Κεφάλαιο 5 Σύνθετα μέτρα Εισαγωγή στην κοινωνική έρευνα Earl Babbie Κεφάλαιο 5 Σύνθετα μέτρα 5-1

Σύνοψη κεφαλαίου Δείκτες και κλίμακες Κατασκευή δεικτών Κατασκευή κλιμάκων Τυπολογίες Κουίζ 5-2

Εισαγωγή Γιατί χρησιμοποιούνται σύνθετα μέτρα στην ποσοτική έρευνα; Γιατί χρησιμοποιούνται σύνθετα μέτρα στην ποσοτική έρευνα; Δεν υπάρχουν σαφείς και ξεκάθαροι μοναδικοί ενδείκτες Πρέπει να χρησιμοποιηθούν διατακτικά μέτρα Είναι κατάλληλα για ανάλυση δεδομένων 5-3

Δείκτες και κλίμακες (Ι) Ομοιότητες Και οι κλίμακες και οι δείκτες είναι διατακτικά μέτρα μεταβλητών Και οι κλίμακες και οι δείκτες είναι σύνθετα μέτρα μεταβλητών: είναι μετρήσεις που βασίζονται σε περισσότερα από ένα στοιχεία δεδομένων. 5-4

Δείκτες και κλίμακες (ΙΙ) Διαφορές Δείκτης – Ένα είδος σύνθετου μέτρου που συνοψίζει και κατατάσσει πολλές συγκεκριμένες παρατηρήσεις και αναπαριστά κάποια πιο γενική διάσταση Κλίμακα – Ένας τύπος σύνθετου μέτρου που αποτελείται από διάφορους όρους, μεταξύ των οποίων υφίσταται μια λογική ή εμπειρική δομή 5-5

Σχήμα 5.1 (α) 5-6

Σχήμα 5.1 (β) 5-7

Δείκτες και κλίμακες (ΙΙΙ) Οι κλίμακες υπερτερούν γενικά των δεικτών γιατί λαμβάνουν υπόψη τους την ένταση με την οποία τα διαφορετικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν τη μεταβλητή που μετράμε 5-8

Δείκτες και κλίμακες (ΙV) Παρανοήσεις Το αν ο συνδυασμός πολλών δεδομένων δημιουργεί κλίμακα, εξαρτάται σχεδόν πάντα από το συγκεκριμένο δείγμα παρατηρήσεων που μελετάμε. Η χρήση συγκεκριμένων τεχνικών δημιουργίας κλιμάκων δεν εξασφαλίζει τη κατασκευή μίας κλίμακας 5-9

Κατασκευή δεικτών (Ι) Επιλογή στοιχείων Εξέταση εμπειρικών σχέσεων Βαθμολόγηση δείκτη Διαχείριση ελλιπών δεδομένων Επικύρωση δεικτών 5-10

Κατασκευή δεικτών (ΙΙ) Επιλογή στοιχείων Φαινομενική εγκυρότητα Μονοδιαστατικότητα Γενικός ή ειδικός Διαφοροποίηση 5-11

Κατασκευή δεικτών (ΙΙΙ) Εξέταση εμπειρικών σχέσεων Διαπιστώνουμε την ύπαρξη μιας εμπειρικής σχέσης όταν οι απαντήσεις των ερωτώμενων σε μία ερώτηση μας βοηθούν να προβλέψουμε πώς θα απαντήσουν σε άλλες ερωτήσεις Διμεταβλητές Σχέσεις Στοιχείων – Μια σχέση μεταξύ δύο μεταβλητών Πολυμεταβλητές Σχέσεις Στοιχείων – Μια σχέση μεταξύ περισσότερων μεταβλητών 5-12

Σχήμα 5.2 5-13

Σχήμα 5.3 5-14

Σχήμα 5.4 5-15

Κατασκευή δεικτών (ΙV) Βαθμολόγηση δείκτη Επιλέξτε το επιθυμητό εύρος των βαθμολογιών του δείκτη Αντιφατική επιθυμία (1) για έναν δείκτη που να διαθέτει ένα σχετικό εύρος και (2) για την ύπαρξη ικανοποιητικού αριθμού περιπτώσεων σε κάθε σημείο του δείκτη Αποφασίστε αν θα δώσετε σε κάθε στοιχείο του δείκτη ίδιο ή διαφορετικό βάρος Πρότυπο: πρέπει να αποδώσετε στα στοιχεία σας την ίδια βαρύτητα, εκτός κι αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να κάνετε το αντίθετο 5-16

Κατασκευή δεικτών (V) Διαχείριση ελλιπών δεδομένων Αν λείπουν δεδομένα από λίγες σχετικά περιπτώσεις, μπορείτε να αποφασίσετε να αποκλείσετε αυτές τις περιπτώσεις από την κατασκευή του δείκτη και την ανάλυση Χειριστείτε τα ελλιπή δεδομένα ως μία από τις διαθέσιμες απαντήσεις Μια ανάλυση των ελλιπών δεδομένων μπορεί να προσφέρει μια ερμηνεία της σημασίας τους Αν ένα στοιχείο διαθέτει πολλές δυνατές τιμές, μπορείτε να δώσετε τη μέση τιμή σε κάθε περίπτωση για την οποία λείπουν δεδομένα Μπορείτε μερικές φορές να διαχειριστείτε τα ελλιπή δεδομένα, χρησιμοποιώντας ποσοστά βάσει των παρατηρήσεών σας 5-17

Κατασκευή δεικτών (VΙ) Επικύρωση δεικτών Ανάλυση ανά στοιχείο – Αποτίμηση για το αν κάθε ένα από τα στοιχεία που περιέχονται σε ένα σύνθετο μέτρο συνεισφέρει ανεξάρτητα στην έρευνα ή απλώς επαναλαμβάνει τις συνεισφορές άλλων στοιχείων στο μέτρο Εξωτερική επικύρωση – Η διαδικασία του ελέγχου της εγκυρότητας ενός μέτρου, όπως ενός δείκτη ή μιας κλίμακας, μέσω της εξέτασης της σχέσης του με άλλους αποδεκτούς και καθιερωμένους δείκτες ή ενδείκτες της ίδιας μεταβλητής Κακοί δείκτες και κακές επικυρώσεις; 5-18

Κατασκευή κλιμάκων (Ι) Κλίμακα κοινωνικής απόστασης του Bogardus – Τεχνική μέτρησης για την εξακρίβωση της προθυμίας των ανθρώπων να συνάψουν κοινωνικές σχέσεις – διαφορετικών βαθμών εγγύτητας– με άλλους τύπους ανθρώπων Κλίμακα Thurstone – Ένα είδος σύνθετου μέτρου που συγκροτείται σε συνάρτηση με τα βάρη που αποδίδουν «κριτές» σε διαφορετικούς ενδείκτες διάφορων μεταβλητών 5-19

Κατασκευή κλιμάκων (ΙΙ) Κλίμακα Likert – Ένας τύπος σύνθετου μέτρου που ανέπτυξε ο Rensis Likert σε μια προσπάθεια να βελτιώσει τα επίπεδα μέτρησης στην κοινωνική έρευνα, διαμέσου της χρήσης τυποποιημένων απαντήσεων σε ερωτηματολόγια προκειμένου να προσδιορίσει τη σχετική ένταση διαφορετικών στοιχείων Κλίμακα σημαντικού διαφορισμού –Μορφή ερώτησης που περιέχεται σε ερωτηματολόγιο, κατά την οποία ο ερωτώμενος καλείται να αξιολογήσει κάτι χρησιμοποιώντας δύο αντίθετα επίθετα 5-20

Σχήμα 5.5 5-21

Κατασκευή κλιμάκων (ΙΙΙ) Κλίμακα του Guttman – Ένα είδος σύνθετου μέτρου που χρησιμοποιείται για να συνοψίσει διαφορετικές διακριτές παρατηρήσεις και να αναπαραστήσει μια πιο γενική μεταβλητή 5-22

Τυπολογίες Τυπολογία – Η ταξινόμηση (συνήθως ονομαστική) των παρατηρήσεων βάσει των τιμών δύο ή περισσότερων μεταβλητών 5-23

Κουίζ Κουίζ 5-24

α) μοναδικές παρατηρήσεις 1. Για να καλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες διαστάσεις μίας έννοιας, οι ερευνητές πρέπει συνήθως να κάνουν: α) μοναδικές παρατηρήσεις β) παρατηρήσεις πεδίου γ) πολλαπλές παρατηρήσεις 5-25

Απάντηση: γ) Για να καλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες διαστάσεις μίας έννοιας, οι ερευνητές πρέπει συνήθως να κάνουν πολλαπλές παρατηρήσεις 5-26

α) Και οι δύο είναι διατακτικά μέτρα 2. Ποια από τα παρακάτω είναι κοινά χαρακτηριστικά δεικτών και κλιμάκων; α) Και οι δύο είναι διατακτικά μέτρα β) Και οι δύο κατατάσσουν τις μονάδες βάσει συγκεκριμένων μεταβλητών γ) Και οι δύο είναι σύνθετα μέτρα δ) Όλα τα παραπάνω 5-27

Απάντηση: δ) Τα παρακάτω είναι κοινά χαρακτηριστικά δεικτών και κλιμάκων: και οι δύο είναι διατακτικά μέτρα, και οι δύο κατατάσσουν τις μονάδες βάσει συγκεκριμένων μεταβλητών, και οι δύο είναι σύνθετα μέτρα 5-28

α) Επιλογή πιθανών στοιχείων 3. Ποια από τις παρακάτω επιλογές αντιπροσωπεύει ένα βήμα στη διαδικασία κατασκευής ενός δείκτη; α) Επιλογή πιθανών στοιχείων β) Εξέταση εμπειρικών σχέσεων γ) Βαθμολόγηση του δείκτη δ) Όλα τα παραπάνω 5-29

Απάντηση: δ) Τα παρακάτω αντιπροσωπεύουν βήματα της διαδικασίας κατασκευής ενός δείκτη: επιλογή πιθανών στοιχείων, εξέταση εμπειρικών σχέσεων, βαθμολόγηση του δείκτη 5-30

α) παρατηρήσουμε μια στατιστική συσχέτιση μεταξύ δύο μεταβλητών 4. Διαπιστώνουμε την ύπαρξη μιας εμπειρικής σχέσης όταν οι απαντήσεις των ερωτώμενων σε μία ερώτηση μας βοηθούν να: α) παρατηρήσουμε μια στατιστική συσχέτιση μεταξύ δύο μεταβλητών β) καθορίσουμε το επίπεδο ανεκτικότητάς τους γ) ερμηνεύσουμε την παρατηρημένη συσχέτιση δ) προβλέψουμε πώς θα απαντήσουν σε άλλες ερωτήσεις 5-31

Απάντηση: δ) Διαπιστώνουμε την ύπαρξη μιας εμπειρικής σχέσης όταν οι απαντήσεις των ερωτώμενων σε μία ερώτηση μας βοηθούν να προβλέψουμε πώς θα απαντήσουν σε άλλες ερωτήσεις 5-32

α) Συγχρονικές μελέτες 5. Ποιο από τα παρακάτω αντιπροσωπεύει μια μορφή ερωτηματολογίου η οποία ζητά από τον ερωτώμενο να διαλέξει μία απάντηση μεταξύ δύο αντίθετων θέσεων; α) Συγχρονικές μελέτες β) Διαχρονικές μελέτες γ) Κλίμακα Likert δ) Κλίμακα Σημαντικού Διαφορισμού 5-33

Απάντηση: δ) Η κλίμακα σημαντικού διαφορισμού είναι μια μορφή ερωτηματολογίου η οποία ζητά από τον ερωτώμενο να διαλέξει μία απάντηση μεταξύ δύο αντίθετων θέσεων 5-34

6.Ένας/Μία _____ κατασκευάζεται απλώς με την πρόσθεση των βαθμολογιών που αποδίδονται σε μεμονωμένους ενδείκτες α) Μελέτη β) Μέτρηση γ) Κλίμακα δ) Δείκτης 5-35

Απάντηση: δ) Ένας δείκτης κατασκευάζεται απλώς με την πρόσθεση των βαθμολογιών που αποδίδονται σε μεμονωμένους ενδείκτες. 5-36

7. Η _____ είναι η διαδικασία του ελέγχου της εγκυρότητας ενός μέτρου μέσω της εξέτασης της σχέσης του με άλλους αποδεκτούς και καθιερωμένους δείκτες ή ενδείκτες της ίδιας μεταβλητής α) θεωρητική ανάλυση β) εσωτερική επικύρωση γ) εξωτερική επικύρωση δ) εννοιολόγηση 5-37

Απάντηση: γ) Η εξωτερική επικύρωση είναι η διαδικασία του ελέγχου της εγκυρότητας ενός μέτρου μέσω της εξέτασης της σχέσης του με άλλους αποδεκτούς και καθιερωμένους δείκτες ή ενδείκτες της ίδιας μεταβλητής 5-38

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975) 5-39