Πολιτισμός, Τουρισμός και Επιχειρηματικότητα ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ‘ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ’ Πολιτισμός, Τουρισμός και Επιχειρηματικότητα Η πολιτιστική Βιομηχανία στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας... Δρ. Γεώργιος Μαλινδρέτος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιστήμες του ανθρώπινου πολιτισμού εδώ και τριάντα χρόνια περίπου είναι η έξοδος τους από την ακαδημαϊκή κοινότητα και η διείσδυσή τους στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, του τουρισμού και της μαζικής ψυχαγωγίας. Οικονομικοπολιτικές εξελίξεις στις δυτικές κοινωνίες μετά το 1970 οδήγησαν στην προοδευτική διάχυση των ανθρωπιστικών σπουδών, εκτός των ακαδημαϊκών χώρων, κάτω από την διογκούμενη απαίτηση της ευρύτερης κοινωνίας για «πληροφορία» και γνώση.

Το πέρασμα στην εποχή της διαχείρισης….. Ήδη στα τέλη της δεκαετίας του ΄60, ο Γερμανός φιλόσοφος Adorno διετύπωσε, με πεσιμιστική διάθεση, ότι «όποιος μιλά για τον πολιτισμό μιλά ταυτόχρονα και για τη διαχείρισή του, είτε το θέλει είτε όχι» Η προοδευτική ανάδυση της διαχειριστικής πλευράς των πολιτισμικών σπουδών ανέτρεψε την αδράνεια αιώνων που χαρακτήριζε μεγάλο κομμάτι της επιστημονικής κοινότητας, καθώς η ενδο-ακαδημαϊκή ανταλλαγή απόψεων δεν ικανοποιούσε πλέον τους υποτιθέμενους αποδέκτες της επιστημονικής διάδρασης. Βαθμιαία, οι αποδέκτες αυτοί βρέθηκαν να συγκροτούν το οργανωμένο καταναλωτικό κοινό… Το συγκροτημένο, πλέον, κοινό του πολιτισμικού αποθέματος συνειδητοποιεί, σταδιακά, τη δύναμή του ως αμέσου ή εμμέσου χορηγού της πολιτισμικής έρευνας.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ Ο τρόπος προσέγγισης του παρελθόντος (διαχείριση του) γενικότερα μεταβάλλεται με το πέρασμα των χρόνων... Όπως και ο τρόπος γενικότερα χρήσης των μέσων έκφρασης του πολιτισμού (μέσα επικοινωνίας, μουσεία, χώροι παραστάσεων, κτλ.) Ανάγκη ανάδειξης της πολιτισμική πληροφορίας με σκοπό να γίνει ελκυστική και ανταγωνιστική, έτσι ώστε οι πολιτιστικοί φορείς να παραμείνουν βιώσιμοι, καθώς η επιταγή για οικονομική βιωσιμότητα διατυπώνεται ολοένα και συχνότερα από εθνικούς αλλά (κυρίως) από υπερ-εθνικούς φορείς (όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση).

Η ανάγκη διαχείρισης…. Το πέρασμα στην εποχή της διαχείρισης (management) υπήρξε ένα στάδιο καθοριστικό, καθώς μας φέρνει αντιμέτωπους με τις ιδεολογικές καταβολές των επιστημών πολιτισμού και της εκπαίδευσης. Συχνά δυστυχώς η έννοια ‘διαχείριση’ συνδέεται με την κακή της εφαρμογή (‘mis-management’)….

Αποτελεσματικότητα διαχείρισης… Διαχείριση = αξιοποίηση πόρων, απαιτείται να είναι σωστή, ώστε να παράγεται ‘αξία’ με τις λιγότερες δυνατές σπατάλες ‘COST EFFECTIVENESS’ = ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΟΣΤΟΥΣ Να επιτυγχάνονται οι στόχοι χωρίς σπατάλες… Πολιτιστική ‘βιομηχανία’ με επικέντρωση στις αξίες και όχι το κέρδος, σεβασμός πάνω από όλα στις αξίες !! Ανάγκη όμως για εξίσωση δαπανών και εσόδων.

Στο βωμό της Αποτελεσματικότητας ? Προβληματισμός… Η διακύβευση της κουλτούρας στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς δεν είναι εύκολη υπόθεση, όταν μάλιστα ο πολιτισμός – είτε ως «κληρονομιά», είτε ως «ζώσα κουλτούρα» – αποτελεί δομικό στοιχείο του έθνους... 7

Η ΕΝΝΟΙΑ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ… Η ΕΝΝΟΙΑ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ… Το Μάνατζμεντ αποσκοπεί στην αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Ο πολιτισμός και οι πολιτιστικές δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν έναν πολύ σημαντικό παραγωγικό πόρο από τον οποίο προέρχονται οικονομικές ροές, εισόδημα και εργασία. Λειτουργίες / Φάσεις Μάνατζμεντ Α. Σχεδιασμός : Προσδιορισμός στόχων έργου, σε όρους ποιότητας, ενδιαφερόμενου κοινού Αποφάσεις σε σχέση με χώρο υλοποίησης, συμμετέχοντες, ημερομηνία, διάρκεια (συχνότητα) Συνολικός προϋπολογισμός (κόστος έργου) Σχεδιασμός προβολής (τρόπος, κόστος - περιλαμβάνεται στον συνολικό προϋπολογισμό, κτλ.), με σκοπό την ενίσχυση της ελκυστικότητας του ενδιαφερόμενου κοινού Βασικός υπολογισμός εσόδων (βασικός στόχος είναι η κάλυψη του κόστους)

Η ΕΝΝΟΙΑ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ… Η ΕΝΝΟΙΑ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ… Λειτουργίες / Φάσεις Μάνατζμεντ Β. Οργάνωση-Προγραμματισμός : το συνολικό έργο διαιρείται σε επιμέρους εργασίες ή καθήκοντα (καταμερισμός εργασίας, θέσεις εργασίας) με χρήση συγκεκριμένων πόρων Γ. Υλοποίηση : Συντονισμός εργασιών, καθοδήγηση Δ. Έλεγχος / Αξιολόγηση: Μέτρηση αποτελεσμάτων, σύγκριση με τους στόχους  Ανατροφοδότηση (feedback process)  ‘συνεχής βελτίωση’

Καλή σχέση ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ – ΤΙΜΗΣ Δημιουργία αξίας (value) ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Καλή σχέση ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ – ΤΙΜΗΣ Δημιουργία αξίας (value) Προστιθέμενη αξία (value adding) Στόχος η επίτευξη εκείνου του επιπέδου ποιότητας που εγκαθιδρύει την ισορροπία μεταξύ του κόστους του και της ανταποδοτικής αξίας για τον πελάτη (συναισθηματικής-αξιακής φύσεως) ‘Value for money’  αξίζει τα χρήματα του…? 10

PLAN DO CHECK ACT (ή adjust) ΚΥΚΛΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ DEMING και σχέση με τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ PLAN DO CHECK ACT (ή adjust) ΣΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ

Plan: Σχεδιασμός / οργάνωση –προγραμματισμός Do: Υλοποίηση ΚΥΚΛΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ DEMING και σχέση με τη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Plan: Σχεδιασμός / οργάνωση –προγραμματισμός Do: Υλοποίηση Check : Έλεγχος – αξιολόγηση - σύγκριση των αποτελεσμάτων (από το ‘Do’) με τους στόχους (από το ‘Plan’), καταγραφή της αποκτηθείσας γνώσης, προετοιμασία διορθωτικών ενεργειών. Act/adjust : Διορθωτικές ενέργειες  Τυποποίηση βελτιώσεων

ΚΟΣΤΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ πριν, κατά, μετά ΚΟΣΤΟΣ ΠΡΙΝ : ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ , ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ –ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ, κτλ. ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΤΑ : ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΟΣΤΟΣ ΑΣΤΟΧΙΑΣ : κακή φήμη, επαναπροσπάθεια προσέγγισης δυσαρετημένων

Η ΣΗΜΑΣΙΑ του ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ‘be proactive rather than reactive’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ = ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχίας λόγω καλύτερης οργάνωσης/διαχείρισης πόρων  μείωση δαπανών (περιορισμός σπατάλης) αυξάνει τις πιθανότητες λόγω καλύτερης γνώσης των προσδοκιών των αποδεκτών (ενδιαφερόμενων) καλύτερης αντιμετώπισης έκτακτων αρνητικών καταστάσεων (διαχείριση κρίσεων με συγκεκριμένα ‘πλάνα δράσης’ – δημιουργική επίλυση προβλημάτων) προάγει την έννοια του ‘κοινού στόχου’ και της προσπάθειας όλων προς αυτήν την κατεύθυνση

Η σημασία του ελέγχου και της αξιολόγησης – Επίλυση προβλημάτων Η σημασία του ελέγχου και της αξιολόγησης – Επίλυση προβλημάτων Η επίλυση προβλημάτων ποιότητας πάρα πολύ συχνά προϋποθέτει δημιουργικότητα (εφευρετικότητα, επινοητικότητα). Η δημιουργική επίλυση προβλημάτων αποτελείται από τα ακόλουθα στάδια: Κατανόηση της μη-ικανοποίησης Εύρεση γεγονότων - προσδιορισμός συγκεκριμένων προβλημάτων Γέννηση ιδεών - Ανάπτυξη λύσεων Εφαρμογή

Η σημασία του ελέγχου και της αξιολόγησης – Επίλυση προβλημάτων Η σημασία του ελέγχου και της αξιολόγησης – Επίλυση προβλημάτων Κατανόηση της μη-ικανοποίησης (συλλογή «καλών» δεδομένων) Η μη-ικανοποίηση δημιουργεί υψηλά κόστη, υπερβολικά μη-συμμορφούμενα προϊόντα, παράπονα, χαμηλή ικανοποίηση. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να προέρχονται από τις παρακάτω πηγές: Λάθος σχεδιασμός διαδικασίας (πολυπλοκότητα , ημερομηνίες, χώρος, κτλ. ) Μη-κατανόηση των προσδοκιών του κοινού, όσον αφορά το περιεχόμενο αλλά και τις συνθήκες υλοποίησης Λανθασμένη προώθηση (λάθος κανάλια ενημέρωσης) Έλλειψη γνώσης στην υλοποίησης (δημιουργία ασυνεπειών και απόκλιση στα αποτελέσματα) Αθέλητα λάθη στην υλοποίηση

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ : ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ, ΑΞΙΕΣ, ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΓΝΩΣΗ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΗ ΘΕΑΜΑ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΡΟΛΟ  ΠΙΘΑΝΗ ΜΕΙΩΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΜΕ ΡΗΧΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ (ΓΡΗΓΟΡΑ) ΞΕΧΝΙΟΥΝΤΑΙ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΨΥΧΑΓΩΓΙΚΟ ΡΟΛΟ  ΠΙΘΑΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ