Ζωή ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΡΕΧΛΗ΄ Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Ηθική Φιλοσοφία Ζωή ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΡΕΧΛΗ΄ Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων

Οι άξονες Το νόμιμο είναι και ηθικό; Μπορούμε να διατυπώσουμε τεκμηριωμένες θέσεις για την ηθική; Μπορούμε να διατυπώσουμε αντικειμενικές κρίσεις για ηθικά ζητήματα; Μήπως η ηθική είναι υποκειμενική ή σχετική με την κοινωνία που ζούμε και με την κουλτούρα της; Κανονιστικές ηθικές θεωρίες.

1. Το νόμιμο είναι και ηθικό; Παραμένει το γεγονός ότι δεν γνώριζα το κοριτσάκι. Ούτε γνωρίζω τους ανθρώπους, ας πούμε στον Παναμά, γι΄αυτό δεν νιώθω καθόλου τύψεις που κάθε μέρα κάποιοι δολοφονούνται. Γιατί, λοιπόν, να νιώσω τύψεις; Δεν έκανα τίποτα κακό. Υπάρχει ένα ανθρώπινο τέρας που τρώει, κοιμάται και διασκεδάζει στην πόλη ... Υπήρξε μάρτυρας στο αποτρόπαιο έγκλημα ενός παιδιού και δεν έκανε τίποτα. 1997, Nevada, Las Vegas Jeremy Strohmayer David Cash Junior

Ορισμός της ηθικής Πώς πρέπει να ζούμε Στοιχειώδης έννοια της ηθικής Το να καθοδηγούμε τη συμπεριφορά κάποιου με τρόπο έλλογο, λαμβάνοντας εξίσου υπ’ όψιν το συμφέρον κάθε ατόμου που επηρεάζεται από αυτήν τη συμπεριφορά Στοιχειώδης έννοια της ηθικής

Μπορούμε να διατυπώσουμε τεκμηριωμένες θέσεις για την ηθική; Ας τοποθετηθούμε πάνω σε ηθικά ζητήματα.

Υποκειμενική και σχετική ηθική; Ατομικός υποκειμενισμός Οι ηθικές μας απόψεις βασίζονται αποκλειστικά στα αισθήματά μας; Πολιτισμικός σχετικισμός Περιγραφικός Διαφορετικές κοινωνίες έχουν διαφορετική ηθική. Σωστό ή λάθος; Κανονιστικός Καθένας οφείλει να ενεργεί με βάση ό,τι η κοινωνία του θεωρεί ορθό. Ισχύει ή δεν ισχύει;

«Καλά λοιπόν, έχετε τα έθιμά σας. Αλλά στη χώρα μου το να υποχρεώσεις μια γυναίκα να καεί στη νεκρική πυρά του συζύγου της είναι ένα έθιμο που τιμωρείται με θάνατο». General Sir Charles Napier

ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΗΘΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΩΦΕΛΙΜΙΣΜΟΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

Ωφελιμισμός «Μια πράξη είναι ορθή εάν οι συνέπειές της είναι καλύτερες από-, ή τουλάχιστον είναι εξίσου καλές με-, τις συνέπειες μιας άλλης πράξης την οποία ο πράττων θα μπορούσε να έχει κάνει»: Elizabeth Anscombe

Κλασικός/Ηδονιστικός Ωφελιμισμός I

Το δόγμα του διπλού αποτελέσματος (The doctrine of double effect) Η συνθήκη της φύσης-της-πράξης: ή πράξη πρέπει να είναι είτε ηθικά ορθή είτε ηθικά ουδέτερη. Η συνθήκη του μέσου-σκοπού: Το αρνητικό αποτέλεσμα δεν πρέπει να είναι το μέσον για να πετύχουμε το καλό αποτέλεσμα. Η συνθήκη της καλής πρόθεσης: Η πρόθεσή μας πρέπει να είναι να επιδιώξουμε ένα θετικό αποτέλεσμα και το αρνητικό αποτέλεσμα πρέπει να είναι μόνο μια παράπλευρη απώλεια. Η συνθήκη της αναλογικότητας: Το θετικό αποτέλεσμα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσο σε σημασία με το αρνητικό αποτέλεσμα.

Κλασικός/Ηδονιστικός Ωφελιμισμός II

πίσω

Δεοντολογία

«Φαντάσου ότι οικοδομείς ένα ανθρώπινο πεπρωμένο με τελικό σκοπό να κάνεις όλους τους ανθρώπους ευτυχισμένους προσφέροντάς τους επιτέλους ειρήνη και ηρεμία. Όμως, για να το πετύχεις, είναι ουσιώδες και απαραίτητο να βασανίσεις έως θανάτου ένα μικροσκοπικό πλάσμα -αυτό εδώ το μωρό που ακουμπάει το στήθος με τη γροθιά του- και να θεμελιώσεις αυτό το οικοδόμημα στα δάκρυά του. Θα συναινούσες να γίνεις ο αρχιτέκτονας; Πες μου, και πες μου την αλήθεια». «Όχι, δεν θα συναινούσα», είπε μαλακά ο Alyosha.

Να ενεργείς με τέτοιο τρόπο, ώστε η αρχή στην οποία στηρίζεται η πράξη σου να μπορεί να γίνει καθολικός νόμος χωρίς αντιφάσεις. Να πράττεις έτσι, ώστε να μεταχειρίζεσαι πάντοτε όλους τους άλλους ανθρώπους -όπως και τον εαυτό σου- ως σκοπούς και όχι μόνο ως μέσα των πράξεών σου. Κάθε λογικό ον πρέπει να ενεργεί σαν να ήταν, με τους δικούς του ηθικούς κανόνες, νομοθέτης στο παγκόσμιο βασίλειο.

Πίσω

Ενστάσεις στη δεοντολογία Μπορούμε να δεχθούμε ότι υπάρχουν ηθικοί κανόνες καθολικοί; Προθέσεις και όχι συνέπειες;

Ο οπλοφόρος εραστής της φιλοσοφίας Ο οπλοφόρος εραστής της φιλοσοφίας   Ούτε που θα το φανταζόταν ο φημισμένος για την αυτοπειθαρχία του Καντ, ότι δυόμιση αιώνες αργότερα, δύο άνθρωποι θα μονομαχούσαν για την ερμηνεία των θεωριών του. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ρία Νόβαστι, τον Σεπτέμβριο, αρκετά μακριά από το Κένιξμπεργκ (την πατρίδα του Καντ), στη νότια ρωσική πόλη του Ροστόφ-ον-Ντον, συνέβη ένα τραγικό συμβάν. Ένας άντρας, γυρίζοντας αργά το βράδυ στο σπίτι του, σταμάτησε σε μια μπυραρία και εκεί, στον ιδανικό χώρο για ποτό και συζήτηση, ξεκίνησε μια φιλοσοφική αντιπαράθεση με κάποιον άλλον νεαρό συνδαιτυμόνα στο μπαρ. Άρχισαν να διαφωνούν για τις θεωρίες του Καντ. Ποτήρι στο ποτήρι, το αλκοόλ τελικά μίλησε. Αποφάσισαν να ξεκαθαρίσουν ποιός από τους δύο κατανοούσε καλύτερα τις μεταφυσικές θεωρίες του Πρώσου φιλοσόφου. Η διαφωνία κλιμακώθηκε και κατέληξε σε αγώνα πάλης. Στο τέλος, ο νεαρός άνδρας τράβηξε το όπλο του και πυροβόλησε τον «ιδεολογικό» του αντίπαλο. Στη Ρωσία, όχι μόνο αγαπούν τον Καντ και τη φιλοσοφία του, αλλά κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορούν και να πυροβολήσουν γι’ αυτόν! Με την ευκαιρία, παραθέτουμε και μια παρατήρηση του ίδιου του Καντ, ο οποίος, σε αντίθεση με τις γερμανικές εθνικές παραδόσεις, δεν ήταν λάτρης τους ζύθου. «Η επιλογή της μπύρας (ως ποτού), έλεγε ο φιλόσοφος, είναι δείγμα κακού γούστου»! 

Δεν υπάρχει ηθικότητα χωρίς ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Πρακτική ηθική Η ιστορία του παιδιού στη γέφυρα.