Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. «Π.Μ.Σ. "Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου» «Σχεδιασμός Διδασκαλίας με Δομημένο Σχέδιο Μαθήματος στο Πλαίσιο Αυθεντικής Μάθησης» Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.

Δόμηση Διδασκαλίας 1/2 Τα ερωτήματα κατά τη διαδικασία δόμησης του πλαισίου διδασκαλίας είναι: 1. Σε ποιον θα διδάξω: Μαθησιακό δυναμικό της τάξης μου 2. Πόσο χρόνο χρειάζομαι: Χρονοδιάγραμμα της διδασκαλίας μου 3. Τι θα διδάξω: Έννοιες του γνωστικού μου αντικειμένου

Δόμηση Διδασκαλίας 2/2 Τα επιστημολογικά ερωτήματα κατά τη διαδικασία δόμησης του πλαισίου διδασκαλίας είναι : 4. Γιατί θα το διδάξω: Στόχοι της διδασκαλίας μου 5. Πώς θα το διδάξω: Διδακτικές μέθοδοι, αντίστοιχες τεχνικές και μέσα 6. Ποιες δεξιότητες θα πρέπει να αναπτύξουν οι εκπαιδευόμενοι: Γνωστικές, κοινωνικές/επικοινωνιακές και μεταγνωστικές 7. Πώς θα ξέρω αν πέτυχα: Αξιολόγηση της διδασκαλίας μου

Θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος Μία έννοια οποιουδήποτε γνωστικού αντικειμένου, χρησιμοποιείται για να αντιμετωπίσει ένα ευρύ πεδίο καταστάσεων και προβλημάτων, το οποίο και αποτελεί το εννοιολογικό πλαίσιο αναφοράς της διδασκαλίας. Συγκεκριμένα, όταν προετοιμάζουμε μια διδακτική παρέμβαση εστιαζόμαστε σε συγκεκριμένη έννοια ή έννοιες, οι οποίες και αποτελούν το θεωρητικό υπόβαθρο της διδασκαλίας μας. Θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος

Οι στόχοι διαφοροποιούνται από τους σκοπούς ΣΚΟΠΟΙ γενικοί, διαχρονικοί, μη μετρήσιμοι και απεικονίζουν συνήθως υλοποίηση της εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής. Χρησιμοποιούμε τον γνωστικό τομέα της στοχοταξινομίας του Bloom συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι και συνοδεύονται από την πρόταση «Μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι ικανοί να…» ΣΤΟΧΟΙ Οι στόχοι διαφοροποιούνται από τους σκοπούς Καταγράφουμε μόνο γνωστικούς στόχους Με τους στόχους μας προσπαθούμε να υλοποιήσουμε τους σκοπούς μας, οι οποίοι είναι:

Γνωστικές Δεξιότητες Για να τις καλλιεργήσουμε, ενθαρρύνουμε τους μαθητές να : : Διατυπώνουν ερωτήσεις Αναζητούν πηγές Χρησιμοποιούν αποτελεσματικά πληροφορίες και να εμπλέκονται στη διαδικασία της έρευνας Οργανώνουν, αναλύουν και παρουσιάζουν δεδομένα Επιλύουν προβλήματα Εκφράζονται προφορικώς και γραπτώς

Κοινωνικές / Επικοινωνιακές Δεξιότητες Για να τις καλλιεργήσουμε, προσφέρουμε στους εκπαιδευόμενους τη δυνατότητα: : συνεργασίας και αλληλεπίδρασης συζήτησης και διαλόγου πειθούς εργασίας σε ομάδες και διαπροσωπικής επικοινωνίας

Μεταγνωστικές Δεξιότητες Για να καλλιεργήσουμε μετα-γνωστικές δεξιότητες στηρίζουμε τους εκπαιδευόμενους: να δομήσουν κριτική σκέψη να οδηγηθούν σε διαδικασίες αναστοχαστικής διαχείρισης της γνώσης και αυτο-αξιολόγησης

Κίνητρα Δραστηριοποιούμε τους εκπαιδευόμενους έτσι ώστε Να εμπλέκονται ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία Να ενδιαφέρονται για το αντικείμενο Να αποκτήσουν θετικές στάσεις Να μεταφέρουν το νέο αντικείμενο σε οικείες γνωστικές περιοχές Να κάνουν συνδέσεις με εμπειρίες και βιώματα Να αξιοποιούν προϋπάρχουσες γνώσεις και παρατηρήσεις

Μεθοδολογία (Μέθοδοι-Τεχνικές-Μέσα) Επιλέγουμε μία από τις διδακτικές μεθόδους διδασκαλίας με τις αντίστοιχες τεχνικές που τις καθιστούν υλοποιήσιμες και τα αντίστοιχα μέσα που απαιτούνται. Μεθοδολογία (Μέθοδοι-Τεχνικές-Μέσα)

Οποιαδήποτε μέθοδος στην οποία η γνώση οικοδομείται από τους μαθητές Xαρακτηριστικές μέθοδοι διδασκαλιών και παιδαγωγικών προσεγγίσεων οι οποίες αξιοποιούν τις αρχές της Θεωρίας Κατασκευής της Γνώσης (Constructivism) Διερευνητική Ομαδοσυνεργατική Βιωματική Επεξεργασία εννοιών Οποιαδήποτε μέθοδος στην οποία η γνώση οικοδομείται από τους μαθητές

Όλες οι μέθοδοι διδασκαλιών πλαισιώνονται με πολλαπλές τεχνικές και προτείνονται ενδεικτικές δραστηριότητες όπως: Παιχνίδι ρόλων. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει το πλαίσιο και δημιουργεί «καρτέλες ρόλων» για τα πρόσωπα του παιχνιδιού με στοιχεία για το φύλο, την ηλικία, την ιδιότητα, την καταγωγή, τις ιδιαιτερότητες ,τα προβλήματά τους και τη στάση τους ως προς το θέμα που θα διαπραγματευθούν. Δημιουργία ομάδων Δημιουργία από τους μαθητές φακέλου εργασιών (Portfolio, e-portfolio) Προσομοίωση. Οι μαθητές συμμετέχουν σε δραστηριότητες που ανταποκρίνονται στην ανασύσταση πραγματικών καταστάσεων. Διαμόρφωση Κλίμακας διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubrics)

Δημιουργία εννοιολογικού χάρτη (Concept map) Καταιγισμός ιδεών (Brain storming) Συμμετοχή των μαθητών στο σχεδιασμό πλάνου δομημένης ή ημιδομημένης συνέντευξης στο πλαίσιο ποιοτικής έρευνας. Παρατήρηση Εισήγηση Ημιδομημένος διάλογος Συζήτηση Επίδειξη

Όλες οι μέθοδοι διδασκαλίας αξιοποιούν κατάλληλα μέσα όπως: ΤΠΕ Εννοιολογικός χάρτης Ημερολόγιο Έργα τέχνης Έντυπα, διαγράμματα, εικόνες, φωτογραφίες

Δραστηριότητες Οι δραστηριότητες που δομούμε θα πρέπει να καλύπτουν: Βιωματικές καταστάσεις π.χ. μετέχω με το σώμα μου ή αναστοχάζομαι κάποια προσωπική μου εμπειρία. Πρακτικές καταστάσεις π.χ. πειραματίζομαι στο εργαστήριο ή δημιουργώ κάτι με τα χέρια μου. Αναπαραστασιακές καταστάσεις π.χ. εκφράζω με κάποιο συμβολισμό το γνωσιακό σχήμα που έχω δομήσει στο μυαλό μου. Eπικοινωνιακές και λεκτικές δραστηριότητες π.χ. δημιουργώ με την ομάδα μου, αφηγούμαι τη σκέψη μου.

Διδακτική Ανάλυση Δραστηριότητας

Όταν δομούμε μια δραστηριότητα θα πρέπει να προβληματιζόμαστε όσον αφορά: τη δράση του μαθητή το ρόλο του εκπαιδευτικού το γνωστικό τομέα

Γνωστικός τομέας Ποια συγκεκριμένη γνώση αναπτύσσεται από τη δραστηριότητα. Πως γίνεται η σύνδεση της δραστηριότητας με τη γνώση που διαχειριζόμαστε. Ποιες άλλες γνώσεις εμπλέκονται στην ίδια δραστηριότητα. Ποιες είναι οι διδακτικές μεταβλητές.

Δράση του μαθητή Ποιος αξιολογεί. Ποιος διορθώνει όταν γίνονται λάθη. Τι κάνει ο μαθητής: δημιουργεί πολλαπλές αναπαραστάσεις; Ποια συγκεκριμένη νοητική δραστηριότητα αναπτύσσει (δρα, αποφασίζει, διατυπώνει, επιβεβαιώνει). Γιατί ο μαθητής θα πάρει μέρος στη δραστηριότητα. Τι κάνουν οι άλλοι μαθητές. Ποιες είναι οι συνθήκες εκτέλεσης (υλικό, χρόνος, οργάνωση, μέσα). Ποιος αξιολογεί. Ποιος διορθώνει όταν γίνονται λάθη.

Ρόλος του Εκπαιδευτικού Τι κάνει Σε ποια στιγμή μεσολαβεί Πότε και πώς βοηθά Πώς επισημοποιεί Πώς αξιολογεί

Διαχείριση καταστάσεων προβληματισμού

Όταν διαχειριζόμαστε μια κατάσταση προβληματισμού ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα: Ερμηνεία των αποτελεσμάτων και διαμόρφωση απάντησης. Αξιολόγηση της διαδικασίας επίλυσης. Αποδεικτική διαδικασία–επικύρωση της απάντησης. Εκτέλεση των απαραίτητων ενεργειών-πράξεων (σχετικοί αλγόριθμοι).

Συνθετικές δημιουργικές – διερευνητικές εργασίες (Σχέδια εργασίας projects) Eρωτήσεις ανάπτυξης ή αντικειμενικού τύπου (παραδοσιακή τεχνική) Κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων (rubrics) Ημιδομημένος διάλογος μεταξύ των συμμετεχόντων στη μαθησιακή διαδικασία Ετεροαξιολόγηση Αυτοαξιολόγηση του μαθητή Συστηματική παρατήρηση

Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ομάδα ατόμων που: αποφασίζει να ασχοληθεί με ένα συγκεκριμένο θέμα προγραμματίζει μόνη της την πορεία των ενεργειών της και ενεργεί με σκοπό την ολοκλήρωση του στόχου που έχει προγραμματίσει.

Οι διδακτικές συνέπειες της μεθόδου Project στη σχολική ζωή (Χρυσαφίδης 2002, Ντολιοπούλου, 2001) είναι : Δραστηριοποίηση των μαθητών. Οι μαθητές μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας αναζητούν οι ίδιοι τη γνώση, καθορίζοντας μόνοι τους τα όρια που θα σταματήσουν.

Η ΜΕΘΟΔΟΣ PROJECT Καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης. Ο μαθητής θα πρέπει να δημιουργήσει σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια, την δική του αισθητική και τις δικές του εμπειρίες. Συνεργατικότητα. Η επικοινωνιακή σχέση Δάσκαλου - Μαθητή στην παραδοσιακή διδασκαλία, σπάει και έτσι όλοι οι μαθητές που συμμετέχουν στην ομάδα συνεργάζονται μεταξύ τους (Σχήμα 1). Διαφοροποιημένη Διδασκαλία. Ο κάθε μαθητής ασχολείται με το κομμάτι του Project που είναι πιο κοντά στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντά του. Διαθεματική προσέγγιση. Η ολοκλήρωση του Project περιλαμβάνει γνώσεις από διάφορα μαθήματα που πρέπει να συνδυαστούν για το τελικό αποτέλεσμα. Ένταξη της σχολικής ζωής στην Κοινωνία. Εμπλοκή της Κοινωνίας στη σχολική ζωή. Η μέθοδος Project ως μία Βιωματική-Επικοινωνιακή διδασκαλία είναι φυσικό να συλλέγει βιώματα και από τον κοινωνικό περίγυρο. Ο μαθητής μαθαίνει να δρα δημοκρατικά και μεταφέρει τα βιώματά του σαν άτομο αλλά και σαν ομάδα στην τοπική κοινωνία. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι ο φορέας της γνώσης, αλλά ο συντονιστής των διαδικασιών, ο βοηθός στις αναζητήσεις και ο συνεργάτης των μαθητών. Δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες που προκαλούν στους μαθητές προβληματισμούς και διάθεση για αναζήτηση και δημιουργία.

(Αράπογλου, Μαβόγλου, Καραντενίζη, Οικονομάκος,2003) Παραδοσιακή Διδασκαλία Ο Δάσκαλος επικοινωνεί με καθένα μαθητή. Ο Δάσκαλος είναι ο κεντρικός πόλος της διαδικασίας. Μέθοδος Project Δάσκαλος και μαθητές επικοινωνούν και συνεργάζονται όλοι μαζί. Ουσιαστικά όλα τα μέλη της ομάδας είναι ισοδύναμα. (Αράπογλου, Μαβόγλου, Καραντενίζη, Οικονομάκος,2003)

Σχήμα 2 : Σχηματική απεικόνιση της βασικής δομής της μεθόδου Project Η εφαρμογή της μεθόδου Project, στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στη δομή που περιγράφεται από τον Frey (1999). (Αράπογλου, Μαβόγλου, Καραντενίζη, Οικονομάκος, 2003)

Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. «Π.Μ.Σ. "Θεωρία, Πράξη και Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου» «Σχεδιασμός Διδασκαλίας με Δομημένο Σχέδιο Μαθήματος στο Πλαίσιο Αυθεντικής Μάθησης» Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.