ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θεματική Ενότητα 2: Σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη Εκπαιδευτική Ψυχολογία

Θεματική Ενότητα 2: Στόχοι: Η απόκτηση ενημερότητας, εκ μέρους των φοιτητών, για τις ιδιότητες, τις συμπεριφορές και τις γνώσεις, οι οποίες σχετίζονται με την καλή διδασκαλία, καθώς και για τα σημαντικά ζητήματα της σύγχρονης Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας . Λέξεις κλειδιά: Σαφήνεια μαθήματος, Διδακτική ποικιλία, Εμπλοκή στο έργο, Προσεκτικός έπαινος, Κονστρουκτιβισμός, Διαφορετικότητα μαθητών.

Ιδιότητες διακεκριμένων εκπαιδευτικών Κάνουν αποτελεσματική χρήση του λόγου (γλαφυρός γραπτός/ ακριβής προφορικός λόγος) ώστε να επικοινωνούν με τους μαθητές τους και να τους προσφέρουν σωστό πρότυπο. Είναι καλά πληροφορημένοι για την ιστορία και τις σύγχρονες εξελίξεις των επιστημονικών τους κλάδων, ώστε να προσφέρουν στους μαθητές τους, όχι μόνο γεγονότα, αλλά και έναν τρόπο σκέψης. Συσχετίζουν αυτά που ξέρουν με τους μαθητές τους, ώστε οι τελευταίοι να συνειδητοποιήσουν τη δύναμη και την εφαρμογή της γνώσης.

Συμπεριφορές (ή πρακτικές) που σχετίζονται με την καλή διδασκαλία Συμπεριφορές (ή πρακτικές) που σχετίζονται με την καλή διδασκαλία Σαφήνεια μαθήματος Διδακτική ποικιλία Εμπλοκή στο έργο Προσεκτικός έπαινος Συνεπείς κατευθυντήριες γραμμές της τάξης Περιοδική επανατροφοδότηση

Σαφήνεια μαθήματος σημαίνει ότι οι μαθητές σάς καταλαβαίνουν. Για την επίτευξή της: - να οργανώνετε προσεκτικά το υλικό, - να δίνετε σαφείς οδηγίες, - να συνδέετε το παρόν μάθημα με προηγούμενη δουλειά, και - να χρησιμοποιείτε διδακτικές στρατηγικές που να είναι κατάλληλες για την ηλικία και το γνωστικό επίπεδο των μαθητών.

Διδακτική ποικιλία Οι αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί βρίσκονται σε εγρήγορση, οπότε αξιολογούν την επανατροφοδότηση από τους μαθητές και αλλάζουν τεχνικές εάν χρειάζεται. Για παράδειγμα, μπορούν να περάσουν από την αφήγηση στη συζήτηση, ή από την καθιστική εργασία στη σωματική δραστηριότητα.

Εμπλοκή στο έργο Οι καλοί εκπαιδευτικοί επιδιώκουν να εμπλέκονται οι μαθητές τους ενεργά σε μια εργασία ώστε να πραγματοποιείται η μάθηση. Η ενεργή συμμετοχή των μαθητών στη διαδικασία μάθησης αποτελεί σημαντικό παράγοντα πρόβλεψης της ακαδημαϊκής επιτυχίας τους.

Προσεκτικός έπαινος Ο μη συναφής έπαινος είναι αυτός που δε συνδέεται με μία συγκεκριμένη συμπεριφορά. Δε θα πρέπει να επαινούνται οι προσωπικές ιδιότητες ενός μαθητή, αντί για την επίδοσή του. Ο κενός έπαινος υποσκάπτει την εκτίμηση του πραγματικού επιτεύγματος, αλλά και την αυτο-εκτίμηση των μαθητών.

Συνεπείς κατευθυντήριες γραμμές της τάξης Οι καλοί εκπαιδευτικοί: Αποφεύγουν τα διπλά κριτήρια. Δε χρησιμοποιούν απειλές και εκφοβισμό. Επιχειρούν να κατανοήσουν το σκοπό της ανάρμοστης συμπεριφοράς. Επιχειρούν να εδραιώσουν μια σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη και στον αμοιβαίο σεβασμό. Ως εκπαιδευτικοί, τονίστε το θετικό και αρνηθείτε να πάρετε προσωπικά την ανάρμοστη συμπεριφορά.

Περιοδική επανατροφοδότηση Οι αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί παρέχουν στους μαθητές συχνή επανατροφοδότηση για τις προσπάθειες και τις επιδόσεις τους, ώστε οι τελευταίοι να πληροφορούνται - πόσο καλά τα πηγαίνουν, - τι ακριβώς κάνουν καλά, και - που πρέπει να προσπαθήσουν περισσότερο προκειμένου να βελτιωθούν.

Συνοψίζοντας… Προσπαθήστε να κατανοήσετε τη συμπεριφορά των μαθητών σας, τα προβλήματά τους και τις λύσεις τους από τη δική τους οπτική. Δημιουργήστε ένα περιβάλλον μάθησης που ενθαρρύνει τα κίνητρα, τη μάθηση και τη μεταφορά αυτής της μάθησης σε άλλες δραστηριότητες, μέσα και έξω από την τάξη. Χρησιμοποιήστε διδακτικές τεχνικές που οδηγούν σε δραστηριότητες επίλυσης προβλημάτων για τους μαθητές. Διδάξτε, δηλαδή, με στόχο την κατανόηση σε βάθος και μη μένετε ικανοποιημένοι με την απλή επανάληψη, από τους μαθητές σας, πληροφοριών για γεγονότα.

Συνοψίζοντας… Εδραιώστε ένα θετικό περιβάλλον μάθησης και περιφρουρήστε το, ώστε να διευκολύνετε τη μάθηση και να αποφύγετε τα προβλήματα. Παρέχετε στους μαθητές συχνή επανατροφοδότηση για τις προσπάθειές τους και για τις πραγματικές τους επιδόσεις, μέσω των τεστ και άλλων μορφών αξιολόγησης.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί Διδακτική (παιδαγωγική) γνώση Γνώση διδακτικού αντικειμένου, και Γνώση διδασκαλίας του διδακτικού αντικειμένου

Διδακτική (παιδαγωγική) γνώση Αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο μπορεί να παρουσιαστεί καλύτερα ένα διδακτικό αντικείμενο: στις διδακτικές στρατηγικές, για παράδειγμα, στον τρόπο με τον οποίο δομείτε τις δραστηριότητες στην τάξη σας, αναλόγως προς το γνωστικό αντικείμενο στους μαθητές και τη μάθηση, καθώς και στη διαχείριση της τάξης.

Γνώση διδακτικού αντικειμένου Πρόκειται για τη βασική διδακτέα ύλη. Αναφέρεται, δηλαδή, στην κατανόηση του εκπαιδευτικού, όσον αφορά ένα διδακτικό αντικείμενο, σε σύγκριση με τη γνώση ενός ειδικού. Μη μένετε ικανοποιημένοι μόνο με τη γνώση των βασικών γεγονότων και πληροφοριών ενός διδακτικού αντικειμένου. Αντιθέτως, αποκτήστε οικειότητα με τις ιδέες, τα γεγονότα και τις έννοιες του διδακτικού αντικειμένου, καθώς και με τον τρόπο που αυτές οργανώνονται και αλληλοσυσχετίζονται. Οι γνώσεις σας για ένα διδακτικό αντικείμενο επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το διδάσκετε.

Γνώση διδασκαλίας του διδακτικού αντικειμένου Αναφέρεται στον πιο ελκυστικό τρόπο με τον οποίο οργανώνετε και παρουσιάζετε το περιεχόμενο ενός διδακτικού αντικειμένου (μιλώντας, καθοδηγώντας, χρησιμοποιώντας κείμενα, Η/Υ, ΜΜΕ, ή τετράδια εργασίας). Ερωτήματα που μπορείτε να αναλογιστείτε προκειμένου να βελτιώσετε τον τρόπο διδασκαλίας ενός διδακτικού αντικειμένου: - Γιατί διδάσκετε αυτό που διδάσκετε; - Ποιες είναι οι συνήθεις κατανοήσεις και παρανοήσεις των μαθητών σας για ένα διδακτικό αντικείμενο; - Πόσα γνωρίζετε για το πρόγραμμα σπουδών και για τα υλικά του προγράμματος σπουδών; - Έχετε σκεφτεί τις στρατηγικές και τις παρουσιάσεις που θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε για συγκεκριμένα θέματα;

Κατευθυντήριες αρχές Καθήκον σας είναι να βοηθήσετε τους μαθητές να μάθουν όσα περισσότερα μπορούν. Να είστε σίγουροι ότι γνωρίζετε τι θέλετε να επιτύχετε (να έχετε σαφείς στόχους). Ενθαρρύνετε όσο το δυνατόν περισσότερη δραστηριότητα των μαθητών. Προφυλαχτείτε από το άγχος των μαθητών. Διδάξτε με στόχο την κατανόηση σε βάθος και ενθαρρύνετε τη χρήση στρατηγικών μάθησης.

Η διδασκαλία ως Τέχνη και Επιστήμη Καλλιτέχνης: Ένας επιδέξιος εκτελεστής Επιστήμονας: Ένας λογικός/επιστημονικός γνώστης/ερευνητής

Σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη Εκπαιδευτική Ψυχολογία Σημαντικά ζητήματα στη σύγχρονη Εκπαιδευτική Ψυχολογία Ο κονστρουκτιβισμός (constructivism) Η διαφορετικότητα των μαθητών στην τάξη Οι εξωσχολικές επιδράσεις

Κονστρουκτιβισμός (Constructivism) Πρόκειται για τη σύγχρονη πεποίθηση ότι οι μαθητές κατασκευάζουν τη δική τους κατανόηση του κόσμου.

Οι εκπαιδευτικοί που ακολουθούν κονστρουκτουβιστική πορεία κάνουν τα εξής: Τυλίγουν τη διδασκαλία τους σε ένα μανδύα προβλημάτων που είναι ουσιώδη και κατάλληλα για την ηλικία των μαθητών τους. Χρησιμοποιούν την οπτική των μαθητών τους (γνωστικό επίπεδο, κίνητρα) για να ερμηνεύσουν τις απαντήσεις και τις λύσεις τους. Γνωρίζουν ότι οι απαντήσεις των μαθητών αντανακλούν το τρέχον επίπεδο κατανόησής τους. Αποδέχονται τις συγκρούσεις και τη σύγχυση που συνοδεύουν αρχικά την αναζήτηση νοήματος εκ μέρους των μαθητών.

Διαφορετικότητα των μαθητών στην τάξη Ατομικές διαφορές (Individual differences) ως προς: την ικανότητα τη φυλή την εθνικότητα την τοπική καταγωγή τη σύνθεση της οικογένειας το φύλο το σεξουαλικό προσανατολισμό

Διαφορετικότητα των μαθητών στην τάξη Αναπτυξιακό πλαίσιο αναφοράς (Lerner, 1991): Φυσικά πλαίσια (σπίτι, τάξη) Κοινωνικές επιδράσεις (οικογένεια, φίλοι, σημαντικοί άλλοι) Προσωπικά χαρακτηριστικά (εξωτερική εμφάνιση, ιδιοσυγκρασία, γλωσσική ευφράδεια) Επίδραση του χρόνου

Εξωσχολικές επιδράσεις Οι γονείς επιδρούν μακροχρόνια, και σε μεγάλο βαθμό, στην επίδοση των παιδιών τους λόγω του ότι: Σκοπίμως ή τυχαίως, μεταφέρουν συγκεκριμένα μηνύματα στα παιδιά τους για τους εκπαιδευτικούς, τα σχολεία και τη μάθηση. Η γονεϊκή συμπεριφορά στέλνει σαφή και αλάνθαστα σήματα για τη σημασία που δίνουν οι γονείς στη σχολική διαπαιδαγώγηση. Το γονεϊκό στυλ ενθαρρύνει ή αποθαρρύνει την εμπλοκή στο σχολείο.