ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Διάλεξη 4η (2014– 15) Θεωρητικά (Δυναμικά) Μοντέλα Ανάπτυξης Καινοτομίας

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Αντίθετα με τα στατικά μοντέλα, τα δυναμικά κατορθώνουν να εξετάσουν την εξέλιξη των μεταβολών που επέρχονται από την καινοτομία. Επίσης, πιστεύουν ότι η τεχνολογία έχει ένα δικό της κύκλο ζωής με διάφορες φάσεις ριζικών και βελτιωτικών αλλαγών.

Μοντέλο Utterback-Abernathy Τρεις είναι οι φάσεις της δυναμικής των αλλαγών: Φάση ρευστότητας Φάση μετάβασης Ειδική βάση Καθώς εναλλάσσονται οι φάσεις και εξελίσσεται η τεχνολογία κάποιες επιχειρήσεις αποκτούν πλεονέκτημα εκμετάλλευσης. Αυτό σημαίνει ότι στην φάση ρευστότητας και την μεταβατική φάση οι επιχειρήσεις που είναι καλύτερες στην ανάπτυξη της καινοτομίας προπορεύονται. Ενώ κατά την ειδική φάση οι επιχειρήσεις που καταφέρνουν να πετύχουν μείωση κόστους πλεονεκτούν, καθώς ο ανταγωνισμός βασίζεται κυρίως στο χαμηλό κόστος.

Χαρακτηριστικά φάσης ρευστότητας Είναι αβέβαιη η τεχνολογία και η αγορά του νέου προϊόντος. Η ανάγκη για επένδυση σε E&A δεν είναι ξεκάθαρη. Το υψηλό κόστος, η δυσκολία της εφαρμογής της τεχνολογίας και η αβεβαιότητα που προκαλούν όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν την ανάπτυξη του νέου προϊόντος. Δεν υπάρχει εξειδικευμένος εξοπλισμός παραγωγής. Η προέλευση των απαραίτητων α’ υλών είναι από τυποποιημένα προϊόντα. Η διαδικασία της καινοτομίας δεν έχει μεγάλη σημασία. Σ τα ειδικά χαρακτηριστικά των προϊόντων βασίζεται ο ανταγωνισμός. Ο σχεδιασμός των προϊόντων στηρίζεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών, αλλά πρέπει να υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές σε συγκεκριμένες αγορές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Καθώς επιχειρήσεις κάνουν σαφέστερες και πιο συγκεκριμένες τις ανάγκες των πελατών, και οι καταναλωτές εξοικειώνονται με την τεχνολογία, ο σχεδιασμός των προϊόντων μεταβάλλεται.

Χαρακτηριστικά μεταβατικής φάσης Η τυποποίηση της τεχνολογίας και της αγοράς είναι μερική. Κύριος άξονας του σχεδιασμού του προϊόντος είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών, και για το σκοπό αυτό συνεργάζονται παραγωγοί και αγορά. Ελαττώνει την σημασία καινοτομίας στο προϊόν. Δίνει περισσότερη έμφαση στην καινοτομία ως διαδικασία. Απαιτείται εξειδίκευση σε εξοπλισμό και υλικά με ταυτόχρονη αύξηση του κόστους. Συγκεντρώνει την προσπάθεια της στην κάλυψη ειδικών απαιτήσεων για συγκεκριμένους πελάτες. Ο ανταγωνισμός βασίζεται στην διαφοροποίηση των προϊόντων. αναδεικνύεται ένας κυρίαρχος σχεδιασμός, δηλαδή όμοια χαρακτηριστικά προϊόντων και παρόμοιες βασικές αρχές λειτουργίας.

Χαρακτηριστικά ειδικής φύσης Ο κυρίαρχος σχεδιασμός είναι αυτός που δίνει την κατεύθυνση για την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Δίνεται μεγαλύτερη σημασία στην καινοτομία ως διαδικασία. Η καινοτομία των προϊόντων είναι κατά βάση βελτιωτική. Οι απαιτήσεις για εξοπλισμό και υλικά είναι εξειδικευμένες. Το χαμηλό κόστος είναι η βάση του ανταγωνισμού. Υπάρχουν περισσότερες ομοιότητες παρά διαφορές

Μοντέλο Utterback-Abernathy Η νέα τεχνολογία και η καινοτομία είναι δυνατόν να εισαχθούν από επιχειρήσεις που δεν είναι εδραιωμένες στο χώρο. Εξαιτίας της ασυνέχειας που εμφανίζεται οδηγούμαστε ξανά στη φάση ρευστότητας σε ένα καινούργιο κύκλο καινοτομίας με καινούργιες επιχειρήσεις να παίζουν κυρίαρχο ρόλο.

Μοντέλο Tushman- Rosenkopf Ο κύκλος ζωής της καινοτομίας ξεκινάει με μια τεχνολογική ασυνέχεια που μπορεί να βελτιώσει ή να καταστρέψει τον ανταγωνισμό. Όσο αυξάνεται ο βαθμός πολυπλοκότητας της καινοτομίας και όσο πιο πρώιμο είναι το στάδιο στον κύκλο ζωής, τόσο αυξάνει και η αβεβαιότητα για την σημασία των μη τεχνικών παραμέτρων. Οι καινοτομίες που οδηγούν τα τεχνολογικά όρια μια τουλάχιστον τάξη μεγέθους προκαλούν την τεχνολογική ασυνέχεια, που σημαίνει βελτιωμένη ποιότητα συγκριτικά με παλαιότερα προϊόντα, αυξημένες επιδόσεις, υψηλά κόστη και διαφορετικός τρόπος σχεδίασης προϊόντων.

Μοντέλο Tushman- Rosenkopf Η περίοδος αναταραχής και η περίοδος βελτιωτικής αλλαγής έπονται της τεχνολογικής ασυνέχειας. Περίοδος αναταραχής: η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλη αβεβαιότητα και στην αγορά αλλά και στην τεχνολογία. Ο ανταγωνισμός για τους διαφορετικούς τύπους σχεδίασης των προϊόντων αυξάνεται, και χρησιμοποιείται νέα τεχνολογία με διαφορετικές προσεγγίσεις, μέχρις ότου καταλήξουν σε κυρίαρχο σχεδιασμό για κάθε κατηγορία προϊόντων. (Afuah,2003) Περίοδος βελτιωτικής αλλαγής: για τα περισσότερα από τα προβλήματα που προκάλεσε η τεχνολογία έχουν βρεθεί λύσεις, τα χαρακτηριστικά των προϊόντων έχουν παγιωθεί και οι επιχειρήσεις επιδιώκουν βελτιωτική οικονομία μέχρι την εμφάνιση της επόμενης ασυνέχειας

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Μειονεκτήματα: Αδυνατούν να προσδιορίσουν πότε αρχίζει και πότε τελειώνει κάθε φάση του κύκλου. Επίσης, παρόλο που προβλέπεται η ασυνέχεια της τεχνολογίας βάσει φυσικών πόρων, δεν προσδιορίζει τη σωστή χρονική στιγμή για την υιοθέτηση νέας τεχνολογίας. Αδυνατούν να προσδιορίσουν με ευκολία ποιος θα είναι ο κυρίαρχος σχεδιασμός. Η διαδικασία της καινοτομίας δεν ακολουθεί πάντοτε την καινοτομία του προϊόντος και υπάρχουν πολλά προϊόντα μιας επιχείρησης που ακολουθούν διαφορετικές φάσεις.

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας Πλεονεκτήματα: Τα δυναμικά μοντέλα βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της εισαγωγής και ανάπτυξης της καινοτομίας και στην διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας της πληροφορίας που βασίζεται η εκμετάλλευση της καινοτομίας. Βοηθούν στην εύρεση απαντήσεων στα εξής ερωτήματα: Πόσο πολύ διαφέρει η νέα γνώση από την ήδη υπάρχουσα για την ανάπτυξή νέων προϊόντων. Πόση γνώση είναι αναγκαία. Η νέα γνώση είναι εμπειρική ή επιστημονική. Τι είδους καινοτομία έχουμε, βελτιωτική ή ριζική. Απαξιώνονται τα ήδη υπάρχοντα προϊόντα της επιχείρησης εξαιτίας της καινοτομίας. Πόσο μεγάλη είναι η σημασία της καινοτομίας για τα προϊόντα και τη στρατηγική της επιχείρησης.

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας 3. Προσδιορίζουν για ποιο μέλος της αλυσίδας αξίας η καινοτομία είναι ριζική και για ποιον βελτιωτική. Το ίδιο συμβαίνει και για το ίδιο το εσωτερικό της επιχείρησης (πχ για το τμήμα μάρκετινγκ η καινοτομία είναι ριζική ενώ για κάποιο άλλο τμήμα βελτιωτική). Ακόμη προσδιορίζουν ποιους αφορά η καινοτομία, όπως για παράδειγμα τους μέλη του εξωτερικού περιβάλλοντος όπως η χώρα, ή οι προμηθευτές και συνεργάτες της.( Afuah, 2003)

Δυναμικά μοντέλα καινοτομίας 4. Τα μοντέλα αυτά συμβάλουν στην κατανόηση των δυνατών σημείων της επιχείρησης, που την κάνουν κυρίαρχη στην παραγωγή καινοτομίας. Όπως επίσης και στον εντοπισμό εκείνων των σημείων που καθιστούν άλλες επιχειρήσεις κυρίαρχες στην ανάπτυξη καινοτομιών. 5. Με την γνώση όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, οι επιχειρήσεις είναι ικανές να προστατεύσουν τα πλεονεκτήματα τους από τους ανταγωνιστές, διατηρώντας τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα για περισσότερο διάστημα.

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Έπειτα από έρευνα για ανάπτυξη καινοτομίας σε ελληνικές επιχειρήσεις ο Souitaris (2001) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεκαεπτά είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση για εισαγωγή ή όχι μιας καινοτομίας σε μια επιχείρηση. Οι παράγοντες αυτοί χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Εταιρικές πρακτικές σε στρατηγικό επίπεδο (προϋπολογισμός, συμπεριφορά κτλ). Χαρακτηριστικά της ανώτατης διοίκησης (συμπεριφορά, ιστορικό).

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων 105 επιχειρήσεις συμμετείχαν στην έρευνα αυτή και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ανάπτυξη εξαρτάται από την διοίκηση και όχι τόσο από τις πρακτικές της επιχείρησης. Δηλαδή από τους πέντε βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη της καινοτομίας, οι τέσσερις αφορούν την ανώτατη διοίκηση.

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Παράγοντες ανάπτυξης τεχνολογικής καινοτομίας της επιχείρησης Πόροι χρηματοδότησης Ύπαρξη προϋπολογισμού για την καινοτομία. Συνέπεια του προϋπολογισμού. Εταιρική στρατηγική Ορισμός Επικοινωνία Νέα τεχνολογικά σχέδια Όραμα Διαδικασία λήψης αποφάσεων Επισημότητα Αριθμός ατόμων λήψεων αποφάσεων Επιρροή του καλύτερου στην Ρυθμός τεχνολογικής καινοτομίας Συμπεριφορά διοίκησης Τόπος ελέγχου Συμπεριφορά ρίσκου Περίοδος ανταμοιβής της τεχνολογίας Κενό απόδοσης Ανώτατος διευθυντής Ηλικία Ιδιοκτήτης ή υπάλληλος Δυναμικότητα της επιχείρησης Ρυθμός αλλαγής αναγκών των πελατών Ένταση ανταγωνισμού

Μοντέλο 17 στρατηγικών παραγόντων Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη καινοτομίας είναι: Η εφευρετικότητα Οι ευκαιρίες που προκύπτουν από την αγορά Όμως δεν αρκούν μόνο αυτά πρέπει να γίνουν και οι εξής γεφυρώσεις ανάμεσα: Στην ακαδημαϊκή και εμπορική υποστήριξη για χρηματοδότηση. Στους managers και τους τεχνολόγους για θέματα πληροφόρησης. Στα ερευνητικά αποτελέσματα και της αγοράς για την κάλυψη του ερευνητικού κενού. Όλα αυτά μαζί απαιτούν συντονισμό των διαφορετικών στόχων των ατόμων και των οργανισμών που εμπλέκονται, για την χάραξη μιας κοινής αντίληψης για τις ευκαιρίες και για την αντιμετώπιση κινδύνων και ανταμοιβών.( Branscomb& Auerswald,2001).

Μέτρηση καινοτομίας Τρεις είναι οι κατηγορίες δεικτών σχετιζόμενοι με την μέτρηση της καινοτομίας: Δείκτες εισερχόμενων (inputs): υπολογίζουν τα εισερχόμενα που είναι απαραίτητα για την διαδικασίας της καινοτομίας (πχ ανθρώπινο, διανοητικό, τεχνολογικό κεφάλαιο. Δείκτες διαδικασιών (processes): παρουσιάζουν τα οργανωτικά συστήματα και τα συστήματα διαχείρισης των διαδικασιών της καινοτομίας. Επιπλέον, ενσωματώνουν το σχέδιο του συστήματος καινοτομίας και της καινοτομικότητας του. Δείκτες εξερχομένων (outputs): δίνουν τα αποτελέσματα της καινοτομίας και αντιπροσωπεύουν τις επιτυχημένες προσπάθειες για ανάπτυξη καινοτομίας. Υπολογίζουν τα περιθώρια κέρδους και τα μερίδια της αγοράς, των αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των προϊόντων .

Βιβλιογραφία Κριεμάδης Θ., (2012), Κεφάλαια ,«Θεωρητικά Μοντέλα Ανάπτυξης Καινοτομίας», σσ. 11 – 28, ‘Η Καινοτομία στις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις’, Οικονομική Βιβλιοθήκη: Αθήνα