Πλαίσιο για την δημιουργία ενός επιτόπιου πειραματικού ηχομουσείου Αιμιλία Καραποστόλη, Αθανασία Δ. Κυριακίδου, Νίκος Τσινίκας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ AppStore της Apple, πρώτες θέσεις στην κατηγορία "health and fitness", εφαρμογές που έχουν να κάνουν με λευκό θόρυβο και δημιουργία φυσικών και τεχνιτών ηχοτοπίων.

Μήπως η ευρεία ανάγκη για καλύτερης ποιότητας ηχητικό περιβάλλον και οι προσπάθειες όπως: η ανασύσταση φυσικών ηχοτοπίων, η εξουδετέρωση ανεπιθύτων θορύβων, η δημιουργία ήρεμης ατμόσφαιρας με τη χρήση των ηχοτοπίων συμματοδοτούν μια νέα εποχή για την ακουστική οικολογία;

Η σύγχρονη έρευνα στα πεδία της ακουστικής οικολογίας επισημαίνει την οικολογική και πολιτιστική αξία των ηχοτοπίων και φέρνει στην πρώτη γραμμή την αναγκαιότητα για τη διαχείρηση και τη διατήρησή τους. Η συνεχής υποβάθμιση του ελληνικού αστικού ηχητικού περιβάλλοντος εντείνει την ανθρώπινη ακουστική αντίληψη, ανάγκη για "ear cleaning" καίρια! ear cleaning (σύμφωνα με τον M. Schafer): μαθε πως να ακούς, καθημερινές ασκήσεις για να "καθαρίσουν" τα αυτιά, σεβασμός στη σιωπή.

Ο Murray Schafer αναρωτιέται πως αν οι ήχοι του παρόντος θα είναι σύντομα ήχοι του παρελθόντος, δεν θα έπρεπε να υπάρχει ένα μουσείο για τους ήχους που έχουν εξαλειφθεί; Σύμφωνα με τον ορισμό του ICOM, (διεθνές συμβούλιο των μουσείων), ένα μουσείο είναι ένα μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικό, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτό σε όλο το κοινό, το οποίο αποκτά, διατηρεί, ερευνά, επικοινωνεί και εκθέτει για λόγους μελέτης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, υλικά και άυλα τεκμήρια των ανθρώπων και του περιβάλλοντός τους.

Σε αυτό το άρθρο, προτείνουμε έναν ακόμα τρόπο διαχείρισης και αξιοποίησης των ηχοτοπίων, δηλαδή τη δημιουργία ενός μουσείου όπου διατηρεί, ερευνά, διαχειρίζεται και πειραματίζεται με ένα συγκεκριμένο ηχοτοπίο, και που επικοινωνεί και παρουσιάζει την πολυπλοκότητα ενός τέτοιου δυναμικού συστήματος για λόγους μελέτης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας.

Ι) ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΟΥ ΗΧΟΜΟΥΣΕΙΟΥ Η συνεχής ανάπτυξη σε τομείς όπως: 1) ακουστική αρχαιολογία 2) ακουστική οικολογία 3) οικολογία των ηχοτοπίων 4) διατήρηση των ηχοτοπίων από ανθρωπογενή παρέμβαση 5) ηχητική τέχνη καθιστούν την δημιουργία ενός τέτοιου μουσείου καίρια και απαραίτητη.

1) ακουστική αρχαιολογία

2) ακουστική οικολογία

3) οικολογία των ηχοτοπίων

4) διατήρηση των ηχοτοπίων από ανθρωπογενή παρέμβαση

5) ηχητική τέχνη

Το νέο μουσείο που προτείνεται είναι επιτόπιο, γιατί: σχέση ηχοτοπίου με φυσική παρουσία του τοπίου, η φυσική παρουσία του μουσείου να προσαρμόζεται σε κάθε τόπο. Το μουσείο είναι πειραματικό, γιατί: διάλογος με υπάρχον ηχοτοπίο, επαγγελματίες του ήχου σε συνεργασία, ώθηση στην έρευνα και δημιουργία. Το μουσείο ονομάζεται ηχομουσείο, γιατί: τα άυλα τεκμήρια των ανθρώπων που διατηρεί, ερευνά, επικοινωνεί και εκθέτει είναι ηχητικά.

Ι.1) ΣΚΟΠΟΣ Το ηχομουσείο επικοινωνεί σε 3 επίπεδα: 1) ήχοι, (bio, geo, anthro) διατήρηση και πειραματισμός. Ανάλυση και μελέτη ήχων, τρόπος παραγωγής τους, ήχοι που παράγουν οι επαγγελματίες του ήχου, ανασύσταση χαμένων ηχοτοπίων. 2) αρχιτεκτονική - ακουστική, γεωμετρικός χώρος και τοπίο. σχέση ήχων με τοπίο και περιβάλλον (φυσικό, τεχνητό, δομημένο, αδόμητο) και ιστορική στιγμή. 3) ακουστική εκπαίδευση, ακουστική αντίληψη. Καλλιέργεια ενεργητικής ακοής, επεξεργασία παραπάνω σχέσεων σε διάφορετικά πλαίσια.

Ι.2) ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ 1) Διαφορετικός τρόπος διαχείρισης άυλων, ηχητικών τεκμηρίων του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του. 2) Εναλλακτική φυσική παρουσία του ίδιου του μουσείου. 3) Αντίθεση με παραδοσιακά μουσεία μουσικών οργάνων, συνδιασμός επιτόπιου, ανοιχτού (open air) μουσείου και μουσείο σύγχρονης τέχνης. Μουσείο με εφήμερες κατασκευές, διάδραση αρχιτεκτονικής και τέχνης, ηχοτοπίο εγγενές δομικό του στοιχείο.

παραδοσιακά μουσεία μουσικής

εναλλακτικές κτιριακές κατασκευές

Ι.3) ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ 1) Μεθοδολογίες της ακουστικής οικολογίας και οικολογίας των ηχοτοπίων, τεχνικές της ακουστικής αρχαιολογίας, ηχητική τέχνη και σύγχρονη μουσική σύνθεση. 2) Ηχοδιαδρομές (soundwalks) μουσειολογική πορεία επισκεπτών, κατανόηση ηχοτοπίου. 3) Τύποι διαφορετικών ελληνικών ηχοτοπίων και ανάλογη κτιριακή μορφή του μουσείου.

ΙΙ) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1) Διατήρηση, μελέτη υπάρχοντος ηχοτοπίου, πειραματισμός και διάδραση με επισκέπτες. 2) Βιωσιμότητα ηχομουσείου βασίζεται στις χαμηλές οικονομικές απαιτήσεις, εναλλακτική φυσική παρουσία, ήπιες αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις. 3) Διεπιστημονικότητα ως προς την μελέτη και την διαχείρηση των ηχοτοπίων, συνδιασμός με επιτόπια πειραματική έρευνα.

Ευχαριστώ !