ΜΑΘΗΜΑ: Ελληνικά ΤΑΞΗ: Α΄ Ενδεικτική αντιστοίχιση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας με το περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων ή και με άλλα κείμενα, εκτός των σχολικών εγχειριδίων Ομάδα Εργασίας Ελληνικών Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Ιανουάριος 2016

ΜΑΘΗΜΑ: Ελληνικά ΤΑΞΗ: Α΄ Ενδεικτική αντιστοίχιση Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας [...], στη βάση της Ενότητας (Α.) 5: «Σκανταλιές», Βιβλίο Μαθητή (Β.Μ.) Α΄- Τεύχος (Τ.) Β΄- σ & Τετράδιο Εργασιών (Τ.Ε.) Α΄, Τ. Β΄ σ )

Οι συγκεκριμένες αντιστοιχίσεις, στο σύνολό τους, κινούνται γύρω από το εξής κοινό πλαίσιο αναφοράς:  Έχουν αναπτυχθεί, στη βάση ενός συγκεκριμένου θέματος προς διερεύνηση και σχετικού/ών προβληματισμού/ών, με βάση ενότητες του σχολικού εγχειριδίου. Σκόπιμα, όμως, αφορούν τόσο στο περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων όσο και άλλων κειμένων, εκτός των σχολικών εγχειριδίων.  Ενσωματώνουν ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας για την Κατανόηση και την Παραγωγή Γραπτού Λόγου, ως ιδέες προς αξιοποίηση κατά τον σχεδιασμό της διδασκαλίας, στις διάφορες μορφές που αυτός μπορεί να έχει (π.χ., ημερήσιος προγραμματισμός, δεκαπενθήμερος προγραμματισμός, θεματική ενότητα). Δεν αποτελούν, δηλαδή, ένα συνεκτικό σχέδιο διδασκαλίας, γι’ αυτό και δεν προτείνουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (χρόνο) διδασκαλίας. Για τον ίδιο λόγο, δεν πρέπει να θεωρηθούν ως «έτοιμα διδακτικά σχήματα προς εφαρμογή».  Με βάση τα παραπάνω, στηρίζονται στη δυνατότητα κάθε εκπαιδευτικού να προβαίνει στις κατάλληλες για τους μαθητές του επιλογές, με στόχο τη διευκόλυνση της γλωσσικής μάθησής του, ενδυναμώνοντάς, με τον τρόπο αυτό, και τη δική του διδακτική αυτονομία. Ενδεικτικές αντιστοιχίσεις Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας με το περιεχόμενο (κείμενα και ασκήσεις) των σχολικών εγχειριδίων ή και με άλλα κείμενα, εκτός των σχολικών εγχειριδίων και Η ΛΟΓΙΚΗ ΠΟΥ ΔΙΕΠΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΣ:

Κείμενα του σχολικού εγχειριδίου: Β.Μ. Α΄- Τ. Β ′, Ε. 5, σ. 8-18

Κείμενα/ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου:

Κείμενα του σχολικού εγχειριδίου:

Κείμενα/ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου:

Κείμενα του σχολικού εγχειριδίου:

Κείμενα/ασκήσεις του σχολικού εγχειριδίου:

Βίντεο «Ο σκύλος μου ο Ρεξ», Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/1

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2

Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2 Η ζωή ενός σκύλου

Πότε είναι καλύτερα να αποκτήσετε ένα παιχνίδι αντί ένα ζώο Κείμενα εκτός του σχολικού εγχειριδίου που μπορεί να επιλεχθούν και να διασυνδεθούν με κείμενα (και ασκήσεις) του σχολικού εγχειριδίου/2 Σπιτικό Γατόσφαιρο

Η επιλογή κειμένων, για σκοπούς γλωσσικής διδασκαλίας, συναρτάται άμεσα με τις σύνθετες αλληλεπιδράσεις χαρακτηριστικών του αναγνώστη και χαρακτηριστικών έκαστε κειμένου καθεαυτού (McNamara & Kendeou, 2011). Στο πλαίσιο αυτό, ορίζονται οι εξής τρεις γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων,  Ποιοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων  Ποσοτικές διαστάσεις της καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων  Διαστάσεις που αφορούν στο προφίλ του αναγνώστη. (Hiebert, 2013 Pearson & Hiebert, 2014 Valencia, Wixson & Pearson, 2014) Αναλυτικότερα: Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/1:

Ποιοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων: →Η γλωσσική συμβατικότητα των δυνάμει επιλεχθέντων κειμένων (π.χ., λεξιλόγιο, ύφος, κειμενικά είδη), αλλά και οι σημειωτικοί τρόποι και πόροι (π.χ., εικόνες, χρώματα) που αφορούν σε αυτά, συνάδουν τόσο με το ηλικιακό επίπεδο των μαθητών της A′ τάξης όσο και με τους διδακτικούς στόχους της συγκεκριμένης ενότητας του σχολικού εγχειριδίου. Επίσης, τα κείμενα αυτά διασυνδέονται με την προϋπάρχουσα δια-θεματική γνώση των μαθητών (π.χ., «Κατοικίδια ζώα»), →Τέλος, στα κείμενα αυτά είναι δυνατόν να εσωματωθούν Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας. Σκόπιμα, η δομή και η λειτουργία των κειμένων που επιλέχθησαν αφορά στις περιγραφές (π.χ., «Να ο ενδεδειγμένος σκύλος για τα παιδιά μας»), τις αφηγήσεις (π.χ., «Το Χαμόγελο της Σεμέλης», Μαρίνα Μιχαηλίδου- Καδή), τις οδηγίες (π.χ., «Είμαι έτοιμος να πάρω σκύλο;») και τα επιχειρήματα (π.χ., «Τα κουτάβια δεν είναι προϊόντα)». Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/2:

Διαστάσεις που αφορούν στο προφίλ του αναγνώστη: →Τα κείμενα φαίνεται να ανταποκρίνονται θετικά στις προσδοκίες, ενδιαφέροντα, εμπειρίες, βιώματα των μαθητών αυτής της ηλικίας και να δίνουν κίνητρα για μάθηση. Είναι επικαιροποιημένα, όσον αφορά στο περιεχόμενό τους, ως «κείμενα της σύγχρονης κοινωνίας» (π.χ., κείμενα για Facebook, ασφάλεια στο διαδίκτυο κ.ο.κ.). Είναι σημαντικό, ωστόσο, το να μπορεί να ανταποκρίνονται και να ανα-προσαρμόζονται στις ανάγκες του/της εκάστοτε ιδιαίτερου/ης μαθησιακού συγκείμενου, περίστασης μάθησης, ομάδας-κοινότητας μαθητών. →Πρόκειται για κείμενα που πληρούν και το κριτήριο της πολυτροπικότητας. [Σύμφωνα με τους Fterniati, Archakis, Tsakona & Tsami, V. (2013). Φτερνιάτη, Αρχάκη, Τσακωνά & Τσάμη (2013), για να επιτευχθεί σύζευξη του σχολικού γραμματισμού με τη ζωή των παιδιών μετά το σχολείο, είναι απαραίτητο η διδασκαλία να περιλαμβάνει, στοχευμένα, πολυτροπικό υλικό που σχετίζεται με τις Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.).] Γενικές διαστάσεις επιλογής κειμένων/4: Ποσοτικές διαστάσεις καταλληλότητας και συνθετότητας κειμένων: →Το μέγεθος και ο αριθμός των λέξεων και των προτάσεων των κειμένων, όπως και ο βαθμός κειμενικής συνοχής συνάδουν με το γνωστικό και το ηλικιακό επίπεδο των μαθητών/τριών Α′ Δημοτικού.

Διακειμενικές διασυνδέσεις κειμένων σχολικού εγχειριδίου και εκτός του σχολικού εγχειριδίου κειμένων, έτσι ώστε: →Να αναδεικνύονται και να διερευνώνται ποικίλες οπτικές γύρω από ένα θέμα. →Να συν-εξετάζονται διάφορα κείμενα, ως προς: α) το επικοινωνιακό και το ευρύτερο κοινωνιοπολιτισμικό συγκείμενο, β) τα χαρακτηριστικά ενός ή περισσότερων κειμενικών ειδών (δομή, συμβάσεις, λειτουργίες), γ) τα γλωσσικά και μη γλωσσικά στοιχεία τους και πώς αυτά λειτουργούν για τη δόμηση νοημάτων. →Να αξιολογείται η αποτελεσματικότητα των κειμένων, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται [πομπός, σκοπός (προθετικότητα, αποτελεσματικότητα, επίδραση σε σχέση με συγκεκριμένους αποδέκτες)]. →Να συνεισφέρουν στη διαμόρφωση προσωπικής θέσης/στάσης, έναντι των νοημάτων κειμένου/ων. Άλλα κριτήρια επιλογής κειμένων/5:

→Η αξιοποίηση των σχολικών γλωσσικών εγχειριδίων είναι ευέλικτη και πολυδιάστατη. Μπορεί να αφορά σε ένα σχέδιο μαθήματος, μία διδακτική ενότητα, ένα σχέδιο εργασίας (project) ή μία θεματική ενότητα γραμματισμού, με σκόπιμη και στοχευμένη επιλογή κειμένων και ασκήσεων από όλο το φάσμα και εύρος των σχολικών εγχειρίδιων, όπου ενσωματώνονται συγκεκριμένοι δείκτες. Τα σχολικά εγχειρίδια (Βιβλίο Μαθητή, Τετράδιο Εργασιών, Ανθολόγια) συνιστούν ένα συνεκτικό πακέτο διδακτικού υλικού και όχι «μία σειρά κειμένων ή και ασκήσεων». →Κείμενο ή κείμενα των σχολικών εγχειριδίων συνδιδάσκονται με άλλο/α κείμενo/α που περιλαμβάνονται εν λόγω διδακτικό πακέτο διδακτικού υλικού. Επίσης, συνδιδάσκονται με ποικίλα άλλα κείμενα, λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά, σε έντυπη ή και ψηφιακή μορφή, προφορικά κ.λπ. (βλ. σχετικά αμέσως παρακάτω). →Κείμενα και ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων έχουν δυναμική προοπτική. Εμπλουτίζονται, αντικαθίστανται, αφαιρούνται, μετασχηματίζονται. Ενσωμάτωση Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας και σε άλλο/α κείμενο/α, άλλη/ες άσκηση/ασκήσεις των σχολικών εγχειριδίων, έτσι ώστε να αποφεύγεται «σειριακή κάλυψη σελίδων»: Βασικές αρχές

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.4. Αξιοποιούν στρατηγικές κατανόησης για τη δόμηση νοημάτων 1.5. Συνδέουν νοήματα κειμένων με συγκεκριμένο συγκείμενο Δείκτες Επάρκειας: Προβλέψεις και ερωτήματα για το περιεχόμενο του κειμένου, με βάση την εικόνα, τον τίτλο ή / και άλλα στοιχεία (γλωσσικά και μη, ανάλογα με το κειμενικό είδος) (πριν την ανάγνωση) (π.χ. Τι συζητούν τα παιδιά; Τι σκέφτεται ο Άρης;) Σχέση κειμένου με συγκεκριμένη θεματολογία ή και προβληματισμό, που αφορούν στα εξής: καθημερινή ζωή, οικογένεια, φίλοι, παιχνίδι, φύση, σχολείο (π.χ. Ποιες εμπειρίες έχουν τα παιδιά με ζώα; Ποια παιδιά έχουν κατοικίδια;) Β.Μ. Δ΄- Τ. Γ΄- σ. 53

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.4. Αποκτούν γνώσεις για γραμματικοσυντακτικές δομές Δείκτες Επάρκειας: ενεργητικά ρήματα α΄ συζυγίας (-ω, -εις, -ει) Η δραστηριότητα αυτή δίνει το έναυσμα για ενδεχόμενο «άνοιγμα» της ενότητας στα πλαίσια ερωτήματος που να διερευνά τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, π.χ. «Ποια μπορεί να είναι η σχέση μας προς τα ζώα;»

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.4. Αποκτούν γνώσεις για γραμματικοσυντακτικές δομές Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ Διασύνδεση με άλλο κείμενο/άσκηση του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.1. Διαβάζουν κείμενα, αυτόνομα, έχοντας κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους

Δείκτες Επάρκειας: Μονάδες λόγου: κείμενο, λέξη, φώνημα (και αντίστροφα) Ολική ανάγνωση λέξεων και φράσεων (π.χ., αντάμωσαν, παίρνοντας, αγκαλιά) Γραφοφωνημική αντιστοιχία (π.χ. επισήμανση δίφθογγου –ει: ρηματικές καταλήξεις, π.χ., -ει: προχωρήσει, έμεινε, δει) Σημασιολογική ερμηνεία μη γλωσσικών στοιχείων (π.χ. επισήμανση της εικόνας που αντίκρισε η Σεμέλη βλέποντας το πληγωμένο σκυλάκι και η ανατροπή που αυτή η εικόνα επέφερε στα σχέδιά της, συζήτηση εικόνας όπου η Σεμέλη αγκαλιάζει το πληγωμένο αδέσποτο ζώο, ποια συναισθήματα διαφαίνονται στην εικόνα, ποιος ο ρόλος της αγκαλιάς αυτής στο δίλημμα που, ίσως, στιγμιαία αντιμετωπίζει η Σεμέλη) Βασικά σημεία στίξης (τελεία, κόμμα, ερωτηματικό, θαυμαστικό) (π.χ. θα μπορούσε να επισημανθεί η επιλογή για χρήση μόνο της τελείας) Σημασιολογική ερμηνεία λέξεων, φράσεων, κειμένων, με βάση τα συμφραζόμενα (π.χ. δύο καφέ μάτια αντάμωσαν τα δικά της/έχοντας υπόψη ολόκληρο το κείμενο, αντιμετώπισε κάποιο δίλημμα η Σεμέλη, ή η απόφασή της για περίθαλψη του μικρού σκύλου πάρθηκε χωρίς αναστολές και δεύτερες σκέψεις;) Συμφωνία ή μη με προσωπικές εμπειρίες, προϋπάρχουσες γνώσεις, γνωστά κείμενα (π.χ. Τι θα έκαναν τα παιδιά στη θέση της Σεμέλης; Θα αντιμετώπιζαν δίλημμα; Τι θα επέλεγαν; Τι θα είχε για αυτά προτεραιότητα; Να προστατεύσουν το σκυλάκι ή να αγοράσουν το ποδήλατο (ή οποιοδήποτε άλλο παιχνίδι που ήθελαν εδώ και καιρό;) ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.1. Διαβάζουν κείμενα, αυτόνομα, έχοντας κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.1. Διαβάζουν κείμενα, αυτόνομα, έχοντας κατακτήσει τον μηχανισμό της ανάγνωσης 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 54 Διασύνδεση κειμένου «Το χαμόγελο της Σεμέλης» με άλλο κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1. Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου, με βάση προσωπικά κριτήρια 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους Β.Μ. Α΄- Τ. Α΄- σ. 18

Δείκτες Επάρκειας: Θέμα (σχέση μεταξύ παιδιών και ζώων, που είναι κοντά στις εμπειρίες των παιδιών), λεξιλόγιο (χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις), αισθητική εμφάνιση, έκταση, εξωγλωσσικά στοιχεία (αντιπαραβολή γραπτού και πολυτροπικού κειμένου, ρόλος πολυτροπικότητας στη δόμηση του νοήματος του κειμένου) Συμφωνία ή μη με προσωπικές εμπειρίες, προϋπάρχουσες γνώσεις, γνωστά κείμενα (τι γνωρίζουν τα παιδιά για τη σχέση σκύλου και γάτας, προσωπικά παραδείγματα που ενισχύουν ή απορρίπτουν τη συγκρουσιακή σχέση που παρουσιάζεται στο κείμενο, απόψεις για τh διαφορετικότητα: μπορούν δύο «πλάσματα» διαφορετικά να γίνουν φίλοι; ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1. Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου, με βάση προσωπικά κριτήρια 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1. Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα ενός κειμένου, με βάση προσωπικά κριτήρια 3.2. Κρίνουν τα νοήματα ενός κειμένου, σε σχέση με τον εαυτό τους Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 14 Διασύνδεση με άλλο κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες σε μη συνεχή λόγο που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/1

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες σε μη συνεχή λόγο που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/2

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες σε μη συνεχή λόγο που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/3 Δείκτες Επάρκειας: Μη Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα Δομή κειμένου (ενδεικτικά): ευέλικτη παρουσίαση οδηγιών σε μη συνεχή λόγο (π.χ., χωρίς εισαγωγική ή καταληκτική αναφορά)

Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 38 ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν οδηγίες σε μη συνεχή λόγο που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/4 Διασύνδεση με κείμενο και άσκηση του σχολικού εγχειριδίου Τ.ΕΡΓ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 37

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν περιγραφές με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία, που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/1 Δείκτες Επάρκειας: Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): πρωτοπρόσωπες ρηματικές εκφράσεις, ρήματα είμαι και έχω (π.χ. η περσική γάτα είναι κοινωνικό ζώο, έχει φουντωτή ουρά), υποκοριστικά επιθέτων και ουσιαστικών, λεξιλόγιο που προκαλεί και εκφράζει αισθητηριακές αντιδράσεις (π.χ., κοντόχοντρη, μακρύτριχη, η περσική γάτα μοιάζει με φουντωτή μπάλα με αριστροκρατικό βηματισμό) Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα (μύθος για τη δημιουργία της περσικής γάτας), φωτογραφία (ζωγραφιές και φωτογραφίες γάτας), σχέδιο (χάρτης), οργάνωση στον χώρο, χρώμα, ήχος (εναλλαγή μεταξύ συνέντευξης και στιγμιοτύπων από τη ζωή της περσικής γάτας)

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν περιγραφές με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία, που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/2

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν περιγραφές με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία, που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/3

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν περιγραφές με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία, που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/3 Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 53 Διασύνδεση βίντεο «Περσική: η πολύτιμη γάτα» με κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν περιγραφές με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία, που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/4 Διασύνδεση με άλλο κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν αφηγήσεις, εντοπίζοντας το σκηνικό και τη βασική πλοκή τους/1 Δείκτες Επάρκειας: Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): χρόνοι ρημάτων (αόριστος, ενεστώτας), προσωπικές αντωνυμίες ως υποκείμενα, χρονικοί δείκτες (π.χ., στην αρχή, καθώς πέρναγε ο χρόνος, μια μέρα, όταν πέρασε ένας χρόνος, τώρα πια), ρήματα δράσης (φρόντιζαν, άρπαξαν), αισθήσεων (πεινούσα), συναισθημάτων (αγαπάω) Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): π.χ. φωτογραφία και σχέδια, έμφαση στην εικόνα ημερολογίου, συνδυασμός ήχου (τραγούδι σε μουσική ραπ) και σκίτσων εικόνα Η ζωή ενός σκύλου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν αφηγήσεις, εντοπίζοντας το σκηνικό και τη βασική πλοκή τους/2 Διασύνδεση βίντεο «Περσική: η πολύτιμη γάτα» με κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα που στηρίζονται στην απλή αιτιολόγηση και σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/1 Δείκτες Επάρκειας: Μη γλωσσικά στοιχεία: π.χ., οι εικόνες που συνοδεύουν τις δηλώσεις: Τα ζώα παιχνίδια δεν χρειάζονται προστασία από την κακοποίηση, Τα ζώα παιχνίδια δεν χρειάζονται αποκατάσταση τραυμάτων, Τα ζώα παιχνίδια δεν χρειάζονται στείρωση, Τα ζώα παιχνίδια δεν χρειάζονται τη συμπόνια μας, Τα αληθινά ζώα, όμως, τα χρειάζονται) Πότε είναι καλύτερα να αποκτήσετε ένα παιχνίδι αντί ένα ζώο

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Κατανοούν επιχειρήματα που στηρίζονται στην απλή αιτιολόγηση και σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/2 Β.Μ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 18 Διασύνδεση βίντεο «Πότε είναι καλύτερα να αποκτήσετε ένα παιχνίδι αντί ζώο» με κείμενο του σχολικού εγχειριδίου

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.1. Αναγνωρίζουν συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία και δράση 1.2. Καθορίζουν τον σκοπό και τον αποδέκτη ενός κειμένου Περιγράφουν με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/1 Τετρ. Εργ. Τεύχος 2, σελ. 8 Τ. ΕΡΓ. Α΄- Τ. Β΄- σ. 6 Διασύνδεση κειμένου του σχολικού εγχειριδίου με βίντεο «Ο σκύλος μου ο Ρεξ»

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 1.1. Αναγνωρίζουν συγκεκριμένη ανάγκη για επικοινωνία και δράση 1.2. Καθορίζουν τον σκοπό και τον αποδέκτη ενός κειμένου Περιγράφουν με πραγματικά ή φανταστικά στοιχεία που σχετίζονται με άμεσες εμπειρίες τους/2 Δείκτες Επάρκειας: Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ρήματα είμαι και έχω (π.χ., είναι μεγαλόσωμος και έχει καφέ χρώμα), υποκοριστικά επιθέτων και ουσιαστικών, λεξιλόγιο που προκαλεί και εκφράζει αισθητηριακές αντιδράσεις (π.χ., γαβγίζει συνεχώς επειδή νιώθει φοβισμένο) Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): φωτογραφία ή ζωγραφιά του ζώου που χάθηκε/βρέθηκε

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 2.2. Καθορίζουν το είδος του κειμένου που προκύπτει ως κατάλληλο από τη σύνδεση επικοινωνιακής ανάγκης, σκοπού και αποδέκτη Αφηγούνται δομώντας το σκηνικό και τη βασική πλοκή Δείκτες Επάρκειας (ενδεικτικά) αφήγηση (φανταστική με βάση την εικόνα) Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): χρόνοι ρημάτων (ενεστώτας, αόριστος, ιστορικός ενεστώτας), προσωπικές αντωνυμίες ως υποκείμενα, χρονικοί δείκτες (π.χ., την άλλη μέρα, το άλλο πρωί, ύστερα, αργότερα), ρήματα δράσης, αισθήσεων, συναισθημάτων, προσωποποίηση Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): σχέδιο, χρώμα γραμμάτων, μέγεθος γραμμάτων, γραμματοσειρά, κινούμενη εικόνα Δομή κειμένου (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): χρήση απλής αφηγηματικής δομής: «αρχή - μέση - τέλος» - καθορισμός σκηνικού (π.χ. στο σπίτι της οικογένειας Χ, χρόνος (π.χ. κάποτε), ήρωες (τα μέλη της οικογένειας και ο σκύλος).

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Επιχειρηματολογούν με απλή αιτιολόγηση, σε σχέση με άμεσες εμπειρίες τους/1 Δείκτες Επάρκειας: Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες, δοξαστικά ρήματα (π.χ., Νομίζω/Πιστεύω ότι δεν χρειάζομαι παιχνίδι αλλά ζωάκι επειδή το παιχνίδι δεν μπορεί να παίξει μαζί μου), πρωτοπρόσωπα ενεργητικά ρήματα σε ενικό και πληθυντικό αριθμό (π.χ. παίζω, φροντίζω), απρόσωπα ρήματα (π.χ., πρέπει) Μη γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): εικόνα, γραμματοσειρά, υπογράμμιση, έμφαση γραμμάτων Δομή κειμένου: π.χ. προσωπικό σημείωμα, με βασική θέση και 1-2 επιχειρήματα Πότε είναι καλύτερα να αποκτήσετε ένα παιχνίδι αντί ένα ζώο Πλαίσιο παραγωγής γραπτού λόγου: Το παιδί θέλει να αποκτήσει ένα κατοικίδιο αλλά οι γονείς του προβληματίζονται. Πιστεύουν ότι είναι καλύτερα το παιδί να ασχοληθεί με ένα παιχνίδι-ζώο, αντί με ένα πραγματικό. Πώς θα πείσει τους γονείς του ότι είναι έτοιμο να φροντίζει ένα πραγματικό ζώο;

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Καταγράφουν οδηγίες με μη χρονική διαδοχή που σχετίζονται με ποικίλα περιβάλλοντα/1 Δείκτες Επάρκειας: Γλωσσικά στοιχεία (ενδεικτικά): ρήματα δράσης, πρωτοπρόσωπη κατάληξη ενεργητικού ρήματος στον ενικό αριθμό, οριστική έγκλιση στο πρώτο πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού, αλφαβητική σειρά Μη γλωσσικά στοιχεία: εικόνα, αριθμοί, σημεία (bullets), βέλη, σχήματα, σύμβολα Δομή κειμένου: (ενδεικτικά, ανάλογα με το είδος του κειμένου): ευέλικτη παρουσίαση οδηγιών σε μη συνεχή λόγο (π.χ., χωρίς εισαγωγική ή καταληκτική αναφορά), απόδοση οδηγιών σε λίστα Πώς να φτιάξω ένα παιχνίδι με εύκολα υλικά για τη γάτα μου, παίζοντας στο σπίτι γατόσφαιρο Σπιτικό Γατόσφαιρο

Τ.Ε. Α΄- Τ. Β΄- σ. 76 Διασύνδεση με άσκηση του σχολικού εγχειριδίου ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Καταγράφουν οδηγίες με μη χρονική διαδοχή που σχετίζονται με ποικίλα περιβάλλοντα/2

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ 3.1. Αξιολογούν την αποτελεσματικότητα του παραχθέντος κειμένου, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια 3.2. Αναθεωρούν το αρχικά παραχθέν κείμενο, με σκοπό την τελική διατύπωση του περιεχομένου και μορφοποίησή του 3.3. Μετατρέπουν το (τελικό) παραχθέν κείμενο σε άλλο κειμενικό είδος, για να κατανοήσουν καλύτερα τη λειτουργική χρήση της γλώσσας Δείκτες Επάρκειας: Πραγμάτωση κειμένου: γλωσσικά (π.χ. ευανάγνωστα γράμματα πάνω στη γραμμή, τονισμός) και μη γλωσσικά στοιχεία (π.χ. χρήση εικόνων όπου είναι απαραίτητες [π.χ. κείμενο οδηγιών]), μορφοσύνταξη (π.χ. προτάσεις με νόημα), κειμενικές συμβάσεις (π.χ. είναι διακριτό το κειμενικό είδος μέσα από τον τρόπο που πραγματώθηκαν οι κειμενικές συμβάσεις;) Επικοινωνιακή επάρκεια κειμένου: Συνάφεια θέματος, σκοπού και αποδέκτη Μετασχηματισμοί περιεχομένου: πρόσθεση, αφαίρεση, αντικατάσταση γλωσσικών στοιχείων: επιθέτων - εναλλαγή συνωνύμων - μετακίνηση στοιχείων της πρότασης και προτάσεων του κειμένου Μετασχηματισμοί μορφής: (π.χ., πρόσθεση, αφαίρεση, μετακίνηση, αντικατάσταση εικόνων και αλλαγή χρωμάτων)

Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2010). Πρόγραμμα Σπουδών Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Λευκωσία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου-Υπηρεσία Ανάπτυξης Προγραμμάτων. Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2013). Η Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Δημόσιο Σχολείο (Κείμενο Πολιτικής). Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2014 από: lossas_sto_dimosio_scholeio.pdf. lossas_sto_dimosio_scholeio.pdf Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2015α). Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών/ Νέων Ελληνικών: Πλαίσιο Ανάπτυξης και Αξιοποίησης. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2015 από: liniki_glossa.pdf. liniki_glossa.pdf Yπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (2015β). Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες Επάρκειας για τη Διδασκαλία των Ελληνικών: Κατανόηση και Παραγωγή Γραπτού Λόγου. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2015 από: _nea_ellinika.pdf. _nea_ellinika.pdf Πηγές

Fterniati, A., Archakis, A., Tsakona, V., & Tsami, V. (2013). Media and literacy: Evidence from elementary school students’ literacy practices and the current teaching practices in Greece. MENON: Journal Of Educational Research, Hiebert, E. H. (2013). Supporting students’ movement up the staircase of text complexity. The Reading Teacher, 66(6), McNamara, D. S., & Kendeou, P. (2011). Translating advances in reading comprehension research to educational practice. International Electronic Journal of elementary education, 4(1), Pearson, P. D., & Hiebert, E. H. (2014). The State of the Field. The Elementary School Journal, 115(2), Valencia, S. W., Wixson, K. K., & Pearson, P. D. (2014). Putting Text Complexity in Context. The Elementary School Journal, 115(2), Bιβλιογραφικές αναφορές

Ομάδα Εργασίας Ελληνικών Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Ιανουάριος 2016