ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ (Σ.Ψ.) Συμβουλευτική Ψυχολογία κι Επαγγελματικός Προσανατολισμός Μάθημα 2ο ΕΠΑΙΚ -2017 ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Αγορίτσα Ψύλλου

Τι είναι επιστημονική Θεωρία; Επιστημονική Θεωρία: “Διανοητική κατασκευή χάρη στην οποία ένας ορισμένος αριθμός νόμων συνδέεται με μια αρχή από την οποία οι νόμοι αυτοί μπορούν να συναχθούν παραγωγικά και κατά τρόπο λογικά αυστηρό…Είναι ένα σύστημα προτάσεων που συνάγονται από έναν μικρό αριθμό αρχών και που σκοπό τους έχουν να κατατάξουν τους πειραματικούς νόμους και να τους συμπυκνώσουν κατά τρόπο “οικονομικό”.

Πώς γεννάται η επιστημονική θεωρία; Αξιώματα: Αποδοχή ορισμένων πραγμάτων σαν δεδομένα μέσα στο χώρο με τον οποίο πρόκειται να ασχοληθεί (Αποτέλεσμα παρατήρησης/εμπειρίας, εσωτερική συνοχή) Ορισμοί: Συνδέουν τις έννοιες με παρατηρήσιμα δεδομένα καθιστώντας έτσι δυνατή τη μελέτη τους μέσα από την έρευνα ή τον πειραματισμό. Υποθέσεις: Η ικανότητα της θεωρίας να προβλέπει νέα γεγονότα ή σχέσεις τα οποία να επαληθεύονται (ή να απορρίπτονται) από την εμπειρική μελέτη.

Κριτήρια Αξιολόγησης μιας Επιστημονικής Θεωρίας Περιεκτικότητα: Να καλύπτει όλο το φάσμα ενδιαφέροντος, ό,τι είναι γνωστό στον συγκεκριμένο τομέα. Ακρίβεια και Διαύγεια: Να περιλαμβάνει έννοιες που να ορίζονται απλά και καθαρά, να είναι εύκολα κατανοητές και να αποφεύγονται οι ασάφειες. Λιτότητα: Να διατυπώνεται με απλά και λίγα λόγια. Εμπειρική Εγκυρότητα: Να υποστηρίζεται από την εμπειρία και από πειράματα και έρευνες που θέτουν σε δοκιμασία τις υποθέσεις της. Σπουδαιότητα: Να μπορεί να εφαρμόζεται και να σχετίζεται με τη ζωή και την ανθρώπινη συμπεριφορά. Διέγερση και Πρόκληση: Να διεγείρει και να προκαλεί τη σκέψη, να παράγει νέες ιδέες, να πυροδοτεί την έρευνα και να οδηγεί στην ανάπτυξη νέων θεωριών.

Επίδραση στην Συμβουλευτική Ψυχολογία α) Θεωρίες Προσωπικότητας, Ψυχοθεραπείας β) Θεωρίες Ψυχολογίας της Εργασίας, Επαγγελματικής Επιλογής Θεωρίες Σ.Ψ.: Μελετούν, ερμηνεύουν και προβλέπουν την ανθρώπινη συμπεριφορά σε διάφορες περιστάσεις. Επικεντρώνονται στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Στόχος τους είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς. Διαφοροποιούνται μεταξύ τους ως προς τη φύση και το μέγεθος της αλλαγής στην οποία αποβλέπουν (στάσεις, συναισθήματα, αξίες, αντιλήψεις).

ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΘΕΩΡΙΩΝ Σ.Ψ. Διαφορές σε: α) Στόχους (ενόραση/κινητοποίηση) β) Διαδικασία (Έκφραση συναισθημάτων/Μάθηση)

Ομάδες θεωριών της συμβουλευτικής ψυχολογίας 1) Ενορατικές-Συναισθηματικές Θεωρίες  Ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει ενόραση, μόνο εφόσον κατανοήσει πρώτα τα συναισθήματά του και τα εσωτερικά του κίνητρα. (Ψυχαναλυτική/Freud, Ψυχολογία του Εγώ/Erickson-Fromm, Προσωποκεντρική/Rogers)

2) Λογικές-Ενορατικές Θεωρίες  Ο άνθρωπος μπορεί, χρησιμοποιώντας τη λογική του σκέψη, να αποκτήσει ενόραση που θα τον οδηγήσει σε αλλαγή της συμπεριφοράς του. (Λογικο-Θυμική/Ellis, Συνδιαλεκτική Ανάλυση/Βerne, Ατομική Ψυχολογία/ Αdler)

3) Συναισθηματικές-Δραστικές Θεωρίες  Έμφαση στην ενεργοποίηση του ατόμου για την τροποποίηση της συμπεριφοράς του μέσα από την κατανόηση των συναισθημάτων και των εσωτερικών του κινήτρων (Μορφολογική/Perls) 4) Δραστικές-Λογικές Θεωρίες  Έμφαση σε λογικές διαδικασίες που οδηγούν σε συγκεκριμένες αλλαγές της συμπεριφοράς. Αλλαγές στα συναισθήματα επέρχεται μέσα από την τροποποίηση της συμπεριφοράς. (Θεωρία της Πραγματικότητας/Glasser, Θεωρία Χαρακτηριστικών και Παραγόντων/Williamson)

Λογικο-θυμική προσέγγιση (Rational- Emotive Therapy) RET Είναι μια θεωρία της προσωπικότητας και μια μέθοδος ψυχοθεραπείας που αναπτύχθηκε στη δεκα­ετία του '50 από τον Albert Ellis. Η φιλοσοφική προέλευση της λογικο-θυμικής θεραπείας βρίσκεται στους Στωικούς φιλοσόφους. «οι άνθρωποι δεν ενοχλούνται τόσο από τα ίδια τα γεγονότα ή τα πράγματα του περιβάλλοντός τους όσο από την εντύπωση που σχηματίζουν γι’αυτά. Δηλαδή οι σκέψεις είναι εκείνεις που μπορούν να οδηγήσουν το άτομο σε εσφαλμένη και παράλογη αντιμετώπιση και στάσεις που μοιραία δημιουργούν και συναισθηματικές δυσκολίες».( Εγχειρίδιο, Επίκτητος, 1ος π.Χ.αι.) Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τα συναισθήματα από τη σκέψη γιατί «φαίνεται πως είναι σχεδόν αδύνατο να αντέξει κανείς ένα συναισθηματικό ξέσπασμα χωρίς να το υποστηρίζει συνεχώς με ιδέες» (Ellis, 1967). Αυτές οι ιδέες αποτελούν τον εσωτερικό διάλογο του ανθρώπου που βασίζεται στο προσωπικό σύστημα του πιστεύω του. Άρα η σκέψη και τα συναισθήματα είναι αλληλένδετα.

Βασικός στόχος της ψυχοθεραπείας πρέπει να είναι η αποσαφήνιση της σκέψης από παραλογισμούς έτσι ώστε ο εσωτερικός διάλογος του ανθρώπου να ξαναβρεί τη λογική του, οπότε και τα συναισθήματα θα γίνουν πιο θετικά. Ο Ellis χρησιμοποίησε ένα μοντέλο συμπεριφοράς που το ονόμασε ABC (A=activating=ενεργοποίηση, B=belief system=σύστημα πεποιθήσεων, C=consequence=συνέπεια) (ή η μέθοδος ΑΒΓ) (Α) είναι το γεγονός, το συμβάν που ενεργοποιεί τον άνθρωπο. Το σύστημα πεποιθήσεων του ανθρώπου (Β) αξιολογεί το συμβάν (Α) και ως αποτέλεσμα έχουμε τη συναισθηματική αντίδραση (Γ). Δηλαδή η του αιτία του (Γ) είναι το Α και το Β. Η προσπάθεια του ψυχοθεραπευτή θα στραφεί στο να κάνει τον πελάτη να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο τον παράλογο εσωτερικό του διάλογο και να τον αντικαταστήσει με πιο λογικές σκέψεις. Πχ το να μην είμαι απόλυτα τέλειος σημαίνει πως δεν αξίζω τίποτα (λογικό ή παράλογο – από πού προήλθε και ποιος το προκάλεσε) Η λογικο-θυμική προσέγγιση δίνει μεγάλη έμφαση στη σπουδαιότητα των αξιών. Ο άνθρωπος λειτουργεί εποικοδομητικά και θετικά όταν οι αξίες του στηρίζονται στη λογική. Οι αξίες της τελειότητας και της απολυτότητας κάνουν τον άνθρωπο να αισθάνεται συναισθηματικά διαταραγμένος.

11 παράλογες ιδέες που έχουν εντυπωθεί στον Δυτικό κόσμο (Ellis, 1962) Είναι απολύτως απαραίτητο να αγαπιέται κανείς, να τον αγαπούν και να τον αποδέχονται όλοι στο περιβάλλον του. Για να αξίζει κάποιος θα πρέπει να είναι ικανός, επαρκής και να επιτυγχάνει σε όλα. Μερικοί άνθρωποι είναι κακοί και γι’αυτό πρέπει να κατηγορούνται και να τιμωρούνται Είναι τρομερά καταστροφικό να μη γίνονται τα πράγματα όπως τα θέλει κανείς. Η δυστυχία είναι αποτέλεσμα εξωτερικών γεγονότων τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει. Αν κάτι είναι επικίνδυνο και βλαβερό, αυτό πρέπει συνέχεια να απασχολεί τη σκέψη του ανθρώπου. Είναι πιο εύκολο να αποφεύγει κανείς τις δυσκολίες και την προσωπική ευθύνη παρά να τις αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο

8) Οι άνθρωποι είναι απαραίτητο να βασίζονται στους άλλους και να έχουν την υποστήριξη κάποιου ισχυρότερου 9) Οι προηγούμενες εμπειρίες και γεγονότα στη ζωή ενός ανθρώπου καθορίζουν την τωρινή του συμπεριφορά και δεν μπορούν να αλλάξουν. 10) Οι άνθρωποι πρέπει να απασχολούνται και να στεναχωριούνται με τα προβλήματα των άλλων. 11) Υπάρχει πάντοτε μία σωστή και συγκεκριμένη απάντηση σε κάθε πρόβλημα και είναι καταστροφικό αν ο άνθρωπος δεν μπορέσει να την βρει.