ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΠ ΦΕ Επιστημολογικός Πόλος Συνέπεια? Διδακτικός Θεσμικός Πόλος

Οι τρεις πόλοι Επιστημολογικός: Ποια η άποψη για την επιστήμη που διαφαίνεται στο ΑΠ; (Θεματική – εννοιολογική συνιστώσα, συλλογισμών και επικύρωσης, επιστήμης – κόσμου / ορθολογισμός, εποικοδομητισμός, επιστημονικός ρεαλισμός) Διδακτικός: Ποια η άποψη που προκύπτει για το περιεχόμενο και το μετασχηματισμό του. Τους μαθητές και τους συλλογισμούς των. Τους εκπαιδευτικούς και τις απόψεις τους. Θεσμικός: Πως το ΑΠ αντιμετωπίζει τα θέματα στοχοθεσίας και αξιολόγησης.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΠΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΠ Ποιες οι παιδαγωγικές / διδακτικές μεταβλητές που θα εξετάσουμε σ’ ένα ΑΠ?  Περιεχόμενο  Μαθητής  Δάσκαλος Ποιες είναι /ήταν οι κυρίαρχες θεωρίες /μοντέλα /τάσεις της διδακτικής των ΦΕ βάσει των οποίων θα μπορούσαμε να μελετήσουμε ένα ΑΠ?  Παραδοσιακή προσέγγιση  Ανακαλυπτική προσέγγιση  Εποικοδομητική προσέγγιση  Διερευνητική προσέγγιση

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ  Τα ΑΠ του ’50 και προηγούμενα  Μπιχαβιορισμός (behaviorism) “ερέθισμα  ανταπόκριση”  Ρόλος πειράματος στην επιστήμη και τη διδασκαλία  “Tabula – rasa”

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το ευρύτερο κίνημα του ’60 Το “sputnik shock” και η “Woods hall conference” Tα αναλυτικά προγράμματα του ’60 (Harvard project, PSSC, Nuffield, Australian Science Project, BSCS, CHEM)

Nuffield, Βασικοί στόχοι: - κατανόηση αρχών και δημιουργία υποθέσεων   μάθηση γεγονότων - ανακαλυπτική μέθοδος (όπου μπορούν οι νόμοι να εξάγονται πειραματικά) - ανάπτυξη πνεύματος διερεύνησης και περιέργειας Προσανατολισμός των προγραμμάτων Η ανακάλυψη …. που τελικά ήταν “…. airy” (Piaget, Bruner) Το παιδί σαν “μικρός επιστήμονας” Το ’70 και “… πίσω στα βασικά”, τα 3R

ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ  Το κίνημα των νοητικών αναπαραστάσεων. Ήταν τόσο καινούργιο;  Ο εποικοδομητισμός και οι διαφορετικές εκδοχές (ριζοσπαστικός / ήπιος, ατομικός / κοινωνικός, Piaget / Vygotsky)  Οι αντιρρήσεις των επιστημολόγων, φιλοσόφων και ιστορικών της επιστήμης

 Οι εικόνες των μαθητευομένων για την επιστήμη, τους επιστήμονες και την επιστημονική πρακτική  Μπορούν να αναπτυχθούν ΑΠ εποικοδομητικού τύπου;  Οι νοητικές αναπαραστάσεις (ιδέες) ως δηλωτικού τύπου γνώση  Ο ρόλος του εκπαιδευτικού και η εκπαίδευσή / μετεκπαίδευσή του, το περιβάλλον μάθησης, οι γενικές αξίες της ζωής και οι νέες τεχνολογίες  Η γνώση παιδαγωγικού περιεχομένου

Διερευνητική προσέγγιση Η διερευνητική προσέγγιση φαίνεται να ενσωματώνει πολλά στοιχεία των προηγούμενων ρευμάτων Στόχος είναι η πολύπλευρη μύηση του μαθητή στο περιεχόμενο, τις διαδικασίες και τη φύση της επιστήμης, παρά η μάθηση κάποιων γεγονότων, εννοιών, νόμων κλπ.

Επιστημονικός (Εγ)Γραμματισμός Απάντηση στο ότι: «οι ΦΕ είναι δύσκολες», «δεν θα γίνουν όλοι επιστήμονες» Υπάρχουν περισσότερες της μιας εκδοχές:  «όπως στη γλώσσα έτσι και στην επιστήμη να έχουμε μια πρώτη επαφή»  «να ενισχύσουμε τα μεταγνωστικά στοιχεία, π.χ. ιστορία, επιστημολογία, κοινωνικοπολιτιστικά, κλπ»

Περιεχόμενο  Έννοιες / Αρχές και νόμοι / Φαινόμενα / Πειράματα που περιέχονται στο ΑΠ  Τρόπος εισαγωγής ή διαπραγμάτευσης των παραπάνω, π.χ. επαγωγικά, απαγωγικά κλπ  Ανάλυση του επιστημονικού περιεχομένου (μέτα-ανάγνωση)  Ιστορική ανάλυση του περιεχομένου  Διαδικασίες και πειράματα εξέλιξης εννοιών  Η ανάδειξη των μοντέλων εφαρμογής από τις αντίστοιχες θεωρίες

Ο μαθητής / τρια, οι ιδέες και οι συλλογισμοί τους στα ΑΠ των ΦΕ Ο εκπαιδευτικός, οι εικόνες και οι ιδέες του στα ΑΠ των ΦΕ. Η διδακτική μεθοδολογία στα ΑΠ των ΦΕ

Ιδέες μαθητών Η ανακάλυψη του ’60 και οι ιδέες των μαθητών Το κίνημα των ιδεών και η αναζήτηση αξιοποίησης Συλλογή και ταξινόμηση σχετικών ιδεών: η αδυναμία ανάδειξης γενεσιουργών (generic) ιδεών Ρόλος των ιδεών στη διδασκαλία: διαμόρφωση περιεχομένου Ρόλος των ιδεών στη μάθηση: γνωστικές απαιτήσεις – έργα μαθητείας Οι ιδέες ως δηλωτικού τύπου γνώση (declarative type knowledge)

ΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΦΕ Μεταφοράς της γνώσης (transfer of knowledge) Ανακαλυπτικό (discovery) Εποικοδομητικό (constructivist) Διερευνητικό (inquiry)

Μοντέλο Μεταφοράς της γνώσης Η γνώση μεταφέρεται από τον εκπαιδευτικό στο μαθητή που είναι παθητικός δέκτης Υιοθετείται η Συμπεριφοριστική (behaviorism) θεωρία μάθησης – Συσσωρευτική διαδικασία μεταβίβασης της γνώσης Συνήθως συνοδεύεται με Πείραμα Επίδειξης - Επιβεβαίωσης νέας γνώσης

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Ανακαλυπτική Επίδειξη (αε) Ανακαλυπτική Ομαδική Εργασία (αοε) «Η διδακτέα ύλη προωθείται από τις απαντήσεις μαθητών / τριών σε ερωτήσεις δάσκαλου / ας, οι οποίες υλοποιούν τους στόχους του μαθήματος»

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΠΟΥ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ανακαλύπτεται:  Ιδιότητες και ταξινομήσεις σωμάτων  Σχέσεις μεγεθών και φαινομένων  Εφαρμογές σχέσεων και αρχών  Εμπειρικοί νόμοι  Στοιχεία μεθοδολογίας δύσκολα ανακαλύπτεται: Έννοιες Ερμηνευτικά μοντέλα Μικρόκοσμος

ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Προυπόθεση:  Ύπαρξη διαισθητικών εναλλακτικών ιδεών και επίδρασή τους στη διδασκαλία Μαθητής:  Ενήμερος απόψεών του, καθώς και των συμμαθητών του  Κατασκευάζει τη γνώση,  Αναγνωρίζει την «ανωτερότητα» της νέας γνώσης  Αναγνωρίζει την πορεία μάθησης Εκπαιδευτικός:  Ανιχνεύει / βρίσκει τις ι.μ. και τις μοντελοποιεί  Διευκολύνει τη μάθηση  Εισάγει τη νέα γνώση, ως ευλογοφανή και παραγωγικότερη αρχικής  Επιδεικνύει διδακτικό υλικό ή οδηγεί τους Μ. να το κάνουν

Περιεχόμενο διδασκαλίας:  Επιλέγεται και μετασχηματίζεται διδακτικά Στρατηγικές στο εποικοδομητικό μοντέλο  Γνωστικής σύγκρουσης  Ενίσχυσης των ιδεών  Αναλογίες και Μεταφορές  Γεφύρωση

ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ Υπερβαίνει τα όρια μοντέλου ωριαίας διδασκαλίας Αφορά και την οργάνωση της τάξης π.χ. ομαδο- συνεργατική, jigsaw, ανοιχτή διερεύνηση, … Θυμίζει το μοντέλο «το παιδί ως μικρός επιστήμονας» (the pupil as a scientist) αλλά με ισχυρούς περιορισμούς και οριοθετήσεις π.χ. αυτές που θέτει η εποικοδομητική προσέγγιση. Αντιστοιχεί σε ένα συνεχές φάσμα: από την πλήρως καθοδηγούμενη ανακάλυψη π.χ. ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη δύναμη της τριβής (φύλλα εργασίας – «cook book») ως την ανοιχτή διερεύνηση π.χ. «πως θα ανελκύσουμε αυτό το βυθισμένο άγαλμα;». Όλες οι λύσεις αξιολογούνται, αντί να αναμένουμε τη «σωστή απάντηση».

ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ Στοχοθεσία: Προσδιορίζει μια φιλοσοφία για την εκπαίδευση των μαθητών Αξιολόγηση: Σχετίζεται με την εκτίμηση της επιτυχίας σκοπών και στόχων

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ Θεσμικά παραδοσιακό (Άλλοτε προβλέπεται και άλλοτε όχι – γνωστική αξιολόγηση μαθητών) Καινοτομικό (Ψυχρός πόλεμος, στόχοι με αναφορά και σε πολιτικές – κοινωνικές προτεραιότητες: νέοι επιστήμονες, βελτίωση στάσεων, … Η αξιολόγηση υπερβαίνει αυτή των μαθητών) Σύγχρονο (σύγχρονη / τεχνολογική κοινωνία, παγκοσμιοποίηση, επιστημονικά ενημερωμένος πολίτης, ικανότητα λήψης αποφάσεων για κοινωνικά – οικονομικά θέματα)

Αξιολόγηση Μαθητών – Διαμορφωτική – διαγνωστική (formative assessment) / Αθροιστική (τελική) (summative assessment) Προγραμμάτων – Παραδοσιακές και νεώτερες απόψεις – Πριν και μετά – Τμήματα ελέγχου και Πειραματικό Αξιολόγηση Μάθησης ή Διδασκαλίας; Φαινομένων / Εννοιών / Αρχών / Νόμων / Ερμηνειών / Επιστημονικής πρακτικής / Κριτικής σκέψης / χειρωνακτικών δεξιοτήτων / σχεδιασμού ερευνητικών διαδικασιών

Η διαδικασία αξιολόγησης καθοδηγεί την ανάπτυξη και την αλλαγή ΑΠ (Black - Lijnse) Τα κεντρικά ελεγχόμενα σχολεία εστιάζουν στην αξιολόγηση του μαθητή παρά του ΑΠ. Νέα αντικείμενα συνήθως αποφεύγονται (π.χ. Κβαντομηχανική στο Ολλανδικό και θεωρία χάους στο Γερμανικό ΑΠ) Επίσημο και κρυφό ΑΠ – Απόκλιση μεταξύ στόχων και αξιολόγησης

Ατομικές πορείες μάθησης: π.χ. η μάθηση της έννοιας της πίεσης ως «ιδιότητας» των ρευστών – πορεία που σχεδιάστηκε – υψηλότερο επίπεδο (ΜΗ προσθετικότητα πίεσης) – αποδοχή «άποψης» εκπαιδευτικού Ο ρόλος των ατομικών πορειών – μονοπατιών μάθησης (learning pathways) στον επανασχεδιασμό της διδασκαλίας. Αν δεχτούμε την ανάπτυξη νέων ΑΠ βασισμένων στην έρευνα, πρέπει να αναζητήσουμε αντίστοιχες πρακτικές αξιολόγησης: Διδακτικές – Μαθησιακές Ακολουθίες Νεότερες σκέψεις για την αξιολόγηση της μάθησης

ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΛΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ Η ιστορική ανάλυση της Φιλοσοφίας των Επιστημών και αργότερα της Επιστημολογίας, μας οδήγησε στη διάκριση τριών τρόπων σκέψης:  ορθολογισμός  εποικοδομητισμός  επιστημονικός ρεαλισμός

ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ο ορθολογισμός μορφοποιήθηκε από συζητήσεις που προσπαθούν να ξεκαθαρίσουν τη φύση της επιστήμης, μελετώντας κυρίως το ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ, ως δομή, πέραν κάθε «μη επιστημονικής» επίδρασης (πολιτισμικών, κοινωνικών, κλπ). Ένα ΑΠ ΦΕ παίρνει θέση σ’ αυτά τα θέματα, κυρίως μέσα από τη μελέτη της θεματικής – εννοιολογικής παραμέτρου.

ΕΠΟΙΚΟΔΟΜΗΤΙΣΜΟΣ Η τάση του εποικοδομητισμού έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του ‘60 και στις απόψεις του Thomas Kuhn, όπως μορφοποιήθηκε από την επίδραση της σκέψης της σχολής του Edinburgh γύρω από την κοινωνική κατασκευή της γνώσης. Ειδοποιός διαφορά της τάσης είναι ότι το επιστημονικό προϊόν μελετάται εντός ενός πλαισίου (πολιτισμικού, πολιτικού, ψυχολογικού, κλπ). Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια /ο αναζητoύνται οι ρίζες του επιστημονικού συλλογισμού και της επικύρωσης. Ένα ΑΠ ΦΕ παίρνει μια θέση σ’ αυτά τα θέματα, που μπορεί να προκύψει από τη μελέτης της ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ Η Τρίτη τάση διαφοροποιείται μέσω της συζήτησης που εισάγει γύρω από τη σχέση μεταξύ επιστημονικής δραστηριότητας και «πραγματικότητας». Αν και πρόκειται για παλιότερο ρεύμα (ρεαλισμός), θεωρούμε ότι ξεκαθαρίστηκαν οι θέσεις του μέσω του επιστημονικού ρεαλισμού (Hacking 1995). Ένα ΑΠ ΦΕ παίρνει μια θέση γι αυτά τα θέματα, που προέρχεται από την μελέτη της παραμέτρου ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ – ΚΟΣΜΟΥ.

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ – ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ Εστιάζει στην κατανόηση της φύσης των θεμάτων που προτείνονται με όρους γνωστικού περιεχομένου του ΑΠ και των εννοιών που χρησιμοποιεί για να το διαπραγματευθεί.

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ Εστιάζει στην κατανόηση του τρόπου σκέψης και της επιστημονικής επικύρωσης που προτείνονται ως τυπικοί από ένα ΑΠ.

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ – ΚΟΣΜΟΥ Εστιάζει στην οντολογική θέση του ΑΠ και κυρίως στην εικόνα που προβάλλεται για τη σχέση μεταξύ επιστημονικής δραστηριότητας και της κατασκευής των τεχνημάτων