Ο.Σ.Σ και ο ρόλος του διδάσκοντος στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση Κ. Βασιλάκης & Μ. Καλογιαννάκης

Σκοπός της ενότητας - αποτύπωση του ρόλου του διδάσκοντος στην εξΑΕ ως «διευκολυντή της μάθησης» και ως εμψυχωτή των εκπαιδευομένων καθώς και - η σημασία της Ομαδικής Συμβουλευτικής Συνάντησης (Ο.Σ.Σ.) με χρήση κατάλληλα επιλεγμένων εκπαιδευτικών τεχνικών και εποπτικών μέσων.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα να προσδιορίζετε τα βασικά στοιχεία του ρόλου του Καθηγητή-Συμβούλου (Κ.Σ.) στην εξΑΕ, να αναπτύσσετε τη σημασία της Ομαδικής Εκπαιδευτικής Συνάντησης (Ο.Σ.Σ.) στην εξΑΕ, - να εντοπίζετε τα βασικότερα κριτήρια επιλογής των κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών και εποπτικών μέσων για την υλοποίηση μιας Ο.Σ.Σ.

Έννοιες κλειδιά Καθηγητής-Σύμβουλος (Κ.Σ.) Διευκολυντής μάθησης Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) Καθηγητής-Σύμβουλος (Κ.Σ.) Διευκολυντής μάθησης Εμψυχωτής

5.1 Εισαγωγικά στοιχεία - Εκπαιδευτής ενηλίκων στην εξΑΕ (1/3) - εξΑΕ  ζήτημα προβληματισμού: οι συνέπειες της φυσικής απόστασης μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων (Rowntree, 1996; Simpson, 2002). Επίκεντρο του προβλήματος ο κίνδυνος της ηθικής αδιαφορίας απέναντι στον εκπαιδευόμενο, ενδεχόμενα να προκύψει ως στάση του Κ.Σ λόγω της χωροχρονικής αποστασιοποίησης που υπάρχει στη συγκεκριμένη μορφή εκπαίδευσης (Jarvis, 1997).

5.1 Εισαγωγικά στοιχεία - Εκπαιδευτής ενηλίκων στην εξΑΕ (2/3) - Στην εξΑΕ η διδασκαλία είναι μια υπηρεσία που “καταναλώνεται” σε χρόνο και τόπο διαφορετικό από αυτόν από τον οποίο “παράγεται” και αυτό συμβάλλει στον μετασχηματισμό των ρόλων. - Μετασχηματισμός ως αποτέλεσμα του ότι στην εξΑΕ αναπτύσσεται σχεδόν πάντα ένα σύστημα υποστήριξης με κέντρο της τον εκπαιδευόμενο (Keegan, 1993, Simpson, 2002). - Η διδακτική δράση επικεντρώνεται κυρίως στη διευκόλυνση και την εμψύχωση της μαθησιακής διεργασίας (Παπαδημητρίου & Λιοναράκης, 2010).

5.1 Εισαγωγικά στοιχεία - Εκπαιδευτής ενηλίκων στην εξΑΕ (3/3) Η νέα μορφή διδακτικής δράσης οδήγησε όσους προσφέρουν εκπαιδευτικό έργο με τη μέθοδο της εξΑΕ να απορρίψουν για το ρόλο τους, τον όρο δάσκαλος (ή καθηγητής) αντιλαμβανόμενοι τη δυσαρμονία που υπάρχει μεταξύ των τυπικών μεθόδων διδασκαλίας και του ιδιαίτερου δικού τους εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. - Υιοθετήθηκαν, άλλοι όροι όπως: διευκολυντές, εμψυχωτές και Καθηγητές-Σύμβουλοι, τους οποίους θα εξετάσουμε αναλυτικότερα στη συνέχεια.

1η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Αναφερθείτε στους ρόλους που θα δίνατε στον Κ.Σ σ’ ένα ίδρυμα εξΑΕ

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (1/7) Ο Κ.Σ αναλαμβάνει κυρίως να υποστηρίζει τους συμμετέχοντες στη μαθησιακή διαδικασία. Έτσι, η πράξη της διδασκαλίας γίνεται στην ουσία αντιληπτή ως ενίσχυση μιας προσπάθειας αυτοκατευθυνόμενης μάθησης. - Η νέα αυτή αντίληψη δίνει έμφαση στην ατομική μαθησιακή διεργασία και περικλείει περισσότερο τις έννοιες της διαπραγμάτευσης, της αναγνώρισης της εμπειρίας και της συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευόμενου και εκπαιδευτή (Κόκκος & Λιοναράκης, 1998).

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (2/7) - Σε μια προσπάθεια εντοπισμού των δεξιοτήτων που απαιτούνται από τους Κ.Σ οι Thach & Murphy (1995) διενήργησαν έρευνα με τη συμμετοχή 103 ειδικών της εξΑΕ στις ΗΠΑ και τον Καναδά. - Η έρευνά τους κατέδειξε 17 (!) δεξιότητες ως απαραίτητες για τους Κ.Σ.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (3/7) - δεξιότητες προγραμματισμού, - δεξιότητες σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού, - γνώση του αντικειμένου, - ικανότητα αποτίμησης αναγκών των εκπαιδευόμενων, - δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας, δεξιότητες ανάδρασης, - δεξιότητες παρουσίασης, θεμελιώδη γνώση τεχνολογίας, δεξιότητες αξιολόγησης, - ομαδικότητα / συνεργασία, γνώση διδακτικών στρατηγικών, - γνώση χειρισμού ομάδων, - δεξιότητες συμπεριφοράς, - δεξιότητες υποβολής ερωτήσεων, - γνώση θεωρίας εκπαίδευσης ενηλίκων, - δεξιότητες συμβουλευτικής και γνώση υπηρεσιών υποστήριξης.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (4/7) Καθηγητής-Σύμβουλος ως «διευκολυντής μάθησης» - Η έννοια της διευκόλυνσης της μαθησιακής διεργασίας και η χρήση του όρου «διευκολυντής της μάθησης» έχουν τις ρίζες τους στις εκπαιδευτικές προσεγγίσεις του Carl Rogers. - O Rogers διατύπωσε τη θέση ότι αποτελεσματική εκπαίδευση είναι η διεργασία που βοηθά τον άνθρωπο να εξελιχθεί μέσω της αναζήτησης της γνώσης, της συνειδητοποίησης των γνώσεων που πρέπει να αποκτηθούν και των προβλημάτων που πρέπει να ρυθμιστούν.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (5/7) Καθηγητής-Σύμβουλος ως «διευκολυντής μάθησης» Ο διευκολυντής απελευθερώνει την περιέργεια, επιτρέπει την κίνηση προς νέες κατευθύνσεις που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα του εκπαιδευόμενου, αποδεσμεύει τη διάθεση για έρευνα και εμπιστεύεται τη δημιουργική τάση του ατόμου. - Ένας Κ.Σ στο ΕΑΠ μπορεί να τροφοδοτεί τους φοιτητές με επιπλέον κείμενα, που πραγματεύονται το γνωστικό αντικείμενο της ενότητας με έναν καινοτόμο ή εναλλακτικό τρόπο. π.χ. αξιοποίηση της τέχνης στην διάρκεια των Ο.Σ.Σ για την κριτική συζήτηση ενός ζητήματος που απασχολεί τους φοιτητές.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (6/7) - Από ένα διευκολυντή μιας ομάδας εκπαιδευόμενων προσδοκάται να ενθαρρύνει, να υποστηρίξει και να βοηθήσει την επίτευξη μαθησιακών στόχων μοιραζόμενος την ευθύνη της διεργασίας με τους εκπαιδευόμενους. - Ο διευκολυντής είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία και τη συντήρηση του ομαδικού μαθησιακού κλίματος, κάτι που είναι ιδιαίτερα απαιτητικό στην εκπαίδευση από απόσταση.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (7/7) - Στις ομάδες όμως, όπου η μαθησιακή διεργασία έχει ως στόχο και τη χειραφέτηση των εκπαιδευόμενων (η Cranton τις ονομάζει ομάδες μετασχηματίζουσας μάθησης), ο διευκολυντής είναι περισσότερο ένας ισότιμος εταίρος στη μαθησιακή διεργασία. - π.χ. η κυρίαρχη διαδικασία σχεδιασμού μιας συμβουλευτικής συνάντησης είναι αυτή της συναπόφασης του περιεχομένου της, παρόλο που σε κάθε περίπτωση ο Κ.Σ έχει την ευθύνη της διαχείρισης της ομαδικής διεργασίας.

2η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Δημιουργείστε ένα παράδειγμα για μία ΟΣΣ στην οποία λειτουργούν ομάδες μετασχηματίζουσας μάθησης. Να γίνει σύνδεση της λειτουργίας των ομάδων με τη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης του Jack Merzirow.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (1/7) Καθηγητής-Σύμβουλος ως «εμψυχωτής» - Ο Κόκκος (2003) δίνει μια πρακτική προσέγγιση της λειτουργίας του εμψυχωτή αναφέροντας ότι: «εμψύχωση είναι η ανάπτυξη της δημιουργικής έκφρασης και των δεξιοτήτων μέσα από σχέσεις που βασίζονται στη συνεργατικότητα, την πρωτοβουλία και την αμοιβαία εμπιστοσύνη». - Εμψύχωση είναι ακόμη η κινητοποίηση μιας ομάδας προς την κατεύθυνση ενός στόχου, η προσέγγιση του οποίου σηματοδοτεί την ενεργητική παρουσία της ομάδας στην κοινωνία.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (2/7) Η εμψύχωση δεν είναι ούτε οργάνωση μιας μαθησιακής δραστηριότητας, ούτε διδασκαλία, αλλά περισσότερο είναι μια συμβουλευτική, καταλυτική δράση που εμπεριέχει τα στοιχεία της κινητοποίησης. - Προσπάθεια από την πλευρά του εκπαιδευτή ενηλίκων να ενεργοποιήσει τα μέλη της ομάδας των εκπαιδευόμενων να αποκτήσουν ενσυναίσθηση των μαθησιακών τους αναγκών, έτσι ώστε να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα μέσα για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες αυτές και τελικά να δράσουν προς αυτή την κατεύθυνση.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (3/7) - Ο Κόκκος (2003) θεωρεί τις δεξιότητες της συνεργασίας, της στοχοθεσίας, της λήψης αποφάσεων και ιδιαίτερα της δημιουργίας σχέσεων και της επικοινωνίας, ως ικανότητες κλειδιά για την επιτυχία του έργου ενός εμψυχωτή. - Η σημαντική βαρύτητα που αναγνωρίζεται στις επικοινωνιακές δεξιότητες ενός εμψυχωτή έχει δημιουργήσει της λανθασμένη εντύπωση ότι η εμψύχωση ίσως να αποτελεί ένα είδος χαρίσματος.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (4/7) - Με την άποψη αυτή διαφωνεί η Courau η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει: «Η εμψύχωση δεν είναι έμφυτο χάρισμα. Το να είναι κανείς εμψυχωτής, δε σημαίνει να είναι μόνο κεφάτος, να έχει αποθέματα από ανέκδοτα ή να κάνει τον χαριτωμένο» (Courau, 2000). - Η εμψύχωση σχετίζεται με τη γνώση των αρχών συντονισμού μιας ομάδας, με την ικανότητα αντίληψης των φαινομένων που παρουσιάζονται σε μια ομάδα και με την ικανότητα διαχείρισης των ρόλων και των σχέσεων μέσα στην ομάδα με την εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών διαπροσωπικής επικοινωνίας.

3η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Στο σύνδεσμο http://www.ormondsimpson.com την προσωπική ιστοσελίδα του καθηγητή Ormond Simpson με διαθέσιμα μια σειρά από ενδιαφέροντα άρθρα για την υποστήριξη των φοιτητών στην εξΑΕ. Επιλέξτε ένα από τα άρθρα και αναφερθείτε συνοπτικά στο περιεχόμενό του πραγματοποιώντας σύνδεση με το ρόλο του διδάσκοντος στην εξΑΕ μέσα από τις ΟΣΣ.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (5/7) Ο ρόλος του Καθηγητή-Συμβούλου στο ΕΑΠ Η αποστολή του Κ.Σ δεν ακολουθεί το πρότυπο του δασκάλου ο οποίος αποτελεί τη δεξαμενή μεταφοράς γνώσεων στο μαθητή. - Ο ρόλος του εστιάζεται στην ενθάρρυνση, στην εμψύχωση, στην υποστήριξη του φοιτητή στη διάρκεια των σπουδών του αλλά και στην ανατροφοδότηση σχετικά με τις επιδόσεις του και την επίλυση αποριών στο γνωστικό αντικείμενο. - Το ρόλο αυτό ασκεί άμεσα στις συναντήσεις της εκπαιδευτικής ομάδας αλλά και έμμεσα όταν επικοινωνεί με κάθε φοιτητή στα χρονικά διαστήματα μεταξύ δύο Ο.Σ.Σ.

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (6/7) Σύμφωνα με το ΕΑΠ (Κόκκος, 2001) η λειτουργία ενός K.Σ. έγκειται στα εξής: (α) Δεν διδάσκει με την κλασική σημασία της έννοιας. Στην εκπαίδευση από απόσταση ο φοιτητής διδάσκεται μέσω του διδακτικού υλικού. Το μέλος Σ.Ε.Π. (Συμβουλευτικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό) συμβουλεύει τους φοιτητές τους βοηθάει να αξιοποιήσουν το διδακτικό υλικό, τους εμψυχώνει, τους υποστηρίζει στην πορεία της μάθησης. (β) Αξιολογεί τις γραπτές εργασίες που του στέλνουν οι φοιτητές και παρέχει πλήρη ανατροφοδότηση. (γ) Επικοινωνεί τακτικά με τους φοιτητές (ταχυδρομικά, τηλεφωνικά ή ηλεκτρονικά).

5.2 Ρόλοι και δεξιότητες του Καθηγητή-Συμβούλου (7/7) (συνέχεια) Σύμφωνα με το ΕΑΠ (Κόκκος, 2001) η λειτουργία ενός K.Σ. έγκειται στα εξής: (δ) Συναντά τους φοιτητές πέντε φορές το χρόνο στις Ομαδικές Συμβουλευτικές Συναντήσεις (Ο.Σ.Σ.) όπου δίνει επεξηγήσεις και πληροφορίες για τις σπουδές και συντονίζει την επεξεργασία απόψεων σχετικά με τα μελετώμενα ζητήματα. (ε) Συμβάλλει στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής στρατηγικής που ακολουθούν τα μέλη Σ.Ε.Π. της ίδιας Θεματικής Ενότητας (Θ.Ε.)

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (1/9) Σκοπός μιας Ο.Σ.Σ. στο ΕΑΠ δεν είναι να πραγματοποιηθούν συμπληρωματικά μαθήματα. Στη διάρκειά της: - δίνονται πληροφορίες και επεξηγήσεις για το πρόγραμμα σπουδών, - γίνεται συμβουλευτική υποστήριξη προς τους φοιτητές, - πραγματοποιούνται ασκήσεις, - γίνεται επεξεργασία απόψεων, καθώς και - αξιολόγηση και προγραμματισμός των εκπαιδευτικών δράσεων (Κόκκος, 1998).

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (2/9) Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η 1η Ο.Σ.Σ., θα τεθούν οι βάσεις της διεργασίας μάθησης και θα γίνει επεξεργασία βασικών μεθοδολογικών ζητημάτων, όπως: - πώς οργανώνεται η μελέτη στη διάρκεια της Θεματικής Ενότητας (Θ.Ε.), - πώς λειτουργεί η επικοινωνία φοιτητή - Κ.Σ, - πώς προσεγγίζεται το εκπαιδευτικό υλικό, - πώς εκπονούνται οι δραστηριότητες κι οι εργασίες που περιέχονται στα κείμενα, - πώς χρησιμοποιούνται η βιβλιογραφία κι οι προτάσεις για περαιτέρω μελέτη, - πώς γίνεται η προετοιμασία για τις τελικές εξετάσεις.

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (3/9) - Η συζήτηση γύρω από τα ζητήματα αυτά θα συνεχιστεί βέβαια στις επόμενες συναντήσεις. Στην 1η Ο.Σ.Σ., όμως, θα τεθούν τα θεμέλια, που θα καθορίσουν την πορεία. - Eκείνο που κερδίζει ο Κ.Σ μέσα από την προσπάθειά του να προσεγγίσει κάποιους στόχους, είναι η κατ’ επέκταση διευκόλυνσή του ως προς: (α) την επιλογή του μαθησιακού περιεχομένου και των εποπτικών μέσων (β) την ανάπτυξη των μαθησιακών δραστηριοτήτων και (γ) το σχεδιασμό του πώς θα εκτιμήσει τη μάθηση και θα αξιολογήσει τη διδασκαλία.

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (4/9) - Εάν στόχος μας είναι να ενδυναμώσουμε την αυτονομία του φοιτητή, τότε πρέπει να έχουμε στόχους με βάση τους οποίους ο φοιτητής - όπως προτείνει ο Rogers (1961): - αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του διαφορετικά, - αποδέχεται περισσότερο τον εαυτό του και τα αισθήματά του, - γίνεται περισσότερο το άτομο που θέλει να είναι, - γίνεται περισσότερο ευέλικτος στις επιλογές του, - υιοθετεί περισσότερο ρεαλιστικούς στόχους για τον εαυτό του, - γίνεται περισσότερο αποδεκτός από τους άλλους.

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (5/9) Ως προς τη σκέψη του περιεχομένου υπάρχουν 2 προσεγγίσεις (Rowntree, 1996) (α) εκείνη που θέτει στο επίκεντρό της το γνωστικό αντικείμενο, κι (β) εκείνη που θέτει στο επίκεντρό της το φοιτητή. Και στις δύο περιπτώσεις το σημαντικό στοιχείο είναι πολύ εύκολο να συμπεριλάβουμε περισσότερο υλικό από αυτό που οι φοιτητές δικαιολογημένα μπορεί να περιμένουν να χειριστούν στη στιγμή που τους το προσφέρουμε.

4η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Σ’ ένα πρόγραμμα εξΑΕ κατά πόσο επιθυμείτε οι φοιτητές σας να κατανοούν πλήρως τα μισά από αυτά που προσφέρετε ή που κατανοούν κατά το ήμισυ όλα όσα τους προσφέρετε.

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (6/9) Με ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ το Αντικείμενο Φοιτητή αναθεωρείτε τη δική σας γνώμη για το αντικείμενο ρωτάτε τους φοιτητές με ποια θέματα / ζητήματα θα ήθελαν να καταπιαστούν μελετάτε κείμενα που αντιστοιχούν στο επίπεδο που πιστεύετε ότι έχουν οι φοιτητές σας συζητάτε με τους φοιτητές σας τι έχουν ήδη κατανοήσει κι αισθάνονται ως προς τις κεντρικές έννοιες του γνωστικού αντικειμένου μελετάτε ακόμα πιο προχωρημένα κείμενα ανακαλείτε ή αναζητάτε που εντοπίζονται δυσκολίες ή σφάλματα ως προς το αντικείμενο σε παλιότερους φοιτητές αναζητάτε ταινίες, video, ηχητικά αποσπάσματα, άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά σκέφτεστε μαθησιακές δραστηριότητες με τις οποίες οι φοιτητές λογικά θα πρέπει (ή απλώς θα μπορούν) να εμπλακούν αναζητάτε πηγές στο διαδίκτυο αναγνωρίζετε και αναλύετε τις έννοιες κλειδιά και τις βασικές αρχές του γνωστικού αντικειμένου Πίνακας 1: Ο.Σ.Σ με επίκεντρο το φοιτητή ή το αντικείμενο

5η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Με τι είδους εκπαιδευτικές τεχνικές μπορούν να εμπλακούν οι φοιτητές στη διαδικασία μιας Ο.Σ.Σ;

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (7/9) Η απάντηση στην παραπάνω δραστηριότητα μπορεί να δοθεί μέσα από ένα σύνολο εναλλακτικών δράσεων, όπως: - να θέσουν ερωτήματα, - να κάνουν παρατηρήσεις, - να εκτιμήσουν γεγονότα και καταστάσεις, - να επιχειρηματολογήσουν για μία θέση, - να αναπτύξουν ένα σχέδιο. Βασικές εκπαιδευτικές τεχνικές οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μία Ο.Σ.Σ είναι: (α) Καταιγισμός ιδεών (β) Χιονοστιβάδα (γ) Συζήτηση (δ) Debates (ε) Παιχνίδι ρόλων (στ) Μελέτη Περίπτωσης (ζ) Ομάδες Εργασίας (η) Προσομοίωση

6η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Παρουσιάστε συγκεκριμένα παραδείγματα στα οποία θα εφαρμόζεται μία από τις παραπάνω εκπαιδευτικές τεχνικές. Να προσπαθήσετε να εξαντλήσετε όλες τις παραπάνω τεχνικές

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (8/9) Επιλογή εποπτικών και μη μέσων σε μια Ο.Σ.Σ. Κατά τη διεξαγωγή μίας Ο.Σ.Σ., μπορούμε να επιλέξουμε από μία ποικιλία μέσων, εκείνα που θα εξυπηρετήσουν αποτελεσματικότερα τα προσδοκώμενα αποτελέσματά μας. Τέτοια μέσα, κατά περίσταση, μπορεί να είναι: - έντυπο υλικό (βιβλία, σημειώσεις, οδηγίες, τεστ, βιβλιογραφίες, χάρτες, φωτογραφίες, εφημερίδες, περιοδικά, γραπτό υλικό που έχουν ανταλλάξει οι φοιτητές με τον Κ.Σ.), - DVD, ραδιοφωνικές εκπομπές, τηλεοπτικά προγράμματα, - διαδίκτυο, ΡΡΤ, - τηλεφωνικές συζητήσεις, βιντεοδιάσκεψη, - ανθρώπινη αλληλεπίδραση (ομάδες εργασίας φοιτητών, εργαστήρια, κλπ.).

7η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Ποια είναι τα βασικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να λάβει υπόψη του ο Κ.Σ. κατά την επιλογή των κατάλληλων εποπτικών μέσων σ’ ένα πρόγραμμα εξΑΕ

5.3 Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (Ο.Σ.Σ.) (9/9) Επιλογή εποπτικών και μη μέσων σε μια Ο.Σ.Σ. Η επιλογή του όποιου μέσου, εποπτικού και μη, μπορεί να προσδιοριστεί, αν αναλογιστεί ο Κ.Σ τα ακόλουθα ερωτήματα: (α) Ποιό μέσο ταιριάζει καλύτερα με τους στόχους που θέλω να καλύψω μαζί με τους φοιτητές μου; (β) Ποιό είναι περισσότερο συμβατό με το δικό μου παιδαγωγικό παράδειγμα; Η προσοχή του Κ.Σ. πρέπει να στρέφεται προς τα μέλη της ομάδας, προς την καλή διεξαγωγή του προγράμματος και ταυτόχρονα προς τον εαυτό του. Ο συνεχής αυτοέλεγχος είναι απαραίτητος αν επιδιώκει την αυτοβελτίωση. Κύριος στόχος του Κ.Σ είναι να βοηθήσει τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα να γίνουν αποτελεσματικότεροι, ανεξάρτητοι εκπαιδευόμενοι, αυτόνομοι στην έρευνα.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (1/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (1/13) Πολλά μοντέλα έχουν προταθεί για το ρόλο του διδάσκοντα σ’ ένα περιβάλλον εξΑΕ. - Δεξιότητες που συνθέτουν το ρόλο του διδάσκοντα (Mason, 1991): (α) οργανωτικές δεξιότητες, (β) κοινωνικές δεξιότητες (γ) διανοητικές δεξιότητες

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (2/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (2/13) - Οργανωτικές δεξιότητες του διδάσκοντα σύμφωνα με τον Mason (1991) είναι να θέτει τα αντικείμενα προς συζήτηση, να ορίζει το χρονοδιάγραμμα, να θέτει τους κανόνες λήψεις αποφάσεων καθώς και άλλους διαδικαστικούς κανόνες. - Κοινωνικές δεξιότητες του διδάσκοντα είναι η δημιουργία φιλικού κλίματος μέσα στην κοινότητα μάθησης, η ανατροφοδότηση, η ενθάρρυνση και η εμψύχωση των εκπαιδευόμενων. Οι διανοητικές δεξιότητες του διδάσκοντα, συνεχίζει ο Mason, περιλαμβάνουν τη σημαντική δεξιότητα του διαμεσολαβητή της εκπαίδευσης. Ο διδάσκων κατευθύνει τη συζήτηση σε κρίσιμα σημεία, θέτει ερωτήσεις, εξετάζει τις απαντήσεις ενθαρρύνει τους εκπαιδευόμενους.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (3/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (3/13) Ο Paulsen (1995) κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τον Mason και κατηγοριοποιεί τις δεξιότητες του διδάσκοντα σε 3 κατηγορίες: οργανωτικές, κοινωνικές και διανοητικές. Η οργάνωση της διαδικασίας αλληλεπίδρασης μεταξύ των συμμετεχόντων θεωρείται από τον Paulsen ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες επιτυχίας της εξΑΕ. - Εξίσου σημαντική θεωρεί ο Paulsen και τη δημιουργία ενός φιλικού κοινωνικού περιβάλλοντος μάθησης..

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (4/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (4/13) Ο Berge (1995) κατηγοριοποιεί τις δεξιότητες των διδασκόντων σε διαχειριστικές, κοινωνικές και παιδαγωγικές, προσθέτει όμως και άλλη μια κατηγορία τις τεχνικές δεξιότητες. Οι τρεις πρώτες κατηγορίες συμπίπτουν με αυτές των Mason και Paulsen. - Η διαφοροποίηση είναι ότι ο Berge ονομάζει τις οργανωτικές δεξιότητες ως διαχειριστικές δεξιότητες. Στις τεχνικές δεξιότητες θεωρεί πως ο διδάσκων πρέπει να είναι σε θέση να διευκολύνει τους εκπαιδευόμενους με τη χρήση του Η/Υ.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (5/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (5/13) - Οι Anderson et al (2001) θεωρούν ότι μία κατηγορία του ρόλου του διδάσκοντα, που τον ονομάζουν «διδακτική παρουσία», είναι ο οργανωτικός σχεδιασμός. - Στις περισσότερες μορφές εξΑΕ η διαδικασία οργάνωσης και σχεδιασμού της διδακτικής ενότητας είναι μεγαλύτερη και απαιτεί περισσότερο χρόνο σε σύγκριση με την αντίστοιχη διαδικασία στη συμβατική εκπαίδευση. - Οι κοινωνικοί παράγοντες μιας κοινότητας μάθησης έχουν να κάνουν με όλα τα μέλη της κοινότητας και όχι μόνο με τον διδάσκοντα. Ονομάζουν δε όλους αυτούς τους παράγοντες στο μοντέλο τους ως «κοινωνική παρουσία».

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (6/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (6/13) - Ως δεύτερη κατηγορία «διδακτικής παρουσίας» θέτουν στο μοντέλο τους την υποστήριξη της αλληλεπίδρασης. Η υποστήριξη της αλληλεπίδρασης κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας είναι κρίσιμη για τη διατήρηση του ενδιαφέροντος, του κινήτρου και της δέσμευσης των σπουδαστών στην ενεργό μάθηση. - Ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει και ενθαρρύνει τη συμμετοχή με τη διαμόρφωση των κατάλληλων συμπεριφορών, το σχολιασμό και την ενθάρρυνση των απαντήσεων σπουδαστών, εμπλέκοντας τους λιγότερο συμμετέχοντες μαθητές και περιορίζοντας τα «μεγαλόστομα» σχόλια εκείνων που τείνουν να εξουσιάσουν τον χώρο.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (7/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (7/13) - Τρίτη κατηγορία «διδακτικής παρουσίας» θεωρούν την άμεση διδασκαλία. Ο εκπαιδευτικός παρέχει τη διανοητική και μορφωτική καθοδήγηση και μοιράζεται την αντικειμενική γνώση με τους σπουδαστές. - Συνοψίζοντας, οι δεξιότητες του διδάσκοντα στην εξΑΕ σύμφωνα με τους ερευνητές φαίνεται να κατηγοριοποιούνται σε 3 κύριες ομάδες: - οργανωτικές, - κοινωνικές και - παιδαγωγικές δεξιότητες.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (8/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (8/13) - Οι 3 αυτές κατηγορίες δεξιοτήτων συνθέτουν το ρόλο του Κ.Σ ο οποίος είναι κυρίως να υποστηρίζει τους διδασκόμενους, να τους ενθαρρύνει, να τους αξιολογεί παρέχοντας έτσι την κατάλληλη ανατροφοδότηση και συμβουλευτική υποστήριξη κατά την διάρκεια των σπουδών τους. - Η καλή σχέση και επικοινωνία Κ.Σ και εκπαιδευόμενων είναι επίσης από τις κύριες συνιστώσες του ρόλου του Κ.Σ με απώτερο μέλημα τη στήριξη του εκπαιδευόμενου στη μοναχική πορεία αυτομάθησης και τη στήριξή του να ολοκληρώσει τις σπουδές του και να μην τις διακόψει.

8η Συνεργατική δραστηριότητα στην αίθουσα Ποιό είναι το μοντέλο του διδάσκοντα στην εξΑΕ το οποίο υιοθετείτε; Αιτιολογείστε την επιλογή σας.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (9/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (9/13) Ακαδημαϊκή ανάπτυξη διδασκόντων σε ιδρύματα εξΑΕ Η ακαδημαϊκή ανάπτυξη των διδασκόντων της εξΑΕ είναι κυρίως άτυπη. Εμφανίζεται στο χώρο όπου οι ακαδημαϊκοί αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος του επαγγελματικού χρόνου τους και δεδομένο ότι αυτός είναι το διαδίκτυο, αυτό αποτελεί το μέσο όπου ενδείκνυται να πραγματοποιηθεί και η επαγγελματική ανάπτυξή τους. Τονίζεται η αξία της «ομότιμης μάθησης» ή «μάθησης μεταξύ συναδέλφων» (“peer learning”) στην ακαδημαϊκή ανάπτυξη.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (10/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (10/13) Ακαδημαϊκή ανάπτυξη διδασκόντων σε ιδρύματα εξΑΕ Οι διδάσκοντες είναι γεωγραφικά διασκορπισμένοι, έχουν λίγες ευκαιρίες να συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο και συνήθως έχουν περιορισμένες δυνατότητες αλληλεπίδρασης με συναδέλφους από άλλες θεματικές περιοχές μέσα στο Πανεπιστήμιό τους. - Οι προσεγγίσεις στην επιμόρφωση του προσωπικού συνίστανται συνήθως στην επίσημη παροχή μιας σειράς μαθημάτων, εργαστηρίων (Workshops) και πηγών πληροφόρησης.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (11/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (11/13) - Οι ιδιαίτερα αυξημένες προσδοκίες των φοιτητών οδηγούν στην αναγκαιότητα συστηματικής επιμόρφωσης και στήριξης των διδασκόντων της εξΑΕ. - Ο προγραμματισμός και η παροχή τους αποτελεί πάντα μία πρόκληση για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά συνήθως αντιμετωπίζεται απ’ αυτά σαν «κόστος» παρά σαν «επένδυση».

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (12/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (12/13) O υποστηρικτικός ρόλος του Καθηγητή στην εξΑΕ - Ο Simpson (2002) πιστεύει πως οι ικανότητες αυτού που αναλαμβάνει να υποστηρίξει τη μάθηση των σπουδαστών σ’ ένα εξ αποστάσεως εκπαιδευτικό ίδρυμα διαχωρίζονται σε ακαδημαϊκές, όπως είναι η γνώση του αντικειμένου μάθησης, η γνώση να διαχειρίζεται μια ομάδα σπουδαστών, να παρουσιάζει, να εκθέτει, να αξιολογεί και σε μη- ακαδημαϊκές, όπως είναι η ικανότητα να ακούει, να διαχειρίζεται προβλήματα άγχους, να είναι ανοικτός και ζεστός απέναντι στους σπουδαστές του.

5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (13/13) 5.4 Δεξιότητες διδασκόντων στην εξΑΕ (13/13) O υποστηρικτικός ρόλος του Καθηγητή στην εξΑΕ - Σε πολλά συστήματα εξΑΕ το ίδιο πρόσωπο επιτελεί τόσο την επιστημονική καθοδήγηση των σπουδαστών όσο και τη συναισθηματική υποστήριξή τους. - Αυτό ισχύει και στο ΕΑΠ όπου ο διδάσκοντας ονομάζεται Κ.Σ δηλώνοντας ότι ο ρόλος του ξεπερνά το πεδίο της παιδαγωγικής πρακτικής και επεκτείνεται και σ’ αυτό της Συμβουλευτικής με την έννοια της υποστήριξης της εκπαιδευτικής και μαθησιακής διαδικασίας των φοιτητών (Κόκκος, 2001).

Συμπερασματικά (1/2) - Γενικότερα, οι συζητήσεις στις Ο.Σ.Σ. δημιουργούν συχνά το αίσθημα στο φοιτητές ότι ανήκουν σε μία ομάδα, τους ενθαρρύνουν και τους στηρίζουν και γίνονται αφορμή για τη δημιουργία κοινωνικών ακόμη και φιλικών σχέσεων. -Η αλληλεπίδραση με τους συμφοιτητές μειώνει την απόσταση των σπουδών και συμβάλλει στην επίτευξη των επιδιωκόμενων εκπαιδευτικών στόχων.

Συμπερασματικά (2/2) - Προς την κατεύθυνση αυτή, ενδιαφέρον έχει η διερεύνηση της δυνατότητας για την εκπόνηση προαιρετικών εργασιών σε μικρές ομάδες. - Κ.Σ και συμφοιτητές αποτελούν ένα δυναμικό κεφάλαιο για την υποστήριξη των εξ αποστάσεως σπουδών, το οποίο ενεργοποιείται περισσότερο, όταν οι σπουδές πλαισιώνονται με συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο της εκπαιδευτικής ομάδας, αλλά και με έμμεσες μορφές επικοινωνίας. - Η γνώση δεν αποκτάται σε κοινωνικό κενό και τα αποτελέσματά της δεν μπορεί να είναι μόνο ακαδημαϊκά, αλλά να περιέχουν και τη βελτίωση της ικανότητας για συνεργασία, της αυτοπεποίθησης και της αυτογνωσίας.