ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) Παρουσίαση υλικού επιμόρφωσης ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΤΑΒΑΡΙΝΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ (ΠΕ02) Οκτώβριος 2014

Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο Οι Ερευνητικές Εργασίες θεσμοθετούνται από τον Σεπτέμβριο του 2011 ως διακριτή ενότητα του υποχρεωτικού προγράμματος του Νέου Λυκείου (ΥΠΔΜΘ 2011:13, ΦΕΚ 1213, τχ. Β/2011). Ως επιλογή εκπαιδευτικής πρακτικής, οι Ερευνητικές Εργασίες εντάσσονται οργανικά στην όλη φιλοσοφία του Νέου Σχολείου. Πρόκειται για εκπαιδευτική καινοτομία, η οποία βασίζεται σε σύγχρονες και δοκιμασμένες παιδαγωγικές αρχές και αποσκοπεί να ενισχύσει τον εκπαιδευτικό ρόλο του Νέου Λυκείου.

Σημασιοδότηση των Ερευνητικών Εργασιών Το Νέο Λύκειο, από τις διαφορετικές μορφές σχεδίων εργασίας (projects),που χρησιμοποιούνται διεθνώς στην εκπαίδευση,χρησιμοποιεί τον όρο «Ερευνητική Εργασία», για να υποδηλώσει: την επιστημονική βάση της τη συστηματικότητα, που συνδέεται με την έννοια της έρευνας τα στοιχεία της μεθόδου, τη στοχευμένη ενεργή δράση και το αποτέλεσμα, που εμπεριέχονται στην έννοια της εργασίας και, μάλιστα, της συλλογικής εργασίας με επιστημονικό υπόβαθρο.

Με τις Ε.Ε. επιδιώκεται να αλλάξει ο ρόλος του Μαθητή. Με τις Ε.Ε. επιδιώκεται να αλλάξει ο ρόλος του Μαθητή. «Μαθαίνει πώς να μαθαίνει», «Μαθαίνει να κάνει», «Μαθαίνει να είναι», «Μαθαίνει να ζει με τους άλλους», και δίνεται τέλος στο «μαθαίνω απ’ έξω», με νέες διδακτικές μεθόδους, εκπαιδευτικά υλικά και ψηφιακά εργαλεία.

Ο Μαθητής γίνεται «μικρός διανοούμενος». Αποκτά μεγαλύτερη ικανότητα και άνεση στη χρήση της ελληνικής γλώσσας. Έρχεται σε επαφή με το λογοτεχνικό πλούτο, το θέατρο, τη μουσική, την ιστορία και τον πολιτισμό γενικότερα.

Ο Μαθητής γίνεται «μικρός επιστήμονας». Αποκτά γνωστική επάρκεια στο χειρισμό των μαθηματικών εννοιών, στην εφαρμογή τους στην καθημερινή ζωή, με παράλληλη ανάπτυξη της μαθηματικής λογικής και της αφαιρετικής ικανότητας. Κατακτά αντίστοιχες γνώσεις και δεξιότητες στις φυσικές επιστήμες και στην τεχνολογία.

Ο Μαθητής γίνεται «μικρός ερευνητής». Αποκτά ποιότητα και ταχύτητα στην ανάλυση και στη σκέψη, επάρκεια στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ώστε: με κριτική ικανότητα να μπορεί να επιλέγει μέσα από την πληθώρα πληροφοριών και γνώσεων που έχει πλέον στη διάθεση του.

Ο Μαθητής γίνεται «γλωσσομαθής». Αποκτά επάρκεια στη χρήση, προφορικά και γραπτά, τουλάχιστον μιας ξένης γλώσσας που τον εξοικειώνει με άλλες κουλτούρες, ευνοεί την ευρωπαϊκή και διεθνή επικοινωνία και αποτελεί εφόδιο επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Με τη βοήθεια του δασκάλου και της τεχνολογίας, η γλωσσομάθεια μετατρέπεται από προσόν για λίγους, σε εργαλείο για όλους.

Παιδαγωγικές Αρχές Ερευνητικών Εργασιών Η Αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης. Η Αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών. Η Αρχή της Διαφοροποίησης του Περιεχομένου, της Διαδικασίας και του Πλαισίου της Μάθησης. Η Αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών.

Οι προϋποθέσεις της επιτυχίας Η επιτυχία της καινοτομίας εξαρτάται από τη συστηματική σύμπραξη των προηγούμενων παιδαγωγικών αρχών. Περιστασιακή και ανεξάρτητη εφαρμογή τους υπάρχει ήδη στα σχολεία, αλλά δεν αρκεί.

Αρχή Διερευνητικής Μάθησης Η Διερευνητική Μάθηση επικεντρώνεται στην: εκκίνηση από προβλήματα και ερωτήματα, συλλογή και επεξεργασία δεδομένων, διαμόρφωση τεκμηριωμένων απαντήσεων, ανάπτυξη επεξηγήσεων, εξέταση αντίθετων απόψεων, στοχαστική ανάλυση διαδικασιών και συμπερασμάτων.

Είδη Διερευνητικής Μάθησης Ελεγχόμενες μορφές διερεύνησης: Ο εκπαιδευτικός ορίζει ερωτήματα και βήματα διερεύνησης και μαθητές επαληθεύουν συγκεκριμένη αρχή/γενίκευση. Μορφές φθίνουσας καθοδήγησης: Ο εκπαιδευτικός θέτει τα ερωτήματα και μαθητές επιλέγουν βήματα και δράσεις της έρευνας σε πλαίσιο καθοδήγησης. Ακαθοδήγητες μορφές διερεύνησης: Ερωτήματα και διερευνητικές δράσεις καθορίζονται από μαθητές, χωρίς παρεμβάσεις του εκπαιδευτικού.

Τι θα ακολουθήσουμε; Οι Ερευνητικές Εργασίες του Νέου Λυκείου ακολουθούν την προσέγγιση της φθίνουσας καθοδήγησης για τα κοινά ερωτήματα που έχουν διαμορφωθεί στην Ολομέλεια του «Τμήματος Ενδιαφέροντος». Εφαρμόζουν, βέβαια, και την ελεύθερη διερεύνηση για τα ερωτήματα που πρόσθεσαν οι επιμέρους ομάδες στη δική τους προβληματική, εφόσον ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι έχουν τις απαιτούμενες δυνατότητες. Ως γενική επιλογή οι Ερευνητικές Εργασίες του Νέου Λυκείου προτιμούν τις δύο αυτές μορφές διερευνητικής μάθησης από την ελεγχόμενη μορφή, διότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν προκαθορισμένα «ορθές απαντήσεις», οπότε το ζητούμενο δεν είναι η «ορθή» απάντηση, αλλά η αναζήτηση εναλλακτικών ερμηνειών και πρόσφορων λύσεων σε προβλήματα και ζητήματα. Με αυτή τη λογική, βεβαίως, δεν αποκλείονται και οι προσεγγίσεις της ελεγχόμενης διερεύνησης, όταν η φύση του θέματος και των ερωτημάτων το επιβάλλει.

Η πολυτροπικότητα της φθίνουσας καθοδήγησης Μέσω των πολλών τρόπων της φθίνουσας καθοδήγησης ο εκπαιδευτικός: διδάσκει, παρωθεί , εμψυχώνει τους μαθητές.

Ο εκπαιδευτικός εμψυχώνει με την επιβράβευση των προσπαθειών ή/και των αποτελεσμάτων, την ψυχολογική ενθάρρυνση, προτροπή και παρώθηση σε δύσκολες στιγμές, τη συσχέτιση των θετικών αποτελεσμάτων με την προσπάθεια, την παροχή νύξεων.

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην Ε.Ε. Οι διερευνητικές προσεγγίσεις δεν καταργούν το διδακτικό ρόλο του εκπαιδευτικού, αλλά τον αξιοποιούν κατά περίπτωση και στο βαθμό που είναι αναγκαίο, για να διασφαλισθεί ότι οι μαθητές κατέχουν την προαπαιτούμενη γνώση, προκειμένου να κατανοούν το πλαίσιο των ερωτημάτων, αλλά και το πλαίσιο ερμηνείας των ευρημάτων. Οι διερευνητικές διαδικασίες, πριν γίνουν μέσον μάθησης, πρέπει να γίνουν αντικείμενο μάθησης. Το έργο αυτό ανήκει στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι το επιτελούν σε συνθήκες «γνωστικής μαθητείας».

Μεθοδολογικά εργαλεία και πηγές άντλησης των δεδομένων Μεθοδολογικά εργαλεία και πηγές άντλησης των δεδομένων Τα διαφορετικά επιστημολογικά πεδία διερεύνησης προϋποθέτουν διαφορετικά μεθοδολογικά εργαλεία, διότι είναι διαφορετικές και οι πηγές που θα χρησιμοποιηθούν. Για παράδειγμα: Στη μελέτη κοινωνικο-ιστορικών θεμάτων η διερευνητική προσέγγιση αναλύει ερμηνευτικά πρωτογενείς κυρίως πηγές, με τη συνεπικουρία και δευτερογενών, για να κατανοήσει τα ιστορικά γεγονότα και να αναδείξει τον τρόπο με τον οποίο αυτά σχετίζονται με το σημερινή πραγματικότητα. Στη μελέτη θεμάτων του φυσικού κόσμου η διερευνητική προσέγγιση χρησιμοποιεί ως μεθοδολογικά εργαλεία την παρατήρηση και την περιγραφική εξήγηση ή/και τον πειραματισμό σε συνθήκες εργαστηρίου. Στη μελέτη κοινωνικών θεμάτων η διερευνητική προσέγγιση χρησιμοποιεί συνδυαστικά την παρατήρηση και την καταγραφή, τα ερωτηματολόγια, τις δημοσκοπήσεις και τις συνεντεύξεις, αλλά και την ερμηνευτική μελέτη πρωτογενών πηγών που σχετίζονται με τα ερωτήματα του θέματος, για να κατανοήσει και να εξηγήσει ατομικές ή ομαδικές επιλογές, στάσεις, συμπεριφορές, καταστάσεις και κοινωνικά προβλήματα.

Ο Γενικός Σκοπός της Εργασίας Σε κάθε περίπτωση, όμως, ασχέτως από (α) το βαθμό καθοδήγησης και (β) το είδος της έρευνας (ερμηνευτική, πειραματική, περιγραφική, δημοσκοπική) και τις πηγές άντλησης των δεδομένων τους, οι μαθητές στη διερευνητική μάθηση καλούνται να κατανοήσουν αυθεντικές καταστάσεις του φυσικού και κοινωνικού κόσμου και να επιλύσουν πραγματικά προβλήματα ή/και να λαμβάνουν αποφάσεις σε προβληματικές καταστάσεις.

Επιστημονική ταυτότητα του θέματος Τέσσερα γνωστικά πεδία: Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες, Φυσικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Τεχνολογία, Τέχνες και Πολιτισμός, Περιβάλλον και Αειφορία. Προσδιορίζει: Ποια συγκεκριμένα,από τα διδασκόμενα μαθήματα, έχουν πρωτεύοντα ρόλο στη συγκεκριμένη ερευνητική εργασία.

Έρευνα: Αναξιοποίητος Εκπαιδευτικός Πόρος Αρχή Συνεργασίας των Εκπαιδευτικών: Παράγοντας Επαγγελματικής Ανάπτυξης Έρευνα: Αναξιοποίητος Εκπαιδευτικός Πόρος Παράγει νέα γνώση, λειτουργεί ως ενδοσχολική επιμόρφωση για επαγγελματική ανάπτυξη. Οδηγεί σε επεξεργασμένες προτάσεις κατά τη λήψη αποφάσεων & την επίλυση προβλημάτων. Βελτιώνει τις μαθητικές επιδόσεις & τη λειτουργικότητα σχολείου, αλλά πρακτικές συνεργασίας σπανίζουν. Συλλογικές έρευνες προωθούν τέτοιες πρακτικές. Συνεργασία: Διδακτικός Σχεδιασμός, Team Teaching.

Διεπιστημονική Συνεργασία Καθηγητών Έρευνα: Συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών διαφορετικών ειδικοτήτων = διπλή ωφέλεια. Καθηγητές: δυνατότητα υπερκερασμού της «μοναξιάς» επιστημών και επιστημόνων και αξιοποίησης δυνατοτήτων διεπιστημονικής σύμπραξης. Μαθητές: επίγνωση πώς είναι οργανωμένος ο φυσικός και ο κοινωνικός κόσμος, πώς αλλάζουν, πώς αλληλοσυσχετίζονται, πώς επικοινωνούμε μεταξύ δύο κόσμων και πώς αναπαριστούμε και εκφράζουμε τη γνώση μας για δύο αυτούς κόσμους.

Αρχή Ομαδοσυνεργατικής Οργάνωσης των Μαθητών Αρχή Ομαδοσυνεργατικής Οργάνωσης των Μαθητών Το Ελληνικό Λύκειο, όπως και το Γαλλικό, επιλέγει συνειδητά τις ομαδικές και όχι τις ατομικές Ερευνητικές Εργασίες για λόγους: Μαθησιακούς, Αναπτυξιακούς, Πολιτικούς.

Η Μάθηση Συντελείται σε Κοινωνικό Πλαίσιο Η Μάθηση Συντελείται σε Κοινωνικό Πλαίσιο Σνεργή μάθηση, είναι ατομικό επίτευγμα, αλλά συντελείται μέσα σε συνθήκες συνεργασίας και αλληλεπικοινωνίας για την αναζήτηση σχέσεων. Συνθήκες τέτοιες διασφαλίζει φυσικά και αβίαστα η ομαδοσυνεργατική προσέγγιση. Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση στηρίζει θεωρητικά ο κοινωνικός εποικοδομισμός του L. Vygotsky και επιβεβαιώνει η διδακτική έρευνα.

Η Ανάπτυξη Συντελείται σε Κοινωνικό Πλαίσιο Η Ανάπτυξη Συντελείται σε Κοινωνικό Πλαίσιο Η ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου σε πρόσωπο είναι ατομικό επίτευγμα, αλλά συντελείται κοινωνικά. Η έρευνα επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα του πλαισίου: α. ανάπτυξη Ικανοτήτων Γλώσσας & Επικοινωνίας, β. ανάπτυξη Σκέψης και Ικανοτήτων Λήψης Αποφάσεων και Επίλυσης Προβλημάτων, β. ανάπτυξη εγώ-ταυτότητας και αυτο-αντίληψης, γ. κοινωνικοποίηση & στάσεις αποδοχής του “άλλου.”

Ο Πολίτης Αναπτύσσεται σε Συλλογικό Πλαίσιο Η ανάπτυξη του αυτόνομου, ενεργού και υπεύθυνου δημοκρατικού πολίτη συντελείται μέσα σε συνθήκες ισότιμων σχέσεων επικοινωνίας και συνεργασίας. Η ομαδοσυνεργατικότητα διασφαλίζει αβίαστα και με φυσικό τρόπο τις παραπάνω συνθήκες.

Η Ερευνητική Εργασία ομαδική προσπάθεια – συνεργασία ατομικιστική - ανταγωνιστική εργασία ομαδική προσπάθεια – συνεργασία διακριτή ενότητα του προγράμματος σπουδών, υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές, αυτόνομη αξιολόγηση (ισότιμη βαθμολόγηση με τα υπόλοιπα μαθήματα), συνεκτίμηση διαδικασίας και αποτελέσματος εργασίας, επιλογή θέματος από τους μαθητές με βάση τις ιδιαίτερες προτιμήσεις – κλίσεις τους.

Η Ερευνητική Εργασία Η ερευνητική εργασία σχετίζεται με τα αντικείμενα του Π.Σ.. Διατηρείται το ενδιαφέρον των μαθητών για τα αντικείμενα των μαθημάτων.

Διεπιστημονικά Θέματα Διαμόρφωση διεπιστημονικού θέματος από δύο τουλάχιστον εκπαιδευτικούς (διαφορετικά μαθήματα διαφορετικών πεδίων). Θέματα: συνδυασμός τομέων μαθημάτων με ενδιαφέροντα μαθητών και εκπαιδευτικών, Με βάση: υποδομές, διαθέσιμους πόρους σχολείου, φορέων και κοινότητας.

Έγκριση Διεπιστημονικών Θεμάτων Απόφαση–Προγραμματισμός : Σύλλογος Διδασκόντων. Υποβολή θέματος από Εκπαιδευτικούς στο Σύλλογο Διδασκόντων (τίτλος, σκοποί, μεθοδολογία, αναμενόμενα αποτελέσματα, απαιτούμενα). Έγκριση από Σύλλογο τόσων θεμάτων, ώστε να δημιουργηθούν τμήματα ενδιαφέροντος με 16-20 μαθητές. Ορισμός από το Σύλλογο Διδασκόντων του υποδιευθυντή ή άλλου εκπαιδευτικού ως συντονιστή των Ε.Ε..

Επιλογή Διεπιστημονικών Θεμάτων – Τμήματος Ενδιαφέροντος από Μαθητές Επιλογή Διεπιστημονικών Θεμάτων – Τμήματος Ενδιαφέροντος από Μαθητές Επιλογή θεμάτων από προτεινόμενα στους μαθητές- δημιουργία «Τμημάτων Ενδιαφέροντος» Δημιουργία ισοδύναμων τμημάτων μέσω επιλογών και κληρώσεων Όσοι μαθητές δεν ενταχθούν στην πρώτη επιλογή τους, προηγούνται στις επιλογές το επόμενο τετράμηνο.

Διαδικασία Ερευνητικών Εργασιών Προτεινόμενα θέματα από εκπαιδευτικούς μετά από διερευνητικές συζητήσεις με μαθητές ( τις δύο πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου για το α΄τετράμηνο και εντός του Δεκεμβρίου για το β΄τετράμηνο). Στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα συνεχές εβδομαδιαίο τρίωρο (στην Α΄ Λυκείου) ή δίωρο (στη Β΄και στη Γ΄Λυκείου) τα επόμενα δύο χρόνια σταδιακά Οι μαθητές θα εργάζονται κατά βάση εντός του σχολείου.

Εποπτεία & Καθοδήγηση των Ε.Ε. Την εποπτεία και την καθοδήγηση των Εργασιών θα την έχουν διαδοχικά οι επιβλέποντες εκπαιδευτικοί, σύμφωνα με τον προγραμματισμό και την κατανομή των ωρών, που έχει εγκρίνει ο Σύλλογος Διδασκόντων. Ώρες που διατίθενται στους εκπαιδευτικούς: 2 +1

Θέματα Ε.Ε. Β΄Τετραμήνου Τα θέματα του δευτέρου τετραμήνου καθορίζονται με τις ίδιες διαδικασίες. Η συμμετοχή των μαθητών σε Ερευνητική Εργασία και στα δύο τετράμηνα είναι υποχρεωτική και λαμβάνουν ατομικό βαθμό, που καταχωρείται κανονικά στο ατομικό δελτίο και στον έλεγχο του μαθητή.

Παρουσίαση Ερευνητικών Εργασιών Στο τέλος του τετραμήνου, με την ολοκλήρωση της Ερευνητικής Εργασίας: - οι ομάδες υποβάλουν το φάκελο της εργασίας που περιλαμβάνει την ερευνητική έκθεση, το τέχνημα , τις προτάσεις κλπ. - οι ομάδες παρουσιάζουν δημόσια στο πλαίσιο ειδικών παράλληλων ημερίδων τις εργασίες τους στη σχολική κοινότητα και απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις, κατά τη διάρκεια σύντομης συζήτησης, που θα ακολουθεί την κάθε παρουσίαση. - οι μαθητές υποβάλουν ατομικό φάκελο με όλα τα αποδεικτικά στοιχεία της εργασίας που εκπόνησαν, ημερολόγιο, δελτία αξιολόγησης κλπ. Ταυτόχρονα, γίνεται υποχρεωτικά κοινοποίηση όλων των Ερευνητικών Εργασιών και στην ευρύτερη εκπαιδευτική και τοπική κοινότητα μέσω του διαδικτύου και άλλων πρόσφορων τρόπων. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται, εκτός από τη διάχυση «καλών πρακτικών», και η απαραίτητη διαφάνεια, που αποτελεί προϋπόθεση της εγκυρότητας της σχετικής διαδικασίας.

Αξιολόγηση Ερευνητικών Εργασιών Οι επιβλέποντες εκπαιδευτικοί βαθμολογούν τους μαθητές με βάση: α. το αποτέλεσμα της όλης Ερευνητικής Εργασίας, β. τη συμμετοχή τους σε όλες τις διαδικασίες ολοκλήρωσης της έρευνας, συγγραφής της Ερευνητικής Έκθεσης και σύνθεσης του τεχνήματος και γ. τη συγκρότηση και την πληρότητα της δημόσιας παρουσίασης και υποστήριξης της Εργασίας τους. Οι διαδικασίες παρουσίασης και υποστήριξης αποβλέπουν στην εξοικείωση των μαθητών με την έκθεσή τους στο δημόσιο χώρο και στη διαχείριση του δημόσιου λόγου, αλλά και στη διασφάλιση της ποιότητας και, κυρίως, της γνησιότητας των Εργασιών.

Παραδοσιακή τάξη ΜΑΘΗΤΗΣ 1 ΜΑΘΗΤΗΣ 2 ΜΑΘΗΤΗΣ 9 ΜΑΘΗΤΗΣ 10 ΜΑΘΗΤΗΣ 3 ΜΑΘΗΤΗΣ 4 ΜΑΘΗΤΗΣ 11 ΜΑΘΗΤΗΣ 12 ΜΑΘΗΤΗΣ 14 ΜΑΘΗΤΗΣ 13 ΜΑΘΗΤΗΣ 6 ΜΑΘΗΤΗΣ 5 ΜΑΘΗΤΗΣ 8 ΜΑΘΗΤΗΣ 7 ΜΑΘΗΤΗΣ 16 ΜΑΘΗΤΗΣ 15

Σύγχρονη τάξη ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Γ ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Δ

Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Α. Ομάδες Κοινού Θέματος Θέμα κοινό 1η Ομάδα & Υποομάδες 1 2 3 4 Θέμα κοινό 2η Ομάδα &Υποομάδες Θέμα κοινό 3η Ομάδα & Υποομάδες Θέμα κοινό 4η Ομάδα & Υποομάδες χαλαρές σχέσεις

Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Β Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Β. Επιμερισμός Διαστάσεων Θέματος σε Ομάδες 1ο Υπο-θέμα 1η Ομάδα & Υποομάδες 1 2 3 4 2ο Υπο-θέμα 2η Ομάδα & Υποομάδες 3ο Υπο-θέμα 3η Ομάδα & Υποομάδες 4ο Υπο-θέμα 4η Ομάδα & Υποομάδες χαλαρές σχέσεις

Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Γ Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Γ. Επιμερισμός σε δύο Υπο-θέματα Ζεύγους Ομάδων 1ο Υπο-θέμα 1η Ομάδα & Υποομάδες 1 2 3 4 2ο Υπο-θέμα 2η Ομάδα & Υποομάδες 1ο Υπο-θέμα 3η Ομάδα & Υποομάδες 2ο Υπο-θέμα 4η Ομάδα & Υποομάδες

Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Δ Οργάνωση Ομάδων, Κατανομή Θεμάτων: Δ. Κοινό Θέμα σε Τρεις Ομάδες και Ολομέλεια Τέσσερις φάσεις: Εμείς Η πόλη, ο πολίτης Η πολιτική Κριτική, αυτοκριτική, προτάσεις, δράσεις

Τελικά προϊόντα της διεπιστημονικής ερευνητικής διαδικασίας Τελικά προϊόντα της διεπιστημονικής ερευνητικής διαδικασίας Η Ερευνητική Έκθεση, Το τέχνημα Η δράση παρέμβασης.

H Ερευνητική Έκθεση Παρουσιάζει σε συνεχή λόγο - το θέμα της έρευναςκαι την προβληματική του - τους στόχους, - τις ερευνητικές διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων - τα συμπεράσματα την κριτική τοποθέτηση (reflection) της ομάδας στον τρόπο που εργάστηκε και στα συμπεράσματα που συνήγαγε και τις κοινωνικές, πολιτικές και ηθικές συνεπαγωγές τους. Οι ομάδες πρέπει να επιμεληθούν με προσοχή τα τυπο-εκδοτικά χαρακτηριστικά του στησίματος των σελίδων, των ενοτήτων και της συνολικής έκθεσης, όπως είναι οι τίτλοι και υπότιτλοι, τα περιεχόμενα, ο πρόλογος, η ορθή δομή του κύριου μέρους, η ορθή σχέση κειμένου και εικόνων, τα συμπεράσματα, οι προτάσεις, ο επίλογος, ο τρόπος των βιβλιογραφικών αναφορών και της παράθεσης της βιβλιογραφίας. Ειδικότερα, για τη δομή του κυρίου μέρους πρέπει να υπάρχει εισαγωγή στο θέμα και στα ερωτήματα, στα μέσα και στη διαδικασία συλλογής και επεξεργασίας των δεδομένων, στα συμπεράσματα και στην κριτική αποτίμηση μέσων, διαδικασιών, συμπερασμάτων, προτάσεων, προσώπων και ζητημάτων.

Το τέχνημα Εκφράζει την κεντρική ιδέα της Ερευνητικής Εργασίας και μπορεί να έχει τη μορφή - κατασκευής - καλλιτεχνικής σύνθεσης - δισδιάστατης ή τρισδιάστατης αναπαράστασης - κολλάζ - αφίσας, - βίντεο, φιλμ - δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέας ή την ανάδειξη κάποιου ζητήματος. Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το τέχνημα δεν είναι απλή έκφραση της Ερευνητικής Εργασίας, αλλά το κύριο μέρος της εργασίας. Πρόκειται συνήθως για πολύπλοκες κατασκευές της σύγχρονης τεχνολογίας, ψηφιακής και μη, τις οποίες, όμως, θα συνοδεύει Έκθεση, που θα εξηγεί αναλυτικά τη σκοπιμότητα της κατασκευής, τις θεωρητικές βάσεις στις οποίες στηρίχτηκε η κατασκευή και πώς αυτές επιλέχτηκαν, τα δυνατά σημεία της κατασκευής και τα αδύνατα που πρέπει να βελτιωθούν, τη σπουδαιότητα του τεχνήματος από κατασκευαστικής και από χρηστικής πλευράς και τη σημασία του για τα άτομα και το σύνολο. Την Έκθεση θα συμπληρώνει και ένας «Οδηγός Χρήσης».

Οι δράσεις Μπορεί να συμπεριλαμβάνουν: - δραστηριότητες, όπως είναι η οργάνωση μιας σχολικής εκδρομής ή εκδήλωσης με συγκεκριμένο στόχο. - ένα πρόγραμμα για την αλλαγή ατομικών και ομαδικών στάσεων, προκαταλήψεων και επιλογών των μελών ή/και παρεμβάσεων μεγαλύτερης έκτασης στο άμεσο περιβάλλον του σχολείου και της τοπικής κοινότητας ή στην ευρύτερη της κοινωνίας, -πάντοτε με ευθύνη των επιβλεπόντων την Ερευνητική Εργασία εκπαιδευτικών.

Αξιολόγηση Συλλογικού Έργου Ομάδας: Αξιολόγηση σε Τέσσερις Διαστάσεις Αξιολόγηση Συλλογικού Έργου Ομάδας: Αξιολόγηση σε Τέσσερις Διαστάσεις Αξιολόγηση Ερευνητικής Διαδικασίας 30% Αξιολόγηση Περιεχομένου Ερευνητικής Έκθεσης 30% Αξιολόγηση Γλώσσας και Δομής Ερευνητικής Έκθεσης 20% Αξιολόγηση Δημόσιας Παρουσίασης της Ομαδικής Εργασίας 20%.

Αξιολόγηση Ερευνητικής Διαδικασίας: Οκτώ Περιγραφικές Υποκλίμακες Αξιολόγηση Ερευνητικής Διαδικασίας: Οκτώ Περιγραφικές Υποκλίμακες 1. Ανάπτυξη ερευνητικών ερωτημάτων, 2. Αιτιολόγηση επιλογών και αξιοποίηση κατάλληλων πηγών, 3. Αιτιολόγηση επιλογών, αξιοποίηση και περιγραφή κατάλληλων τεχνικών και μεθόδων συλλογής δεδομένων, 4. Αιτιολόγηση επιλογών και αξιοποίηση κατάλληλων διαδικασιών επεξεργασίας δεδομένων, 5. Κριτική αποτίμηση πηγών, μεθόδων, συμπερασμάτων, 6.Αποτελεσματική αξιοποίηση ΤΠΕ στην έρευνα, 7. Συνέπεια μελών ομάδας προς τον προγραμματισμό, 8. Χρήση μέσων, πόρων και ΤΠΕ.

Αξιολόγηση Περιεχόμενου Ερευνητικής Έκθεσης: Οκτώ Περιγραφικές Υποκλίμακες 1. Κατοχή ειδικών γνώσεων επί του θέματος και των ερευνητικών ερωτημάτων , 2. Κατανόηση εννοιών, γενικεύσεων, αρχών και θεωριών , 3. Προσέγγιση δεδομένων έρευνας προς διαμόρφωση θέσεων ομάδας επί ερευνητικών ερωτημάτων μέσω αναλύσεων, συσχετίσεων και συλλογισμών, 4. Διατύπωση με λογικό και συνεκτικό τρόπο θέσεων της ομάδας, που απαντούν στα ερευνητικά ερωτήματα βάσει των δεδομένων, 5. Αξιοποίηση συμπερασματικών θέσεων έρευνας για διαμόρφωση τεκμηριωμένων απαντήσεων στα ερευνητικά ερωτήματα, 6. Υπεράσπιση θέσεων ομάδας έναντι εναλλακτικών και αντιθέτων απόψεων και κριτικός σχολιασμός τους, 7. Συσχέτιση θέματος και συμπερασμάτων με καταστάσεις, προβλήματα και ζητήματα της πραγματικότητας, 8. Κριτική αποτίμηση των ατομικών, ομαδικών επιλογών και ρόλων.

Αξιολόγηση Γλώσσας, Δομής Ερευνητικής Έκθεσης: Επτά Περιγραφικές Κλίμακες 1. Χρήση όρων και επιστημονικής ονοματολογίας, 2. Σαφήνεια, ακρίβεια και ροή γλώσσας, 3. Εσωτερική συνοχή λόγου, 4. Οργάνωση στην παράθεση γνώσεων, ιδεών, προτάσεων, συμπερασμάτων, σχολίων, 5. Χρήση κατάλληλου κειμενικού είδους και ύφους για περίσταση επικοινωνίας, 6. Χρήση απεικονιστικών σχημάτων επιστήμης, 7. Επιμέλεια εκτύπωσης ερευνητικής έκθεσης.

Αξιολόγηση Δημόσιας Παρουσίασης της Ομαδικής Εργασίας: Έξι Περιγραφικές Υπο-Κλίμακες 1. Ενημέρωση για προβληματική και διαδικασίες έρευνας, 2. Ενημέρωση για δεδομένα, συμπεράσματα έρευνας, 3. Χρήση γλώσσας με άνεση εκφοράς, ορθό τόνο και σαφή ειρμό: κατάλληλες δεξιότητες για παρουσίαση, 4. Χρήση συμπληρωματικών/πολυτροπικών μέσων και ΤΠΕ για στήριξη λόγου στις κατάλληλες στιγμές, 5. Χρήση χιούμορ , δημιουργικότητας και παραστατικότητας στη σωστή αναλογία και στην κατάλληλη στιγμή, 6. Ετοιμότητα και πληρότητα απαντήσεων στις ερωτήσεις και τα σχόλια του κοινού της παρουσίασης.

Βαθμίδες αξιολόγησης Οι εκπαιδευτικοί κατά την αξιολογική κρίση τους, χρησιμοποιώντας την κλίμακα διαβαθμισμένων κριτήριων, αξιολογούν και στους τέσσερις τομείς τις Ερευνητικές Εργασίες των ομάδων. Η κλίμακα είναι εξάβαθμη και σε καθεμία από τις έξι βαθμίδες σημειώνουν και τους βαθμούς που αντιστοιχούν, με άριστα το 20. Οι έξι βαθμίδες της κλίμακας από τα κάτω προς τα επάνω έχουν ως εξής: 6η βαθμίδα: Λίαν Ανεπαρκής (βαθμός 1-5) 5η βαθμίδα: Κάτω του Μετρίου (βαθμός 6-9) 4η βαθμίδα: Μέτρια (βαθμός 10-13) 3η βαθμίδα: Καλά (βαθμός 14-16) 2η βαθμίδα: Πολύ Καλά (βαθμός 17-18) 1η βαθμίδα: Άριστα (βαθμός 19-20).

Προσδιορισμός τελικού βαθμού Ε.Ε. Μετά την ένταξη των τεσσάρων τομέων της εργασίας: 1) έρευνα, 2) περιεχόμενο, 3) γλώσσα και δομή, και 4) παρουσίαση σε κάποια από τις έξι βαθμίδες, για παράδειγμα στην τρίτη βαθμίδα («Καλά»), οι αξιολογητές πρέπει να αποφασίσουν και τον ακριβή βαθμό (14, 15 ή 16), ανάλογα με το πόσα και ποια από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της βαθμίδας πληροί η συγκεκριμένη Εργασία στον συγκεκριμένο τομέα. Πρώτα, δηλαδή, γίνεται η ένταξη στη βαθμίδα (π.χ. Μέτρια ή Άριστα) και μετά προσδιορίζεται ο ακριβής βαθμός.

Παράδειγμα αξιολόγησης Ε.Ε. Μια εργασία που έλαβε 17, 15, 13 και 10, αντίστοιχα, στους τέσσερις τομείς θα λάβει : στην έρευνα 17Χ30%=5.1 μονάδες, στο περιεχόμενο 15Χ30%=4.5 μονάδες, στη γλώσσα και δομή 13Χ20=2.6 μονάδες και στην παρουσίαση 10Χ20%=2 μονάδες. Σύνολο: 5.1+4.5+2.6+2=14.2, ήτοι η Ε.Ε. θα αξιολογηθεί με 14.

Αξιολόγηση της Λειτουργικότητας της Ομάδας και της Συμβολής των Μελών Αξιολόγηση της Λειτουργικότητας της Ομάδας και της Συμβολής των Μελών Η εμπλοκή των μαθητών στην αξιολόγηση της λειτουργικότητας της ομάδας επιτελεί διττό σκοπό: Σηματοδοτεί τη σπουδαιότητα που αποδίδουμε στον ομαδοσυνεργατικό τρόπο μάθησης. Εντοπίζει τα προβλήματα λειτουργικότητας και συμβάλλει στην έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Ερωτήματα που βοηθούν στην αξιολόγηση της λειτουργικότητας είναι, μεταξύ άλλων, και τα εξής: α. Πόσο αποτελεσματικός είναι/ήταν ο προγραμματισμός των επιμέρους φάσεων; β. Πόσο συνεπείς είστε/ήσασταν στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων; γ. Σε ποιο βαθμό επικρατεί/επικρατούσε στην ομάδα πνεύμα ανάληψης ρόλων και πρωτοβουλιών; δ. Πόσο αποτελεσματικοί είναι/ήταν οι αξιολογητές στη διαχείριση αντίθετων απόψεων, διαφωνιών και συγκρούσεων; ε. Πόσο εύκολα καταλήγουν/κατέληγαν στη λήψη των αποφάσεων; στ. Πόσο θετικό είναι/ήταν το κλίμα και το πνεύμα αποδοχής, συνεργασίας και στήριξης των μελών; ζ. Πόσο εύκολος είναι/ήταν στην ομάδα ο συντονισμός και ο συλλογικός τρόπος εργασίας; η. Πόσο αποτελεσματική είναι/ήταν η ομάδα στην αξιοποίηση του χρόνου; Για την αξιολόγηση κάθε ερώτησης θα υπάρχει πεντάβαθμη κλίμακα τύπου Likert, στην οποία το 1 δηλώνει «καθόλου» και το 5 «απόλυτα»: 1 2 3 4 5

Αυτο-αξιολόγηση προσωπικής συμβολής στη λειτουργικότητα της ομάδας Αυτο-αξιολόγηση προσωπικής συμβολής στη λειτουργικότητα της ομάδας Η σημασία της είναι καθαρά παιδαγωγική, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση. Αναδεικνύει τις προσδοκίες που έχει η ομάδα από τα μέλη της και τις ευθύνες των τελευταίων έναντι της ομάδας. Παρά τις όποιες επιφυλάξεις για την εγκυρότητα και την αντικειμενικότητα της αυτο-αξιολόγησης, είναι βέβαιο ότι συμβάλλει στην καλύτερη επίγνωση του εαυτού μας. Μεταξύ άλλων, σε ένα ερωτηματολόγιο αυτο-αξιολόγησης πρέπει να συμπεριλαμβάνονται και ερωτήσεις όπως οι παρακάτω: α. Συμμετέχω ενεργά με πληροφορίες, ιδέες, ερωτήματα και επιχειρήματα στις συζητήσεις και τις λοιπές εργασίες της ομάδας; β. Αναγνωρίζω, επαινώ και ενθαρρύνω τις προσπάθειες των άλλων μελών; γ. Προσφέρω βοήθεια σε μέλη της ομάδας μου, όταν την έχουν ανάγκη; δ. Ζητώ βοήθεια και ιδέες από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, όταν είμαι σε δύσκολη θέση; ε. Είμαι συνεπής στα χρονοδιαγράμματα και παραδίδω τις εργασίες μου έγκαιρα; στ. Είμαι υπεύθυνος και εκπληρώνω τις υποχρεώσεις μου με επάρκεια; ζ. Συμβάλλω θετικά στην άμβλυνση εντάσεων, συγκρούσεων και στην αναζήτηση συνθετικών λύσεων; η. Αποδέχομαι και συζητώ την κριτική και τις διαφορετικές απόψεις και αναζητώ τρόπους σύνθεσης, αποφεύγοντας τις στείρες αντιπαραθέσεις; Για την αξιολόγηση κάθε ερώτησης θα υπάρχει πεντάβαθμη κλίμακα τύπου Likert, στην οποία το 1 δηλώνει «καθόλου» και το 5 «απόλυτα»: 1 2 3 4 5

Αυτο-αξιολόγηση προσωπικής συμβολής στη λειτουργικότητα της ομάδας Αυτο-αξιολόγηση προσωπικής συμβολής στη λειτουργικότητα της ομάδας Τα δελτία αξιολόγησης της λειτουργικότητας της ομάδας και της ατομικής συμβολής τα εντάσσουν οι μαθητές στον ατομικό φάκελό τους, στον οποίο τηρούνται όλα τα παραστατικά στοιχεία της προσωπικής συμμετοχής τους στο κοινό έργο. Επικουρικά οι εκπαιδευτικοί μπορούν να λάβουν υπόψη τους και τις γνώμες των υπολοίπων μελών της ομάδας, τα οποία, επίσης, έχουν γνώση και γνώμη για τη συμβολή κάθε μέλους. Προτείνεται να βασίζεται η ατομική αξιολόγηση στις εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών και στα στοιχεία του προσωπικού ημερολογίου και του ατομικού φακέλου.

Ατομική αξιολόγηση μέλους ομάδας Ε.Ε. Ατομικός φάκελος, Ημερολόγιο, Ο Μ.Ο. των ατομικών βαθμών δεν πρέπει να αποκλίνει από το συλλογικό βαθμό.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας ! Τέλος Παρουσίασης Ευχαριστώ για την προσοχή σας !