Θεωρίες μάθησης

Τι είναι μάθηση; Διαδικασία που οδηγεί στη διαρκή μεταβολή της συμπεριφοράς και είναι αποτέλεσμα εμπειρίας ή άσκησης. Απόκτηση και μεταβολή δεξιοτήτων, γνώσεων, στρατηγικών, πεποιθήσεων, στάσεων και διάφορων μορφών συμπεριφοράς, δηλ. η διαδικασία με την οποία αλλάζει το γνωστικό δυναμικό του ανθρώπου, ως αποτέλεσμα των ποικίλων εμπειριών που ο ίδιος επεξεργάζεται.

Οι βασικές θεωρίες μάθησης Συμπεριφορισμός Εποικοδομισμός (Κονστρουκτιβισμός) Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες

Συμπεριφορισμός η μάθηση μεταδίδεται Υπάρχουν γενικοί νόμοι που διέπουν τη συμπεριφορά. Ερέθισμα  αντίδραση Δεν μπορώ να ξέρω τις νοητικές καταστάσεις (πιστεύω, προσδοκίες, προθέσεις, κίνητρα), άρα δε με ενδιαφέρουν.

Οι αρχές της μάθησης (B.F. Skinner) απαιτούν την ενεργό συμμετοχή του παιδιού, τη δόμηση της διδακτέας ύλης σε σύντομες διδακτικές ενότητες, τη βαθμωτή πρόοδο της διδασκόμενης ύλης σύμφωνα με τους ρυθμούς του μαθητή (προσαρμογή), την άμεση επαλήθευση της απάντησης του μαθητή, την ενίσχυση της σωστής απάντησης στην τιθέμενη ερώτηση.

Συστήματα πρακτικής κι εξάσκησης

Συμπεριφοριστικό Εκπαιδευτικό Λογισμικό Ποιος έχασε τη μάχη του Μαραθώνα? > Ο Ομέρ Βρυώνης Όχι, προσπάθησε ξανά > Οι Πέρσες Μπράβο! 9 X 5 = 45 6 X 7 = 43 6 X 7 = 44 6 X 7 = 42

Παραδείγματα στο διαδίκτυο Παιχνίδι με ευρώ http://www.teachingmoney.co.uk/eurosite /euroindex.html Παιχνίδι με ευρώ στα ελληνικά http://e- math.eduportal.gr/efarmoges/money.html Γλωσσικές ασκήσεις http://online.eduportal.gr/a_online_glossa.h tm

Συστήματα καθοδήγησης

Διδακτικός σχεδιασμός Η βασική οντολογική παραδοχή του Gagné είναι ότι οι ανθρώπινες νοητικές διαδικασίες μπορούν να αναλυθούν σε ορισμένες «ελάχιστες θεμελιώδεις μονάδες», όπως τα bits, τα δυαδικά ψηφία, αποτελούν τις ελάχιστες θεμελιώδεις μονάδες του υπολογιστή (Κόλλιας, 1993: 53).

Στάδια ανάπτυξης του μοντέλου Αξιολόγηση αναγκών Επιλογή διδακτικών μεθόδων και υλικού. Αξιολόγηση μαθητή.

Διδακτικά συμβάντα Προσέλκυση προσοχής Πληροφόρηση για τους στόχους Διέγερση ανάκλησης προηγούμενων γνώσεων Παρουσίαση ερεθισμάτων Καθοδήγηση στη μάθηση Εξαγωγή αποτελεσμάτων Παροχή ανατροφοδότησης Αξιολόγηση συμπερασμάτων Ανάπτυξη μνήμης κι μεταφορά μάθησης

Κριτική στο συμπεριφορισμό Αποθαρρύνει από την επεξεργασία νοημάτων και εννοιών, άρα από την ανάπτυξη της σκέψης. «Αδρανής γνώση», που δεν αναφέρεται σε πραγματικές καταστάσεις. Προωθείται ατομική εργασία, ανταγωνισμός. Χρήσιμος για εποπτική διδασκαλία, εμπέδωση χαμηλού επιπέδου γνώσεων και δεξιοτήτων και για αξιολόγηση και προσωπική εργασία.

Κονστρουκτιβισμός Η μάθηση δομείται Κονστρουκτιβισμός Η μάθηση δομείται Η μάθηση είναι μια ενεργή ατομική διαδικασία δόμησης νοήματος μέσω εμπειριών και όχι απομνημόνευση.

Πιαζέ Μπρούνερ Πάπερτ

Πιαζέ Αφομοίωση Συμμόρφωση προσαρμογή

Στάδια ανάπτυξης

Πιαζέ και ΤΠΕ Οι ΤΠΕ πρέπει να υποστηρίζουν την οικοδόμηση γνώσης (αναπαριστώντας τις ιδέες, την κατανόηση, τις παραστάσεις των μαθητών) Να επιτρέπουν τη διερεύνηση σε πληροφορίες. Να υποστηρίζουν τη μάθηση μέσω της εμπειρίας (ένα παράδειγμα) Να επιτρέπουν την έκφραση και τη σύνδεση των γνώσεων.

Μπρούνερ Έμφαση στη διευκόλυνση της μάθησης μέσω της κατανόησης των δομών και των επιστημονικών αρχών ενός γνωστικού αντικειμένου. Όλοι μπορούν να μάθουν οτιδήποτε και σε οποιαδήποτε ηλικία (με κατάλληλη δομή και οργάνωση της ύλης - ανάλογη μεθόδευση της διδασκαλίας). Ο μαθητής πρέπει να έρχεται αντιμέτωπος με προβληματικές καταστάσεις. Σπειροειδές πρόγραμμα.

Μπρούνερ και ΤΠΕ Προσομοιώσεις: Ο κύκλος του νερού http://online.eduportal.gr/efarmoges/cycle.htm Ας δοκιμάσουμε να φτιάξουμε ένα κύκλωμα: http://phet.colorado.edu/simulations/sims.php?sim =Circuit_Construction_Kit_DC_Only Μικρόκοσμοι: υπολογιστικά περιβάλλοντα, τα οποία μπορεί ο μαθητής να εξερευνήσει με τη χρήση κάποιας γλώσσας προγραμματισμού.

Πάπερτ Η μάθηση είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική όταν πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας πλούσιας και συγκεκριμένης δραστηριότητας, κατά την οποία ο μαθητής πειραματίζεται κατασκευάζοντας ένα προϊόν που έχει νόημα για τον ίδιο. Δημιούργησε λοιπόν έναν υπολογιστικό μικρόκοσμο. Logo: τυπικό παράδειγμα ανακαλυπτικού περιβάλλοντος μάθησης

Τι πετυχαίνει η LOGO Απόκτηση γενικών γνωστικών δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων Μάθηση βασικών μαθηματικών εννοιών, όπως γωνίες, πολύγωνα, μεταβλητές. Σκέψη πάνω στην πράξη. Ανάπτυξη νέων συλλογισμών με φυσικό τρόπο.

Κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις η γνωστική ανάπτυξη επιτυγχάνεται όχι μόνο χάρη στον έμφυτο νοητικό εξοπλισμό αλλά και μέσω της διαμεσολάβησης των κοινωνικών γεγονότων και των πολιτισμικών εργαλείων και της εσωτερίκευσής τους.

Vygotksy Η θεωρία της κοινωνικής ψυχογένεσης αποτελεί το θεμέλιο λίθο της πολιτισμικής-ιστορικής προσέγγισης. Χαρακτηριστική είναι η ρήση: «Οι διαψυχικές λειτουργίες, που αναπτύσσονται στην κοινωνική πρακτική των ανθρώπων εσωτερικεύονται και μετατρέπονται σε ενδοψυχικές λειτουργίες».

Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης

Προτάσεις Να δημιουργούνται στην τάξη περιστάσεις συνεργατικής μάθησης ανάμεσα σε μαθητές με διαφορετικά επίπεδα ικανότητας. Σταδιακή ανάληψη όλο και μεγαλύτερης υπευθυνότητας από τα παιδιά.

Μια εφαρμογή των ΤΠΕ «Μαθησιακά περιβάλλοντα με την υποστήριξη υπολογιστών» (Computer Supported Intentional Learning Environments) (Scardamalia & Bereiter, 1992). Η κινητήρια ιδέα για το σχεδιασμό τους είναι η ιδέα της κοινότητας που κατασκευάζει γνώση (learning building community)(o.π.) και στόχο έχουν να αναπτύξουν την έρευνα, το διάλογο και την κοινωνική οικοδόμηση της γνώσης

Το μοντέλο της εγκαθιδρυμένης νόησης Η μάθηση είναι μια κοινωνικοπολιτισμική λειτουργία που λαμβάνει χώρα μέσω της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης. Η γνώση δεν είναι ανεξάρτητη από το πλαίσιο στο οποίο πραγματώνεται, γι’ αυτό και η διαδικασία της «γνωστικής μαθητείας», της μάθησης δηλαδή μέσα στο αυθεντικό πλαίσιο των καθημερινών πρακτικών, φαίνεται να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά από τις συνηθισμένες σχολικές δραστηριότητες.

Το μοντέλο της εγκαθιδρυμένης νόησης Η σκέψη και η μάθηση έχουν νόημα μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες, στο πλαίσιο των διαφόρων κοινοτήτων πρακτικής. Οι κοινότητες πρακτικής είναι κοινωνικές δομές οι οποίες αναδύονται στο πλαίσιο διαμοιρασμένων εργασιών. Π.χ. ξυλουργείο, επιστημονικό εργαστήριο. Μάθηση= ενεργός συμμετοχή στις δραστηριότητες των κοινοτήτων. Η γνώση ενυπάρχει στις δράσεις των ατόμων που αποτελούν την κοινότητα.

Το μοντέλο της κατανεμημένης νόησης Ας υποθέσουμε ότι είμαι τυφλός και χρησιμοποιώ ραβδί. Πηγαίνω ταπ ταπ ταπ. Πού αρχίζω; Το νοητικό μου σύστημα είναι περιορισμένο στο χερούλι του μπαστουνιού; Είναι περιορισμένο από το δέρμα μου; Αρχίζει στα μισά του μπαστουνιού; Αρχίζει στην άκρη του μπαστουνιού; 323*212

Ο νους είναι αυτός που σκέφτεται αλλά όχι μόνος Ο νους είναι αυτός που σκέφτεται αλλά όχι μόνος. Η νόηση βρίσκεται μόνο στο ανθρώπινο μυαλό, αλλά εμφανίζεται διανεμημένη (distributed) ανάμεσα στους ανθρώπους και όλες τις ανθρώπινες και μη πηγές που χρησιμοποιούν (Duffy & Cunningham, 1996).

Εφαρμογές Διαδίκτυο (μηχανές αναζήτησης, επικοινωνία) Συστήματα συνεργατικής μάθησης. http://www.e-education.gr/moodle/login/index.php Ψηφιακές βιβλιοθήκες. ψηφιακή βιβλιοθήκη νεοελληνικών σπουδών http://e-vivlia.blogspot.com/ Εκπαιδευτικές πύλες. http://www.de.sch.gr/kvoutsin/ekp_pyles.htm

Πηγές στο διαδίκτυο Μικρόκοσμοι Βιγκότσκι (στα αγγλικά) Συστήματα συνεργατικής μάθησης