Αποτελεσματική Διδασκαλία-Mάθηση Δείκτες Eπιτυχίας-Δείκτες Επάρκειας Σεμινάριο Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης Διήμερο Εκπαιδευτικού 23.01.2017 Έλενα Παρασκευά/ Βοηθός Διευθύντρια A’ Παιδαγωγική Σύμβουλος - Λύκειο Ακρoπόλεως email: elenaparask@gmail.com

Αποτελεσματική διδασκαλία Τι σημαίνει για σας ο όρος αποτελεσματική διδασκαλία; «Αποτελεσματική διδασκαλία είναι η διαδικασία πραγματικής επικοινωνίας μεταξύ μαθητή/τριας και Εκπαιδευτικού που οδηγεί στη γνωστική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη του ΚΑΘΕ μαθητή». Κουτσελίνη (1992) Να σχολιάσετε τον πιο πάνω ορισμό και να προσδιορίσετε τις παραμέτρους που συναπαρτίζουν την αποτελεσματική διδασκαλία.

Αποτελεσματική διδασκαλία-μάθηση σε τάξεις μικτής ικανότητας Οι τάξεις μας είναι τάξεις μικτής ικανότητας. Τι σημαίνει αυτό; Έχουν πλεονεκτήματα οι τάξεις μικτής ικανότητας; Κάθε παιδί έχει τη μοναδικότητά του... είναι διαφορετικό. (Στη σχολική τάξη δεν υπάρχουν δύο μαθητές που είναι οι ίδιοι) Διαφορετικότητα

Διαφορετικότητα Μερικές διαστάσεις που συνιστούν τη διαφορετικότητα είναι: Τρόπος μάθησης (Θεωρία του Gardner) Ηλικία Μαθησιακή ετοιμότητα (Επίπεδο εκκίνησης) Στάσεις απέναντι στη μάθηση Αυτοεκτίμηση (Επιτυχίες-Αποτυχίες) Στόχοι και προσδοκίες Δεξιότητες μελέτης Υγεία Στήριξη οικογένειας (Κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο γονιών) Χρόνος μελέτης Άγχος

«It’s not how smart you are – It’s how you are smart» Gardner: Πολλαπλή νοημοσύνη «It’s not how smart you are – It’s how you are smart»

Multiple Intelligences-Gardner We all possess a unique blend of all MI

Διαφοροποίηση Αφορά: στους μαθησιακούς στόχους στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης στο μαθησιακό περιβάλλον στους ρόλους στην αξιολόγηση Ποιότητα, ΟΧΙ Ποσότητα (λιγότερη αλλά σε βάθος μελέτη είναι προτιμότερη από την επιφανειακή κάλυψη της ύλης) Μαθησιακοί στόχοι προσαρμοσμένοι στις ανάγκες/ετοιμότητα όλων των μαθητών Βελτίωση μαθησιακών αποτελεσμάτων- 1ος στόχος Υ.Π.2016-2017/ 2017-2018

Διαφοροποίηση Μαθησιακών Στόχων Διαφοροποίηση Μαθησιακών Στόχων Διαβάθμιση της ύλης: Από το εύκολο στο δύσκολο Από το απλό στο σύνθετο Από τα μικρά βήματα στα άλματα

Διαφοροποίηση Μεθόδων Διδασκαλίας και Μάθησης Βασικές παιδαγωγικές αρχές: Ενεργοποίηση του μαθητή Αλληλεπίδραση συμμαθητών Αυτοανάπτυξη του μαθητή Σεβασμός της διαφορετικότητας Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης/ δημιουργικότητας Μέθοδοι διδασκαλίας που ικανοποιούν τις πιο πάνω αρχές: Συνεργατική μάθηση Ιδεοθύελλα Εξατομικευμένη μάθηση Μέθοδος της ανακάλυψης Μέθοδος των ερευνητικών μελετών

Διαφοροποίηση Μαθησιακού Περιβάλλοντος Χρήση Ειδικών Αιθουσών/ Αίθουσας Γλωσσών Οργάνωση του χώρου Ευελιξία στην διακίνηση των μαθητών μέσα στην τάξη Ποικιλία πηγών Χρήση της τεχνολογίας

Διαφοροποίηση ρόλων Ο ρόλος του Εκπαιδευτικού-Οργανωτικός/Λιγότερο δασκαλοκεντρικός/ Καθοδηγητής/Εμψυχωτής Ο ρόλος του μαθητή/συμμαθητή-Ενεργητικός/Ερευνητής της γνώσης/Συνεργάτης Αυτοαξιολογητής/Αλληλοαξιολογητής

Διαφοροποίηση της Αξιολόγησης Η διαφοροποίηση των μαθησιακών στόχων και διαδικασιών συνεπάγεται και διαφοροποίηση του τρόπου αξιολόγησης των μαθητών Παραδείγματα: Αξιολόγηση σύμφωνα με τους μαθησιακούς στόχους Τελική/Συγκριτική Αξιολόγηση- Διαβάθμιση δοκιμίων Διαμορφωτική- Συμβουλευτική αξιολόγηση-Αξιολόγηση για μάθηση - Βελτίωση και ανάπτυξη του μαθητή/τριας μέσα από ανατροφοδότηση- Διαρκής Αναστοχασμός Αυτοαξιολόγηση Αλληλοαξιολόγηση Αξιολόγηση με μικρή μελέτη ή έρευνα (project) Διαμορφωτική αξιολόγηση με τη χρήση: Ρουμπρίκων ή λίστα κατανοητών κριτηρίων για διόρθωση

ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ανάγκες μαθητών, μαθησιακά αποτελέσματα, πρακτικές των εκπαιδευτικών διάφορα μέσα εκτός από τα γραπτά δοκίμια, ανατροφοδότηση στους μαθητές, κατάλληλα εργαλεία μέτρησης και ανατροφοδότησης της επίδοσης των μαθητών

Sample Rubric

Μεταγνωστικές δεξιότητες Επιδεικνύουν οι μαθητές όταν: Κάνουν ερωτήσεις Κάνουν προβλέψεις Συνδέουν τις νέες γνώσεις με τις προυπάρχουσες γνωστικές δομές Αυτοαξιολογούνται Αλληλοεπιδρούν σε ομάδες και παίρνουν ανατροφοδότηση από τους συμμαθητές τους Σημαντικές μεταγνωστικές δεξιότητες είναι οι μαθητές να: Επιδεικνύουν κριτική σκέψη Λύουν προβλήματα Aναστοχάζονται

Χρήση δραστηριοτήτων εμπέδωσης Αναφέρεται σε μαθητοκεντρικές/επικοινωνιακές δραστηριότητες εφαρμογής της νέας γνώσης Ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί: μικρές ομάδες μαθητών για τις δραστηριότητες εφαρμογής της νέας γνώσης υπόδυση ρόλων (role playing) παιχνίδια τραγούδια Διαπιστώνεται, επίσης, κατά πόσο ο εκπαιδευτικός δίνει περισσότερες ευκαιρίες για εφαρμογή της γνώσης σε μαθητές που τις χρειάζονται, καθώς επίσης κατά πόσο καθοδηγεί, ελέγχει και αξιολογεί τις δραστηριότητες εφαρμογής των μαθητών.

ένταξη των απαντήσεων των μαθητών ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Εμπλοκή όλων των μαθητών στο μάθημα, σε συζήτηση. συχνότητα και είδη των ερωτήσεων ένταξη των απαντήσεων των μαθητών στη ροή του μαθήματος

ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Αναφέρονται στη συχνότητα και το είδος των ερωτήσεων με σκοπό την εμπλοκή των μαθητών στο μάθημα. Ο αποτελεσματικός εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί αρκετές ερωτήσεις στο μάθημα όχι για να καταφύγει στη μετωπική διδασκαλία, αλλά για να εμπλέξει τους μαθητές σε συζήτηση. Παρατηρείται αν το μάθημα περιλαμβάνει ερωτήσεις που έχουν βαθμό δυσκολίας ανάλογα με το επίπεδο των μαθητών και παράλληλα αν περιλαμβάνει διάφορα είδη ερωτήσεων. Η τεχνική των ερωτήσεων λαμβάνει, επίσης, υπόψη και το χρόνο αναμονής για την απάντηση μιας ερώτησης με τις κλειστού τύπου ερωτήσεις να χρειάζονται λιγότερο χρόνο αναμονής από τις ανοικτού τύπου ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις μπορεί να γίνονται σε όλη τη διάρκεια του μαθήματος και ακόμη στο τέλος του μαθήματος για την αξιολόγηση της επίτευξης των στόχων του μαθήματος (Creemers & Kyriakides, 2006; Muijs & Reynolds, 2005).

ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Παρατηρείται αν ο εκπαιδευτικός υποβάλλει τις ερωτήσεις με σαφήνεια και φροντίζει έτσι ώστε ο βαθμός δυσκολίας τους να είναι ανάλογος με το επίπεδο των μαθητών. Ακόμη παρατηρείται αν ο εκπαιδευτικός εντάσσει τις απαντήσεις των μαθητών στη ροή του μαθήματος. Αναμένεται ότι οι ορθές απαντήσεις ανακοινώνονται έτσι ώστε να επωφελούνται και οι άλλοι μαθητές. Οι λανθασμένες απαντήσεις αναμένεται να συμπεριλαμβάνονται στο μάθημα χωρίς προσωπική κριτική του μαθητή και οι μερικώς ορθές απαντήσεις αναμένεται να επανεξετάζονται (Creemers & Kyriakides, 2006). Επίσης, παρατηρείται αν ο εκπαιδευτικός κατά την υποβολή των ερωτήσεων λαμβάνει υπόψη όλους τους μαθητές.

Ενέργειες του εκπαιδευτικού για αποτελεσματική διδασκαλία-μάθηση Προετοιμασία & Κατάρτιση Προ της διδασκαλίας Κατανόηση περιεχομένου/μέσων/μεθόδων Προσαρμογή περιεχομένου/σχεδίου μαθήματος/μέσων σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών Προετοιμασία σχεδίου μαθήματος/μέσων/χώρου Κατά τη διδασκαλία Εφαρμογή σχεδίου μαθήματος Οργάνωση και έλεγχος μαθητών, χρόνου και μέσων Μέτρηση – Αξιολόγηση αποτελεσμάτων Μετά τη διδασκαλία Αναστοχασμός- Κριτική ανάλυση του ιδίου και των μαθητών Συναναστροφή με συναδέλφους

2015-2016/ 2016-2017- Εφαρμογή, παρακολούθηση, ανατροφοδότηση των Δεικτών Επιτυχίας/Επάρκειας Τα υφιστάμενα Αναλυτικά Προγράμματα, όλων των γνωστικών αντικειμένων έχουν αναδομηθεί στη βάση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας Δείκτες- Εργαλεία διευκόλυνσης της εργασίας των Εκπαιδευτικών με επίκεντρο την ανάπτυξη του μαθητή

Video clip https://www.youtube.com/watch?v=HEh8Z0sbiRE

Δείκτες Επιτυχίας-Επάρκειας Στρέφουν συνειδητά την προσοχή του εκπαιδευτικού και του μαθητή στο τι μαθαίνει ο μαθητής (δείκτες επιτυχίας) και όχι στα ποια ύλη καλύπτεται, καθώς και στη συγκεκρινοποίηση των απαραίτητων διδακτέων για κάθε αναμενόμενο μαθησιακό αποτέλεσμα(δείκτες επάρκειας)

Δείκτες Επιτυχίας-Επάρκειας- Εργαλεία διευκόλυνσης της εργασίας των Εκπαιδευτικών Δείκτες Επιτυχίας: Αναφέρονται στα μαθησιακά αποτελέσματα, στον μαθητή/τρια και τα επιτεύγματά του/της π.χ.: Να γράφουν ηλεκτρονικό μήνυμα με πληροφορίες σχετικές με το άτομο τους Δείκτες Επάρκειας: Αναφέρονται στον/στην Εκπαιδευτικό και στο τι πρέπει να διδαχθεί ο μαθητής/τρια για να επιτύχει τα καθορισμένα μαθησιακά αποτελέσματα π.χ.: Τα χαρακτηριστικά του ηλεκτρ. μηνύματος, σύντομα μηνύματα για τον εαυτό τους, λεξιλόγιο, γραμματικά στοιχεία

Περισσότερη Έμφαση… Στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα της μάθησης μέσα από: Επεξεργασία και διαχείριση της γνώσης Κριτική σκέψη Δημιουργικότητα Δεξιότητες έρευνας Μεταγνωστική ικανότητα για δια βίου μάθηση Στάσεις συνεργασίας, συμβίωσης, αποδοχής του εαυτού και των άλλων

Σχεδιασμός μαθήματος στηριγμένο στις αρχές της αποτελεσματικής διδασκαλίας Δείκτες Επιτυχίας- Μαθητής/τρια Σαφής διατύπωση των στόχων του μαθήματος- Μαθησιακά αποτελέσματα Δείκτες Επάρκειας- Καθηγητής/τρια Σαφήνεια στο τι πρέπει να διδαχθεί ο μαθητής/τρια Δραστηριότητες Ενδιαφέρουσες, ώστε να δημιουργούν στους μαθητές κίνητρα για μάθηση. Κατάλληλες για την επίτευξη του σκοπού και των στόχων διδασκαλίας του μαθήματος Σχεδιασμένες σε πολλαπλά επίπεδα σκέψης Ιεραρχικά τοποθετημένες στο πλαίσιο του μαθήματος Σχεδιασμένες με τρόπο που να προάγουν μεταγνωστικές δεξιότητες Σαφήνεια στην περιγραφή των δραστηριοτήτων Οργάνωση της τάξης Κατάλληλη οργάνωση των μαθητών ανάλογα με το σχεδιασμό των δραστηριοτήτων, ώστε να εξυπηρετεί τη διδασκαλία Εποπτικά μέσα Επιλογή κατάλληλων εποπτικών υλικών για την επίτευξη των στόχων Σαφήνεια στην περιγραφή της χρήσης τους, ώστε να φαίνεται η αναγκαιότητά τους στη διεξαγωγή του μαθήματος Μέθοδος διδασκαλίας Επιλογή κατάλληλων μεθόδων για την επίτευξη των στόχων Αξιολόγηση Σαφής περιγραφή των τρόπων αξιολόγησης των μαθητών κατά τη διάρκεια ή στο τέλος της διδασκαλίας- Τρόποι Ανατροφοδότησης

Έντυπο αναστοχασμού για καθηγητή/τρια Ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί πριν και μετά από αποτελεσματική διδασκαλία-μάθηση Ανάλυση κριτηρίων για αυτοβελτίωση Συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων με συναδέλφους της ειδικότητας Τοποθέτηση σε e-portfolio

Ανατροφοδότηση/Αναστοχασμός αποτελεσματικής διδασκαλίας-μάθησης Εκτέλεση με τρόπο Περιθώρια βελτίωσης ικανοποιητικό μη ικανοποιητικό 1. Σωστή επικοινωνία/ Φιλικές διαπροσωπικές σχέσεις με τους/τις μαθητές/τριες   2. Παιδαγωγική αντιμετώπιση-διαχείριση συμπεριφοράς 3. Δημιουργία κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος 4. Χρήση Αίθουσας Γλωσσών-Ειδικών Αιθουσών- Χρήση τεχνολογίας-ποικίλων μέσων 5. Μαθητοκεντρική διδασκαλία- Ανάπτυξη κριτικής σκέψης/δημιουργικότητας 6. Διαφοροποίηση διδασκαλίας-μάθησης (Ομαδοποίηση/ Μαθητές-τριες δουλεύουν δύο-δύο/ Εξατομικευμένη-Αυτόνομη Μάθηση) 7. Εμπλοκή όλων των μαθητών/τριών στη διαδικασία της μάθησης 8. Ο/Η μαθητής/τρια αναλαμβάνει πρωτοβουλίες/ ενεργητικός/ή/ ερευνητής/τρια της γνώσης 9. Ο/Η Kαθηγητής/τρια καθοδηγεί, ενθαρρύνει, εμψυχώνει 10. Διαφοροποίηση Αξιολόγησης των μαθητών/τριών με διαμορφωτική/συμβουλευτική αξιολόγηση-αυτοαξιολόγηση/ αλληλοαξιολόγηση

Δραστηριότητα 1 Στο πιο κάτω κείμενο καταγράφονται οι ενέργειες που υιοθετεί ένας/μια καθηγητής/τρια, όταν διδάσκει στην τάξη του. Μελετήστε το και συζητήστε με τα μέλη της ομάδας σας. Ο Ηλίας διδάσκει Γερμανικά στην Β΄ Λυκείου, σε τάξη μικτής ικανότητας. Γράφει στον πίνακα το βασικό θέμα πάνω στο οποίο επικεντρώνεται το μάθημα και αναφέρει στα παιδιά τα σημαντικότερα σημεία του προηγούμενου μαθήματος. Προχωρεί στην παράδοση-παρουσίαση του νέου μαθήματος, παρουσιάζοντας τα κύρια σημεία σε διαφάνειες που έχει ετοιμάσει ο ίδιος. Στη συνέχεια, δίνει σε όλους τους μαθητές ένα κοινό φύλλο εργασίας με ερωτήματα διερευνητικού χαρακτήρα και τους ζητά να το συμπληρώσουν, αφού γίνουν ομάδες. Κατά τη διάρκεια της συμπλήρωσης του φύλλου εργασίας, ο εκπαιδευτικός περιέρχεται τις ομάδες και λύνει απορίες. Τα τελευταία πέντε λεπτά ο Ηλίας παρουσιάζει σε διαφάνειες τις απαντήσεις του φύλλου εργασίας και ζητά από τα παιδιά να προβούν σε αυτοδιόρθωση. Ως εργασίες για το σπίτι ορίζονται οι εργασίες του σχολικού εγχειριδίου που απαιτούν ανάκληση γνώσεων.

Δραστηριότητα 1 Θέματα για συζήτηση: (α) Να επισημάνετε τις ενέργειες του Ηλία, οι οποίες δεν εξυπηρετούν την αποτελεσματική διδασκαλία-μάθηση σε τάξεις μικτής ικανότητας και να εξηγήσετε γιατί δεν την εξυπηρετούν. (β) Να προτείνετε εναλλακτικές προσεγγίσεις με στόχο να διορθώσετε τις ενέργειες του Ηλία.

Δραστηριότητα 2 Αφού φέρετε στη μνήμη σας ένα μάθημα που διδάξατε πρόσφατα, να σημειώσετε: (α) δύο σημεία του μαθήματός σας που πιστεύετε ότι συνάδουν με τις αρχές της αποτελεσματικής διδασκαλίας (β) δύο σημεία του μαθήματός σας, που πιθανόν να αποκλίνουν από τις αρχές της αποτελεσματικής διδασκαλίας και πώς θα τα τροποποιούσατε, για να ανταποκριθείτε περισσότερο στις αρχές αυτές.

Επαγγελματική Ανάπτυξη του/της Εκπαιδευτικού Παρακολούθηση Σεμιναρίων/Ημερίδων/Συνεδρίων/Εγκυκλίων Υ.Π. Συνδιδασκαλίες Παρατήρηση Διδασκαλίας- Κριτικός φίλος Κοινές συναντήσεις με συναδέλφους ιδίων ή και άλλων ειδικοτήτων- Αναστοχασμός Ανταλλαγή υλικού

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Anderman, L., Patrick, H., Hruda L., & Linnenbrink, E. (2002). Observing Classroom Goal structures to Clarify and Expand Goal Theory. Ιn C. Midgley (Ed.), Goals, Goal structures, and Patterns of Adaptive Learning (pp. 243-278). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates. Blumenfeld, P. (1992a). Classroom Learning and motivation. Journal of Educational Psychology, 84(3), 272-281. Blumenfeld, P. (1992b). The task and the teacher: Enhancing student thoughtfulness in science. In J. Brophy (Ed.), Advances in research on teaching, Volume 3 (pp 81-114). Greenwich, CT: JAI. Council of Europe. (n.d.). Common European Framework for Languages. Learning, Teaching, Assessment. Language Policy Unit, Strasbourg. Retrieved from http://www.coe.int/t/dg4/linguistic/cadre1_en.asp Creemers, B.P.M. & Kyriakides, L. (2006). Critical Analysis of the Current Approaches to Modeling Educational Effectiveness: The importance of establishing a dynamic model. School Effectiveness and School Improvement, 17(3), 347-366. Κουτσελίνη, Μ. (1992). Ενεργητική Μάθηση και Θεραπευτική Εργασία. Λευκωσία. Kουτσελίνη, Μ. (2015). Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας: Η εφαρμογή. Θετικές Επιστήμες. Muijs, J. & Reynolds, D. (2005). Effective Teaching. Sage Publications

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας