ΘΕΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ, ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Φοιτητής : Πάτακας Δημήτριος ΑΕΜ : 3279 Εξάμηνο : Στ΄ Μάθημα : Εκπαιδευτική Πολιτική Υπεύθυνη καθηγήτρια : Ηλιάδου - Τάχου Σοφία Ακαδημαϊκό έτος :

Εισαγωγή  Με τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια του επιδιώχθηκε να «εδραιωθεί μια εκπαίδευση με έντονο δημοκρατικό χαρακτήρα στη βάση της ανθρωπιστικής παιδείας, ικανή να προετοιμάζει τους πολίτες για την κατάλληλη αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανταγωνισμών».  Υπογραμμίστηκε η σημασία της δια βίου μάθησης και έγινε ιδιαίτερη αναφορά στη σημασία της προώθησης μιας ολιστικής αντίληψης και διεπιστημονικής προσέγγισης των γνωστικών αντικειμένων. Η μεθοδολογική και διδακτική αυτή αρχή προωθήθηκε και στο μάθημα της «Κοινωνικής και πολιτικής αγωγής» με ην πεποίθηση πως θα καλλιεργηθεί στους μαθητές η ικανότητα προσέγγισης, ανάλυσης και επεξεργασίας διάφορων θεμάτων. Απαραίτητες κρίνονται: η εξέταση και ανάλυση με κριτικό τρόπο, θεμάτων που αφορούν την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα.

 Σύμφωνα με τις επίσημες προτάσεις και προθέσεις του Α.Π και των βοηθητικών εγχειριδίων («βιβλίο δασκάλου») οι μαθητές ενθαρρύνονται στην έρευνα και την ανάλυση, καθώς κρίνεται αναγκαίο να αντιληφθούν και να επεξεργαστούν την πραγματικότητα ως μια ιστορική δημιουργία που εξελίσσεται κάτω από την επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας, συνειδητοποιώντας παράλληλα και τη δική τους ευθύνη σε αυτή τη διαδικασία.  Απαραίτητη κρίνεται και η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την οργάνωση μιας μαθητοκεντρικής και εξατομικευμένης διδασκαλίας με στόχο την ενεργοποίηση και την ουσιαστική συμμετοχή των μαθητών.  Στον τομέα της διδακτικής, υποδεικνύεται η ανάγκη προώθησης συμμετοχικών και βιωματικών μεθοδολογιών, όπως τα παιχνίδια ρόλων, η δραματοποίηση κτλ. Για την αναζήτηση, συλλογή, επιλογή και παρουσίαση πληροφοριών («αποκαλυπτική μάθηση»).

 Η εισαγωγή νέων διδακτικών μεθόδων (π.χ εργασίες σε ομάδες, σχεδίων δράσης-project) επιδιώκει να εμπνεύσει στους μαθητές το αίσθημα της συλλογικότητας στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων.  Μαθητές και καθηγητές οδηγούνται στην κριτική ανάγνωση της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας μέσα από υλικό το οποίο θα τους οδηγεί στην αποκάλυψη διαφορετικών αντικρουόμενων απόψεων.  Ακόμα, υπογραμμίζεται η σημασία της ενθάρρυνσης των μαθητών να εκφράζουν στη διατύπωση, της προσωπικές τους άποψης και στην ανταλλαγή απόψεων.

Διαθεματικότητα και εκπαίδευση στην ιδιότητα του πολίτη.  Από το 2001 ξεκίνησε στην Ελλάδα μια προσπάθεια αναδιοργάνωσης του περιεχομένου και των στόχων όλων των μαθημάτων σε συνάρτηση με μια νέα εκπαιδευτική φιλοσοφία: τη διαθεματικότητα.  Βασικά χαρακτηρίστηκα της διαθεματικής προσέγγισης αναδεικνύονται: a. Η ενιαιοποίηση και όχι ο κατακερματισμός της γνώσης, η ολιστική, ενιαία πολύπλευρη προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων. b. Η αναζήτηση της γνώσης με διερευνητικό και βιωματικό τρόπο.

 Η προσέγγιση αυτή βασίζεται στην χρήση μεθόδων «ενεργητικής αντιμετώπισης της γνώσης», επιδιώκεται να δοθεί στο μαθητή η δυνατότητα να υιοθετήσει κατά τη διδασκαλία των διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων, μια ολιστική αντίληψη της γνώσης η οποία θα του επιτρέπει να διαμορφώνει προσωπική άποψη για θέματα που σχετίζονται μεταξύ τους και να συνειδητοποιεί τη σύνδεση και την αλληλουχία αυτών.  Προτείνεται και η πραγματοποίηση διαθεματικών δραστηριοτήτων και εργασιών στο πλαίσιο των μαθημάτων, με θέματα και περιεχόμενο που επιτρέπουν τη δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου γνώσεων και δεξιοτήτων, έτσι θα καλλιεργηθεί και η κριτική σκέψη.

 Βασικό κίνητρο είναι «να μάθει ο μαθητής πώς να μαθαίνει αποκτώντας ειδικές γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες».  Το μάθημα της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής επιδιώκει να αναπτύξει την προσωπικότητα του ατόμου, την ενεργοποίηση της ατομικής, κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης, την προετοιμασία του ελεύθερου, υπεύθυνου και κριτικά σκεπτόμενου πολίτη. Το άτομο συνειδητοποιεί πως δεν είναι απλά πολίτης ενός έθνους αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του κόσμου και έχει συνακόλουθα δικαιώματα και υποχρεώσεις.

 Μέσα από αυτό το μάθημα αναδεικνύεται η σημασία της καλλιέργειας στου σεβασμού στις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας της ισότητας και της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης, της ανοχής και αποδοχής του «άλλου», της κοινωνικής συνοχής των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ειρηνικής συμβίωσης.  Σύμφωνα με τα επίσημα κείμενα, επιδιώκεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας, η ενίσχυση της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης του ελεύθερου, υπεύθυνου και κριτικά σκεπτόμενου πολίτη, η καλλιέργεια οικουμενικών αξιών και η εφαρμογή τους στην κοινωνική και πολιτική δράση, η ανάπτυξη της ελληνικής ταυτότητας και συνείδησης και καλλιέργεια των κοινωνικών σχέσεων και της κοινωνικής συνοχής.

 Από τα πρώτα κιόλας βήματα και χωρίς να δοθούν αρκετά περιθώρια για να αποδείξει στην πράξη τις δυνατότητες της, η αρχή της διαθεματικότητας και οι διάφορες πρακτικές που τη συνοδεύουν δέχτηκαν έντονη κριτική.  Η συγκεκριμένη αντιμετώπιση των γνώσεων ξεκινά από μια κριτική των υπαρχόντων αναλυτικών προγραμμάτων και προσφέρει γενικές κατευθυντήριες γραμμές χωρίς να διευκρινίζει ή να προτείνει τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτά να εφαρμοστούν στην πράξη.  Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι οι περισσότερες παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές προτάσεις μένουν στο επίπεδο της θεωρίας και των εξαγγελιών, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις δυνατότητες εφαρμογής στην καθημερινή ζωή.

Προβλήματα διδακτικής προσέγγισης.  Δεν δίνεται τόσο βάση στο μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής και δεν διδάσκεται από κατάλληλα προετοιμασμένα άτομα. Για αυτό τον λόγο προτείνεται η κατάλληλη προετοιμασία και ενημέρωση των εκπαιδευτικών λαμβάνοντας σεμινάρια ενημερωτικού-επιμορφωτικού χαρακτήρα. Αν και θα πρέπει να σημειωθεί πως η εγγύτητα της ειδικότητας προς το διδασκόμενο μάθημα δεν συνεπάγεται την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας.  Πρέπει να σημειωθεί πως συνηθέστερη στα ελληνικά σχολεία παραμένει η μετωπική διδασκαλία η οποία επικεντρώνεται στην ανάλυση και επεξήγηση εννοιών-ορισμών, στην αφήγηση, στην αναπαραγωγή στοιχείων που εμπεριέχονται στο ένα και μοναδικό σχολικό εγχειρίδιο. Υπάρχει, ωστόσο ένας σημαντικός αριθμός εκπαιδευτικών οι οποίοι διαφοροποιούνται μέσω των εναλλακτικών μορφών διδασκαλίας που υιοθετούν.

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!