 3-9 μήνες βελτιώνεται ο βήχας, η δύσπνοια και τα αναπνευστικά προβλήματα, καθώς η πνευμονική λειτουργία αυξάνεται έως και 10%. Στα 5 χρόνια ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής μειώνεται στο μισό. Στα 10 χρόνια ο κίνδυνος αυτός μειώνεται στα ίδια επίπεδα με αυτόν ενός μη καπνιστή.

Οικονομικές επιπτώσεις από το κάπνισμα στην Ελλάδα Το κάπνισμα ευθύνεται για 199.028 εισαγωγές στα δημόσια νοσοκομεία ετησίως. Το άμεσο ιατρικό κόστος ανέρχεται σε 1,76 δισ. ευρώ ετησίως, δηλαδή το 7,9% της συνολικής δαπάνης υγείας.  Η συνολική δαπάνη για την εθνική οικονομία και την παραγωγικότητα υπολογίζεται στα 3,27 δισ. ευρώ ετησίως (τιμές βάσης το 2011). 

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Στην Ευρώπη περίπου 215 εκατομμύρια άνθρωποι καπνίζουν. Το ποσοστό του ενήλικου πληθυσμού στην Ευρώπη που είναι καπνιστές ανέρχεται στο 30%. Το 38% των αντρών του πληθυσμού αυτού είναι καπνιστές με σημαντική διαφορά ανάμεσα στην δυτική και ανατολική Ευρώπη. Έντεκα τουλάχιστον χώρες έχουν συχνότητα τουλάχιστον 50% και τέσσερις τουλάχιστον κάτω του 30%. Ποσοστό του 23% των γυναικών είναι καπνίστριες με μικρότερη διαφορά ανάμεσα στη δυτική και ανατολική Ευρώπη. Στους νέους το κάπνισμα παρατηρείται στο 27-30% με ανοδική τάση. 3.500.000 θάνατοι το χρόνο (10.000 την ημέρα) εξαιτίας του καπνίσματος.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας, της Αντικαπνιστικής και Αντικαρκινικής Εταιρίας:  Το ποσοστό των καπνιστών, ανδρών και γυναικών ανεξαρτήτου ηλικίας, ανέρχεται στο 41% (ένα από τα υψηλότερα της Ευρώπης) το 53% των Ελλήνων καπνιστών δηλώνουν πως καπνίζουν πάνω από 20 τσιγάρα. Στη χώρα μας καπνίζονται 78.000.000 τσιγάρα την ημέρα Το 33% των εφήβων, ηλικίας 12 έως 18 ετών, έχουν δοκιμάσει τσιγάρο 15.000 θάνατοι ετησίως στην Ελλάδα(ποσοστό 10 φορές μεγαλύτερο από αυτό των τροχαίων δυστυχημάτων)

Η στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π. Ο. Υ Η στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) για την καταπολέμηση του καπνίσματος Θέσπιση απαγορευτικών διατάξεων στη διαφήμιση, την προβολή και τη χορηγία προϊόντων καπνού. Υποχρεωτική αναγραφή προειδοποιητικών πινακίδων πάνω στις συσκευασίες προϊόντων καπνού Απαγόρευση της χρήσης παραπλανητικών όρων όπως «ελαφρά» ή «μαλακά». Προστασία των πολιτών από την έκθεση στον καπνό στους χώρους εργασίας, τις δημόσιες μεταφορές και τους κλειστούς δημόσιους χώρους. Καταπολέμηση του λαθρεμπορίου προϊόντων καπνού. Αύξηση της φορολογίας στα προϊόντα καπνού. Παροχή θεραπευτικών υπηρεσιών απεξάρτησης από τη νικοτίνη. H ενημέρωση - ευαισθητοποίηση του πληθυσμού για τις αρνητικές συνέπειες του καπνίσματος στην υγεία.

Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τον Έλεγχο του Καπνίσματος Περιορισμό της παραγωγής καπνού, στα πλαίσια της κοινής αγροτικής πολιτικής. Πολιτική αύξησης της φορολογίας και των τιμών των προϊόντων καπνού, με σκοπό τον περιορισμό της ζήτησης. Επιβολή περιορισμών στη διαφήμιση και προβολή των προϊόντων καπνού. Επιβολή υποχρεωτικών προειδοποιητικών ενδείξεων επικινδυνότητας πάνω στις συσκευασίες των τσιγάρων και των άλλων προϊόντων καπνού. Μέτρα για τον περιορισμό της πρόσβασης των νέων στα προϊόντα καπνού. Μέτρα προστασίας από το κάπνισμα κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης. Επιβολή απαγορεύσεων και περιορισμών στο κάπνισμα σε δημόσιους χώρους. Επιβολή απαγορεύσεων και περιορισμών στο κάπνισμα στους χώρους εργασίας και ιδίως σε επαγγελματικούς χώρους Προώθηση και ενίσχυση μέτρων και δράσεων για τη διακοπή του καπνίσματος και την απεξάρτηση των ήδη καπνιστών.

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Κάπνισμα στην Ελλάδα Το σχέδιο περιλαμβάνει 4 άξονες που αφορούν την πρόληψη, την θεραπεία, τον συντονισμό και την έρευνα: Προειδοποιητική σήμανση επικινδυνότητας. Περιορισμός της πρόσβασης των νέων στα προϊόντα καπνού. Επέκταση της απαγόρευσης καπνίσματος σε δημόσιους χώρους & βελτίωση της εποπτείας εφαρμογής. Εφαρμογή της σταδιακής απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Προώθηση της ιδέας του «Καθαρού από καπνό περιβάλλον» Εθνικό Δίκτυο Πρόληψης. Εκστρατεία ενημέρωσης και πληροφόρησης του γενικού πληθυσμού για το κάπνισμα. Αγωγή Υγείας στα Σχολεία. Αντικαπνιστικά Ιατρεία στο ΕΣΥ. Προώθηση της παροχής φαρμακευτικής θεραπείας απεξάρτησης. Εκπαίδευση στελεχών υγείας στις μεθόδους διακοπής. Εκπαίδευση στελεχών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Κοινωνική συμμετοχή και αλλαγή κοινωνικών προτύπων και συμπεριφορών σχετικά με το κάπνισμα.

Το κάπνισμα στα παιδιά και τους εφήβους Το 70-90% των ενήλικων καπνιστών - όπως δείχνουν οι στατιστικές - έχουν αρχίσει το τσιγάρο πριν από την ηλικία των 18 χρόνων Έξι στα δέκα αγόρια στην Ελλάδα  αρχίζουν να καπνίζουν στα 15-18 χρόνια τους ένα στα τέσσερα αγόρια αρχίζουν να καπνίζουν πριν από τα 15. Τα νεαρά άτομα που άρχισαν το τσιγάρο στην εφηβεία τους είναι πιο ευάλωτα στο να δοκιμάσουν οινοπνευματώδη ποτά και ναρκωτικά.

Τα στάδια διαμόρφωσης του έφηβου καπνιστή. το στάδιο της προετοιμασίας (από την παιδική ηλικία έως τα 11 χρόνια), τη μύηση και τον πειραματισμό (γύρω στα 11 με 12 χρόνια), το πέρασμα από την περιστασιακή στη συστηματική χρήση (γύρω στα 14 με 15 χρόνια) την τελική φάση, της συστηματικής χρήσης και της εξάρτησης (μετά τα 15 χρόνια).

Λόγοι έναρξης του καπνίσματος στην εφηβεία. Λόγοι έναρξης του καπνίσματος στην εφηβεία. Περιέργεια Επίδειξη Λόγω φίλων και παρέας Διαχείριση άγχους και καταπίεσης Κοινωνική αποδοχή Συνήθεια γονέων Απόλαυση Αντίδραση στους κανονισμούς Αυτοπεποίθηση Ωριμότητα Ελλιπής εκπαίδευση και ενημέρωση

Συμβουλές προς τους γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να σταματήσουν το κάπνισμα: Μιλήστε μαζί του. Αναφερθείτε στις αρνητικές πτυχές του καπνίσματος Τονίστε το κόστος του καπνίσματος. Μην του επιτρέπετε να καπνίζει μέσα στο σπίτι. Ζητήστε τη συμβουλή κάποιου ειδικού. Επιβραβεύστε την προσπάθειά του.

Ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο αποτελούνταν από 20 κλειστές ερωτήσεις με έτοιμες απαντήσεις. Το ανώνυμο ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε και συμπληρώθηκε από τους μαθητές του 1ου ΕΠΑ.Λ. Αγρινίου. Συνολικά 287 μαθητές συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο εκ των οποίων 229 αγόρια και 58 κορίτσια και η ανταπόκριση των μαθητών κυμάνθηκε στο 72%.

Στατιστική ανάλυση του ερωτηματολογίου Το 41% των αγοριών καπνίζουν, ενώ μικρότερο είναι το ποσοστό των καπνιστριών κοριτσιών το οποίο κυμάνθηκε στο 24%.

Το 63% των αγοριών ξεκίνησε το κάπνισμα σε ηλικία 14-16 ετών και ένα ποσοστό 8% το ξεκίνησε σε ηλικία μικρότερη ή ίση των 10 ετών. Αντίστοιχα τα κορίτσια ξεκίνησαν το κάπνισμα σε ποσοστό 72% στην ηλικία 14-16 ετών, 7% το ξεκίνησε στην ηλικία 11-13 ετών και κανένα σε ηλικία μικρότερη των 10 ετών

Στην ερώτηση πόσα τσιγάρα καπνίζουν οι μαθητές ημερησίως, το 21% καπνίζει 1-5 τσιγάρα, το 28% καπνίζει 6-10 τσιγάρα, το 22% καπνίζει 11-15 τσιγάρα, το 17% καπνίζει 16-20 τσιγάρα και το 12% καπνίζει περισσότερα από 20 τσιγάρα. Ο λόγος για τον οποίο οι μαθητές ξεκίνησαν το τσιγάρο οφείλεται σε ποσοστό 32% στην παρέα και στους φίλους και το 33% των μαθητών ξεκίνησε λόγω περιέργειας.

Στην ερώτηση για ποιο λόγο συνεχίζεται το κάπνισμα: το 19% συνεχίζει λόγω εθισμού το 25% λόγω συνήθειας το 32% επειδή τους προσφέρει ευχαρίστηση και χαλάρωση και το 13% συνεχίζει λόγω μείωσης του άγχους.

Οι μαθητές που καπνίζουν θεωρούν τον εαυτό τους εξαρτημένο: καθόλου το 29%, το 33% λίγο το 28% αρκετά και το 10% πολύ εξαρτημένο

Το 70% των μαθητών που καπνίζουν, δήλωσε ότι επιθυμούσε να διακόψει το κάπνισμα ενώ οι μισοί τουλάχιστον μαθητές καπνιστές (52%) δήλωσαν ότι είχαν προσπαθήσει να διακόψουν το κάπνισμα στο παρελθόν αλλά είχαν αποτύχει

Οι 9 στους 10 μαθητές (92%) γνωρίζουν τις βλαβερές επιπτώσεις του τσιγάρου στην ανθρώπινη υγεία. Και οι 8 στους 10 μαθητές (84%) γνωρίζουν τι είναι το παθητικό κάπνισμα και τις επιπτώσεις του.

Η παθητική έκθεση στο κάπνισμα είναι υψηλή τόσο στο σπίτι (55%) όσο και σε δημόσιους χώρους (70%), τόσο για τους καπνιστές, όσο και για τους μη καπνιστές μαθητές.

Το 44% των μαθητών απάντησε ότι καπνίζει ο ένας γονέας τους το 24% ότι καπνίζουν και οι δύο γονείς και το 32% κανένας από τους γονείς τους. Το υψηλό ποσοστό παθητικής έκθεσης σε καπνό στο σπίτι πρέπει να αποδοθεί σε κοινωνικούς παράγοντες ή υποεκτίμηση ή άγνοια των κινδύνων του παθητικού καπνίσματος από τους γονείς. Το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό παθητικής έκθεσης σε καπνό σε δημόσιους χώρους αποτελεί νομοθετικό κενό ή πλημμελή εφαρμογή των ήδη υπαρχόντων νόμων.

Το 71% των μαθητών δήλωσε ότι η απαγόρευση του καπνίσματος στο σχολείο τους δεν είναι καθόλου αποτελεσματική Παρόλο που η μεγάλη πλειοψηφία τους σε ποσοστό 87% δήλωσε ότι έχει ενημερωθεί στο σχολείο για το κάπνισμα και τους κινδύνους του.

Οι 9 στους 10 καπνιστές μαθητές (89%) δήλωσαν ότι δεν τους έχουν αρνηθεί την αγορά τσιγάρων στα σημεία πώλησής τους εξαιτίας της ηλικίας τους. και το 42% των μαθητών πιστεύει πως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν τους νέους να καπνίσουν, ενώ το 29% πως όχι.

Αξιοσημείωτο είναι ότι το 15% των μη καπνιστών μαθητών (αγοριών και κοριτσιών) δήλωσαν ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα καπνίζουν. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένδειξη ότι οι καπνιστές στο μέλλον θα αυξηθούν σημαντικά.

1ο ΕΠΑΛ ΑΓΡΙΝΙΟΥ