ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Διάλεξη 3η (2013 – 14) Θεωρητικά Μοντέλα Ανάπτυξης Καινοτομίας Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379621 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/DSH131/

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Πλήθος μοντέλων έχουν αναπτυχθεί για τον επηρεασμό του ρυθμού ανάπτυξης της καινοτομίας για μια επιχείρηση. Σύμφωνα με τον Afuah (2003) χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: Στατιστικά μοντέλα καινοτομίας Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας

Μοντέλα καινοτομίας Στατιστικά μοντέλα Δυναμικά μοντέλα Βάσεις προέλευσης Βάσει επιπτώσεων (input) (output) 1.Γραμμικό μοντέλο 1. Μοντέλο Abernathy- Clark 2.Συζευτικό μοντέλο 2. Μοντέλο Hederson- Clark 3.Αλληλεπιδραστικό μοντέλο 3. μοντέλο αλυσίδας προστιθέμενης αξίας 4.Μοντέλο θετικής ανάδρασης 5.Μοντέλο Teese 6. Μοντέλο τοπικού περιβάλλοντος 7. Μοντέλο στρατηγικής επιλογής Μοντέλο Utterback- Abernathy Μοντέλο Tushman- Rosenkopf Μοντέλο Foster S- curve

Στατιστικά μοντέλα καινοτομίας Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Βάσει προέλευσης της καινοτομίας (input): το οποίο προσπαθεί να δώσει απάντηση σε δυο ερωτήσεις Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στην καινοτομία και Ποιοι παράγοντες συμβάλουν στην ανάπτυξη της. Βάσει επιπτώσεων (output): Το οποίο αναζητά και μελετά τις επιπτώσεις της καινοτομίας και Ποιο είδος επιχείρησης προπορεύεται έναντι των άλλων στην ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Στατιστικά μοντέλα βάσει προέλευσης της καινοτομίας Στατιστικά μοντέλα βάσει προέλευσης της καινοτομίας Δύο είναι οι σχολές που σχετίζονται με την προέλευση της καινοτομίας (Afuah2003): Ντετερμινιστική Σχολή: βάσει της σχολής αυτής η ταυτόχρονη δράση εξωτερικών παραγόντων ( π.χ οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές κτλ) προκαλεί την καινοτομία. Ατομικιστική Σχολή: η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι οι ιδιαίτερα ταλαντούχοι άνθρωποι της επιχείρησης με διαίσθηση και λίγη τύχη προκαλούν την καινοτομία.

Μοντέλα καινοτομίας Τρία είναι τα μοντέλα σχετικά με την προέλευση της καινοτομίας: Γραμμικό μοντέλο καινοτομίας Συζευκτικό μοντέλο καινοτομίας Αλληλεπιδραστικό μοντέλο καινοτομίας

Γραμμικό μοντέλο καινοτομίας απλό και η τεχνολογική και η οικονομική ανάπτυξη δεν ήταν τόσο ραγδαία. Μετέπειτα, αναπτύχθηκαν πολυπλοκότερα μοντέλα γιατί η καινοτομία αποτελούσε ένα συνονθύλευμα τεχνολογικών, επιστημονικών, βιομηχανικών και καταναλωτικών επιδράσεων, όπως επίσης και μια μη γραμμική αλληλουχία διακριτών δραστηριοτήτων. Το μοντέλο αυτό αντιμετωπίζει την καινοτομία ως γραμμική αλληλουχία πολύ συγκεκριμένων διαδικασιών που επικεντρώνεται στους λόγους εμφάνισης της. Οι κοινωνικές εξελίξεις Εξελίξεις στην αγορά Τεχνολογική ανάπτυξη Έτσι, δημιουργούνται δυο μοντέλα, ένα που αφορά α) την προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας και ένα που αφορά β) στην έλξη καινοτομίας marketing.

Γραμμικό μοντέλο καινοτομίας Τεχνολογική καινοτομία Το μοντέλο της τεχνολογικής καινοτομίας (ή γραμμικό μοντέλο ώθησης) υπήρξε ιδιαίτερο δημοφιλές τις δεκαετίες του ‘50 και του ‘60. Η δημιουργία μιας νέα αγοράς που δεν είχε ζήτηση ως τώρα μέσω της ανάπτυξης μιας νέας τεχνολογίας, αποτελεί τη βάση της τεχνολογικής καινοτομίας. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η αγορά είναι ο αποδέκτης των τεχνολογικών εξελίξεων και «θαυμάτων». Ο καταλληλότερος κλάδος που θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα τέτοιο μοντέλο είναι η φαρμακοβιομηχανία.( Afuah,2003).

Γραμμικό μοντέλο καινοτομίας Καινοτομία μάρκετινγκ Η βάση στην οποία στηρίζεται η καινοτομία του marketing είναι η αναζήτηση και κατανόηση όσων η κοινωνία χρειάζεται, επιθυμεί και προσδοκά. Ο ιδανικότερος κλάδος εφαρμογής αυτού του μοντέλου είναι των τροφίμων.

Γραμμικό μοντέλο καινοτομίας Έρευνα& ανάπτυξη Κατασκευή-παραγωγή Marketing Χρήστης Μοντέλο ώθησης της τεχνολογίας Marketing Έρευνα& ανάπτυξη Κατασκευή-παραγωγή Χρήστης Μοντέλο έλξης της ζήτησης

Αδυναμίες γραμμικών μοντέλων Το σημείο έναρξης της καινοτομίας είναι πάντα το συγκεκριμένο τμήμα της επιχείρησης. Όμως, με την μεγάλη αλληλεπίδραση των τμημάτων στις μέρες μας δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα, αποκόπτοντας την συμμετοχή των άλλων τμημάτων στην καινοτομία. Δεν στηρίζεται σε παραμέτρους που δεν είναι ίδιες σε κάθε περίπτωση, καθώς κάθε επιχείρηση έχει δική της κουλτούρα, με αποτέλεσμα ένα γενικευμένο μοντέλο να μην είναι κατάλληλο για την ανάπτυξη της καινοτομίας. Δεν μπορούν αν προβλέψουν την κατάλληλη χρονική στιγμή που θα εμφανιστεί η καινοτομία. Έτσι, οδηγούμαστε στην ανάγκη ανάπτυξης ειδικότερων και πιο συγκεκριμένων μοντέλων για τον προσδιορισμό της καινοτομίας.

Συζευκτικό μοντέλο καινοτομίας Χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα την δεκαετία του ’80 και επικεντρώνεται στην συνεργασία του τμήματος έρευνας& ανάπτυξης και marketing. Η δημιουργία ζήτησης νέων προϊόντων, η μη προγραμματισμένη ανακάλυψη καινοτομιών για νέες ανάγκες ή τρόπους για κάλυψη παλαιών είναι οι στόχοι του συγκεκριμένου μοντέλου. Κατασκευή Παραγωγή Έρευνα& ανάπτυξη Marketing

Αλληλεπιδραστικό μοντέλο Αποτελεί μια λογική και συνεχή αλληλουχία σταδίων εξέλιξης και βασίζεται στην σχέση μεταξύ επιχειρήσεων και κοινωνίας, που όμως οι επιχειρήσεις γνωρίζουν τις ανάγκες και επιθυμίες της αγοράς, βελτιώνοντας τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους. Δεν είναι ένα γραμμικό σύστημα όπως τα προηγούμενα, που σημαίνει τέλεια προσδιορισμένες διαδικασίες, αλλά ένα πιο σύνθετο σύστημα που αποτελείται από αλληλεπιδράσεων και παλινδρομικών μεταβάσεων διάφορων λειτουργιών και παραγόντων. Είναι ένας συνδυασμός του μοντέλου ώθησης της τεχνολογίας και έλξης της ζήτησης. Η καινοτομία είναι αυτό που προκύπτει από την αλληλεπίδραση της έρευνας& ανάπτυξης, της κατασκευής-παραγωγής και του marketing R&D+ ΠΑΡΑΓΩΓΗ+MARKETING= ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Αλληλεπιδραστικό μοντέλο ανάπτυξης καινοτομίας (Afuah,2003) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΝΤΕΛΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1950/60 Ώθηση τεχνολογίας 1.Γραμμική σειριακή διαδικασία 2.Έμφαση σε Ε&Α 3. Η αγορά δέκτης επιτευγμάτων της τεχνολογίας 1970 Έλξη της ζήτησης 2. Έμφαση στο μάρκετινγκ 3.Η αγορά υποδεικνύει τους στόχους της τεχνολογίας, η οποία ανταποκρίνεται. 1980 Συζευκτικό Έμφαση στην ολοκλήρωση Ε&Α και Μάρκετινγκ 1980-90 Αλληλεπιδραστικό Συνδυασμός ώθησης τεχνολογίας και έλξης της ζήτησης

Στατικά μοντέλα καινοτομία βάσει επιπτώσεων Ο διαχωρισμός γίνεται με βάση τις επιπτώσεις της καινοτομίας σε διαφορετικές λειτουργίες της επιχείρησης. Η μια είναι βάσει των επιπτώσεων της στις ικανότητες της επιχείρησης (οργανωτική θεώρηση της καινοτομίας) και η δεύτερη βάσει των επιπτώσεων της στην παραγωγή καινούργιων ή βελτιωμένων προϊόντων/υπηρεσιών (οικονομική θεώρηση).

Στατικά μοντέλα καινοτομία βάσει επιπτώσεων Οργανωτική θεώρηση: για την βελτίωση της καινοτομίας στηρίζονται στην ήδη υπάρχουσα γνώση, την οποία και επεκτείνει για να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ριζική καινοτομία: η γνώση διαφέρει κατά πολύ από την υπάρχουσα με αποτέλεσμα την απαξίωση των δομών και του ανταγωνισμού. Οικονομική θεώρηση: η βελτιωτική καινοτομία των προϊόντων αποτελεί τροποποιήσεις των υπαρχόντων, δίνοντας την δυνατότητα συνύπαρξης στην αγορά την ίδια περίοδο. Ριζική καινοτομία: η τεράστια διαφοροποίηση των νέων προϊόντων προκαλεί την μη δυνατή συμβίωση με τα ήδη υπάρχοντα, καθώς θα τα εκτόπιζε από την αγορά.

Στατικά μοντέλα καινοτομία βάσει επιπτώσεων (συνέχεια) Προκύπτει η εξής ερώτηση «υπάρχει σχέση μεταξύ της θέσης της επιχείρησης στην αγορά και του τύπου καινοτομίας που θα επιλέξει, και αν ναι σε τι βαθμό υπάρχει αυτή η σχέση». Η θεωρία απαντάει πως υπάρχει σχέση. Από την οπτική της οργανωτικής θεωρίας οι υπάρχουσες και εδραιωμένες επιχειρήσεις δεν επιδιώκουν ριζικές καινοτομίες για να μην χρειαστεί να αλλαχθεί ολόκληρη η δομή της επιχείρησης. Αντίθετα, οι νέες επιχειρήσεις που δεν είναι εδραιωμένες στο χώρο επιδιώκουν ριζικές καινοτομίες βασισμένες σε νέες γνώσεις και τεχνολογικές εξελίξεις.

Μοντέλο Abernathy-Clark Τεχνολογική γνώση Γνώση της αγοράς Με την ανάπτυξη της καινοτομίας η μια γνώση παραγκωνίζεται και η άλλη διατηρείται

Μοντέλο Abernathy-Clark Υπάρχουν 4 τύποι καινοτομίας βασισμένοι στις επιπτώσεις της γνώσης: Κανονική (regular): διατηρεί και τα δύο είδη γνώσεων, και την τεχνολογική αλλά και την γνώση της αγοράς. Θέσης (niche): απαξιώνει την γνώση της αγοράς και διατηρεί μόνο την τεχνολογική γνώση. Επαναστατική (revolutionary): παραγκωνίζει την τεχνολογική γνώση και κρατάει την γνώση της αγοράς. Αρχιτεκτονική (architectural): απαξιώνει και τους δυο τύπους γνώσεων

Μοντέλο Abernathy-Clark Κανονική καινοτομία Επαναστατική καινοτομία Niche καινοτομία Αρχιτεκτονική καινοτομία Διατηρήσιμες Κατεστραμμένες Διατηρήσιμες Κατεστραμμένες

Μοντέλο Henderson-Clark Με αντίστροφο τρόπο από το προηγούμενο μοντέλο, αυτό προσπαθεί να εξηγήσει γιατί οι εδραιωμένες στην αγορά επιχειρήσεις αποτυγχάνουν στην ανάπτυξη βελτιωτικής καινοτομίας. Η γνώση εδώ διακρίνεται σε: Γνώση επιμέρους συστατικών και Γνώση της συνείδησης των συστατικών.

Μοντέλο Henderson-Clark Εδώ, όπως και στο προηγούμενο μοντέλο, το ένα είδος γνώσης μπορεί να απαξιωθεί και το άλλο να διατηρηθεί. Η βελτιωτική καινοτομία διατηρεί και τους δύο τύπους γνώσεων, και τη γνώση των επιμέρους συστατικών και τη γνώση της σύνδεσης των συστατικών. Αρχιτεκτονική: εδώ η γνώση των επιμέρους συστατικών παραμένει, ενώ η γνώση της σύνδεσης των συστατικών παραγκωνίζεται. Αρθρωτή: η γνώση της σύνδεσης των συστατικών διατηρείται και η γνώση των επιμέρους συστατικών καταστρέφεται. Ριζική: απαξιώνονται και τα δυο είδη γνώσεως.

Μοντέλο Henderson-Clark Γνώση αρχιτεκτονικής προϊόντος Βελτιωμένη καινοτομία Αρχιτεκτονική καινοτομία Αρθρωτή καινοτομία Ριζική καινοτομία Διατηρήσιμες Κατεστραμμένες Διατηρήσιμες Κατεστραμμένες

Μοντέλο αλυσίδας προστιθέμενης αξίας Το μοντέλο αυτό συνδυάζει το σκοπό ύπαρξης των άλλων δυο μοντέλων. Εξηγεί τους λόγους που οι εδραιωμένες επιχειρήσεις αποτυγχάνουν στην βελτιωτική καινοτομία, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα στην ανάπτυξη ριζικής καινοτομίας σε σχέση με τις νέες επιχειρήσεις. Επικεντρώνεται στις επιπτώσεις που επιφέρει η καινοτομία όχι μόνο στην ίδια την επιχείρηση, αλλά και σε κάθε άλλο κομμάτι της αλυσίδας αξίας της επιχείρησης (πχ πελάτες, προμηθευτές και συνεργάτες).

Μοντέλο αλυσίδας προστιθέμενης αξίας Η καινοτομία, σε αυτό το μοντέλο μπορεί να είναι βελτιωτική για την επιχείρηση αλλά ριζική για κάποιο άλλο κομμάτι της αλυσίδας. Όπως επίσης και οι επιπτώσεις μπορεί να διαφέρουν από μέλος σε μέλος της αλυσίδας αξίας. μια επιχείρηση μπορεί να αναπτύξει με επιτυχία ριζική καινοτομία αρκεί η καινοτομία αυτή να είναι βελτιωτική για τα άλλα μέλη της αλυσίδας. Αυτό συμβαίνει γιατί η επιτυχία μιας καινοτομίας προστιθέμενης αξίας συνδέεται άμεσα με τις επιπτώσεις της στα άλλα μέλη της αλυσίδας. Οι καλές σχέσεις μεταξύ των μελών επιτυγχάνονται μετά από μακρόχρονη προσπάθεια και αποτελούν σημαντικό κομμάτι της επιτυχίας της επιχείρησης και της καινοτομίας.

Μοντέλο θετικής ανάδρασης Τα προϊόντα/υπηρεσίες προέρχονται από την επεξεργασία α’ υλών ή από την αξιοποίηση γνώσης. Προϊόντα επεξεργασίας α’ υλών: Εξαρτώνται από φυσικούς πόρους και Χαρακτηρίζονται από: Περιορισμένες απαιτήσεις εξειδικευμένης γνώσης Προκαθορισμένο όριο οικονομικής απόδοσης Η περαιτέρω διατήρηση τους πέραν του βέλτιστου σημείου, το καθιστά ασύμφορο καθώς αυξάνεται το κόστος τους.

Μοντέλο θετικής ανάδρασης 2. Προϊόντα γνώσης: Δεν εξαρτώνται από φυσικούς πόρους. Χαρακτηρίζονται από: Μεγάλες απαιτήσεις σε εξειδικευμένη γνώση Εξαιρετικά ψηλό αρχικό κόστος Χαμηλό κόστος ανά μονάδα μετέπειτα της ανάπτυξης Ιδιαίτερα ψηλές οικονομικές αποδόσεις

Μοντέλο θετικής ανάδρασης Σε ότι αφορά τα προϊόντα γνώσης συμβαίνει το εξής: Όσο μεγαλύτερος αριθμός καταναλωτών χρησιμοποιούν το προϊόν, τόσο περισσότερο αυξάνει η απόδοση του και τόσο περισσότερα συμπληρωματικά αγαθά παράγονται για να πλαισιώσουν και να εξυπηρετήσουν καλύτερα το κυρίως προϊόν και την ανάπτυξη του. Επειδή επενδύεται γνώση για τη χρήση του προϊόντος, η αντικατάσταση του από κάποιο νεότερο και πιο καινοτόμο είναι δύσκολη. Τέλος, κάθε προϊόν γνώσης απαιτεί διαφορετικό ποσό γνώσης το οποίο εξαρτάται από το πόσο πολύπλοκη είναι η καινοτομία.

Μοντέλο Teece Επεξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι εδραιωμένος στην αγορά επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν επιτυχώς τις ριζικές καινοτομίες και διακρίνει δύο παράγοντες για την ανάπτυξη της καινοτομίας: Την κατάσταση καταλληλότητας της επιχείρησης: αφορά τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να προστατευτεί η τεχνολογία από την αντιγραφή και στηρίζεται: Στην προστασία πνευματικής ιδιοκτησίας και Στη δυσκολία αντιγραφής της τεχνολογίας Παρόλο που οι συμπληρωματικοί πόροι μπορεί να μην είναι σημαντική, η επιχείρηση κερδίζει από την καινοτομία

Μοντέλο Teece Αν η καταλληλότητα είναι μειωμένης αποτελεσματικότητας, τότε δυο τινά μπορούν να συμβούν: Η επιχείρηση να μην κερδίσει από την καινοτομία εξαιτίας των μη σημαντικών συμπληρωματικών πόρων Το αντίθετο, δηλαδή η επιχείρηση να κερδίσει από την καινοτομία γιατί η σημαντικότητα των συμπληρωματικών πόρων είναι υψηλή. Αν η καταλληλότητα είναι ισχυρής αποτελεσματικότητας, τότε έχουμε επίσης δυο εκδοχές Παρόλο που οι συμπληρωματικοί πόροι μπορεί να είναι σημαντικοί, η επιχείρηση θα κερδίσει μόνο αν συνάψει τις κατάλληλες στρατηγικές συμμαχίες

Μοντέλο Teece Τους διαθέσιμους συμπληρωματικούς πόρους: αποτελούν κάθε άλλη ικανότητα της επιχείρησης να αξιοποιεί την καινοτομία (πχ παραγωγή, προώθηση, brand name, δίκτυο διανομής κλπ). Μη σημαντικοί Δυσκολία κέρδους από την καινοτομία Προοπτικές κέρδους από την καινοτομία για αυτούς που διαθέτουν συμπληρωματικούς πόρους Εφευρέτης με προοπτικές κέρδους Δυνατότητες κέρδους από την καινοτομία ανάλογα με την επιτυχία στρατηγικών συμμαχιών Σημαντικοί Ασθενής Κατάσταση καταλληλότητας Ισχυρή

Μοντέλο τοπικού περιβάλλοντος Το εξωτερικό περιβάλλον είναι εκείνο που θα επηρεάσει την ικανότητα της επιχείρησης για ανάπτυξη καινοτομίας (Afuah,2003). Υπάρχουν τέσσερις συναρτήσεις χαρακτηριστικών εξωτερικού περιβάλλοντος για την καινοτομικότητα της επιχείρησης: Η κατάσταση που βρίσκονται οι πόροι της επιχείρησης. Η τοπική ζήτηση. Τα μέλη της αλυσίδας αξίας, δηλαδή επιχειρήσεις που συνεργάζονται. Ανταγωνισμός.

Μοντέλο στρατηγικής επιλογής Επεξηγεί τους λόγους εκείνους που δεν επιτρέπουν στην επιχείρηση να αναπτύξει επιτυχώς καινοτομία Αυτό μπορεί να εξαρτάται από Τους επιχειρηματικούς στόχους Τους πόρους που χρειάζονται για απόκτηση και αξιοποίηση νέας γνώσης Τις χρονικές συνθήκες. Η στρατηγική επιλογή για καινοτομία μπορεί να χωριστεί σε 6 είδη στρατηγικής Επιθετική στρατηγική Αμυντική στρατηγική Στρατηγική μίμησης Στρατηγική εξάρτησης Παραδοσιακή στρατηγική Ευκαιριακή στρατηγική

Στατικά μοντέλα καινοτομίας Τι κάνουν αυτά τα μοντέλα? Αναλύουν και μελετούν τις απαραίτητες γνώσεις και ικανότητες για την ανάπτυξη καινοτομίας Εξετάζουν τα κίνητρα της επιχείρησης για επένδυση στην καινοτομία Εξετάζουν τις επιπτώσεις που προκαλούνται εξαιτίας της καινοτομίας στην επιχείρηση. Τι δεν κάνουν? Δεν εξετάζουν τις επιπτώσεις της καινοτομίας ούτε στην αρχή ούτε στην συνέχεια της εφαρμογής της

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Αντίθετα με τα στατικά μοντέλα, τα δυναμικά κατορθώνουν να εξετάσουν την εξέλιξη των μεταβολών που επέρχονται από την καινοτομία. Επίσης, πιστεύουν ότι η τεχνολογία έχει ένα δικό της κύκλο ζωής με διάφορες φάσεις ριζικών και βελτιωτικών αλλαγών.

Μοντέλο Utterback-Abernathy Τρεις είναι οι φάσεις της δυναμικής των αλλαγών: Φάση ρευστότητας Φάση μετάβασης Ειδική βάση Καθώς εναλλάσσονται οι φάσεις και εξελίσσεται η τεχνολογία κάποιες επιχειρήσεις αποκτούν πλεονέκτημα εκμετάλλευσης. Αυτό σημαίνει ότι στην φάση ρευστότητας και την μεταβατική φάση οι επιχειρήσεις που είναι καλύτερες στην ανάπτυξη της καινοτομίας προπορεύονται. Ενώ κατά την ειδική φάση οι επιχειρήσεις που καταφέρνουν να πετύχουν μείωση κόστους πλεονεκτούν, καθώς ο ανταγωνισμός βασίζεται κυρίως στο χαμηλό κόστος.

Χαρακτηριστικά φάσης ρευστότητας Είναι αβέβαιη η τεχνολογία και η αγορά του νέου προϊόντος. Η ανάγκη για επένδυση σε E&A δεν είναι ξεκάθαρη. Το υψηλό κόστος, η δυσκολία της εφαρμογής της τεχνολογίας και η αβεβαιότητα που προκαλούν όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν την ανάπτυξη του νέου προϊόντος. Δεν υπάρχει εξειδικευμένος εξοπλισμός παραγωγής. Η προέλευση των απαραίτητων α’ υλών είναι από τυποποιημένα προϊόντα. Η διαδικασία της καινοτομίας δεν έχει μεγάλη σημασία. Σ τα ειδικά χαρακτηριστικά των προϊόντων βασίζεται ο ανταγωνισμός. Ο σχεδιασμός των προϊόντων στηρίζεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών, αλλά πρέπει να υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές σε συγκεκριμένες αγορές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Καθώς επιχειρήσεις κάνουν σαφέστερες και πιο συγκεκριμένες τις ανάγκες των πελατών, και οι καταναλωτές εξοικειώνονται με την τεχνολογία, ο σχεδιασμός των προϊόντων μεταβάλλεται.

Χαρακτηριστικά μεταβατικής φάσης Η τυποποίηση της τεχνολογίας και της αγοράς είναι μερική. Κύριος άξονας του σχεδιασμού του προϊόντος είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών, και για το σκοπό αυτό συνεργάζονται παραγωγοί και αγορά. Ελαττώνει την σημασία καινοτομίας στο προϊόν. Δίνει περισσότερη έμφαση στην καινοτομία ως διαδικασία. Απαιτείται εξειδίκευση σε εξοπλισμό και υλικά με ταυτόχρονη αύξηση του κόστους. Συγκεντρώνει την προσπάθεια της στην κάλυψη ειδικών απαιτήσεων για συγκεκριμένους πελάτες. Ο ανταγωνισμός βασίζεται στην διαφοροποίηση των προϊόντων. αναδεικνύεται ένας κυρίαρχος σχεδιασμός, δηλαδή όμοια χαρακτηριστικά προϊόντων και παρόμοιες βασικές αρχές λειτουργίας.

Χαρακτηριστικά ειδικής φύσης Ο κυρίαρχος σχεδιασμός είναι αυτός που δίνει την κατεύθυνση για την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Δίνεται μεγαλύτερη σημασία στην καινοτομία ως διαδικασία. Η καινοτομία των προϊόντων είναι κατά βάση βελτιωτική. Οι απαιτήσεις για εξοπλισμό και υλικά είναι εξειδικευμένες. Το χαμηλό κόστος είναι η βάση του ανταγωνισμού. Υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές

Μοντέλο Utterback-Abernathy Η νέα τεχνολογία και η καινοτομία είναι δυνατόν να εισαχθούν από επιχειρήσεις που δεν είναι εδραιωμένες στο χώρο. Εξαιτίας της ασυνέχειας που εμφανίζεται οδηγούμαστε ξανά στη φάση ρευστότητας σε ένα καινούργιο κύκλο καινοτομίας με καινούργιες επιχειρήσεις να παίζουν κυρίαρχο ρόλο.

Μοντέλο Tushman- Rosenkopf Ο κύκλος ζωής της καινοτομίας ξεκινάει με μια τεχνολογική ασυνέχεια που μπορεί να βελτιώσει ή να καταστρέψει τον ανταγωνισμό. Όσο αυξάνεται ο βαθμός πολυπλοκότητας της καινοτομίας και όσο πιο πρώιμο είναι το στάδιο στον κύκλο ζωής, τόσο αυξάνει και η αβεβαιότητα για την σημασία των μη τεχνικών παραμέτρων. Οι καινοτομίες που οδηγούν τα τεχνολογικά όρια μια τουλάχιστον τάξη μεγέθους προκαλούν την τεχνολογική ασυνέχεια, που σημαίνει βελτιωμένη ποιότητα συγκριτικά με παλαιότερα προϊόντα, αυξημένες επιδόσεις, υψηλά κόστη και διαφορετικός τρόπος σχεδίασης προϊόντων.

Μοντέλο Tushman- Rosenkopf Η περίοδος αναταραχής και η περίοδος βελτιωτικής αλλαγής έπονται της τεχνολογικής ασυνέχειας. Περίοδος αναταραχής: η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλη αβεβαιότητα και στην αγορά αλλά και στην τεχνολογία. Ο ανταγωνισμός για τους διαφορετικούς τύπους σχεδίασης των προϊόντων αυξάνεται, και χρησιμοποιείται νέα τεχνολογία με διαφορετικές προσεγγίσεις, μέχρις ότου καταλήξουν σε κυρίαρχο σχεδιασμό για κάθε κατηγορία προϊόντων. (Afuah,2003) Περίοδος βελτιωτικής αλλαγής: για τα περισσότερα από τα προβλήματα που προκάλεσε η τεχνολογία έχουν βρεθεί λύσεις, τα χαρακτηριστικά των προϊόντων έχουν παγιωθεί και οι επιχειρήσεις επιδιώκουν βελτιωτική οικονομία μέχρι την εμφάνιση της επόμενης ασυνέχειας

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Μειονεκτήματα: Αδυνατούν να προσδιορίσουν πότε αρχίζει και πότε τελειώνει κάθε φάση του κύκλου. Επίσης, παρόλο που προβλέπεται η ασυνέχεια της τεχνολογίας βάσει φυσικών πόρων, δεν προσδιορίζει τη σωστή χρονική στιγμή για την υιοθέτηση νέας τεχνολογίας. Αδυνατούν να προσδιορίσουν με ευκολία ποιος θα είναι ο κυρίαρχος σχεδιασμός. Η διαδικασία της καινοτομίας δεν ακολουθεί πάντοτε την καινοτομία του προϊόντος και υπάρχουν πολλά προϊόντα μιας επιχείρησης που ακολουθούν διαφορετικές φάσεις.

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Πλεονεκτήματα: Τα δυναμικά μοντέλα βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της εισαγωγής και ανάπτυξης της καινοτομίας και στην διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας της πληροφορίας που βασίζεται η εκμετάλλευση της καινοτομίας. Βοηθούν στην εύρεση απαντήσεων στα εξής ερωτήματα: Πόσο πολύ διαφέρει η νέα γνώση από την ήδη υπάρχουσα για την ανάπτυξή νέων προϊόντων. Πόση γνώση είναι αναγκαία. Η νέα γνώση είναι εμπειρική ή επιστημονική. Τι είδους καινοτομία έχουμε, βελτιωτική ή ριζική. Απαξιώνονται τα ήδη υπάρχοντα προϊόντα της επιχείρησης εξαιτίας της καινοτομίας. Πόσο μεγάλη είναι η σημασία της καινοτομίας για τα προϊόντα και τη στρατηγική της επιχείρησης.

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας 3. Προσδιορίζουν για ποιο μέλος της αλυσίδας αξίας η καινοτομία είναι ριζική και για ποιον βελτιωτική. Το ίδιο συμβαίνει και για το ίδιο το εσωτερικό της επιχείρησης (πχ για το τμήμα μάρκετινγκ η καινοτομία είναι ριζική ενώ για κάποιο άλλο τμήμα βελτιωτική). Ακόμη προσδιορίζουν ποιους αφορά η καινοτομία, όπως για παράδειγμα τους μέλη του εξωτερικού περιβάλλοντος όπως η χώρα, ή οι προμηθευτές και συνεργάτες της.( Afuah, 2003)

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας 4. Τα μοντέλα αυτά συμβάλουν στην κατανόηση των δυνατών σημείων της επιχείρησης, που την κάνουν κυρίαρχη στην παραγωγή καινοτομίας. Όπως επίσης και στον εντοπισμό εκείνων των σημείων που καθιστούν άλλες επιχειρήσεις κυρίαρχες στην ανάπτυξη καινοτομιών. 5. Με την γνώση όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, οι επιχειρήσεις είναι ικανές να προστατεύσουν τα πλεονεκτήματα τους από τους ανταγωνιστές, διατηρώντας τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα για περισσότερο διάστημα.

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Έπειτα από έρευνα για ανάπτυξη καινοτομίας σε ελληνικές επιχειρήσεις ο Souitaris (2001) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεκαεπτά είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση για εισαγωγή ή όχι μιας καινοτομίας σε μια επιχείρηση. Οι παράγοντες αυτοί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Εταιρικές πρακτικές σε στρατηγικό επίπεδο (προϋπολογισμός, συμπεριφορά κτλ). Χαρακτηριστικά της ανώτατης διοίκησης (συμπεριφορά, ιστορικό).

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων 105 επιχειρήσεις συμμετείχαν στην έρευνα αυτή και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ανάπτυξη εξαρτάται από την διοίκηση και όχι τόσο από τις πρακτικές της επιχείρησης. Δηλαδή από τους πέντε βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της καινοτομίας, οι τέσσερις αφορούν την ανώτατη διοίκηση.

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Παράγοντες ανάπτυξης τεχνολογικής καινοτομίας της επιχείρησης Πόροι χρηματοδότησης Ύπαρξη προϋπολογισμού για την καινοτομία. Συνέπεια του προϋπολογισμού. Εταιρική στρατηγική Ορισμός Επικοινωνία Νέα τεχνολογικά σχέδια Όραμα Διαδικασία λήψης αποφάσεων Επισημότητα Αριθμός ατόμων λήψεων αποφάσεων Επιρροή του καλύτερου στην Ρυθμός τεχνολογικής καινοτομίας Συμπεριφορά διοίκησης Τόπος ελέγχου Συμπεριφορά ρίσκου Περίοδος ανταμοιβής της τεχνολογίας Κενό απόδοσης Ανώτατος διευθυντής Ηλικία Ιδιοκτήτης ή υπάλληλος Δυναμικότητα της επιχείρησης Ρυθμός αλλαγής αναγκών των πελατών Ένταση ανταγωνισμού

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη καινοτομίας είναι: Η εφευρετικότητα Οι ευκαιρίες που προκύπτουν από την αγορά Όμως δεν αρκούν μόνο αυτά πρέπει να γίνουν και οι εξής γεφυρώσεις ανάμεσα: Στην ακαδημαϊκή και εμπορική υποστήριξη για χρηματοδότηση. Στους managers και τους τεχνολόγους για θέματα πληροφόρησης. Στα ερευνητικά αποτελέσματα και της αγοράς για την κάλυψη του ερευνητικού κενού. Όλα αυτά μαζί απαιτούν συντονισμό των διαφορετικών στόχων των ατόμων και των οργανισμών που εμπλέκονται, για την χάραξη μιας κοινής αντίληψης για τις ευκαιρίες και για την αντιμετώπιση κινδύνων και ανταμοιβών.( Branscomb& Auerswald,2001).

Μέτρηση καινοτομίας Τρεις είναι οι κατηγορίες δεικτών σχετιζόμενοι με την μέτρηση της καινοτομίας: Δείκτες εισερχόμενων (inputs): υπολογίζουν τα εισερχόμενα που είναι απαραίτητα για την διαδικασίας της καινοτομίας (πχ ανθρώπινο, διανοητικό, τεχνολογικό κεφάλαιο.(Hagedoom& Cloodt,2003)(Καραγιάννης& Μπακούρος,2010). Δείκτες διαδικασιών (processes): παρουσιάζουν τα οργανωτικά συστήματα και τα συστήματα διαχείρισης των διαδικασιών της καινοτομίας. Επιπλέον, ενσωματώνουν το σχέδιο του συστήματος καινοτομίας και της καινοτομικότητας του. (Hagedoom& Cloodt,2003)(Καραγιάννης& Μπακούρος,2010). Δείκτες εξερχομένων (outputs): δίνουν τα αποτελέσματα της καινοτομίας και αντιπροσωπεύουν τις επιτυχημένες προσπάθειες για ανάπτυξη καινοτομίας. Υπολογίζουν τα περιθώρια κέρδους και τα μερίδια της αγοράς, των αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των προϊόντων . (Hagedoom& Cloodt,2003)(Καραγιάννης& Μπακούρος,2010).

Βιβλιογραφία Κριεμάδης Θ., (2012), Κεφάλαια ,«Θεωρητικά Μοντέλα Ανάπτυξης Καινοτομίας», σσ. 11 – 28, ‘Η Καινοτομία στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις’, Οικονομική Βιβλιοθήκη: Αθήνα