ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ – ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΟΡΙΑΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 1 Ο : Εισαγωγή στο μάθημα Λευτέρης Τοπάλογλου

ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟ ΝΕΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ Η ΦΥΣΗ & Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (1) Η διάρθρωση του Μαθήματος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (2) Το αντικείμενο του μαθήματος  Η μελέτη των επιπτώσεων των συνόρων στο χώρο, στην οικονομία και στις πολιτικές  Η καταγραφή, ανάλυση & αξιολόγηση των παραμέτρων που επηρεάζουν την εξέλιξη, την μορφή και την ένταση της διασυνοριακής αλληλεπίδρασης  Η εξέταση των πρόσφατων δυναμικών στα νέα & παλαιά εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα στη διασυνοριακή ζώνη της Ελλάδας με την Αλβανία, Π.Γ.Δ.Μ. και Βουλγαρία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (3) Γιατί το αντικείμενο είναι σημαντικό;  Ο επιστημονικός διάλογος για το θέμα δεν έχει ολοκληρωθεί  Ανάγκη ερμηνείας της νέας γεωγραφίας των συνόρων στην Ευρώπη  Ανάγκη σχεδιασμού αποτελεσματικών διασυνοριακών πολιτικών

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (4) Τα Ερωτήματα προς συζήτηση (α) Η Φύση & ο Ρόλος των συνόρων  Τί είναι τα σύνορα & τί συμβολίζουν στις ημέρες μας;  Είναι τα σύνορα «φυσικά» ή ανθρώπινα κατασκευάσματα;  Είναι τα σύνορα «συνηθισμένα» ή μοναδικά;  Είναι αναγκαία τα σύνορα στη σημερινή ψηφιακή εποχή;  Γιατί οι νέες συνοριακές γραμμές πολλαπλασιάζονται;

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (5) Τα Ερωτήματα προς συζήτηση (β) Η οικονομική γεωγραφία των κλειστών/ανοικτών συνόρων  Επηρεάζουν οι γεωγραφικές συντεταγμένες τη διασυνοριακή αλληλεπίδραση;  Συμμετέχουν ουσιαστικά οι συνοριακές περιφέρειες στη διαδικασία της ολοκλήρωσης;  Σε ποιο βαθμό το μέγεθος αγοράς επηρεάζει τις οικονομικές δραστηριότητες;  Προτιμώνται περισσότερο οι κοντινοί προορισμοί σε σχέση με τους μακρινούς;  Τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας των συνοριακών περιφερειών όταν τα σύνορα ανοίγουν;

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (6) Τα Ερωτήματα προς συζήτηση (γ) Η γεωγραφία των αντιλήψεων και ο ρόλος των «αρχικών συνθηκών»  «Αρχικές συνθήκες»: πλεονέκτημα ή μειονέκτημα στη διασυνοριακή αλληλεπίδραση;  Γεωγραφική εγγύτητα: συμβαδίζει με την εγγύτητα στις αντιλήψεις;  Σε ποιο βαθμό τα ιστορικά γεγονότα, και οι πολιτισμικές, γλωσσικές ή θρησκευτικές διαφορές επηρεάζουν τη διασυνοριακή αλληλεπίδραση;  Ποιες είναι οι κυρίαρχες εικόνες για τον «άλλον» απέναντι από τα σύνορα;

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (7) Τα Ερωτήματα προς συζήτηση (δ) Εμπόδια διασυνοριακής αλληλεπίδρασης Σε ποιο βαθμό  Το επίπεδο των υποδομών  Οι συνθήκες διάσχισης των συνόρων  Οι συνθήκες του διασυνοριακού εμπορίου  Οι γενικές συνθήκες  Τα χαρακτηριστικά της οικονομικής γεωγραφίας αποτελούν εμπόδια διασυνοριακής συνεργασίας;

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (8) Τα Ερωτήματα προς συζήτηση (ε) Πολιτικές διασυνοριακής συνεργασίας  Ποια είναι η συχνότητα και η αποτελεσματικότητα των διασυνοριακών πολιτικών και σε ποια θεματικά πεδία;  Μπορούν να γίνουν οι διασυνοριακές πολιτικές περισσότερο αποτελεσματικές και πώς;  Ποιες είναι οι οντότητες που ενεργοποιούνται περισσότερο στη διασυνοριακή συνεργασία;

ΕΙΣΑΓΩΓΗ (5) Μεθοδολογία ανάλυσης Πεδία Ανάλυσης Επίπεδα Ανάλυσης Τα Δεδομένα Στάδια Ανάλυσης  Χώρος  Οικονομία  Πολιτικές  Υπερεθνικό (Ευρώπη, Ε.Ε., Βαλκάνια)  Εθνικό (Χώρες ερευνητικού δείγματος)  Τοπικό/Περιφερειακό (NUTS III, διασυνοριακές ζώνες)  Βιβλιογραφία  Δευτερογενή στοιχεία  Δομημένα ερωτηματολόγια  Συνεντεύξεις Εμβάθυνσης  Διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων  Επισκόπηση βιβλιογραφίας (θεωρία-εμπειρία)  Επισκόπηση πολιτικών  Κατασκευή θεωρητικών υποθέσεων  Εμπειρικός Έλεγχος των υποθέσεων  Εξαγωγή συμπερασμάτων