ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΣΥΝΘΕΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΜΑΘΗΤΡΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ASPERGER: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Ευάγγελος Μώκος 1 και Ιωάννης Νούλης 2 1 Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2 Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σκοπός της έρευνάς μας είναι να διαπιστώσουμε, αν μπορεί μια μαθήτρια α΄ γυμνασίου με διαπιστωμένο ΣΑ να παρουσιάσει αυθόρμητα μεταγνωστικές λειτουργίες ελέγχου και παρακολούθησης, όταν λύνει ένα συγκεκριμένο τύπο μαθηματικού προβλήματος που δεν είναι στα ενδιαφέροντά της. Attwood, T., (2009). Σύνδρομο Asperger. Ένας πλήρης οδηγός. Β. Παπαγεωργίου (Επιμ.) (Χ. Λυμπεροπούλου, Μετάφ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. (Το πρωτότυπο έργο δημοσιεύτηκε το 2007). Μώκος, Ε., (2012). Διερεύνηση μεταγνωστικών λειτουργιών κατά την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων σε μαθητές ηλικίας 10 – 11 ετών. Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή. Νούλης, Ι., (2014). Η διερεύνηση της πολλαπλασιαστικής σκέψης παιδιών με διάγνωση συνδρόμου Asperger. Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αδημοσίευτη Διδακτορική Διατριβή. Νούλης, Ι. & Καφούση, Σ. (2014). H διερεύνηση της πολλαπλασιαστικής σκέψης των παιδιών με διάγνωση συνδρόμου Asperger μέσα από λεκτικά προβλήματα. Πρακτικά του 5 ου Πανελλήνιου Συνέδριου της Ένωσης Ερευνητών στη Διδακτική των Μαθηματικών. Φλώρινα, Μάρτιος. (Έκδοση πρακτικών σε CD) Μεθοδολογία έρευνας Η μελέτη μας στηρίχθηκε στην ανάλυση του τρόπου επίλυσης ενός σύνθετου μαθηματικού προβλήματος από μια μαθήτρια που έχει τελειώσει το δημοτικό (α΄ γυμνασίου) με διαπιστωμένο ΣΑ στην οποία δεν είχε προηγηθεί μεταγνωστικού τύπου διδασκαλία και η έρευνα διεξήχθη το Μάρτιο του «Αγόρασε κάποιος ένα διαμέρισμα 90 τετραγωνικών μέτρων προς 2300 € το τ.μ. Πλήρωσε το μισό της αξίας μετρητοίς και το υπόλοιπο σε 25 ίσες μηνιαίες δόσεις. Πόσο πλήρωσε την κάθε δόση;» Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της «φωναχτής σκέψης». Επίσης αναλύσαμε τις λεκτικές αναφορές της μαθήτριας σύμφωνα με το τροποποιημένο MAI (Mώκος, 2012). Αποτελέσματα έρευνας Η μαθήτρια φάνηκε πως με δυσκολία μπορεί να πει φωναχτά τη σκέψη της. Σύμφωνα με το MAI φάνηκε ότι κατέχει Δηλωτική και Διαδικαστική γνώση (Μεταγνωστική Παρακολούθηση), αλλά δεν κατέχει τις μεταγνωστικές λειτουργίες του Ελέγχου (Αξιολόγηση, Διαχείριση πληροφοριών, στρατηγικές Διόρθωσης κλπ). Το πρόβλημα επίσης της έρευνας δεν αναφέρεται στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα της συμμετέχουσας και ίσως είναι ένας επιπλέον λόγος για μη καλή ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων (Νούλης & Καφούση, 2014). Μεταγνώση Η μεταγνώση συνδέεται με τον έλεγχο των γνωστικών διεργασιών και τις λειτουργίες που ακολουθούν αυτόν το έλεγχο. Οι Nelson και Narens το 1994, μπόρεσαν να δώσουν ένα μεταγνωστικό μοντέλο που επικεντρώνεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ δύο μεταγνωστικών λειτουργιών: της παρακολούθησης (monitoring) και του ελέγχου (control), καθώς επίσης και τη σχέση της ροής των πληροφοριών μεταξύ των δύο επιπέδων (Μώκος, 2012) (σχ.1) (σχ. 1). Asperger Το Σύνδρομο Asperger (ΣΑ) είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή και ανήκει στις Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ). Οι χαρακτηριστικές δυσκολίων των ατόμων με ΣΑ και γενικότερα όσων ανήκουν στις ΔΑΦ οφείλονται στην «τριάδα κοινωνικών διαταραχών». Η έρευνα για τη μαθηματική ικανότητα των ατόμων με ΣΑ (μέσω ψυχομετρικών δοκιμασιών) έδειξε ότι (Νούλης, 2014): Έχουν παρόμοια μαθηματική επίδοση με το μέσο όρο των συμμαθητών τους Σχεδόν τα μισά παρουσιάζουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στα Μαθηματικά Οι μεγαλύτερες δυσκολίες εντοπίστηκαν στην επίλυση προβλήματος Έχουν «δικό τους» τρόπο σκέψης Οι μαθητές με ΣΑ που είναι ικανοί να λύσουν ένα σύνθετο μαθηματικό πρόβλημα αδυνατούν να εκφράσουν λεκτικά τον τρόπο σκέψης, που τους οδήγησε στη λύση (Attwood, 2009). [5]Ε. Τι σκέφτεσαι τώρα; [6]Μ. ΤίποταΚουνά δεξιά αριστερά το κεφάλι της και λέει (χωρίς μεταγνωστική λειτουργία) [7]Ε. Τίποτα; [8]Μ.Μ.Κοιτά ανέκφραστη το πρόβλημα για 10 δεύτερα (χωρίς μεταγνωστική λειτουργία) [12]Μ. Βασικά αφού λέει ότι πλήρωσε το μισό της αξίας του μετρητοίς, δηλαδή θα πρέπει να κάνουμε 2300 € δια 2 για να βρούμε πόσο είναι το μισό της αξίας…δηλαδή του διαμερίσματος που έκανε Διαδικαστική γνώση