ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΑΟΥ Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην πύλη του Αγίου Ρωμανού (Τοπ καπί) βρίσκεται στο Karatay sokak. Στην λίστα του Τρύφωνα του 1584 αναφέρεται ως Άγιος Γεώργιος. Στις αρχές του 17ου αι. η εκκλησία κάηκε και χτίστηκε μια καινούργια εκκλησία. Στη λίστα του Πατεράκη στα 1604 αυτή έχει το όνομα του Αγίου Νικολάου. Ο S. Hovhannesyan (1740 - 1805) αναφέρει ότι η εκκλησία είναι σε μισοκατεστραμένη κατάσταση και ότι χρησιμοποιείται από ένα μικρό αριθμό Ρωμιών. Σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει στη σημερινή εκκλησία, αυτή χτίστηκε το 1831 από τον αρχιτέκτονα Konstantinos Yolasığmazis.
ΣΧΕΔΙΟ ΝΑΟΥ Στο βόρειο μέρος του ξύλινου νάρθηκα που βρίσκεται βόρεια υπάρχει αγίασμα του Αγίου Γεωργίου. Η εκκλησία είναι τρίκλιτη βασιλική με διαστάσεις 23,98Χ 14,24 μ. και ύψος 10 μ. Στην αυλή υπάρχουν κτίρια για το προσωπικό και τη διοίκηση του ναού αλλά και σχολείο που επισκευάστηκε την 1η Οκτωβρίου 1856.
ΣΧΟΛΙΑ Επιγραφές μαρτυρούν πως είναι κτίσμα τού 1831. Αυτές οι εντοιχισμένες μαρμάρινες επιγραφές που συναντά κανείς τόσο συχνά στους ναούς της Πόλης, επιγραφές που οι περισσότερες αναφέρονται σε ανοικοδομήσεις και επισκευές και σπανιότερα στην χρονολογία ιδρύσεως του ναού, θα έλεγε κανείς ότι αν ο ιστορικός του μέλλοντος δεν είχε άλλα στοιχεία έξω από αυτές, θα μπορούσε ίσως να αναπλάσει, όχι τόσο την ιστορία κάθε ναού, αλλά την ιστορία της Ρωμιοσύνης της Πόλης. Αυτές οι επιγραφές που μας μιλούν για τον «πόθον καὶ ζῆλον τῶν ἐνοριτῶν καὶ τοῦ ἀρχιερέα τῆς ἐκκλησίας τοῦ Κυρ Σωφρονίου» κι αλλού «τῶν μπαχτσεβάνηδων καὶ τῶν ἐπιστατῶν μπακάληδων», αυτές οι ανορθόγραφες τις περισσότερες φορές επιγραφές, αποτελούν ένα «ερμηνευτικό κλειδί» για τον μελετητή των λαμπρών κοινοτήτων των Ελλήνων της Πόλης.
ΟΜΑΔΑ: ΤΑ ΚΑΡΤΟΥΝ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ