Τα ανθρώπινα δικαιώματα του παιδιού στον κόσμο μας Τα δικαιώματα του παιδιού για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν τις ηθικές βάσεις της δημοκρατίας Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν τις ηθικές βάσεις της δημοκρατίας. Αντιπροσωπεύουν τον σύγχρονο ανθρωπισμό που τοποθετείται ενάντια στη βαρβαρότητα, τη δυστυχία και τον εξευτελισμό των ανθρώπων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα γεννήθηκαν στη δυτική Ευρώπη, αλλά διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο και τον επηρέασαν.

Oι μεγάλες στιγμές στην εξέλιξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -οι στωικοί φιλόσοφοι -ο χριστιανισμός -ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός -η αμερικανική επανάσταση του 1776 -η γαλλική Επανάσταση του 1789 -η Οικουμενική Διακήρυξη του 1948.

Τα δικαιώματα του παιδιού είναι ανθρώπινα δικαιώματα όπως ακριβώς είναι και τα δικαιώματα των ενηλίκων. Ωστόσο, υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στα ανθρώπινα δικαιώματα των ενηλίκων και στα ανθρώπινα δικαιώματα του παιδιού: η πνευματική ανωριμότητα του παιδιού δεν του επιτρέπει να ασκήσει από μόνο του τα δικαιώματά του.

Ο σεβασμός των δικαιωμάτων του παιδιού είναι σημαντικός για τους εξής λόγους: 1. αναπτύσσονται σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τους γονείς του, αλλά και τους άλλους 2. το παιδί μαθαίνει την έννοια του σεβασμού των δικαιωμάτων των άλλων και του εαυτού του (αυτοσεβασμός) 3. το παιδί αναπτύσσει την προσωπικότητά του με ισορροπημένο τρόπο (δικαιώματα προστασίας) 4. το παιδί μαθαίνει τις ανθρωπιστικές αξίες της δημοκρατικής κοινωνίας και προετοιμάζεται να γίνει ένας υπεύθυνος πολίτης (δικαιώματα-ελευθερίες)

Τα καθήκοντα της σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας *η δράση του κράτους *η κατάρτιση των διδασκόντων *η συνεργασία διδασκόντων με τους γονείς

Τα δικαιώματα του παιδιού στο προσκήνιο Για ποιους λόγους η κοινωνία μας, όπως και πολλές άλλες, κυρίως δημοκρατικές κοινωνίες, ενδιαφέρεται σήμερα για τα δικαιώματα του παιδιού; Γιατί αυτό συμβαίνει ειδικά σήμερα;

Οι παράγοντες που έφεραν στο προσκήνιο τα δικαιώματα του παιδιού 1. Κοινωνικοί και πολιτικοί παράγοντες Η εκβιομηχάνιση, οι νέες κοινωνικές ανάγκες και τα προβλήματα της οικογένειας οδήγησαν στην παρέμβαση του κράτους: σχολεία, παιδική εργασία, κ.λπ. Η δημοκρατική επανάσταση στην κοινωνία και η ισότητα στην οικογένεια (A.Tocqueville)

2. Διεθνείς ιδεολογικές, πνευματικές και πολιτικές εξελίξεις Η οικουμενική Διακήρυξη του 1948 Η δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας συνείδησης για το παιδί (Διεθνείς οργανισμοί, ΜΚΟ, διεθνές κίνημα υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κ.λπ.) Τα κινήματα για το παιδί Ο ρόλος των μεγάλων παιδαγωγών

Η συμβολή του Ph. Ariès Ο Ariès υποστήριξε ότι στη μεσαιωνική κοινωνία το αίσθημα της παιδικότητας και η γονεϊκή αγάπη είναι αποδυναμωμένα Η ανακάλυψη της παιδικής ηλικίας αρχίζει τον 13ο αιώνα και γίνεται όλο και πιο σαφής στους επόμενους αιώνες, με αποκορύφωμα την εικονογραφία του 17ο αιώνα Από τον 17ο αιώνα και μετά ενισχύεται ο οικογενειακός θεσμός, ο οποίος μετεξελίσσεται σε «εστία» προστασίας και αγάπης για το παιδί, πολύ περισσότερο σε σύγκριση με τους προηγούμενους αιώνες κατά τους οποίους το παιδί ανήκε κατά κάποιο τρόπο στην ευρύτερη κοινότητα. Αν και η θέση του Ariès αμφισβητείται, είναι αλήθεια ότι με την ενδυνάμωση του οικογενειακού θεσμού και τις εξελίξεις στο επίπεδο των ιδεών (αστικές επαναστάσεις, Διαφωτισμός), αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο τόσο η παιδικότητα όσο και τα δικαιώματα του παιδιού.

Η ιστορία των δικαιωμάτων του παιδιού Children’s petition (1669): περιορισμός της σωματικής τιμωρίας *Γαλλική Επανάσταση: υποχρεωτική και δωρεάν εκπαίδευση για τα παιδιά (1793) – αναγνώριση της ίσης ευθύνης των γονέων

20ός αιώνας Διακήρυξη της Γενεύης (1924): ΚτΕ [Ίδρυση της UNICEF] ΓΣ ΟΗΕ: Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού (1959-78 κράτη) Η Οικουμενική Διακήρυξη του 1948: άρθρο 25, όπου γίνεται αναφορά στην κοινωνική προστασία της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας

20ός αιώνας (συνέχεια) Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού (1989- ψφ. 192, επ. 184 κράτη) -προετοιμάστηκε με πρωτοβουλία της πολωνικής κυβέρνησης προς τιμή του παιδαγωγού Korczak (δολοφονήθηκε το 1942 από τους ναζί μαζί με 200 παιδιά του ορφανοτροφείου Dom Sierot)

Ο Korczak Ο Korczak επιχείρησε να υλοποιήσει την ιδέα μιας Δημοκρατίας των Παιδιών (εφημερίδα, κοινοβούλιο, δικαστήριο). Επιχείρησε να υπερκεράσει τη φιλοσοφία που χαρακτήριζε τη Διακήρυξη της Γενεύης, η οποία έδινε έμφαση στην προστασία του παιδιού, ώστε να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στις ελευθερίες και στα πολιτικά δικαιώματα του παιδιού.

Η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού διαφέρει από τις διακηρύξεις Δεσμεύει τα κράτη, τα οποία είναι υποχρεωμένα να δίνουν αναφορές Διαθέτει μηχανισμούς ελέγχου της προόδου που έχει επιτευχθεί από τα κράτη Σε αντίθεση με τις προηγούμενες Διακηρύξεις (οι οποίες διαπνέονταν από τη λογική της προστασίας του παιδιού) εισάγει –στο πνεύμα της νεωτερικότητας- την ιδέα ότι το παιδί είναι ίσο με τους ενήλικες εφόσον διαθέτει δικαιώματα-ελευθερίες (άρθρα 12-16)

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του Η ΔΣΔΠ αναφέρεται σε μια σειρά δικαιωμάτων προστασίας, όπως το δικαίωμα στην υγεία, στην κοινωνική ασφάλεια, στην εκπαίδευση, στο παιχνίδι και την ανάπαυση, αλλά και σε δικαιώματα που αφορούν στην προστασία του παιδιού από τη βία, τη σεξουαλική εκμετάλλευση, τα ναρκωτικά και το trafficking.

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του (συνέχεια) Η ΔΣΔΠ αναφέρεται για πρώτη φορά στην ιστορία σε μια σειρά δικαιωμάτων-ελευθεριών, όπως στην ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκεύματος, την ελευθερία ειρηνικής συνάθροισης ή ακόμα και στο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής, τα οποία εντάσσονται στη λογική της παράδοσης του φιλελευθερισμού –και της νεωτερικότητας, η οποία φέρει στην επιφάνεια το αυτόνομο υποκείμενο.

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του (συνέχεια) θεωρείται παιδί κάθε ανθρώπινο ον μικρότερο των δεκαοκτώ ετών, εκτός εάν η ενηλικίωση επέρχεται νωρίτερα, σύμφωνα με την ισχύουσα για το παιδί νομοθεσία (άρθρο 1). Σύμφωνα με την παραπάνω διατύπωση, η διάκριση μεταξύ παιδιού και ενήλικα είναι σχετική –η ΔΣΔΠ δεν θέτει ένα σαφές κριτήριο που να ισχύει σε όλες τις χώρες Εντυπωσιάζει επίσης το γεγονός ότι αναγνωρίζονται δικαιώματα και ελευθερίες σε όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από την ηλικία τους, θεωρώντας για παράδειγμα ότι ένα παιδί 5 ετών και ένα παιδί 16 ετών είναι από την άποψη της ηθικο-πνευματικής τους ωριμότητας εξίσου ικανά να ασκήσουν τις παραπάνω ελευθερίες.

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του (συνέχεια) Η θέση αυτή τροφοδότησε μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε εκείνους που θεώρησαν ότι η Σύμβαση αναγνωρίζει στο παιδί πλήρως όχι μόνο την ιδιότητα του ανθρώπινου προσώπου αλλά και την ιδιότητα του πολίτη (με εξαίρεση το δικαίωμα της ψήφου στις εκλογές), σχεδόν με ίσους όρους με τους ενήλικες, και σε εκείνους που αμφισβήτησαν την ικανότητα του παιδιού να ασκήσει τις ελευθερίες του

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του (συνέχεια) Η αναγνώριση πολιτικών δικαιωμάτων στο παιδί σηματοδοτεί την ενίσχυση μιας τάσης που εγγράφεται ήδη στη δημοκρατική δυναμική της ισότητας όλων των μελών της δημοκρατικής κοινότητας, δημιουργώντας παρόλα αυτά ένα παράδοξο και ταυτόχρονα μια ένταση ανάμεσα στο παιδί και τους ενήλικες τόσο στην οικογένεια όσο και στο σχολείο

Η ΔΣΔΠ: ο δρόμος προς την ελευθερία και οι αντιφάσεις του (συνέχεια) Πώς θα συμβιβαστεί η ελευθερία με τον περιορισμό της, ως απόρροια της ηθικο-πνευματικής ανωριμότητας του παιδιού; Πώς είναι δυνατόν να αναγνωρίζεται στο παιδί η ελευθερία, άρα και η ικανότητά του να την ασκεί και ταυτόχρονα το παιδί να θεωρείται ότι πρέπει να ενταχθεί σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα για να μάθει να ασκεί την ελευθερία του, άρα να του ασκείται ένας ορισμένος καταναγκασμός –τον οποίο περιέχει εξ ορισμού η εκπαιδευτική πράξη;