Η ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΑΘΟΥΝΤΑ Μαρίνος Νεοκλέους Νικόλας Γερολέμου Χριστόφορος Πολυστυπιώτης

Η αρχαία Αμαθούντα, ένα από τα αρχαία βασίλεια της Κύπρου, βρίσκεται κτισμένη στα ανατολικά παράλια της σύγχρονης πόλης της Λεμεσού. Η χρονολογία ίδρυσης της πόλης είναι άγνωστη, αν και εκείνο που γνωρίζουμε από τις ανασκαφές που έγιναν είναι ότι η πόλη εξελίχθηκε από πολύ νωρίς και συνέχισε να ακμάζει μέχρι και τους βυζαντινούς χρόνους. Η τεράστια ανάπτυξη της πόλης και η φήμη του βασιλείου της, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στον τότε γνωστό κόσμο, ήταν ίσως ο κύριος λόγος για να πάρει η Κύπρος το όνομα "Αμαθουσία". Γνωρίζουμε επίσης ότι ο Ρωμαίος Κλαύδιος Πτολεμαίος χώρισε την Κύπρο σε τέσσερις επαρχίες, τη Σαλαμινία, την Παφία, την Αμαθουσία και τη Λαπηθία.

Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο λόφος που σήμερα δεσπόζει της γύρω περιοχής, ήταν χώρος λατρείας της Αφροδίτης και του `Αδωνη. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή, που συνεχίζονται μέχρι σήμερα, έχουν φέρει στο φως την ακρόπολη της Αμαθούντας, το ναό της Αφροδίτης, τα τείχη, την αρχαία αγορά, το λιμάνι, τη βασιλική και τις δύο νεκροπόλεις στα δυτικά και ανατολικά της πόλης. Ο ναός της Αφροδίτης φαίνεται ότι είναι έργο του πρώτου αιώνα π.Χ., αν και έχουν ανακαλυφθεί κατασκευές προγενέστερες του ναού. `Ερευνες στα τείχη της πόλης έχον φέρει στο φως μια σειρά από διαδοχικά οχυρωματικά έργα, ενώ κοντά στη θάλασσα ένα τμήμα του τείχους, καθώς και ένας πύργος κλασσικής ή αρχαϊκής εποχής έχουν ενσωματωθεί σ' ένα μεγάλο τείχος ελληνιστικής εποχής. Οι ανασκαφές στην αγορά της πόλης, που φαίνεται ότι ήταν δημόσιος χώρος, έχουν φέρει στο φως κολώνες, κιανόκρανα, στοές, υπονόμους, ευρύχωρες αυλές, επιγραφές, λουτρά και υδατοδεξαμενές.

Το αρχαίο λιμάνι της Αμαθούντας, όπως αποκάλυψαν οι υποβρύχιες εξερευνήσεις της περιοχής, κτίστηκε γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ., όταν κυριαρχούσαν στο νησί οι Πτολεμαίοι. Φαίνεται πως το λιμάνι χρησιμοποιήθηκε για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και μια παλαιοχριστιανική βασιλική της βυζαντινής ίσως περιόδου. Στα δυτικά και ανατολικά της πόλης της Αμαθούντας εντοπίστηκαν από τις ανασκαφές δύο νεκροπόλεις με εκατοντάδες μικρούς και μεγάλους συλημένους και μη, τάφους. Οι περισσότεροι τάφοι είναι λαξευμένοι στο σκληρό βράχο.