ΣΠΙΛΟΙ-ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΠΙΛΟΙ Οι σπίλοι (κοινώς γνωστοί ως ελιές) αποτελούν την κλινική εκδήλωση καλοήθους πολλαπλασιασμού κυττάρων που βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα. Οι σπίλοι υπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους. Κάποιοι σπίλοι παρουσιάζονται από τη γέννηση (συγγενείς σπίλοι), ενώ κάποιοι άλλοι αναπτύσσονται τις πρώτες δεκαετίες της ζωής (επίκτητοι σπίλοι). Οι σπίλοι μπορούν να εμφανισθούν οπουδήποτε στο ανθρώπινο σώμα, ωστόσο είναι πιο συχνοί στα μέρη του σώματος που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία. Ο αριθμός και το είδος των σπίλων εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες (κληρονομικότητα), ενώ η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επηρεάσει την εμφάνισή τους. Οι σπίλοι είναι εξαιρετικά συνήθεις, και όλα τα άτομα έχουν τέτοια στίγματα στο δέρμα τους, σε μερικές δε περιπτώσεις και σε μεγάλο αριθμό. Οι ασθενείς καταφεύγουν στο γιατρό για τους σπίλους τόσο για κοσμητικούς λόγους, όσο και για ιατρικούς, γιατί ανησυχούν για τη φύση τους. Είναι αρκετά σύνηθες να προκύψουν αλλαγές στα κύτταρα ενός σπίλου και από καλοήθης να αρχίσει ένα μελάνωμα το οποίο είναι κακοήθης όγκος.

ΣΠΙΛΟΙ-ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Σπίλος - Επιδερμικός Ο επιδερμικός σπίλος παρουσιάζεται από τη γέννηση ή μέσα στη πρώτη δεκαετία της ζωής και μπορεί να αυξηθεί σε μέγεθος στην εφηβεία. Ο επιδερμιδικός σπίλος είναι στο χρώμα του δέρματος και εντοπίζεται συχνότερα στο πάνω μέρος του σώματος. Σπίλος – Σμηγματογενής (2η εικόνα) Ο σμηγματογόνος σπίλος είναι μια επηρμένη κίτρινη ή πορτοκαλί άτριχη πλάκα που περιβάλλεται από πολλά μικρά επάρματα. Πιο συχνή θέση εντοπισμού του σπίλου αυτού είναι το τριχωτό της κεφαλής. Ο σπίλος εμφανίζεται με τη γέννηση και είναι όγκος ευαίσθητος στα ανδρογόνα. Αυξάνεται σε μέγεθος κατά την παιδική ηλικία όπως και οι σμηγματογόνοι αδένες, αλλά στη συνέχεια υποστρέφεται μέχρι την εφηβεία όπου και πάλι αυξάνεται για να φτάσει στο μέγιστό του μέγεθος. Επειδή ελλοχεύει ο κίνδυνος μελλοντικής μετάπτωσης σε βασικοκυτταρικό καρκίνο του δέρματος συνιστάται η προληπτική αφαίρεση σπίλου κατά τη δεύτερη ή τρίτη δεκαετία της ζωής.

ΣΠΙΛΟΙ-ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Λιπωματώδης σπίλος : πρόκειται για πολλαπλές βλατίδες ή πλάκες λόγω εναπόθεσης λίπους. Σπίλος Συνδετικού ιστού : πρόκειται για οζίδια και πλάκες σε ράχη,γλουτούς και μηρούς. Ο Αγγειακός σπίλος είναι ένας σαφώς αφοριζόμενος όγκος, έντονα ερυθρού χρώματος και στρογγυλού σχήματος. Ο αγγειακός σπίλος μπορεί να υφίσταται κατά τη γέννηση ή να εμφανιστεί λίγο αργότερα, ενώ φθάνει στο μέγιστο μέγεθός του στους 6 μήνες της ζωής. Τις συνηθέστερες θέσεις εντοπισμού του σπίλου αποτελούν το κεφάλι και ο λαιμός, αλλά μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του σώματος. Μελαγχρωματικός (μελανοκυτταρικός σπίλος) είτε υπάρχει κατά τη γέννηση στο νεογνό και διατηρείται για όλη τη ζωή είτε είναι επίκτητος και εμφανίζεται στο δέρμα μας αργότερα .

ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Όγκος του δέρματος είναι μια συμπαγής μάζα με μέγεθος μεγαλύτερο από 1-2 εκ . Ο όγκος δημιουργείται έπειτα από πολλαπλασιασμό κυττάρων. Οι όγκοι του δέρματος διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Όταν τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται ελεγχόμενα και περιορισμένα οι όγκοι είναι καλοήθεις αλλά όταν είναι απεριόριστος και ανεξέλεγχτος ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων τότε μιλάμε για κακοήθεις όγκους.

ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ Οι κακοήθεις δερματικοί όγκοι είναι από τους πιο συχνούς απ’όλους τους καρκίνους. Είναι πιο συχνοί στις φυλές με ανοιχτόχρωμα δέρματα ενώ η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία φαίνεται να εμπλέκεται στην αιτιολογία τους. Στους κακοήθεις όγκους τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολογικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση.

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ-ΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΪΚΗ ΥΠΕΡΚΕΡΑΤΩΣΗ Ελαφρώς ή σημαντικά επηρμένες καλοήθεις κερατινοκυτταρικές βλάβες, οι σμηγματορροϊκές υπερκερατώσεις χαρακτηρίζονται συχνά από τραχεία επιφάνεια και ποικίλα χρώματα, κιτρινωπό έως γκρι, καφέ ή μαύρο. Η εικόνα τους «σαν βλάβες κολλημένες στο δέρμα» είναι χαρακτηριστική στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι βλάβες έχουν κυκλικό ή ωοειδές σχήμα , η επιφάνεια τους είναι λιπαρή αλλά στη ψηλάφηση τους οι βλάβες είναι τραχειές με μικρές εμβαθύνσεις. Η σμηγματορροϊκή υπερκεράτωση εμφανίζεται μετά τα 30 και εντοπίζεται στο πρόσωπο, στο κορμί και στα άνω άκρα. Αντιμετωπίζεται με κρυοθεραπεία ή διαθερμία.

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΔΕΡΜΟΕΙΔΗΣ-ΣΜΗΓΜΑΤΟΓΟΝΟΣ ΚΥΣΤΗ Πολύ συχνή βλάβη, η οποία πρακτικά αναπτύσσεται όπου υπάρχει δέρμα. Ο αποχετευτικός πόρος ενός σμηγματογόνου αδένα αποφράσσεται, με αποτέλεσμα το σμήγμα να συγκεντρώνεται εντός του αδένα και να τον διογκώνει. Κάποτε το περιεχόμενο επιμολύνεται με βακτήρια και τότε στον αδένα δημιουργείται φλεγμονή ή απόστημα. Μπορεί να εκλάβει μεγάλες διαστάσεις. Θεραπευτικά απαιτείται ριζική αφαίρεση και του τοιχώματος της κύστης, αλλιώς θα υποτροπιάσει. Η βλάβη εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο, τράχηλο, το άνω μέρος του κορμού και όσχεο.

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ-ΑΚΡΟΧΟΡΔΟΝΕΣ Οι ακροχορδώνες ή θηλώματα δέρματος είναι καλοήθεις όγκοι του δέρματος και δεν έχουν σχέση με καρκίνωμα. Συνήθως είναι μαλακοί, με μίσχο (ρίζα), με χρώμα όπως του φυσιολογικού δέρματος ή καφέ. Έχουν σχήμα στρογγυλό ή αυγοειδές και παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες και στους παχύσαρκους. Εντοπίζονται συνήθως στις μασχάλες, στον τράχηλο και στα βλέφαρα. Οι ακροχορδώνες λαιμού αντιμετωπίζονται εύκολα με ηλεκτροκαυτηρίαση, κρυοθεραπεία, laser, χειρουργική αφαίρεση.

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ-ΑΚΤΙΝΙΚΗ ΥΠΕΡΚΕΡΑΤΩΣΗ Οι ακτινικές υπερκερατώσεις είναι επιφανειακές δερματικές βλάβες, οι οποίες εμφανίζονται σε περιοχές που έχουν εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τυπικά εμφανίζονται σαν μια ή περισσότερες μικρές κόκκινες ή καφέ κηλίδες του δέρματος με συχνά λεπιδώδη επιφάνεια. Αυτές είναι τραχείες στην αφή, όταν αγγίζονται με την άκρη των δακτύλων. Μερικές φορές μπορούν να αναπτυχθούν παχύτερα λέπια. Κάποιες από τις τυπικές θέσεις ανάπτυξης των ακτινικών υπερκερατώσεων είναι: το πρόσωπο, το στήθος, η ραχιαία επιφάνεια των άκρων χειρών, τα αυτιά (στους άνδρες) και το τριχωτό της κεφαλής (στους άνδρες με αλωπεκία). Η θεραπεία γίνεται με αφαίρεση με κρυοθεραπεία ή χειρουργικά αλλά πρέπει να γίνεται διότι μπορεί μετά να αναπτυχθεί ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ-ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ BOWEN H νόσος Bowen ονομάζεται επίσης πλακώδες καρκίνωμα “insitu“. Είναι ένας τύπος καρκίνου του δέρματος που απλώνεται προς τα έξω στην επιφάνεια του δέρματος. Πρόκειται για βλάβη από ανώμαλα κερατινοκύτταρα η οποία μερικές φορές μετατρέπεται σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Η βλάβη έχει τη μορφή ερυθράς πλάκας με παχιά προσκολλημένα λέπια. Όταν η βλάβη πάει να εξελιχθεί σε κακοήθεια, τότε γίνεται παχύτερη και σε μερικά σημεία εμφανίζεται επιφανειακή έλκωση. Συνήθως είναι μια μονή πλάκα σε μέρη τα οποία είναι εκτεθειμένα στον ήλιο όπως πρόσωπο και ραχιαία επιφάνεια των χεριών. Η θεραπεία γίνεται με χειρουργική αφαίρεση ή κρυοθεραπεία.

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ-ΚΑΚΟΗΘΗΣ ΦΑΚΗ Δεν θεωρείται καρκίνος αλλά μάλλον προκαρκινική βλάβη. Εμφανίζεται κυρίως στο πρόσωπο ηλικιωμένων ατόμων και ουσιαστικά αποτελεί μη διηθητική μορφή μελανώματος η οποία δημιουργείται από τα μελανοκύτταρα, με εξαιρετικά αργή εξέλιξη. Κακοήθης εξαλλαγή εμφανίζεται στο 30-50% των περιπτώσεων και γι’ αυτό πρέπει να αφαιρείται χειρουργικά.