Έμφυλες Σχέσεις και Τεχνολογία

Φύλο και τεχνολογία

Οι οικιακές τεχνολογίες στοχεύουν κατά κύριο λόγο γυναίκες,  τις οποίες και αντιμετωπίζουν ως ‘χρήστες’ και ‘καταναλωτές’ τεχνολογίας, ενώ  οι άνδρες = ‘δημιουργοί’, ‘σχεδιαστές’  Διπλή ζωή των οικιακών τεχνολογιών

Παραδείγματα  Shaun Moores, (1994) Interpreting Audiences: The Ethnography of Media Consumption: ιστορική αναδρομή στην εισαγωγή του ραδιοφώνου στο χώρο του σπιτιού το  μέσα στις σχέσεις δύναμης του νοικοκυριού (domestic power relations  Ο φούρνος μικροκυμάτων  στρατιωτική βιομηχανία ραντάρ-> προετοιμασία φαγητού στα υποβρύχια->εργένηδες ->νοικοκυρές  = τεχνολογία με ερμηνευτική ευελιξία (interpretative flexibility

Παραδείγματα  Video Playtime: The Gendering of a Television Technology (1992), η Anne Gray εξετάζει το  πως αντιλαμβάνονται οι γυναίκες το ρόλο του βίντεο στη ζωή τους μέσα στο σπίτι  Για γυναίκες: τεχνολογία στο σπίτι = διαχωρισμένη με βάση το φύλο (gender-divided)  Αυτό =αποτέλεσμα της αντίληψης για τεχνικές ικανότητες των δύο φύλων (κοινωνικά κατασκευασμένη): άντρες -> άνεση με μπλέ/σκούρες συσκευές, γυναίκες -> με ροζ/λευκές.  Γυναίκες: υποτιμούν τις γνώσεις/επιδεξιότητά τους με λευκές συσκευές, ενώ βλέπουν τεχνολογική γνώση σκούρων συσκευών ως ενδεικτικό μεγαλύτερης ευφυΐας και επιδεξιότητας…  η αρνητική στάση τους απέναντι στο χειρισμό του βίντεο ήταν αποτέλεσμα προσεκτικού σχεδιασμού: να μην προσθέσουν μια ακόμα δουλειά…

Παραδείγματα  ‘Washing, seems all we do’  συνέπεια οικιακής τεχνολογίας (domestic technology) = ιδιωτικοποίηση της (οικιακής) εργασίας των γυναικών και απομόνωσή τους από άλλες γυναίκες  Να έχουμε πάντα υπόψη μας το κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίσσεται μια τεχνολογία  Ιστορική εξέλιξη πλυσίματος ρούχων:  Μέχρι 1800  Αλλαγή στα 1800ς  Μέσα-1800   (1914:ηλεκτρικό πλυντήριο)  1920ς:

Φύλο και τεχνολογία: τα πρώτα πλυντήρια

Παραδείγματα  1920ς: περίοδος ανάπτυξης στην τεχνολογία νοικοκυριού (household technologies, διαμορφώνεται και η σχετική διαφημιστική αγορά  Άνδρες, ειδικοί του νοικοκυριού (household experts) προωθούν το πλύσιμο στο σπίτι (home washing)  laundries ακριβαίνουν ενώ οικιακά πλυντήρια φθηναίνουν  κοινωνικό-πολιτικό πλαίσιο της κατασκευής και μάρκετινγκ του πλυντηρίου:  1. Μείωση οικιακής βοήθειας  2. Συναισθηματική και επαγγελματική φύση των οικιακών  housekeeping as homemaking (μετά το 1918)  the domestic science movement’ (1920ς)->be goal oriented, be like an engineer  τεχνολογία πλυντηρίου = απόδειξη ότι το σπίτι ήταν καλά οργανωμένο και πλήρως αυτόνομο => status symbol

Παραδείγματα  3. Έμφυλες διαφορές στη σχέση με οικιακή τεχνολογία  Άνδρες οι εφευρέτες-γυναίκες οι χρήστες  soap operas as a way to rationalize domestic chores/το νοικοκυριό λειτουργεί ορθολογικά (Taylorism)  Housework: a science to be studied, it became surrendered to a male discourse, (άνδρες είχαν τον τελικό λόγο στην ανατροφή παιδιών και household management)  4. συνέπειες της οικιακής τεχνολογίας στην επικοινωνία των γυναικών:  Πλυντήριο ρούχων/πιάτων εξοικονομούν μεν εργασία, αλλά απαιτούν αναδιάρθρωση οικιακής εργασίας  Εργασιακό περιβάλλον των νοικοκυρών = πλέον απομονωμένο

Φύλο και τεχνολογία: γραφομηχανή

Παραδείγματα  Γραφομηχανή: Εδώ έχουμε  ένα μηχάνημα (γραφομηχανή)  επάγγελμα (δακτυλογράφος)  δεξιότητα (δακτυλογράφηση) που θεωρούνται ‘γυναικεία’(feminine)  Οι γυναίκες, που δεν έπρεπε να δουλεύουν, άρχιζαν να παίρνουν θέσεις (τις δουλειές γραφείου) που μέχρι τότε θεωρούνταν αποκλειστικά ανδρικές.  Πως έγινε αυτή η αντιστροφή? (gender inversion)  με το gendering της γραφομηχανής ως γυναικείο αντικείμενο  κατασκευή της δακτυλογράφησης ως γυναικεία απασχόληση

Φύλο και τεχνολογία: γραφομηχανή, french actress Mellle Harlay- 1905

Φύλο και τεχνολογία: γραφομηχανή

Φύλο και τεχνολογία: Mad Men

Φύλο και τεχνολογία: 1905_Kodak campaign_Holland

Φύλο και τεχνολογία: 1905_Kodak campaign_Japan

Φύλο και τεχνολογία: KODAK girl 1925

the phone as a prop: George Petty’s pin ups (the Petty girl)

the phone as a prop: Alberto Varga’s pin ups (the Varga girl)- Esquire 1940

Στις θεωρίες για τη μεταμόρφωση των Δυτικών κοινωνιών  κοινωνία της πληροφορίας  μετα- Φορντισμός  μετανεωτερικότητα  Τεχνολογία = μοχλός ώθησης κοινωνικών αλλαγών  συζήτηση στην μεταβιομηχανική κοινωνία : - ιεραρχίες ταξικές, όχι έμφυλες - καμία συζήτηση για διαφορετικό αντίκτυπο σε άντρες-γυναίκες

 συζήτηση για μετα-βιομηχανική κοινωνία συνέπεσε με ανάδυση εκ νέου του φεμινισμού  δεύτερο φεμινιστικό κίνημα:  απουσία γυναικών από τεχνολογική ανάπτυξη = αιτία για έμφυλες σχέσεις εξουσίας (gendered power relations)  αντρικό μονοπώλιο στην τεχνολογία = βασική πηγή της δύναμής των ανδρών  απουσία τεχνολογικών δεξιοτήτων σε γυναίκες = βασική αιτία εξάρτησης από άνδρες

Φεμινιστικές θεωρίες γύρω από σχέση φύλου-τεχνολογίας  Α. Φιλελεύθερος φεμινισμός (liberal feminism): ισότιμη πρόσβαση και ευκαιρίες  Β1. Ριζοσπαστικός (radical) και  Β2. Κοινωνικός (socialist) φεμινισμός :  έμφυλη φύση τεχνολογίας

Α. Φιλελεύθερος Φεμινισμός:  αρχές ’70, ενδιαφέρον για σχέση φύλου, επιστήμης, τεχνολογίας=>  Μελέτες για ρόλο γυναικών στην επιστημονική πρόοδο και  σε περιορισμένη πρόσβαση γυναικών σε επιστημονικές και τεχνολογικές καριέρες   Μελετήθηκαν τα δομικά εμπόδια στη συμμετοχή γυναικών: -διακρίσεις φύλου στην κοινωνικοποίηση και παιδεία αγοριών-κοριτσιών (toys for the boys) -μέσα από θεσμούς κοινωνικοποίησης: ανδρισμός = μηχανήματα και τεχνολογική δεξιοτεχνία => διαδικασία κατασκευής έμφυλων στερεότυπων στο σχολείο, και διαχωρισμός στην αγορά εργασίας

 δυτική κουλτούρα => ενθαρρύνει τη συγκεκριμένη κατασκευή θηλυκότητας (femininity)  Λύση στο πρόβλημα από φιλελεύθερο φεμινισμό : περισσότερες γυναίκες σε επιστήμη και τεχνολογία.  Με ενθάρρυνση και πολιτική ίσων ευκαιριών + διαφορετικές διαδικασίες κοινωνικοποίησης => διορθωθεί ελλειμματική αντιπροσώπευση γυναικών  στρατηγική ίσων ευκαιριών δεν απέδωσε  (δεν κατάφερε να αμφισβητήσει sexual division of labour)  γυναίκες απρόθυμες να εισχωρήσουν στο χώρο τεχνολογίας, γιατί συμβολισμός τεχνολογίας =ανδρικός

 Απόκτηση δεξιοτήτων = ανεπαρκής,  διότι δεξιότητες ριζωμένες σε μια ανδρική κουλτούρα (a culture of masculinity)  Και αυτή η κουλτούρα = συνώνυμη με τεχνολογική κουλτούρα => δεν είναι συμβατή με θηλυκότητα  Sherry Turkle: ‘Computational reticence’ (κοινωνική κατασκευή pc ως male domain/ γυναίκες δεν πάσχουν από computerphobia, αλλά είναι επιφυλακτικές απέναντι της κουλτούρας υπολογιστών/ σύμβολο του να μην είσαι γυναίκα)

 => ‘εξ’ ορισμού ταύτιση τεχνολογίας με αντρικό φύλο Β. Ριζοσπαστικές προσεγγίσεις  Αρχικά, ριζοσπαστικά κινήματα ’60-’70 πίστευαν: - επιστήμη ουδέτερη και δυνητικά χρήσιμη  Προοδευτικά, μαρξιστική προσέγγιση :  ταξικός χαρακτήρας επιστήμης  δεσμοί με καπιταλιστικές μεθόδους παραγωγής

Β1. Ριζοσπαστικός Φεμινισμός:  δυτική τεχνολογία αντιπροσωπεύει πατριαρχικές αξίες  στόχος = κυριαρχία και έλεγχος γυναικών και φύσης  Έμφαση στις καθαρά θηλυκές αξίες   φανατικά εναντίον των νέων τεχνολογιών αναπαραγωγής   (χρήση τεχνολογίας =εισβολή της πατριαρχίας στην αναπαραγωγή) - όχι πάντα έτσι: αρχικά, αναπαραγωγική τεχνολογία = προοδευτική  Shulamith Firestone, 1970, The Dialectic of Sex, ανάγκη για αντισυλληπτική και αναπαραγωγική τεχνολογία.  Τέλος βιολογικής μητρότητας και αρχή σεξουαλικής ισότητας

 Περισσότερες ριζοσπαστικές φεμινίστριες δε συμφωνούσαν:  Αναπαραγωγική τεχνολογία = μορφή πατριαρχικής εκμετάλλευσης γυναικείου σώματος  IVF, δωρεά ωαρίων, καθορισμός του φύλου του μωρού, μαιευτικές πρακτικές = μέσο κοινωνικού ελέγχου  Όλες αυτές πρακτικές = απόπειρα να υιοθετήσει πατριαρχία αναπαραγωγικές ικανότητες των γυναικών

B2. Σοσιαλιστικός φεμινισμός:   ο σοσιαλιστικός φεμινισμός εστιάζει: σχέση τεχνολογίας - γυναικείας απασχόλησης  Μετά Β’ Παγκόσμιο, αλλαγή στην απασχόληση:  από εργοστάσιο -> υπηρεσίες, δουλειά γραφείου =>  ‘ εκθήλυνση’ (feminization) εργατικού δυναμικού,  Οικονομική ανεξαρτησία για γυναίκες

 σημείο αναφοράς για σοσιαλιστικό φεμινισμό = εισαγωγή computer-based technology στα γραφεία  Ανάλυση εστίασε σε:  αντίκτυπο τεχνολογικής αλλαγής στις ευκαιρίες απασχόλησης για γυναίκες  εργασιακές εμπειρίες  δεξιότητες  εκμετάλλευση γυναικών Τρίτου Κόσμου ως πηγή φτηνής εργασίας κατασκευής υπολογιστών.  Συζήτηση για αυτοματοποίηση του γραφείου:  Αισιόδοξη άποψη:  τέλος της παραδοσιακής δουλειάς γραμματέως  μείωση στη δαχτυλογράφηση ρουτίνας  αυτοματοποίηση => more highly skilled jobs για γυναίκες

 => ΝΤ γραφείου = απελευθέρωση, ενδυνάμωση γυναικών,  Λύση για περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες  Απαισιόδοξη άποψη:  ανησυχίες για υγεία γυναικών  Μείωση θέσεων εργασίας –> υπολογιστής = απειλή για δεξιότητες της δακτυλογράφου =>  Γραμματειακή δουλειά =ρουτινιάρικη  ‘προλεταριοποίηση’ υπαλλήλων γραφείου (white collar workers)

 σοσιαλιστικός φεμινισμός ξεκίνησε σαν κριτική της απουσίας της έμφυλης διάστασης (gender blindness) από Μαρξισμό  Φεμινιστική έρευνα έδειξε ότι αποκλεισμός γυναικών από τεχνολογία =αποτέλεσμα ανδρικής κυριαρχίας σ’ επαγγέλματα Βιομηχανικής Επανάστασης  Π.χ. ιστορία στοιχειοθετικής τεχνολογίας (typesetting technology)  αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης της νέας τεχνολογίας από άνδρες-εργάτες  πλήρη αποκλεισμό των γυναικών χωρίς δεξιότητες

 Επίσης, παραδοσιακό αντρικό μονοπώλιο στην τεχνολογία => δεξιότητες που σχετίζονται με μηχανήματα = κατεξοχήν αντρικές => δεξιότητες που σχετίζονται με μηχανήματα = κατεξοχήν αντρικές => μηχανήματα σχεδιάζονται από άντρες για άντρες (αρρενωπότητα τεχνολογίας)   Οικιακές τεχνολογίες:   Άγνοια για μη αμοιβόμενη απασχόληση γυναικών στο σπίτι   Τέλη 70: οικιακά = αποτελούν ‘εργασία’ και αντικείμενο μελέτης  Μηχανοποίηση στο σπίτι δε σημαίνει μείωση χρόνου εργασίας στο σπίτι για γυναίκες  Τεχνολογία ως προέκταση πατριαρχικής, καπιταλιστικής κυριαρχίας

 ερχομός νέων τεχνολογιών και κυβερνοχώρου:  Donna Haraway: ‘I’d rather be a cyborg than a goddess’… (the cyborg imagery, τεχνολογία ως gender free)