Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Δρ. Γεώργιος Καμπουρίδης gkabou@gmail.com Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ποιά είναι τα κίνητρά μας; Ποιο είναι το κίνητρο για να βρίσκεστε σε αυτό το μάθημα αν ληφθεί υπόψη ότι η παρουσία σας δεν είναι υποχρεωτική και υπάρχουν οι ερωτήσεις κατανόησης στην ιστοσελίδα του μαθήματος; Γιατί μελετούμε τα μαθήματα; Γιατί επιθυμούμε να ολοκληρώσουμε τις σπουδές, όσο το δυνατό νωρίτερα; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Διερεύνηση των κινήτρων μας; Υποθέστε ότι έχετε ολοκληρώσει τις σπουδές σας, ποιό θα είναι το κίνητρό σας να εργαστείτε; Όταν ολοκληρώσετε τις σπουδές σας, θα επιθυμούσατε να πραγματοποιήσετε μεταπτυχιακές σπουδές; Ποιοί είναι οι λόγοι που θα λαμβάνατε μία τέτοια απόφαση; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Γιατί; Γιατί ερωτευόμαστε; Τι επιδιώκουν οι επιχειρήσεις μέσω των διευθυντών τους από τους εργαζόμενους; Πως κρίνετε την λειτουργία του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ του ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ποιά είναι η γνώμη σας; Πως αξιολογείτε το μάθημα του ΟΔΒΕ και την εν γένει διαχείριση του μαθήματος από τον καθηγητή; Ποια είναι κατά την γνώμη σας τα κίνητρα της συμπεριφοράς του; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Παρώθηση - Υποκίνηση Είναι η συναισθηματική κατάσταση, η οποία παρακινεί ένα άτομο να ενεργήσει μ’ ένα ορισμένο τρόπο. O Barnard μελέτησε την ανθρώπινη συμπεριφορά και επεσήμανε ότι αποτελεί λάθος η ταύτιση των στόχων των οργανισμών, με τα κίνητρα των εργαζομένων να εργαστούν αποδοτικά. Ο κοινός στόχος μιας ομάδας ή ενός οργανισμού είναι έξω από την προσωπικότητα των εργαζομένων. Οι επιδιωκόμενοι στόχοι και τα αποτελέσματα είναι αντικειμενικά σε αντίθεση με τα κίνητρα που είναι υποκειμενικά (σκέψεις, αισθήματα, στάση). Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Σχηματική παρουσίαση των οργανισμών και των ατόμων Τα ατομικά κίνητρα είναι –από την φύση τους- μια εσωτερική προσωπική υπόθεση (υποκειμενικά) Οι στόχοι μιας ομάδας-οργανισμού είναι απρόσωποι και άρα αντικειμενικοί. Αντικειμενικοί Υποκειμενικοί Στόχοι της εταιρίας Στόχοι του ατόμου (κερδοφορία, ανάπτυξη) Οικονομικά, κοινωνικά, …. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Παρώθηση - Υποκίνηση (Ι) Η προσωπικότητα του κάθε ατόμου είναι μία σύνθεση των εκφράσεων της καθημερινής του συμπεριφοράς. Είναι σύνηθες φαινόμενο οι άνθρωποι να δείχνουν διαφορετικά πρόσωπα ανάλογα με τις καταστάσεις τις οποίες βιώνουν, πχ, οικογενειάρχης, γείτονας, μέλος ενός αθλητικού σωματείου κλπ. Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να είναι τελείως διαφορετικός στους ρόλους του γονιού, του συζύγου, του διευθυντή, ή του προπονητή μιας μικρής ομάδας. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Παρώθηση - Υποκίνηση (ΙΙ) Είναι λαθεμένη η αντίληψη του προσδιορισμού ενός μόνου παράγοντα ως καθοριστικού για την διαμόρφωση των κύριων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας. Η προσωπικότητα του κάθε ατόμου εξαρτάται από πολλές περίπλοκες μεταβλητές. Η δραστηριοποίηση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της συμπεριφοράς και της εξέλιξης των ανθρώπων. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ο Σύνθετος Άνθρωπος (1950- Σήμερα) Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι σύνθετος και μεταβλητός. Τα κίνητρα τα οποία καθορίζουν την συμπεριφορά του στην εργασία του ιεραρχούνται με σειρά προτεραιότητας και σημασίας από τον ίδιο. Η ιεράρχηση αυτή υπόκειται σε αλλαγές σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και ανάλογα με τις καταστάσεις. Ο άνθρωπος αποκτά νέα κίνητρα μέσα από τις εμπειρίες του στα πλαίσια της εργασίας του. Αντιδρά ανάλογα στις στρατηγικές της επιχείρησης που συνδέονται με τα κίνητρα, τις ικανότητες και την ποιότητα της εργασίας. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ο Σύνθετος Άνθρωπος (1950- Σήμερα) Ο εργαζόμενος γίνεται παραγωγικός στον χώρο εργασίας στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις ανάγκες του και οι οποίες συνήθως είναι διαφορετικές από τις ανάγκες των συναδέλφων του. Δεν υπάρχει μεθοδολογία ή τακτική διοίκησης που να είναι αποτελεσματική για όλους τους ανθρώπους και σε όλες τις περιπτώσεις (one size doesn’t fit all). Τα ατομικά κίνητρα, από τη φύση τους είναι μία εσωτερική προσωπική υπόθεση, κάτι το υποκειμενικό σε αντίθεση με τους στόχους των οικονομικών οργανισμών που είναι η επίτευξη αποτελεσμάτων (συνήθως το κέρδος (αντικειμενικό)). Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Λειτουργία των Κινήτρων Τα κίνητρα καθοδηγούν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές μας προς επίτευξη του στόχου μας : . Λειτουργία των κινήτρων Κίνητρα Σκέψεις Συμπεριφορές Στόχοι και κατάσταση επιτυχίας Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χρήση των Κινήτρων Η χρήση των κινήτρων, όπως η ανάγκη των ανθρώπων για ευτυχία, αναγνώριση, ευθύνη, ενδιαφέρον για την εργασία, προσωπική ανάπτυξη, ήταν και είναι απολύτως αναγκαία στα πλαίσια της βιομηχανικής και μεταβιομηχανικής εποχής. Ο υπεύθυνος μιας ομάδος εργαζομένων έχει συμπληρώσει σ’ ένα βαθμό τις προσωπικές του ανάγκες για επιτυχία, ενδιαφέρον για τη εργασία, προσωπική ανάπτυξη και αδιαφορεί για τους υφισταμένους των. Μια τεχνική ικανοποίηση των αναγκών των συναδέλφων είναι η εμπλοκή τους σε αποφάσεις που τους αφορούν άμεσα (Συμμετοχική Διοίκηση). Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χρήση των Κινήτρων (Ι) Η ένταση των ψυχολογικών αναγκών διαφέρει από άτομο σε άτομο και από χρονική στιγμή σε χρονική στιγμή. Η συμπεριφορά μας ως υπεύθυνοι μιας ομάδας θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις προσωπικότητες των εργαζομένων αλλά και στις ανάγκες των καταστάσεων που διαμορφώνονται. Η ενστικτώδης και αυτόματη αντίδραση δεν είναι πάντοτε ενδεδειγμένη (take time approach) – όχι όπως το κάνει ο δάσκαλος- Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Κλασσική θεωρία Υποκίνησης : Taylor Αμοιβή ανάλογα με την απόδοση του κάθε εργαζόμενου. (Bonus παραγωγικότητας, Taylorism). Αν οι αποδοτικοί εργαζόμενοι διαπιστώσουν ότι δεν κερδίζουν περισσότερο από τους μη αποδοτικούς συναδέλφους τους σύντομα θα χάσουν το ενδιαφέρον για την εργασία τους και θα μειώσουν την απόδοσή τους. Οι εργαζόμενοι είναι μέρος ενός μηχανισμού παραγωγής και όχι προσωπικότητες με διαφορετικές ανάγκες και ενδιαφέροντα. Έχει δίκιο ο Taylor ή όχι; Είναι εφικτό να αμοίβονται οι εργαζόμενοι με το κομμάτι; Ναι ή όχι και γιατί; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Θεωρία Ανθρωπίνων Σχέσεων : Rensis Likert O Διευθυντής (manager) είναι ο παράγοντας κλειδί στην παρώθηση του προσωπικού: Δημιουργεί το κατάλληλο εργασιακό κλίμα ώστε οι εργαζόμενοι να αισθάνονται ότι είναι μέλη της ομάδας και σημαντικές προσωπικότητες. Υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ του διευθυντή και των εργαζομένων, οι ευθύνες είναι σαφώς καθορισμένες. Οι εργαζόμενοι είναι ελεύθεροι να συζητήσουν τα θέματα που τους απασχολούν. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Θεωρία Ανθρωπίνων Σχέσεων : Rensis Likert, Hawthorne (Ι) Οι εργαζόμενοι είναι προσωπικότητες οι οποίες θα πρέπει να ελέγχονται να παρακινούνται και να κατευθύνονται στα πλαίσια επίτευξης των στόχων του οργανισμού. Οι μελέτες του Hawthorne απέδειξαν ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι σημαντικότερες από την αμοιβή ή τις συνθήκες εργασίας. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω προσέγγιση; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Θεωρία Ανθρωπίνων Σχέσεων : Rensis Likert, Hawthorne (Ι) Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα και οι κοινωνικές σχέσεις των στα πλαίσια της ομάδας είναι σημαντικός παράγοντας αποδοτικής λειτουργίας του οργανισμού. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού σ’ ολόκληρο τον οργανισμό (συμμετοχική διοίκηση) Η επικοινωνία πραγματοποιείται προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι εργαζόμενοι εκφράζουν ανεπιφύλακτα τις απόψεις των. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Κριτήρια επιλογής!!! Γιατί αγοράζουμε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας των κινητών; Με ποια κριτήρια αγοράζετε ρούχα; (ποιότητα, τιμή, η φήμη του παραγωγού, η διαφήμιση) Με ποιά κριτήρια επιλέγουμε τον εργοδότη για την πρακτική μας άσκηση; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

ΠΥΡΑΜΙΔΑ MASLOW Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χαμηλό επίπεδο αναγκών Φυσιολογικές Ανάγκες : Βασικές ανάγκες επιβίωσης, Οξυγόνο, νερό, τροφή, κατάλυμα, ένδυση κλπ. Μεθοδολογία παρώθησης: Αμοιβή : Όσο μεγαλύτερη είναι η αμοιβή τόσο περισσότερο αποδοτικός γίνεται ο εργαζόμενος. Κατάλληλη μεθοδολογία για εργασίες ανειδίκευτου εργαζόμενου πχ σερβιτόρος σε καφετέρια Ανάγκες Ασφάλειας Απαλλαγή από κινδύνους, -απώλεια της εργασίας- φόβους και αβεβαιότητες (επιβίωση της εταιρίας, κατοικία σε ασφαλή περιοχή, ασφάλεια στην εργασία, σύνταξη) Μεθοδολογία παρώθησης: Σιγουριά, δημόσια επιχείρηση, διάρκεια στον χρόνο (ασφαλιστικά προγράμματα) Ποια ανάγκη καλύ πτουν τα ασφαλιστικά προγράμματα; Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Κοινωνικές Ανάγκες (social needs) Ο άνθρωπος είναι Κοινωνικό ον, (Αριστοτέλης) και επιδιώκει Αγάπη, Φιλία, Αποδοχή από μία ομάδα, «Ανήκειν». Συμμετέχει σε ομίλους (tennis – όπως ο δάσκαλος), θρησκευτικούς ή πολιτικούς οργανισμούς. Επιδιώκει να νυμφευθεί και να αποκτήσει παιδιά (συνήθως). Αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την επιλογή της καριέρας μας. Μεθοδολογία παρώθησης: Κοινωνική αναγνώριση, δημιουργία ομάδων με κοινούς στόχους Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ανάγκες Αυτοεκτίμησης (self-esteem, Status) Υψηλότερες: εμπιστοσύνη στον εαυτό μας, ανταγωνιστικότητα, επίτευξη αποτελεσμάτων, ανεξαρτησία και ελευθερία Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ανάγκες Αυτοεκτίμησης (self-esteem, Status) (Ι) Η αρνητική πλευρά των είναι χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθημα κατωτερότητας –ιδιαίτερα όταν δεν διαθέτουμε τα σύμβολα της καταξίωσης-. Ποιος εκμεταλεύεται την ανάγκη αυτοεκτίμησης; Προϊόντα που υπόσχονται εκπλήρωση της αυτοεκτίμησης : σωστό αποσμητικό, αυτοκίνητο, ενδύματα που αποδεικνύουν την αναγνώρισή μας Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Ανάγκες αυτοπραγμάτωσης Maslow at one point suggested only about two percent, of the world’s population is truly, predominantly, self-actualizing! Υψηλό επίπεδο = αυξημένη παρώθηση Αυτοπραγμάτωση – αυτοενεργοποίηση Δημιουργία- Πνευματική ωριμότητα. Ανάπτυξη της εσωτερικής φύσης Ανάγκη της βαθύτερης γνώσης και αντίληψης των πραγμάτων (Φιλοσοφική προσέγγιση) Ανάγκη αισθητικής και πολιτιστικής βελτίωσης Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Σχετικότητα – Ανατροπή της κλίμακας Maslow Μία ανάγκη χαμηλότερου επιπέδου εμποδίζει το ενδιαφέρον για ικανοποίηση αναγκών υψηλότερου επιπέδου (η ανάγκη για φαγητό αναβάλλεται αν η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική). Μία ικανοποιητική εργασία είναι δυνατό να καταστήσει το άτομο ανεκτικό στις ανάγκες χαμηλότερου επιπέδου. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Σχετικότητα της Κλίμακας Maslow (Ι) Συνήθως ικανοποιούμε μία ανάγκη κατώτερου επιπέδου και μετά επιδιώκουμε την ικανοποίηση ανώτερου επιπέδου ανάγκη. Οι άνθρωποι βιώνουν τις ανάγκες των με διαφορετική ένταση. Πολλοί άνθρωποι αποδέχονται την ανατροπή της ιεράρχησης των αναγκών (Μιμίκος και Μαίρη, Ρωμαίος και Ιουλιέτα). Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Προσωπικές επιδιώξεις Φιλοδοξίες Ικανότητα Υποκίνηση +  + - Oι επιδράσεις των καθοριστικών παραγόντων της αποδοτικής συμπεριφοράς. Προσωπικές επιδιώξεις Φιλοδοξίες Ικανότητα Υποκίνηση +  + - Ικανοποίηση + + + + + Επίτευξη προσωπικών στόχων Αποδοτική συμπεριφορά Εσωτερικές ανταμοιβές + + Εξωτερικές ανταμοιβές Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Θεωρία Δύο Παραγόντων: Frederick Herzberg Παράγοντες Συντήρησης (Φυσιολογικές ανάγκες και Συνθήκες εργασίας): μπορούν να κάνουν τους εργαζόμενους δυστυχείς αλλά δεν τους παρακινούν (Τα δύο πρώτα επίπεδα της πυραμίδος του Maslow) Οι παράγοντες παρακίνησης είναι οι ανάγκες υψηλότερου επιπέδου: Kοινωνική αναγνώριση, εκτίμηση, προσωπική ανάπτυξη και η φύση της ίδιας της εργασίας Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Θεωρία Δύο Παραγόντων Η διαμόρφωση ικανοποιητικών συνθηκών εργασίας (Υποδομές) Συνέπεια στην εκτέλεση των προγραμματισμένων ενεργειών αλλά και των δεσμεύσεων ανταμοιβής από μέρους του Προϊσταμένου Η ανάγκη δημιουργίας (επίτευξης στόχων και ονείρων), (achievement), Ανάγκη ανάληψης υπευθυνότητας (responsibility), Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Εφαρμογή της Θεωρίας των Δύο Παραγόντων Ανάγκη αναγνώρισης (recognition) Ανάγκη επαγγελματικής ανέλιξης (advancement) Ανάγκη για μία ενδιαφέρουσα δουλειά (work interest, job enrichement) Ανάγκη προσωπικής βελτίωσης (personal development). Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χαρακτηριστικά αυτοενεργοποιημένων ατόμων (ΙΙ) Χαρακτηριστικά αυτοενεργοποιημένων ατόμων (ΙΙ) Ακολουθούν δικό τους δρόμο. Επιθυμούν να μάθουν από τον καθένα. Έχουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες και την κρίση τους. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Το Αυτοενεργοποιημένο Άτομο Το άτομο αντιλαμβάνεται την επιτυχία όταν είναι ικανό: Να σχεδιάζει με ποιο τρόπο θα επιτύχει ένα στόχο, Να εφαρμόζει το σχέδιό του, Να ελέγχει (παρακολουθεί) τα αποτελέσματα. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χαρακτηριστικά αυτοενεργοποιημένων ατόμων Χαρακτηριστικά αυτοενεργοποιημένων ατόμων Τους αρέσει να θέτουν τους δικούς του στόχους. Τα αυτοενεργοποιημένα άτομα αποφεύγουν να επιλέγουν μακροχρόνιους στόχους με εξαιρετική δυσκολία. Αντίθετα επιλέγουν στόχους που τους παρέχουν άμεση ανατροφοδότηση και κυρίως το αίσθημα της ικανοποίησης. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Χαρακτηριστικά αυτό- ενεργοποιημένων ατόμων (Ι) Χαρακτηριστικά αυτό- ενεργοποιημένων ατόμων (Ι) Αντιμετωπίζουν τα πράγματα όπως πραγματικά είναι (αποδέχονται τους άλλους όπως είναι και όχι όπως θα θέλανε ή θα έπρεπε να είναι). Δεν φοβούνται να πλησιάσουν άλλους ανθρώπους (δεν απειλούνται από άλλους ανθρώπους και δημιουργούν στενούς δεσμούς μόνο με ελάχιστους ανθρώπους). Είναι αποδοτικοί κριτές των καταστάσεων. Είναι δημιουργικοί και έχουν μια αποδεκτή προσωπικότητα. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Υποκίνηση Εργαζομένων ανάλογα με το επίπεδο ανάπτυξής των στα πλαίσια ενός οργανισμού Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017

Παιδαγωγική Προσέγγιση Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΟΥ MASLOW ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ανάγκες Παιδαγωγική Προσέγγιση Φυσιολογικές (Well-being) Οι εκπαιδευόμενοι θα απολέσουν την προσοχή τους και την ικανότητά τους να μαθαίνουν εάν δεν έχουν διασφαλίσει υγεία, τροφή, στέγη, μη ικανοποιητικές ώρες ύπνου Ασφάλειας (safety) Το περιβάλλον μάθησης πρέπει να είναι ασφαλές για όλους, ανεξάρτητα από το φύλλο, την καταγωγή, τις φυσικές δυνατότητες και το κοινωνικό υπόβαθρο. Ψυχολογικά οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται ασφαλείς όταν επικοινωνούν ειλικρινά με τους συναδέλφους των και το εκπαιδευτικό προσωπικό. Κοινωνικές (αγάπης, αίσθημα του ανήκειν σε ομάδα) Ο/η εκπαιδευόμενος/η ως άτομο, έχει ανάγκη την φροντίδα και την αγάπη των συναδέλφων του και των εκπαιδευτών. Ο καθηγητής πρέπει να δημιουργήσει μια κοινότητα μάθησης (Learning community) για να δώσει την αίσθηση στους σπουδαστές ότι ανήκουν σε μία ομάδα μαθήματος με κοινό στόχο την κατάκτηση της συγκεκριμένης γνώσης. Αυτοεκτίμηση Η προσωπική ισχύς, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και η μοναδικότητα του ατόμου των σπουδαστών διαμορφώνεται και αναπτύσσεται κατά την διαδικασία μάθησης. Η ενεργός συμμετοχή των εκπαιδευόμενων συμβάλλει στην ενίσχυση της προσωπικότητας. Αυτοενερ-γοποίηση Ο/η εκπαιδευόμενος/η αναπτύσσει το πλήρες δυναμικό του, ως ανθρώπινο όν για την ολοκλήρωσή του ,μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασία και της κοινωνικής ζωής. Υποκίνηση Ανθρώπινου Δυναμικού Γ. Καμπουρίδης 10/5/2017