Dr. F.T. Gravanis Αντιμετώπιση Νηματωδών και αδρομυκώσεων με βιολογικούς ανταγωνιστές, αιθέρια έλαια, οργανικά πρόσθετα και αμειψισπορά Αντιμετώπιση Νηματωδών και αδρομυκώσεων με βιολογικούς ανταγωνιστές, αιθέρια έλαια, οργανικά πρόσθετα και αμειψισπορά Καθηγητής Φώτιος Θ. Γραβάνης, Ph.D.

Dr. F.T. Gravanis Ερευνητική Ομάδα : l Κύρια ερευνητική ομάδα: Καθηγητής Φώτιος Γραβάνης (Συντονιστής) Καθηγητής Κωνστανίνος Ποδηματάς Καθηγητής Νικόλαος Χουλιαράς Επίκ. Καθηγήτρια Ελένη Βογιατζή Δρ. Ιωάννης Βαγγέλας ΕΤΠ l Συνεργάτες: Δημήτριος Νατσιόπουλος, M.Sc. Δρ. Νικόλαος Γκουγκουλιάς Αστέριος Νάρης, ΕΤΠ l Κύρια ερευνητική ομάδα: Καθηγητής Φώτιος Γραβάνης (Συντονιστής) Καθηγητής Κωνστανίνος Ποδηματάς Καθηγητής Νικόλαος Χουλιαράς Επίκ. Καθηγήτρια Ελένη Βογιατζή Δρ. Ιωάννης Βαγγέλας ΕΤΠ l Συνεργάτες: Δημήτριος Νατσιόπουλος, M.Sc. Δρ. Νικόλαος Γκουγκουλιάς Αστέριος Νάρης, ΕΤΠ

Dr. F.T. Gravanis Αντικείμενο έρευνας  Για την αντιμετώπιση των Νηματωδών του γένους Meloidogyne, αξιολόγηση της νηματοκτόνου δράσης του βακτηρίου Pasteuria penetrans και του εκχυλίσματος Neem.  Για την αντιμετώπιση των αδρομυκώσεων και των νηματωδών, διερεύνηση της δράσης ανταγωνιστών μυκήτων, αιθερίων ελαίων, οργανικών προσθέτων στο έδαφος (κομπόστα), καθώς και η μείωση των πληθυσμών των φυτοπαθογόνων με εφαρμογή συστήματος αμειψισποράς  Για την αντιμετώπιση των Νηματωδών του γένους Meloidogyne, αξιολόγηση της νηματοκτόνου δράσης του βακτηρίου Pasteuria penetrans και του εκχυλίσματος Neem.  Για την αντιμετώπιση των αδρομυκώσεων και των νηματωδών, διερεύνηση της δράσης ανταγωνιστών μυκήτων, αιθερίων ελαίων, οργανικών προσθέτων στο έδαφος (κομπόστα), καθώς και η μείωση των πληθυσμών των φυτοπαθογόνων με εφαρμογή συστήματος αμειψισποράς

Dr. F.T. Gravanis Βιολογικά μέσα που διερευνήθηκαν l Εμπορικά βιολογικά σκευάσματα (Neem) l Αιθέρια έλαια, εξαχθέντα από τα φυτά: Μέντα (Μentha piperita) Ρίγανη (Origanum vulgare) Θυμάρι (Thymus vulgaris) Φασκόμηλο (Salvia officinalis) Λεβάντα (Levandulla officinalis) Δίκταμος (Origanum dictamus) l Βιολογικοί ανταγωνιστές: Μύκητες Gliocladium virens Trichoderma spp. Verticillium nigrescens Βακτήρια Pasteuria penetrans Pseudomonas oryzihabitans Xenorhabdus nematophilus l Εμπορικά βιολογικά σκευάσματα (Neem) l Αιθέρια έλαια, εξαχθέντα από τα φυτά: Μέντα (Μentha piperita) Ρίγανη (Origanum vulgare) Θυμάρι (Thymus vulgaris) Φασκόμηλο (Salvia officinalis) Λεβάντα (Levandulla officinalis) Δίκταμος (Origanum dictamus) l Βιολογικοί ανταγωνιστές: Μύκητες Gliocladium virens Trichoderma spp. Verticillium nigrescens Βακτήρια Pasteuria penetrans Pseudomonas oryzihabitans Xenorhabdus nematophilus

Dr. F.T. Gravanis Φυτοπαθογόνα που δοκιμάσθηκαν: l Μύκητες Verticillium dahliae Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici Fusarium oxysporum var. redolens Phytophthora parasitica Rhizoctonia solani Pythium ultimum Pythium aphanidermatum l Νηματώδεις Meloidogyne spp. l Μύκητες Verticillium dahliae Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici Fusarium oxysporum var. redolens Phytophthora parasitica Rhizoctonia solani Pythium ultimum Pythium aphanidermatum l Νηματώδεις Meloidogyne spp.

Dr. F.T. Gravanis Φυτά που χρησιμοποιήθηκαν και φυτονόσοι & παράσιτα: l Τομάτα Αδρομυκώσεις Σήψεις βάσεως στελέχους και ριζών Νηματώδεις l Βαμβάκι Αδρομυκώσεις Σηψιρριζίες και «τήξεις» φυταρίων l Τομάτα Αδρομυκώσεις Σήψεις βάσεως στελέχους και ριζών Νηματώδεις l Βαμβάκι Αδρομυκώσεις Σηψιρριζίες και «τήξεις» φυταρίων

Dr. F.T. Gravanis

Αποτελέσματα έρευνας (ΠΕ1 & ΠΕ2) l Διερευνήθηκε η παρουσία των V. dahliae και F. oxysporum στην πρόκληση αδρομυκώσης είτε σε απλές είτε σε μικτές μολύνσεις. l Διερευνήθηκε η προσβολή των ριζών από νηματώδεις. l Συσχετίσθηκε η παρουσία νηματωδών με την εκδήλωση αδρομύκωσης. l Διερευνήθηκε η παρουσία και απομόνωση των φυσικών ανταγωνιστών των ανωτέρω παθογόνων. l Έγινε αξιολόγηση της βιολογικής δράσεως ως ανταγωνιστών των V. dahliae και F. οxysporum μυκήτων και βακτηρίων. l Έγινε αξιολόγηση της βιολογικής δράσεων αιθερίων ελαίων και φυτικών εκχυλισμάτων στην αντιμετώπιση αδρομυκώσεων και νηματωδών. l Ακολουθήθηκε πιστά η μεθοδολογία που διατυπώθηκε στην αρχική πρόταση του προγράμματος και παράχθηκαν οκτώ (8) ερευνητικές δημοσιεύσεις. l Διερευνήθηκε η παρουσία των V. dahliae και F. oxysporum στην πρόκληση αδρομυκώσης είτε σε απλές είτε σε μικτές μολύνσεις. l Διερευνήθηκε η προσβολή των ριζών από νηματώδεις. l Συσχετίσθηκε η παρουσία νηματωδών με την εκδήλωση αδρομύκωσης. l Διερευνήθηκε η παρουσία και απομόνωση των φυσικών ανταγωνιστών των ανωτέρω παθογόνων. l Έγινε αξιολόγηση της βιολογικής δράσεως ως ανταγωνιστών των V. dahliae και F. οxysporum μυκήτων και βακτηρίων. l Έγινε αξιολόγηση της βιολογικής δράσεων αιθερίων ελαίων και φυτικών εκχυλισμάτων στην αντιμετώπιση αδρομυκώσεων και νηματωδών. l Ακολουθήθηκε πιστά η μεθοδολογία που διατυπώθηκε στην αρχική πρόταση του προγράμματος και παράχθηκαν οκτώ (8) ερευνητικές δημοσιεύσεις.

Dr. F.T. Gravanis Δημοσιεύσεις ως αποτελέσματα έρευνας ΠΕ1 & ΠΕ2 1. Γραβάνης Φ.Θ. & Βαγγέλας Ι.Κ. (2004). Όψιμη σηψιρριζία και αποπληξία του βαμβακιού. Γεωργία & Κτηνοτροφία, 9: Gravanis F.T., Chouliaras N.A., Xifilidou S., Gougoulias N., Vagelas I.K. & Gemtos T. A. (2005). Effect of cotton-seed acid delinting product and gin trash on soil nitrification and the possibility in disseminating cotton pathogens. Proc. 6th International Symposium on Chemical & Non-Chemical Soil & Substrate Disinfestation. Ed. A. Vanachter. Acta Horticulturae, Vol. 698, Gravanis F.T., Vagelas I.K., Paraschi D. & Palamiotou V. (2004). Effectiveness of three essential oils on root-knot nematodes on tomato. BCPC International Congress – Crop Science and Technology. Glasgow, UK. 4. Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Gowen S.R. (2005). Biological activity of Gliocladium virens and Trichoderma spp. towards soil-borne plant pathogens. BCPC International Congress – Crop Science and Technology, Vol. 2, Natsiopoulos D.G., Vagelas I.K. & Gravanis F.T. (2005). Verticillium nigrescens; a non-aggressive wilt pathogen as a promising bio-control agent for Verticillium wilt of cotton. Proceedings of the International Symposium: Organic Agriculture in the Meditterranean. Problems & Perspectives. Chania. 6. Δ.Γ. Νατσιόπουλος, I.K. Βαγγέλας, I.Δ. Σαλιγκαριάς & Φ.Θ. Γραβάνης. (2006). Βιολογική παρεμπόδιση της αδρομύκωσης από τον Verticillium dahliae στη μελιτζάνα, με το ασθενές παθογόνο V. nigrescens. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Natsiopoulos D.G. (2006). Nematicidal effect of Neem on Meloidogyne spp. 12th Mediterranean Phytopathological Congress, /06/06, Rhodes, Greece. 8. Γραβάνης Φ.Θ., Βαγγέλας Ι.Κ., Νατσιόπουλος Δ.Γ. & Λεοντόπουλος Σ.Β.. (2006). Η επίδραση του neem (azadirachtin) στην ακινητοποίηση νυμφών 2ης ηλικίας των Meloidogyne spp. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ Γραβάνης Φ.Θ. & Βαγγέλας Ι.Κ. (2004). Όψιμη σηψιρριζία και αποπληξία του βαμβακιού. Γεωργία & Κτηνοτροφία, 9: Gravanis F.T., Chouliaras N.A., Xifilidou S., Gougoulias N., Vagelas I.K. & Gemtos T. A. (2005). Effect of cotton-seed acid delinting product and gin trash on soil nitrification and the possibility in disseminating cotton pathogens. Proc. 6th International Symposium on Chemical & Non-Chemical Soil & Substrate Disinfestation. Ed. A. Vanachter. Acta Horticulturae, Vol. 698, Gravanis F.T., Vagelas I.K., Paraschi D. & Palamiotou V. (2004). Effectiveness of three essential oils on root-knot nematodes on tomato. BCPC International Congress – Crop Science and Technology. Glasgow, UK. 4. Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Gowen S.R. (2005). Biological activity of Gliocladium virens and Trichoderma spp. towards soil-borne plant pathogens. BCPC International Congress – Crop Science and Technology, Vol. 2, Natsiopoulos D.G., Vagelas I.K. & Gravanis F.T. (2005). Verticillium nigrescens; a non-aggressive wilt pathogen as a promising bio-control agent for Verticillium wilt of cotton. Proceedings of the International Symposium: Organic Agriculture in the Meditterranean. Problems & Perspectives. Chania. 6. Δ.Γ. Νατσιόπουλος, I.K. Βαγγέλας, I.Δ. Σαλιγκαριάς & Φ.Θ. Γραβάνης. (2006). Βιολογική παρεμπόδιση της αδρομύκωσης από τον Verticillium dahliae στη μελιτζάνα, με το ασθενές παθογόνο V. nigrescens. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Natsiopoulos D.G. (2006). Nematicidal effect of Neem on Meloidogyne spp. 12th Mediterranean Phytopathological Congress, /06/06, Rhodes, Greece. 8. Γραβάνης Φ.Θ., Βαγγέλας Ι.Κ., Νατσιόπουλος Δ.Γ. & Λεοντόπουλος Σ.Β.. (2006). Η επίδραση του neem (azadirachtin) στην ακινητοποίηση νυμφών 2ης ηλικίας των Meloidogyne spp. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ. 95.

Dr. F.T. Gravanis Αποτελέσματα έρευνας (ΠΕ3) Έγιναν αρκετές ερευνητικές προσπάθειες εντοπισμού και απομόνωσης του βακτηρίου Pasteuria penetrans, που όμως δεν καρποφόρησαν. Εργασθήκαμε όμως με το εν λόγω βακτήριο από σκεύασμά του που μας εστάλη από την Ιαπωνία και παράχθηκαν δύο (2) ερευνητικές δημοσιεύσεις: 1. Vagelas I.K., Gravanis F.T., Gowen S.R., Penbroke B. and Kimber A. (2006). The influence of Pasteuria penetrans on to second stage juveniles of Meloidoyne spp. movement, using digital motion image analysis. Proceedings of the 28th Symposium of the European Society of Nematologists, 05-09/06/06, Blagoevgrad, Bulgaria. 2. Βαγγέλας Ι.Κ., Νατσιόπουλος Δ.Γ. & Γραβάνης Φ.Θ. (2006). Pasteuria penetrans: Ένα υποσχόμενο βιο-νηματωδοκτόνο. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ Έγιναν αρκετές ερευνητικές προσπάθειες εντοπισμού και απομόνωσης του βακτηρίου Pasteuria penetrans, που όμως δεν καρποφόρησαν. Εργασθήκαμε όμως με το εν λόγω βακτήριο από σκεύασμά του που μας εστάλη από την Ιαπωνία και παράχθηκαν δύο (2) ερευνητικές δημοσιεύσεις: 1. Vagelas I.K., Gravanis F.T., Gowen S.R., Penbroke B. and Kimber A. (2006). The influence of Pasteuria penetrans on to second stage juveniles of Meloidoyne spp. movement, using digital motion image analysis. Proceedings of the 28th Symposium of the European Society of Nematologists, 05-09/06/06, Blagoevgrad, Bulgaria. 2. Βαγγέλας Ι.Κ., Νατσιόπουλος Δ.Γ. & Γραβάνης Φ.Θ. (2006). Pasteuria penetrans: Ένα υποσχόμενο βιο-νηματωδοκτόνο. 13ο Πανελλήνιο Φυτοπαθολογικό Συνέδριο της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας. Περιλήψεις σ. 106.

Dr. F.T. Gravanis Αποτελέσματα έρευνας (ΠΕ4) Διερευνήθηκε η επίδρασης αιθερίου ελαίου ρίγανης επί των ιδιοτήτων του εδάφους και παράχθηκαν τρεις (3) ερευνητικές δημοσιεύσεις: 1. Gravanis F.T., Chouliaras N.A., Vagelas I.K., Gougoulias N., Sabani P. & Wogiatzi E. (2005). The effect of oregano (Origanum vulgare) as an alternative soil-borne pathogen control agent, on soil organic matter biodegradation and other soil chemical properties. BCPC International Congress – Crop Science and Technology, Vol. 1, Χουλιαράς Ν., Γραβάνης Φ., Γκουγκουλιάς Ν. Βαγγέλας Ι., Καπότης Θ. & Βογιατζή Ε. (2006). Η χρήση της ρίγανης (Origanum vulgare) ως εναλλακτικού παράγοντα ελέγχου των εδαφογενών παθογόνων και η δράση της στη βιοαποδόμηση της εδαφικής οργανικής ουσίας και σε άλλες εδαφικές ιδιότητες. Γεωργία & Κτηνοτροφία, 5: Chouliaras N., Gravanis F., Vassilakoglou I., Gougoulias N., Vagelas I., Kapotis T. & Wogiatzi E. (2006). The effect of basil (Ocimum basilicum L.) on soil organic matter biodegradation and other soil chemical properties. Journal of the Science of Food and Agriculture (proof of acceptance: JSFA R1). Διερευνήθηκε η επίδρασης αιθερίου ελαίου ρίγανης επί των ιδιοτήτων του εδάφους και παράχθηκαν τρεις (3) ερευνητικές δημοσιεύσεις: 1. Gravanis F.T., Chouliaras N.A., Vagelas I.K., Gougoulias N., Sabani P. & Wogiatzi E. (2005). The effect of oregano (Origanum vulgare) as an alternative soil-borne pathogen control agent, on soil organic matter biodegradation and other soil chemical properties. BCPC International Congress – Crop Science and Technology, Vol. 1, Χουλιαράς Ν., Γραβάνης Φ., Γκουγκουλιάς Ν. Βαγγέλας Ι., Καπότης Θ. & Βογιατζή Ε. (2006). Η χρήση της ρίγανης (Origanum vulgare) ως εναλλακτικού παράγοντα ελέγχου των εδαφογενών παθογόνων και η δράση της στη βιοαποδόμηση της εδαφικής οργανικής ουσίας και σε άλλες εδαφικές ιδιότητες. Γεωργία & Κτηνοτροφία, 5: Chouliaras N., Gravanis F., Vassilakoglou I., Gougoulias N., Vagelas I., Kapotis T. & Wogiatzi E. (2006). The effect of basil (Ocimum basilicum L.) on soil organic matter biodegradation and other soil chemical properties. Journal of the Science of Food and Agriculture (proof of acceptance: JSFA R1).

Dr. F.T. Gravanis Δημοσιεύσεις που έγιναν δεκτές στο XVI International Plant Protection Congress (IPPC) (Οκτώβριος 2007) 1. Ι.Κ. Vagelas, F.T. Gravanis Leontopoulos S.V., Penbroke B. & S.R. Gowen. Pasteuria penetrans as a commercial bio- nematicide. 2. Α.V. Kapsalis, F.T. Gravanis & S.R. Gowen. Biological control of cotton, tomato and radish Pythium damping- off, with Pseudomonas oryzihabitans. 3. Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Natsiopoulos D.G. Verticillium nigrescens; a non-aggressive wilt pathogen as a promising bio-control agent for Verticillium wilt of eggplant and cotton 1. Ι.Κ. Vagelas, F.T. Gravanis Leontopoulos S.V., Penbroke B. & S.R. Gowen. Pasteuria penetrans as a commercial bio- nematicide. 2. Α.V. Kapsalis, F.T. Gravanis & S.R. Gowen. Biological control of cotton, tomato and radish Pythium damping- off, with Pseudomonas oryzihabitans. 3. Gravanis F.T., Vagelas I.K. & Natsiopoulos D.G. Verticillium nigrescens; a non-aggressive wilt pathogen as a promising bio-control agent for Verticillium wilt of eggplant and cotton

Dr. F.T. Gravanis Αποτελέσματα έρευνας l Άμεσα αποτελέσματα: Δέκα έξι (16) δημοσιεύσεις Δέκα (10) πτυχιακές εργασίες l Έμμεσα (πολλαπλασιαστικά) αποτελέσματα: Συνεργασία με Πανεπιστήμια εξωτερικού Συνεργασία με ερευνητικά κέντρα εξωτερικού Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα Διεθνής αναγνώριση του εργαστηρίου Φυτοπροστασίας και της ερευνητικής μας ομάδας l Άμεσα αποτελέσματα: Δέκα έξι (16) δημοσιεύσεις Δέκα (10) πτυχιακές εργασίες l Έμμεσα (πολλαπλασιαστικά) αποτελέσματα: Συνεργασία με Πανεπιστήμια εξωτερικού Συνεργασία με ερευνητικά κέντρα εξωτερικού Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα Διεθνής αναγνώριση του εργαστηρίου Φυτοπροστασίας και της ερευνητικής μας ομάδας

Dr. F.T. Gravanis Σας ευχαριστώ Σας ευχαριστώ Καθηγητής Φώτιος Θ. Γραβάνης, Ph.D.