Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και οικονομική ανάπτυξη : Η οργάνωση των πρώτο-ομοσπονδιών στην αρχαία Ελλάδα Πολιτική, Δημοκρατία και Οικονομική Ανάπτυξη Στην προηγούμενη ανάλυση διαπιστώσαμε ότι ένα νέο καθεστώς μακρο-κουλτούρας συνετέλεσε στην Εγκατάλειψη του παλαιού μοντέλου om που βασίζονταν στην αγροτική οικονομία και παραγωγή λόγω ενός εξωγενούς σοκ που διατάραξε το κοινωνικό-οικονομικό σύστημα οργάνωσης Στην υιοθέτηση ενός νέου συστήματος που βασίστηκε στα εξής δεδομένα: Ανάπτυξη του «δευτερογενή τομέα της παραγωγής» ήτοι: ναυπηγικός κλάδος, ξυλεία, υλοτομία, κατασκευή ναυστάθμων, ανάπτυξη know how για την κατασκευή πολύπλοκων νέων συστημάτων, των τριήρεων, σιδηρουργία («βαριά βιομηχανία» πχ με σκοπό την κατασκευή εμβόλων κρούσης για τα πολεμικά πλοία) Τριτογενής τομέας παραγωγής: Ανάπτυξη τραπεζικού συστήματος (βλ. Cohen, 1992, 1997) → Δάνεια με σκοπό την χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων Ασφαλιστικές υπηρεσίες με σκοπό την ασφάλιση του εμπορίου από απώλεια (πχ πειρατεία, φυσική καταστροφή, τρικυμία κλπ) «εξωστρεφή εμπορική πολιτική: Η Αθήνα εξάγει τα προϊόντα της, (όπως το φημισμένο μέλι της)σε όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο πόντο

Υπηρεσίες εκμίσθωσης (leasing) Ακόμη και Off-shore Διασφάλιση πιστότητας και αξιοπιστίας του νομίσματος (προστασία από κίβδηλα νομίσματα-έλεγχος συνήθως στο λιμάνι του Πειραιά πριν η νέα ποσότητα χρήματος μπει μέσα στην Αθηναϊκή αγορά ) → Νόμος Νικοφώντος 356 π.Χ. Αξιόπιστο χρηματοπιστωτικό σύστημα Δυνατότητα εξαγοράς της δουλείας έναντι αντιτίμου Πασίων Πολύ καλύτερη διαχείριση του δούλου από ότι φερειπήν στην Σπάρτη (είλωτας( ή τη Ρώμη, όπου αντιμετωπίζονταν ως «πράγμα» Κοινωφελή και δημόσια έργα (ανέγερση του Παρθενώνα, τα Προπύλαια κλπ) (Περικλής 5 ος αι. π.Χ) Δημόσια έργα (Εύβουλος και Λυκούργος 4 ος αι. π.Χ.) The public works program included the new sewage system for Piraeus, monuments such as the theatre of Dionysius beneath the Acropolis, and the extension of the Pnyx. (Hansen, 1999; Kyriazis, 2009) a prominent water clock, the Lyceum, the Telesterion at Eleusis, the construction of local theaters in some demes. The agora (the “centre” of the city were the most financial transaction were taking place) was provided with new temples and law court facilities, Lyceum like the Academy and the Kynosarges were extensive athletic facilities were every citizen, without socioeconomic discriminations, including ephiboi (young men over 18) could receive training and exercise themselves in all kinds of sports.

“The problem of building a democratic society is…..one of a dynamic interaction of rules and actors, with the actors rendering the rules more democratic, and the increasingly democratic rules rendering the actors more firmly committed to and skilled at democratic participation and decision making”, something which we call “learning by voting” (Kyriazis and Karayannis, 2011). The expansionary fiscal policy program that introduced by Eubulus lasted up to 340 BC. During the BC period state revenue increased from 130 talents to 400 talents, Lycurgus plan brought the brightest period of peace in the history of the Athenian democracy, which lasted to 322 BC. (Lycurgus died in 323 BC, the same year as Alexander the Great). By the mid of 330’s BC. public revenue had been increased to 1200 talents per year (Ober, 2008; Kyriazis and Economou, 2012). This article has firstly presented a model of choice by individual rational actors-citizens in a direct democracy setting, showing the possibility of Pareto improving solutions if compensatory payments were allowed.

Τα κίνητρα συμμετοχής στην οργανωσιακή πολιτειακή δομή της Ομοσπονδίας: Μαθήματα προς την ΕΕ Θα θεωρήσουμε για λόγους ευκολίας μέσω μια πιο “ελεύθερης” ερμηνείας και οπτικής ότι οι έννοιες κοινοπολιτεία, συμπολιτεία, “κοινό” ή ομοσπονδία, εννοιολογικά αποδίδουν μια εν δυνάμει ταυτόσημη έννοια. Υπό το δικό μας πρίσμα, μέσα από μια σύγχρονη ερμηνεία, ως κοινοπολιτείες/ομοσπονδίες νοούνται οι πολιτικές μορφές εθελοντικής και ελεύθερης ένωσης ανεξάρτητων κρατών σε μια ενιαία υπερεθνική οντότητα με σκοπό την ανάληψη κοινής δράσης για μια σειρά από θέματα όπως άμυνα, εξωτερική πολιτική και κοινό νόμισμα κλπ, που συνήθως συνοδεύονται από μια κοινή συνταγματική συνθήκη.

Ο Musgrave (1961, 1998:187) μελετώντας τον τρόπο λειτουργίας ενός ομοσπονδιακού συστήματος (federalism) από μια οικονομική οπτική υποστηρίζει ότι: “όταν ανεξάρτητα κράτη προσχωρούν σε μια ομοσπονδία, πιθανόν το κάνουν με σκοπό να εξασφαλίσουν κοινή άμυνα ή να εγκαθιδρύσουν μια τελωνιακή ένωση ή να επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους, η επίτευξη των οποίων απαιτεί την ενεργή ανάμειξη μια κεντρικής κυβέρνησης στα οικονομικά των κρατών-μελών (της κοινοπολιτείας)” και συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι: “ένα σετ στόχων (σ.σ. από τη συμμετοχή σε ομοσπονδία) είναι δυνατόν να αφορά μια ομάδα ατόμων ή άτομα μεμονωμένα τα οποία επιδιώκουν να εξισώσουν/γεφυρώσουν οικονομικά τις διαφορές που υπάρχουν σε σχέση με κάποια ή τα υπόλοιπα μέλη της κοινοπολιτείας”. Τη συσχέτιση βελτίωσης της οικονομικής θέσης ως κίνητρο για ομοσπονδιακές πολιτειακές μορφές αναδεικνύει και ο Pauly (1973, 1998), o οποίος μελέτησε τις επιδόσεις ως προς τη διανομή πλούτου τόσο μιας εθνικής κυβέρνησης, όσο και μιας ομοσπονδιακής, ενώ ο Oates (1998), αναφέρει ότι η θεωρία του οικονομικού φεντεραλισμού (fiscal federalism) υποστηρίζει ότι αποτελεί ευθύνη της ομοσπονδιακής διακυβέρνησης η εξασφάλιση μακροοικονομικής σταθερότητας, η αναδιανομή πλούτου προς νοικοκυριά που διακρίνονται από χαμηλό εισόδημα, καθώς και η παροχή βασικών δημόσιων αγαθών που να είναι προσβάσιμα από όλους. Oι θέσεις αυτές των Musgrave, Pauly και Οates επαληθεύουν τη δημοσιονομική πολιτική του Σόλωνα όπως αναλύθηκε στην 2.1.) και η οποία εδράζονταν στην λογική “όλοι (οι πολίτες) να κερδίζουν” και αποκρυσταλλώνεται με το μέτρο της σεισάχθειας, που πρακτικά αφορούσε την αναδιανομή πλούτου από τα εύπορα προς τα κατώτερα εισοδηματικά κοινωνικά στρώματα.

είναι δυνατόν αν υποθέσουμε ότι οι προαναφερόμενοι αρχαίοι Έλληνες νομοθέτες και πολιτικοί, αποφασίζοντας να κάνουν το “επόμενο βήμα” πολιτειακής οργάνωσης, το οποίο αφορά την μετάβαση από την τυπική πόλη-κράτος στην συμπολιτεία/κοινοπολιτεία, είχαν αντιληφθεί το εννοιολογικό πλαίσιο της -σύγχρονης προς αυτούς- θέσης περί βελτίωσης κατά Pareto από τη συμμετοχή μια “εθνικής” κρατικής οντότητας σε μια “υπερεθνική” πολιτειακή μορφή κοινοπολιτείας (πχ, ο Ορχομενός ως αυτοδιοίκητη πόλη-κράτος ενσωματώνεται στην Αχαϊκή Συμπολιτεία) με την ελπίδα ότι η συνεργασία θα καθίστατο αμοιβαίως επωφελής προς όλα τα συνιστώντα μέλη.

Υπό αυτό το πρίσμα θεωρούμε ότι το εύρος της έρευνας για τις κοινοπολιτείες στην αρχαία Ελλάδα και αλλού θα πρέπει να επιδιώκει να δώσει επαρκείς κατά τον δυνατόν απαντήσεις σε μια σειρά από πολύ συγκεκριμένα υποσύνολα έρευνας που έχουν σχέση με θεσμική οργάνωση, ήτοι: α) με το πόσες πόλεις-κράτη συμμετείχαν στις εκάστοτε προς εξέταση περιπτώσεις κοινοπολιτειών β) με την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα γ) με την ύπαρξη οργάνων για την εξαγωγή πολιτικών αποφάσεων (πχ κοινό/ομοσπονδιακό κοινοβούλιο) δ) με τα όργανα διοίκησης της κοινοπολιτείας (πχ στρατηγοί, ηγεμόνες κλπ) ε) με την ύπαρξη ή μη κοινού νομίσματος στ) με την ύπαρξη ή μη κοινών ομοσπονδιακών δικαστικών οργάνων στ) με την προοπτική “ισοπολιτείας” υπό την έννοια της δυνατότητας ή μη στους πολίτες μια πόλης εντός της κοινοπολιτείας να διατηρούν τα πολιτικά τους δικαιώματα σε όλη την επικράτεια του ομοσπονδιακού μορφώματος ζ) με τη χρηματοδότηση του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού (πχ για έκτακτα έξοδα κατά τις πολεμικές περιόδους, ή αναφορικά με τη συνεισφορά και τα χρηματικά βάρη κάθε πόλεως-κράτους-μέλους) κλπ.

The Aetolian federation Η δημιουργία της Αιτωλικής συμπολιτείας (possibly as early as 370 BC) κατά τα φαινόμενα οφείλεται στην επιδίωξη να ανασχεθεί η επιρροή της Μακεδονίας και της Αχαϊκής Συμπολιτείας στην ευρύτερη περιοχή της Αιτωλίας. (Larsen, 1952; Grainger, 1999). Πολιτική οργάνωση η Συμπολιτεία διέθετε δυο σημαντικά θεσμικά όργανα μέσω των οποίων εκφράζονταν η βούληση των πολιτών της δημοκρατικά. Το ένα ήταν η εκκλησία του δήμου/συνέλευση η οποία λειτουργούσε υπό παλλαϊκή βάση (άμεση δημοκρατία). συνέρχονταν δυο φορές ετησίως, τη μια φορά περίπου πριν το χειμώνα μόνιμα στο Θέρμιο (βορειοανατολικά της λίμνης Τριχωνίδας), που αποτελούσε το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο αλλά και την πρωτεύουσα του Κοινού. Τη δεύτερη φορά ή εκκλησία συνέρχονταν κατά την άνοιξη περίπου, σε μια από τις υπόλοιπες πόλεις της ομοσπονδίας και η συνεδρίαση λάμβανε τον τίτλο Παναιτωλικά (Ηolleaux, 1905; Mitsos, 1947; Larsen, 1952:17). Το άλλο κύριο δημοκρατικό όργανο της Συμπολιτείας, ήταν το ομοσπονδιακό συμβούλιο ή συνέδριο, στο οποίο συμμετείχαν αιρετοί αντιπρόσωποι (έμμεση/αντιπροσωπευτική δημοκρατία) εξουσιοδοτημένοι από τις πόλεις-κράτη της κοινοπολιτείας, τα οποία εκπροσωπούνταν σε αυτό λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους του πληθυσμού της κάθε πόλης-κράτους. the Council was both a legislative and executive body.

Το συνέδριο είχε την αρμοδιότητα να αποφασίζει για τα κρίσιμα πολιτειακά ζήτημα, όπως άμυνα, εξωτερική πολιτική, οικονομική διαχείριση, φορολογική και νομισματική πολιτική. Πιθανόν για τη διαχείριση αυτών των βαρύνουσας σημασίας αποφάσεων να αποφάσιζε μια επιτροπή αυτού του συνεδρίου, που ονομάζονταν απόκλητοι (σελ 4-5) In any case, it might be said that the role of the Council was automatically “downgraded” to that of a pro-bouleutic body responsible for setting the agenda of discussion when issues of major importance like war and peace had to be settled by the Aetolian Assembly. If we go a step further, this simply means that the political philosophy and practice in both the Aetolian and the Achaean federations was that direct democracy was superior to the indirect or representative one. Συμπέρασμα 1 ο : όλο το πλήρωμα του αιτωλικού έθνους μπορούσε να εκφραστεί, έστω και για δυο φορές το χρόνο άμεσα και δημοκρατικά. Συμπέρασμα 2 ο : Η διοίκηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν δημοκρατική (Scholten, 2000) Συμπέρασμα 3 ο : Βαρύτητα στη άμεση και όχι την έμμεση δημοκρατία

H συμπολιτεία διέθετε μια σειρά από θεσμούς ύψιστης πολιτικής σημασίας ως προς την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας, τους οποίους εξέλεγε η βουλή. Τέτοιοι ήταν: ένας Στρατηγός, οι στρατηγοί δεν δέχονταν μόνο ξένες αντιπροσωπείες αλλά αποστέλλονταν και από την κοινοπολιτεία (ως σύγχρονοι διπλωμάτες ή Υπουργοί Εξωτερικών ή Πρωθυπουργοί) για να προβούν σε διαπραγματεύσεις με ξένα κράτη, οι οποίες να δεσμεύουν την συμπολιτεία στο σύνολό της. ο Ίππαρχος, ο Δημόσιος Γραμματέας (Υπ. Εσωτερικών) και ο Ταμίας. (Υπ. Οικονομικών)

Η Συμπολιτεία ήταν χωρισμένη σε 7 αυτοδιοικητικά χωρισμένες περιφέρειες (κάτι σαν τις πολιτείες τωη ΗΠΑ ή τα επιμέρους κράτη της Γερμανίας ή τα καντόνια της Ελβετίας) Ο Rzepka (1999) παρέχει την βαρύνουσας σημασίας πληροφορία αναφορικά με την πολιτειακή οργάνωση της Αιτωλικής Συμπολιτείας, σύμφωνα με την οποία το Κοινό ήταν διοικητά χωρισμένο σε 7 περιφέρειες, κάθε μια εκ των οποίων διοικούνταν από έναν βούλαρχο. Οι βούλαρχοι συμμετείχαν στο ομοσπονδιακό ανώτατο συμβούλιο της συμπολιτείας. Επίσης υπήρχαν 7 ταμίες, που αποτελούσαν διαχειριστές των δημόσιων εσόδων και εξόδων (σελ 28-29). Αυτοί διέθεταν έναν επικεφαλή. Η όλη περιγραφή δίνει την εντύπωση περί μιας επιτροπής διοίκησης ενός σύγχρονης εποχής επιτροπής υψηλόβαθμων στελεχών ενός Υπουργείου Οικονομικών με τον επικεφαλή του. Κάθε περιφέρεια διέθετε ένα επίλεκτο στρατιωτικό σώμα για την ασφάλεια της περιοχής, το οποίο συγκροτούσαν οι επίλεκτοι. 7Χ 1000= 7000 άνδρες Όπως κάθε μια από τις 7 περιφέρειες διέθετε τον κυβερνήτη της, δηλαδή τον βούλαρχο και τον γενικό οικονομικό της “διαχειριστή”, τον ταμιεύοντα, υφιστάμενο του βούλαρχου, κατά την ίδια αναγωγή διέθετε και το στρατιωτικό διοικητή της περιφέρειας, τον επιλέκταρχο. Υπήρχαν συνεπώς 7 επιλέκταρχοι της συμπολιτείας ως διοικητές των σωμάτων των επιλέκτων. Η φιλοσοφία συγκρότησης της Αιτωλικής Ομοσπονδίας ομοιάζει αν γίνει μια ιστορική αναγωγή, με αυτή των ΗΠΑ, όπου το ρόλο των 7 βουλάρχων, διαδραματίζουν οι 50 κυβερνήτες των ισάριθμων πολιτειών. Οι βούλαρχοι φαντάζουν κάτι μεταξύ περιφερειαρχών με αυξημένες όμως αρμοδιότητες της σημερινής Ελλάδας μετά την διοικητική αναδιοργάνωση με το Σχέδιο Καλλικράτης, ή αμερικανών κυβερνητών των πολιτειών, οι οποίοι διαθέτουν αυξημένες αυτοδιοικητικές αρμοδιότητες. Φαίνεται ότι το επιτυχημένο μοντέλο των ΗΠΑ, που συνδυάζει ισχυρή ομοσπονδιακή κυβέρνηση με την ευχέρεια της αυτοδιοίκησης στις 50 πολιτείες σε κάποιο μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ίσχυε και για την Αιτωλική Συμπολιτεία.

Συμπέρασμα 4 ο : Ισχυρή αυτοδιοικητική δραστηριότητα με έντονο το στοιχείο της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά Οι πολίτες έχουν την τύχη στα χέρια τους Συμπέρασμα 3 ο : Ομοσπονδιακές ένοπλες δυνάμεις. Προστατεύονταν είτε χωριστά είτε ως ενιαίο σχηματισμό στρατιάς την Συμπολιτεία → Επιτυχής συγκράτηση του ισχυρότερου στρατιωτικά ελληνικού κράτους, της Μακεδονίας → 279 π.Χ.: Συντριβή των Γαλατών πλησίον των Θερμοπυλών κλπ Συμπέρασμα 5 ο : What seems undisputed, are two facts: First, the federation combined elements of direct (the Assembly) and indirect (the Council) democracy, as one of the first historical examples to do so. Another institution at the federal level was the Court of Justice, responsible mainly for solving differences among the city-states (Polybius ). Thus. The political organization of the federation on almost modern lines is clear. Συμπέρασμα 6 ο : Κοινή Ομοσπονδιακή δικαιοσύνη federal court of justice, and isopoliteia (eg. a citizen of a city-state having citizen rights in the other city-states, a situation not yet existing in the EU.) Συμπέρασμα 7 ο : Ισοπολιτεία

Οικονομική Οργάνωση Η ομοσπονδία διέθετε «μεικτό» σύστημα νομισματικής κυκλοφορίας Έκανε χρήση κοινών-ομοσπονδιακών νομισμάτων (πχ σαν το σύγχρονο ευρώ) που εκδίδονταν στις πόλεις-κράτη της ομοσπονδίας Διέθετε παράλληλα τοπικό «εγχώριο νόμισμα» για εσωτερικές συναλλαγές εντός της πόλης-κράτους (Caspari, 1917; Thompson, 1939; Noe, 1962; Crawford, 1985) Διαθέτει κάτι αντίστοιχο ή ΕΕ ; Χρήση είτε εγχώριου νομίσματος, είτε ευρώ ως μέλους της ΟΝΕ Δεν δίνει έτσι τη δυνατότητα επιλογής για παράλληλη χρήση νομισμάτων Συμπέρασμα 7 ο : Νομισματική ευελιξία

i)Ερωτήσεις και υποθέσεις ii)Where did the silver for the coins come from? iii)ii) How were the exchange rates between the city-states and federal coins being set and by whom? The answer to the first part of the second question is relatively easy to answer since coins had specific silver content. Ancient coins had an “intrinsic” value.. iv)we presume that banks undertook it, being especially active in the capital of the federation, Thermos, banking activities were widespread in the Greek world from the mid-fifth century and on (Cohen, 1997). v) Going one step further in the analogy with Athens, which through Nicophon’s Decree parallel circulation of coins (Engen, 2005; Ober, 2008), the federation could have established officially “testers” (πχ Αθήνα-δοκιμασταί) of coins in the market places of main city-states who tested coins to ensure their purity, as a guarantee to force exchanges and low transaction costs for trade.

Epilektoi (elite troops) cavalryTotal professional army cost CASE ONE drachmas per day 71000= = 3000 drachmas per year = = talents /6000 = /6000 = = 608,33 talents CASE TWO drachmas per day = = 5000 drachmas per year = = talents /6000= /600 = = talents

Δημόσια Έσοδα για την Αιτωλική Συμπολιτεία Δημόσια Έσοδα- Δημόσια Έξοδα >0 Ετήσιος προϋπολογισμός θετικός Δημόσια Έσοδα- Δημόσια Έξοδα <0 Ετήσιος προϋπολογισμός θετικός = Δημόσιο Έλλημα Το δημόσιο χρέος είναι τι συναθρσοιστικό αποτέλεσμα των δημόσιων ελλημάτων σε βάθος χρόνου Πολύ έντονο φαινόμενο στην Ελλάδα της περιόδου The main revenue sources thus might have been own federal means, for example: i) a custom duty for imports and exports, in analogy to the 2% rate levied on trade entering and having Piraeus harbour. If this is true, then we would have an analogy with the EU, where customs duties are one of the Union’s budget own means. ii) Contributions by the city-state, presumably according to their regional organization and their financial strength I ii) Renting of federal banks, if they existed iv) Military booty (plunder) during successful was campaigns, Laix (1973, p. 60), Polybius (4.5.1) v) We don’t know if the institution of liturgy existed in the federation, as it did in classical Athens, under which a rich Athenian undertook the cost of a particular service to the city-state, as for example trierarchy (Gabrielsen, 1994), vi) Seignorage from the minting of the federal coins, which would be at best a minor revenue item. (Seignorage is the difference between the value of the precious medal of a coin (silver, gold) and its actual selling price, after subtracting minting cost.)

State Member states Capital Main institutional organs intended for taking political decision and executive power Regime of equal political rights (“isopoliteia” Common Foreign and Defence Policy Local and federal coins Federal justice Aetolian Confederation ?Thermos Local Assemblies (Ecclesiae) + Federal Assembly (Thermika and Panaetolika) Federal Council and Apoklitoi Strategos (General) [Hipparch, Public Secreraty, 7 Τamiai] 7 Boularchs and 7Epilektarchs ▼ ▼ LC+FC▼ Achaean Confederation > 40Aigion Local Assemblies (Ecclesiae)+ Federal Assembly (Synkletos) Federal Council (Sinodos) Strategos (General) and a supreme council of the 10 dimiourgoi/(synarchontes) [Ipostrategos, Nauarchos (Admiral) hipparch, Public Secretary] ▼▼ LC+FC ▼ USA50Washington Local election in the US states House of Representatives + Senate Government of the US /Federal Council President of the US+ Council of Ministers ▼▼ FC (FED) ▼ (Supreme Court) EU 27* Brussels* Parliamentary Assembly of the Council of Europe. European Council + Council of the EU European Commission* ▼ * (LC+FC) (ECB) ▼ Court of Justice of the EU Explanations: (LC + FC) : LC = local coin ; FC = federal coin ▼ : institution in force * : institution in development

Συμπέρασμα 1 ο : όλο το πλήρωμα του αιτωλικού έθνους μπορούσε να εκφραστεί, έστω και για δυο φορές το χρόνο άμεσα και δημοκρατικά. Ισχυρό μείγμα σχέσης άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας (a balanced mix of direct and representative democracy, which is totally lacking at the EU level) Συμπέρασμα 2 ο : Η διοίκηση της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν δημοκρατική (“democratic deficit” noted by many such as Habermas, 2012) Συμπέρασμα 3 ο : Βαρύτητα στη άμεση και όχι την έμμεση δημοκρατία (δημοψηφίσματα- στην Ελλάδα «αγνωστα» από την μεταπολίτευση του 1974 και εντεύθεν- (σε ορισμένα Ευρ. Κράτη πχ Ελβετία-Γερμανία αρκετά αναπτυγμένα) Συμπέρασμα 4 ο : Ισχυρή αυτοδιοικητική δραστηριότητα με έντονο το στοιχείο της δημοκρατικής συμμετοχής των πολιτών στα κοινά Συμπέρασμα 5 ο : Ομοσπονδιακές ένοπλες δυνάμεις. (Ανύπαρκτες στην ΕΕ- Η ΚΕΠΠΑ υστερεί σε μέσα και πολιτική βούληση (Metaxas and Economou, 2012), Κυριαζής και Οικονόμου, 2012 και υπό έκδοση) πχ, υδρογονάνθρακες Κύπρου-Ελλάδας- Ενεργή ανάμιξη ΗΠΑ-Ρωσίας, Ισραήλ, Τουρκίας → η ΕΕ απούσα Συμπέρασμα 6 ο : Κοινή Ομοσπονδιακή δικαιοσύνη Συμπέρασμα 7 ο : Ισοπολιτεία

Such an institutional settlement as a way of implementing democracy in its purest way, is not secured even in today’s modern federations such as the US, Russia and even Switzerland, the most “advanced” federation as far as direct democracy issues are concerned. Συνοπτικά, οι ιδέες-προτάσεις-καινοτομίες που απορρέουν από την ανάλυση των ελληνικών κοινοπολιτειών θα ήταν δυνατόν να συνοψιστούν στις εξής κάτωθι ιδέες: I.Ισόρροπη ανάπτυξη όλων των μελών του Κοινού υπό τη λογική της βελτίωσης κατά Pareto. II.Αρμονική σχέση άμεσης και έμμεσης δημοκρατίας με θεσμοθετημένη χρήση δημοψηφισμάτων. III.Εισαγωγή του Αιτωλικού και Αχαϊκού μοντέλου συναθροιστικής ψηφοφορίας για όλη την επικράτεια των ομοσπονδιών. IV.Συγκερασμός της σχέσης ισχυρής κεντρικής εξουσίας υπό δημοκρατική διακυβέρνηση με την εισαγωγή του Στρατηγού πλαισιωμένου από ένα δημοκρατικά εκλεγμένο ανώτατο συμβούλιο εκτελεστικής εξουσίας ως κυβέρνηση. V.Εισαγωγή ενός μεικτού συστήματος νομισματικής κυκλοφορίας. Επιτρέπεται να εκδίδονται νομίσματα τόσο τοπικά όσο και ομοσπονδιακά από τις πόλεις της κοινοπολιτείας VI.Εισαγωγή ομοσπονδιακού τύπου πανευρωπαϊκών στρατιωτικών μονάδων με μεικτά επιτελεία διοίκησης (FEUAF).

ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1991 μετεξελίχθηκε στη σημερινή ΕΕ με στόχο την περαιτέρω εμβάθυνση σε τρείς κυρίως πυλώνες, την οικονομία, την πολιτική και την άμυνα και τη συνεργασία σε θέματα κοινοτικής νομοθεσίας. Ως προς το πρώτο ζήτημα, η εισαγωγή του κοινού νομίσματος το 2001 ως μετουσίωση στην πράξη της διαδικασίας για την ΟΝΕ αποσκοπεί στην μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία και εμβάθυνση μεταξύ των ΕΕ-27. Ίσως όμως αποτελεί και “προαγωγή πολιτικών στόχων με άλλα μέσα” αν γίνει παραδεκτό ότι οικονομική ανάπτυξη συμπληρώνει τον πολιτικό στόχο της ευρωπαϊκής πολιτικής ολοκλήρωσης. Περί Πολέμου σύγγραμμα, του 1832, του φημισμένου Πρώσου Στρατηγού και θεωρητικού του πολέμου Carl von Clausewitz. κατάσταση βελτίωσης κατά Pareto, για να το συνδέσουμε με την έννοια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Το ζήτημα αυτό κατά την εκτίμηση μας αποτελεί θεμελιώδες κριτήριο για την επιτυχία του σημερινού σταδιακού εγχειρήματος “ομοσπονδοποίησης“ της ΕΕ.

Η πρόσφατη δημοσιονομική κρίση της Ελλάδος που συμπαρέσυρε τις υπόλοιπες χώρες του Νότου, και πιο συγκεκριμένα, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία αλλά και την Κύπρο, σε μια πρωτοφανή κατάσταση ανέχειας για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους. Υπό την οπτική αυτή, βελτίωση κατά Pareto σημαίνει την επίδειξη γνήσιας και πραγματικής αλληλεγγύης από τις ισχυρές οικονομίες του πυρήνα της ΕΕ, δηλαδή κυρίως του γαλλογερμανικού άξονα προς τις περισσότερο ευπαθείς, του Νότου. Όπως υποστηρίζουν οι Bofinger και Habermas, save-eurozone, η εμμονή της Γερμανίας και η μη επίδειξη πολιτικού θάρρους από μέρους της να απεμπολήσει τις αποτυχημένες συνταγές λιτότητας οδηγούν την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης, Στο ίδιο πνεύμα, ο Stieglitz (2010) υποστηρίζει ότι τα σκληρά μέτρα λιτότητας συντελούν στη δημιουργία ενός σπιράλ θανάτου (death spiral) για τις χώρες που τα υφίστανται. Για τα δεδομένα της Ελλάδας ο Κυριαζής (2012) υποστηρίζει ότι οι σκληρές θέσεις του ΔΝΤ, (σ.σ. αλλά και προφανώς της άκαμπτης στάσης της γερμανικής ηγεσίας) πιθανόν να οδηγήσουν στο καταστροφικό σενάριο, ήτοι 30% ανεργία επί του πληθυσμού και 30% πτώση επί του ΑΕΠ από το Η ΕΕ οικονομικός γίγαντας αλλά πολιτικός νάνος Και γίγαντας για ποιους;