Ιφιγένεια Κάγκαλου Καθηγήτρια ΔημοκρίτειουΠανεπιστημίου Θράκης Αναπτύσσοντας ένα σχέδιο Διαχείρισης για την προστασία & διατήρηση λιμνών Ιφιγένεια Κάγκαλου Καθηγήτρια ΔημοκρίτειουΠανεπιστημίου Θράκης

Γιατί σχεδιάζουμε? Ο σχεδιασμός (planning) είναι η sophisticated διαδικασία σκέψης και αναγνώρισης των σημαντικών «πραγμάτων» στην ζωή μας για τα οποία πρέπει να πάρουμε αποφάσεις. Αυτή η διαδικασία «μοιράζεται» με άλλους/άλλα … Επομένως είναι «επικοινωνία», «εκπαίδευση»

Η διαχείριση ( management) Ο όρος προέρχεται από την επιστήμη των Οικονομικών και υποδηλώνει την κυκλική διαδικασία: Σχεδιάζω- εφαρμόζω-ελέγχω- προσαρμόζω

Στο οικοσύστημα η διαδικασία σχεδιασμού της διαχείρισής του είναι: - μια συνεχής μακροπρόθεσμη διαδικασία - ΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Οι 5 ερωτήσεις - κλειδιά Ένα σχέδιο διαχείρισης (management plan) οφείλει να « απαντά» στα εξής: Γιατί είμαστε εδώ? Τι έχουμε? Τι είναι σημαντικό? Τι θέλουμε? Τι πρέπει να κάνουμε?

Οι πιο σημαντικές λειτουργίες ενός σχεδίου διαχείρισης Να ταυτοποιήσει τα « αντικείμενα» της περιοχής Να ταυτοποιήσει τους παράγοντες που τα επηρεάζουν ή που μπορεί να τα επηρεάσουν Να ανακαλύψει τις «πολιτικές» που θα υποστηρίξουν την διαχείριση Να επικοινωνήσει με όλους τους εμπλεκόμενους

…. Να «δει» ηθικούς και κοινωνιολογικούς παράγοντες Να αμβλύνει τις διαφορές Να καθορίσει τα όρια και το εύρος Να καθορίσει τις απαιτήσεις Να διασφαλίσει την βιωσιμότητα του Να συνδυάσει όλα τα παραπάνω σε ένα λογικό-δυναμικό- διαδραστικό πλαίσιο

Αν το κατορθώσει, τότε Μπορεί να διασφαλίσει την διατήρηση του συστήματος Να εξομαλύνει τις διαφορές Να ενδυναμώσει τις σχέσεις μεταξύ και μέσα (between and within) του αντικειμένου (site) και των χρηστών (stakeholders) Να εφαρμόσει αποτελεσματικά κανόνες, θεσμικά πλαίσια κ.λ.π.

Λόγοι αποτυχίας… Μη- εξειδίκευση (site-specific ) στενό target group (οφείλει να είναι ευρείας απεύθυνσης) Μη- συνέχεια Αδυναμία ορισμού της φέρουσας ικανότητας

Η αξία των οικοσυστημάτων γλυκού νερού Τα Freshwaters, προσφέρουν ποικιλομορφία από μικρές υδατοσυλλογές μέχρι μεγάλες λίμνες και τεράστιες ποτάμιες λεκάνες. Σ’ αυτή την συλλογή υπάρχει μεγάλη βιοποικιλότητα και ενδιαφέρουσες σχέσεις μεταξύ των οργανισμών, του αβιοτικού περιβάλλοντος αλλά και των τοπικών κοινωνιών. Διαχείριση με την ολιστική έννοια του όρου, σημαίνει προσπάθειες σε τεχνικό, πολιτικό, θεσμικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο (ethics).

Οι ρηχές λίμνες - the shallow lakes οι περισσότερες στον κόσμο(Wetzel,2001) «Θύλακες» βιοποικιλότητας (μεσόφαση νερού-χέρσου) Αγαθά & υπηρεσίες (πολλές & αλληλοσυγκρουόμενες χρήσεις) Η κυρίαρχη στρατηγική από την ΕΕ είναι η προστασία τους μέσω της διατήρησης των απαραίτητων λειτουργιών τους.

Δομή

Προδιαγραφές Α Φάση: Ταυτότητα του σχεδίου διαχείρισης Γεωγραφική θέση, όρια, έκταση και διοικητική υπαγωγή της περιοχής Καθεστώς ιδιοκτησίας Διοίκηση και διαχείριση της περιοχής Νομικό καθεστώς Διοικητικές υπηρεσίες

…. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες Διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν τα προστατευόμενα αντικείμενα – Κύρια περιβαλλοντικά ζητήματα Επιλογή κατάλληλων παραμέτρων για κάθε προστατευόμενο αντικείμενο

Αξιολόγηση περιοχής Αξιολόγηση τύπων οικοτόπων και ειδών Αξιολόγηση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Συνολική αξιολόγηση της περιοχής

Β Φάση ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΣΚΟΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Διατύπωση γενικού σκοπού Διατύπωση ειδικών σκοπών διαχείρισης και Ορίων Αποδεκτής Αλλαγής Περιγραφή και κατηγορίες διαχειριστικών μέτρων Κοστολόγηση εφαρμογών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ Πρόγραμμα παρακολούθησης Διερεύνηση καθορισμού μονάδων διαχείρισης Αξιολόγηση

Αξιολόγηση σεναρίων ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

Συμμετοχή & Επικοινωνία «Η αειφόρος ανάπτυξη δεν είναι μονο μια υπόθεση του περιβάλλοντος αλλά όλης της κοινωνίας»ΕΕ,2004. Aarhus Convention (1998).Δικαιώματα πολιτών και συμμετοχή στα ζητήματα διαχείρισης. Directive 2003/35 (rules on public participation) WFD (2000/60). River basin management plan

Ερωτήσεις… και προϋποθέσεις Ποιος/ποιοι θα εμπλέκονται Πώς θα εμπλέκονται Πότε θα εμπλέκονται Πως θα αξιοποιούνται τα αποτελέσματα Πολύ καλή ενημέρωση ( social training) Διαφάνεια/εμπιστοσύνη

ΦΑΣΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Πληροφόρηση Διαβουλεύσεις (consultation) Εμπλοκή – Συμμετοχή και στον σχεδιασμό Συνεργασία: από κοινού λήψη αποφάσεων Ενδυνάμωση: Λήψη αποφάσεων Αυξανόμενος βαθμός συμμετοχής κοινού

Δυνατότητες προσαρμογής ( adaptive management) Effective management is the adaptive management Συστήματα δυναμικά, ευμετάβλητα Ανάγκη για επαναπροσδιορισμό και προσαρμογή.

Οδηγίες… Η αλληλο-εξάρτηση περιβάλλοντος και κοινωνίας στις λίμνες ( και λεκάνες απορροής) αλλά και οι αβεβαιότητες που προκύπτουν, καθιστούν αναγκαίο την ανάπτυξη αποτελεσματικών, ολιστικών «εργαλείων» Η στρατηγική διαχείρισης που θα επιλεγεί πρέπει να είναι σαφής, ευέλικτη και …προνοητική για το μέλλον Ο σχεδιασμός της ανοιχτής & διαφανούς « κοινωνικής εκπαίδευσης» είναι προϋπόθεση Η οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ φορέων της Πολιτείας και πολιτών.

Μαθαίνουμε μαζί…. Διαχειριζόμαστε μαζί….