ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ά ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΑΤΕΙΝΗΣ 2013-2014 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ά ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΑΤΕΙΝΗΣ 2013-2014

ΤΟ ΨΑΡΕΜΑ Το ψάρεμα είναι μια πανάρχαια και παγκόσμια πρακτική με ποικιλία τεχνικών και παραδόσεων που έχουν μεταμορφωθεί εν μέρει από τα σύγχρονα τεχνολογικά επιτεύγματα. Παρέχει μια σημαντική, σε ποιότητα και σε ποσότητα, πηγή τροφής και θέσεις εργασίας. Η σύγχρονη αλιεία αποτελεί επίσης μορφή ψυχαγωγίας (η ερασιτεχνική αλιεία), αλλά και επαγγελματικό σπορ. Ο συνολικός αριθμός των αλιέων αν προσθέσουμε και τους εργαζόμενους, ανέρχεται πλέον στα 200.000.000 παγκοσμίως.

Ιστορία της αλιείας Η αλιεία είναι μια πανάρχαια πρακτική που χρονολογείται τουλάχιστον από την Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή, πριν περίπου 40.000 χρόνια. Κατά τη Νεολιθική Εποχή μεταξύ των μεγάλων νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων της εποχής περιλαμβάνονταν και πολλές βασικές τεχνικές αλιείας, που πολλές απ' αυτές χρησιμοποιούνται παρόμοια ως τις μέρες μας.

Αρχαία Αίγυπτος Αρχαία Ινδία Στην Αρχαία εποχή ο ποταμός Νείλος ήταν γεμάτος ψάρια. Οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι επινόησαν αρκετά εργαλεία και μεθόδους για την αλιεία και τις εικονογράφησαν στις ταφικές τους τοιχογραφίες και σε αρχεία παπύρου. Αιγύπτιοι φέρνουν ψάρια και τα ετοιμάζουν για πάστωμα. Αρχαία Ινδία Το κλασσικό δραβιδικό βασίλειο των Ταμίλ της Πανδύας, στην Ινδία, ήταν γνωστό για την αλιεία μαργαριταριών από τον 1ο π.Χ. αιώνα.

Βιβλικές αναφορές Μια πρώιμη αναφορά από τη Βίβλο στο Βιβλίο του Ιώβ είναι: «Δεν μπορούσε να γεμίσει το δέρμα του με σιδερένια λέπια; Ή το κεφάλι του με καμάκια αλιείας;»

Αρχαία Ελλάδα Αλιευτικές σκηνές σχετικά σπάνια παρουσιάζονται στην Αρχαία Ελληνική τέχνη, μια αντανάκλαση του σχετικά χαμηλού κοινωνικού επιπέδου των ιχθυέων στην Αρχαία Ελληνική Κοινωνία. Έχει βρεθεί πάντως ένας κρατήρας χρονολογημένος γύρω στα 510 - 500 π.Χ., που εικονίζει ένα αγόρι να σκαρφαλώνει πάνω σε ένα βράχο με ένα ράβδο ψάρια στο κεφάλι του και ένα καλάθι στα αριστερά του. Στο νερό κάτω, ένα στρογγυλεμένο αντικείμενο από το ίδιο υλικό με ένα άνοιγμα από πάνω. Αυτό θεωρείται ότι ήταν μια ιχθυοπαγίδα που διατηρούσε τα ψάρια ζωντανά. Σίγουρα δεν είναι από δίχτυ. Γλυπτό του θεού Ποσειδώνα, προστάτη των ναυτικών και των αλιέων, στο λιμάνι της Κοπεγχάγης, στη Δανία.

Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος περιγράφει την αλιεία ξιφία, o Οππιανός, ένας Έλληνας συγγραφέας, συνέγραψε μια μεγάλη μελέτη για τη θαλάσσια αλιεία, την «Αλιευτική». Από αρχαίες αναπαραστάσεις και γραπτές πηγές είναι φανερό ότι τα αλιευτικά σκάφη είναι τυπικά μικρά και χωρίς κατάρτι ή ιστίο, κατάλληλα επομένως μόνο για παράκτια αλιεία με σχετική ασφάλεια.

Προκολομβιακή Αμερική Ρώμη Ενδείξεις Ρωμαϊκής αλιείας βρέθηκαν με τη μορφή μωσαϊκών που δείχνουν αλιεία από βάρκες με πετονιά και με δίχτυα. Σκανδιναβία Στη Νορμανδική μυθολογία η θαλάσσια γιγάντισσα Rán χρησιμοποιούσε ένα δίχτυ αλιείας για να παγιδεύει χαμένους ναυτικούς. Προκολομβιακή Αμερική Οι Moche, λαός του Αρχαίου Περού εικονίζουν αλιείς στα κεραμικά τους. Αλιέας Moche, 300 μ.Χ.,Λίμα, Περού

Η Νομοθεσία γύρω από το ψάρεμα

Στην ελληνική νομοθεσία δικαίωμα αλιείας έχουν μόνο οι κάτοχοι σχετικών αδειών  που διακρίνονται σε ατομικές και σκάφους. Τα έντυπα αυτά, χορηγούνται και ανανεώνονται από τις κατά τόπους Λιμενικές Αρχές. Για αλιεία με καλάμι ή πετονιά που διενεργείται από τη ξηρά καθώς ομοίως και περιστασιακή από αγκυροβολημένα πλοία, δεν απαιτείται άδεια.

Απαγορεύεται οποιαδήποτε αλιευτική δραστηριότητα εντός λιμένων και μέχρι 100 μ. από τις εισόδους τους, από συνήθεις πορείες πλοίων ιδίως σε διαύλους, πορθμούς, καθώς και σε περιοχές παράλλαξης και αλλαγής πορειών των πλοίων. Τα αλιευτικά εργαλεία που μένουν στη θάλασσα πρέπει να σημαίνονται. Απαγορεύεται οποιαδήποτε υποβρύχια αλιευτική δραστηριότητα με προβολέα.

Επίσης απαγορεύεται ομοίως σε απόσταση μικρότερη των 200 μ Επίσης απαγορεύεται ομοίως σε απόσταση μικρότερη των 200 μ. από ναυστάθμους, πάσης φύσεως ναυτικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ναυτικά οχυρά, παρατηρητήρια και αεροδρόμια, καθώς επίσης και σε απόσταση μικρότερη των 500 μ. από υποβρύχιες εγκαταστάσεις π.χ. καλωδίων επικοινωνιών κ.λπ. κυρίως από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία.

Απαγορεύεται η χρήση χαρακτηρισμένων επαγγελματικών αλιευτικών εργαλείων από ερασιτέχνες αλιείς. Επίσης απαγορεύεται η αλιεία και διάθεση ψαριών που έχουν μήκος μικρότερο των 8 εκατοστών. Η τυχόν επιχειρούμενη αλιεία με χημικά ή εκρηκτικά μέσα επισύρει πολύ αυστηρές κυρώσεις, με συνακόλουθες επιπτώσεις. Απαγορεύεται η χρήση των διχτυών τράτας εντός των 3 ν.μ. από την ακτή ή σε βάθος μικρότερο των 50 m.

Στην Ελλάδα, η αλιεία, ως ιδιαίτερος κλάδος της εθνικής οικονομίας, υπάγεται διοικητικά στην αρμοδιότητα του Υπουργειου Γεωργίας  και ειδικότερα της ομώνυμης Διεύθυνσης Αλιείας, που έχει και την ευθύνη τόσο της επιστημονικής παρακολούθησης όσο και τον νομοθετικό καθορισμό των τρόπων (μεθόδων), των μέσων, των ζωνών καθώς και των εποχών της δραστηριοποίησής της.

Και η μεν αστυνόμευση της θαλάσσιας αλιείας, ειδικά για τον έλεγχο και τη τήρηση της σχετικής νομοθεσίας, αποτελεί αρμοδιότητα των οργάνων του Λιμενικού Σώματος που υπάγεται στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, η δε εκείνη των εσωτερικών υδάτων  υπάγεται στην "κατά τόπο" αρμοδιότητα των αστυνομικών Αρχών της Ε.Λ.ΑΣ. Οι ατομικές επαγγελματικές άδειες αλιείας είναι κατά βάση αστυνομικού χαρακτήρα και χορηγούνται από τις κατά τόπους λιμενικές αρχές σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Λιμένα και συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για την έκδοση της άδειας απαιτείται η υποβολή αίτησης στην Λιμενική Αρχή. Η ατομική άδεια αλιείας έχει διετή ισχύ και πρέπει να ανανεώνεται εμπρόθεσμα στις Λιμενικές Αρχές.

Τέλος η στατιστική παρακολούθηση της αλιευτικής δραστηριότητας εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, καθώς και της ελληνικής εκείνης "υπερπόντιας αλιείας", αποτελεί αντικείμενο έρευνας και παρακολούθησης της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.

Το ψάρεμα ως βιοποριστικό επάγγελμα

Ποιοι ασχολούνται με το ψάρεμα; Με το ψάρεμα ασχολούνται επαγγελματίες, αλλά και πολλοί ερασιτέχνες, ιδιαίτερα σε νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές. Η πλειοψηφία τους αλιεύει σε θάλασσες, ενώ υπάρχει και μια μειοψηφία η οποία ψαρεύει σε λίμνες ή ποτάμια. Γενικά , δεν είναι μια ιδιαίτερα οργανωμένη διαδικασία, εκτός αν πρόκειται για αλιεία ιδιαίτερα κερδοφόρων αλιευμάτων.

Ποια διαδικασία ακολουθείται; Σε περίπτωση που το ψάρεμα γίνεται με αλιευτικά σκάφη, οι αλιείς προετοιμάζονται κατάλληλα για ένα πολυήμερο ταξίδι στην θάλασσα. Προμηθεύονται αρκετά τρόφιμα και καύσιμα , ενώ παράλληλα ελέγχουν την καλή κατάσταση του πλοίου και των διχτυών. Έπειτα, μέσω ειδικών μηχανημάτων, βρίσκουν μια κατάλληλη αλιευτική τοποθεσία. Μόλις φτάσουν εκεί , απλώνουν τα δίχτυα, και την σωστή στιγμή , μαζεύουν τα δίχτυα, ύστερα από εντολή του επικεφαλή. Μετά, ακολουθεί η διαλογή των ψαριών ανά είδος και το καθάρισμά τους για να ακολουθήσει η πώλησή τους.

Τι είδους εκπαίδευση απαιτείται ; Το επάγγελμα του αλιέα, παλαιότερα, δεν απαιτούσε κάποια ιδιαίτερη γνώση και η τέχνη μεταδιδόταν στους νέους από συγγενείς ή γνωστούς. Στην σημερινή εποχή οι απαιτήσεις έχουν αυξηθεί. Εκτός από την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, η αποφοίτηση από την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού είναι συχνά απαραίτητη.

Τι χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ένας ψαράς; Εκτός της εκπαίδευσης , ένα βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να έχει ένας ψαράς είναι η αγάπη για την θάλασσα και την φύση. Η πατροπαράδοτη εμπειρία παίζει σπουδαίο ρόλο, αφού είναι σημαντικό ένας αλιέας να γνωρίζει πράγματα όπως τον χρόνο και τον χώρο αλιείας κάθε ψαριού ή τον τρόπο αλιείας κάθε είδους. Επιπλέον, η χειρωνακτική επιδεξιότητα και η ικανότητα χρήσης μηχανημάτων παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Τέλος, η ικανότητα αντίληψης του χώρου για την επιλογή της κατάλληλης περιοχής είναι βασική.

Tι μέλλον έχει αυτό το επάγγελμα; Το επάγγελμα του ψαρά έχει αρκετά θετικές προοπτικές απασχόλησης. Φυσικα, απαιτείται εμπειρία, κατάλληλα αλιευτίκα σκάφη και εργάλεια , και τα προτερήματα που αναφέραμε παραπάνω. Παρά τις δυσκολίες της, η αλιεία αποτελεί ενα ιδιαίτερα κερδοφόρο επάγγελμα, ιδιαίτερα για τους εργατικούς.

Το περιβάλλον ενασχόλησης & οι επαγγελματικές συνθήκες ενός ψαρά

Ο ψαράς απασχολείται ως μέλος πληρώματος σε αλιευτικό σκάφος, ενώ, αν το αλιευτικό είναι ιδιόκτητο, αυτοαπασχολείται και αρκετές φορές εμπορεύεται ο ίδιος τα αλιεύματα. Ο ψαράς έχει, γενικά, να αντιμετωπίσει το υγρό στοιχείο με πολλούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε κακές ή άστατες καιρικές συνθήκες. Ανάλογα με το είδος του ψαρέματος, οι συνθήκες μπορεί να μεταβληθούν αρκετά. Για παράδειγμα, το ψάρεμα γαρίδας ή τόνου ή ακόμα και η αλιεία σφουγγαριών, γίνεται στην ανοικτή θάλασσα και το πλήρωμα μπορεί να λείπει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα από το σπίτι του. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ψάρεμα γίνεται κατά τις νυχτερινές ώρες, με επιστροφή τα ξημερώματα. Το κρύο, η υγρασία, ο ήλιος ταλαιπωρούν συχνά τους ψαράδες. 

Ανεξάρτητα από τον τρόπο ψαρέματος, πολλές φορές απαιτείται σωματική δύναμη για την ανέλκυση των διχτύων, το καμάκιασμα των ψαριών ή τη διαλογή τους. Ακόμη, τις περισσότερες φορές ο ψαράς πρέπει να ανέχεται τη δυσοσμία που προέρχεται από τα ψάρια και γίνεται εντονότερη όταν η επεξεργασία τους γίνεται επάνω στο πλοίο. 

ΑΛΙΕΙΑ Τι είναι η αλιεία ; ΑΛΙΕΙΑ Τι είναι η αλιεία ; Με τον όρο αλιεία, κοινώς ψάρεμα, χαρακτηρίζεται γενικά τόσο η άγρα όσο και η τέχνη της όλης δραστηριότητας, με την οποία γίνεται η σύλληψη και απόσπαση των ιχθύων και άλλων υδροβίων ζώων από τον βιότοπό τους, είτε για τροφή είτε για βιομηχανικούς σκοπούς.

ΕΙΔΗ ΑΛΙΕΙΑΣ Η Αλιεία βασικά διακρίνεται ανάλογα του χώρου που επιχειρείται. Το πρώτο είδος αλιείας είναι η Θαλασσια αλιεία. Η Θαλάσσια αλιεία τυγχάνει πολλών διακρίσεων όπως : Η Ελεύθερη αλιεία , η Παράκτια αλιεία , η Ατομική αλιεία , η Βιομηχανική αλιεία, (με χρήση μηχανοκινήτων σκαφών για αλιεία μεγάλων ποσοτήτων ψαριών) , η Αλιεία επιφανείας και η Αλιεία βυθού .

Τέλος εξαιρετικά ενδιαφέρουσες μορφές της αλιείας είναι η υποβρύχια αλιεία, η φαλαινοθηρία, η σπογγαλιεία και η αλιεία μαργαριταριών. Προέκταση της αλιείας αποτελεί η ιχθυοτροφία, δηλαδή η ιχθυοπαραγωγή σε ιχθυοτροφεία.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΛΙΕΙΑΣ

Πυροφάνι: Παίρνουν μία λάμπα μέχρι 250 κηρία και την τοποθετούν μπροστά στην πλώρη της βάρκας. Ένας τότε τραβάει τα κουπιά της βάρκας και ο άλλος με το καμάκι χτυπά τα ψάρια, που συγκεντρώνονται στο φως και ζαλίζονται

Πεζόβολο: Δίχτυ που το ρίχνουν σε μέρος που θα εντοπίσουν τα ψάρια και κάνουν κύκλο με το δίχτυ, ώστε να πιαστούν όλα τα ψάρια, που θα βρεθούν κλεισμένα στον κύκλο του διχτυού

Γρι-γρι ημέρας: Το γρι-γρι της ημέρας το χρησιμοποιούν όταν θέλουν να πιάσουν παλαμίδες, ρίκια, λακερδόνια, τονόπουλα, κολεούς. Είναι δύο καΐκια και όπου βλέπουν το μπουλούκι από τα ψάρια, το περικυκλώνουν και τα πιάνουν.

Γρι-γρι νύχτας: Είναι δύο καΐκια, τα οποία ακολουθούνται από 4-5 μικρές βάρκες εφοδιασμένες με λάμπες, 4.000-5.000 κηρίων. Ανάβουνε τις λάμπες στα μέρη, που ξέρουν ότι υπάρχει πολύ ψάρι, και πιάνουν σαρδέλες, σαφρίδια, κολεούς, γαύρο, καλαμαράκια και άλλα πολλά ψάρια

Καθετή: Παίρνουν μία πετονιά Νο60, βάζουν μολύβι για να πηγαίνει σε βάθος και κρεμούν 4-5 αγκίστρια. Το μήκος της πετονιάς είναι 50-60 οργιές. Το ψάρεμα γίνεται κάθετα, δηλαδή αυτός που ψαρεύει πρέπει να είναι καλύτερα μέσα στη βάρκα, για να πηγαίνει η πετονιά κάθετα μέσα στη θάλασσα. Με την καθετή πιάνονται διάφορα ψάρια, ανάλογα με το δόλο, που θα χρησιμοποιήσει κανείς, ιδιαίτερα δε ψαρεύουν χάνους, λυθρίνια, πέρκες, φαγκριά, κλπ.

Συρτή: Παίρνουν μια πετονιά ως 20 οργιές και βάζουν στην άκρη αγκίστρια. Βάζουν μπροστά τη βάρκα, ρίχνοντας στη θάλασσα την πετονιά, και οργώνουν τη θάλασσα. Ό,τι βρουν στο δρόμο τ΄ αγκίστρια, το πιάνουν.

Παραγάδι: Παίρνουν ένα σπάγκο μεγάλο και κάθε τέσσερις οργιές, βάζουν και από ένα αγκίστρι. Δολώνουν μετά σουπιές ή καλαμάρια ή γόπες ή γαρίδες και, αφού βάλουν στην άκρη του σπάγκου ένα κολοκύθι, για να πλέει και βαρίδια για να πάνε τ΄ αγκίστρια στο βυθό, το αρμενίζουν στη θάλασσα. Πιάνουν διάφορα ψάρια, ιδιαίτερα λυθρίνια, τσιπούρες, σαργούς, κλπ.

ΨΑΡΙΑ Οι Ιχθύες, κοινώς Ψάρια, αποτελούν μια πολύ μεγάλη και ιδιαίτερη ομοταξία των σπονδυλωτών ζώων που φέρονται προσαρμοσμένα στην υδρόβια ζωή. Τα ψάρια κινούνται γενικά με πτερύγια, φέρουν λέπια και αναπνέουν με βράγχια. Πρόκειται για ζώα ψυχρόαιμα με έντονο το φαινόμενο της ποικιλοθερμίας. Βρίσκονται σχεδόν σε κάθε υδάτινο οικοσύστημα, από τα βουνά μέχρι τις αβύσσους. Σήμερα φέρονται αναγνωρισμένα περισσότερα από 30.000 είδη ψαριών. Κάποια από αυτά ζουν στο αλμυρό νερό και κάποια άλλα στο γλυκό χαρακτηριζόμενα αντίστοιχα, καθώς και άλλα κοντά στην επιφάνεια του νερού, άλλα κοντά σε βράχους, και άλλα στο βυθό.

Αρχικά τα ψάρια είχαν ταξινομηθεί σε μιά μόνο ομώνυμη τάξη με το λατινικό όνομα pisces. Σήμερα ταξινομούνται σε 4 ξεχωριστές τάξεις: Αφετοχυώδη ή πλακόδερμα , Χονδριχθύες ή χονδριχθείς , Ακτινοπτερύγιοι Χοανιχθύες ή Οστεϊχθύες. Κάθε μιά από τις παραπάνω ομοταξίες περιλαμβάνει υπερτάξεις, με επιμέρους τάξεις και κάθε τάξη επιμέρους οικογένειες. Δυστυχώς και η ταξινόμηση των ψαριών, όπως συμβαίνει και στα άλλα βασίλεια των ζώων και των φυτών δεν είναι ενιαία από όλους τους επιστήμονες που προτείνουν διαφορετικά συστήματα ταξινόμησης,

Μερικά από τα ψάρια που ανήκουν στις προηγούμενες κατηγορίες που αναφέρθηκαν είναι : Ο Αετός

Η Αθερίνα

Και ο Βάτος

ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ Με το όνομα ιχθυοτροφείο, κοινώς διβάρι, ή βιβάρι, ή γιβάρι, φέρεται οποιαδήποτε εγκατάσταση στην οποία επιχειρείται ιχθυοκαλλιέργεια. Αρχικά η εφαρμογή των ιχθυοτροφείων - διβάρια ξεκίνησε ως συνηθέστερη μέθοδος αλιείας ψαριών στα υφάλμυρα νερά των λιμνοθαλασσών που συνίσταται στη περίπτωση αυτή εγκλωβισμό των ψαριών σε ειδικούς περιορισμένους, περίφρακτους, (με καλαμωτές και πασσάλους), χώρους, (διβάρια), και στη συνέχεια την παγίδευσή τους σε επιμέρους χώρους "παγίδες - μάνδρες", όπου και ακολουθεί ο ενσταυλισμός τους, για μεγάλο χρονικό διάστημα, και βέβαια η εύκολη αλιεία τους με απόχη ή με καμάκι.

Όσο πλουσιότερες σε τροφές (πλαγκτόν και βαθύβια μικροπανίδα) είναι τα νερά και ο βυθός του χώρου, τόσο γρηγορότερα αναπτύσσονται σ΄ αυτά τα ψάρια. Η κίνηση των ψαριών μετά την είσοδό τους από τη λεγόμενη "μπούκα" ρυθμίζεται ανάλογα από τα παλιρροιακό φαινόμενο και τις καιρικές συνθήκες. Ειδικότερα κατά την πλημμυρίδα τα ψάρια προσπαθούν να φύγουν στο πέλαγος, αντίθετα στην Αμπώτιδα όπου αποσύρονται τα νερά τα ψάρια μένουν στα βαθύτερα σημεία της λιμνοθάλασσας. Εκείνα δε που προσπαθούν να διαφύγουν στο ελεύθερο πέλαγος αναγκάζονται από τα υφιστάμενα διβάρια που είναι εγκατεστημένα να εισέρχονται όλο και σε στενότερους χώρους φθάνοντας στα κουζλούκια.

Σημειώνεται ότι τα τα ιχθυοτροφεία που λειτουργούν μόνο με την αιχμαλωσία των ψαριών που έρχονται από τη λιμνοθάλασσα είναι τα καθεαυτού διβάρια, ενώ εκείνα που εγκλωβίζουν απ΄ ευθείας ψάρια που έρχονται από το πέλαγος, συνεπώς δεν είναι απαραίτητα να είναι σε λιμνοθάλασσες, λέγονται κοινώς "βατικά". Τέλος στη δημώδη διάλεκτο των Ελλήνων ψαράδων τα ιχθυοτροφεία που λειτουργούν και με τις δύο παραπάνω διακρίσεις, δηλαδή μικτά, ονομάζονται "αναποδογίβαρα", ή "αναποδογιβάρια". Στην Ελλάδα η ιχθυοτροφία υφάλμυρων υδάτων ασκείται από πολλά χρόνια στις λιμνοθάλασσες του Μεσολογγίου, του Αιτωλικού, της Αγουλινίτσας, του Πόρτο-Λάγο, του Αμβρακικού, της Κεραμωτής (Καβάλας) κ.ά.

Ο Κορινθιακός Κόλπος - Βιοποικιλότητα

Κοράλλια Οι όµορφες γοργόνιες είναι κοράλλια που φιλοξενούνται στο βυθό του Κορινθιακού κόλπου. Πρόκειται για αποικιακά κοράλλια µε κεράτινο σκελετό µε πολύχρωµες σύνθετες διακλαδώσεις σε σχήµα βεντάγιας. Τα έντονα ρεύµατα του Κορινθιακού, σε συνδυασµό µε τον µεγάλο αριθµό χειµάρρων και ποταµών που τον τροφοδοτούν µε θρεπτικά στοιχεία, δηµιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη των γοργονιών σε αντίθεση µε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στον Κορινθιακό βρίσκουµε τις εντυπωσιακές κίτρινες και κόκκινες γοργόνιες (Eunicella cavolinii και Paramuricea clavata) αλλά και τη σπανιότερη ροζ (Leptogorgia sarmentosa). Οι «κήποι» των κοραλλιών αποτελούν καταφύγιο για µεγάλο αριθµό ειδών της περιοχής που καταφεύγει σε αυτούς για να τραφεί και να αναπαραχθεί. Οι αποικίες τους αναπτύσσονται µε αργούς ρυθµούς και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες. Οι βασικότερες απειλές που αντιµετωπίζουν είναι η αλιεία, η ρύπανση, η αύξηση της.

ΡΥΠΑΝΣΗ Πέρα από όλα αυτά, ο Κορινθιακός Κόλπος έχει και τεράστια βιοποικιλότητα. Στον βυθό του κατοικούν αρκετά είδη ψαριών και θαλάσσιων φυτών, την ώρα που ένα εκπληκτικό φαινόμενο συμβαίνει με τα υπέροχα δελφίνια που ζουν στην θάλασσα του Κορινθιακού. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια η μόλυνση έχει κάνει την εμφάνιση της. Πολλά προβλήματα έχουν διαπιστωθεί τα τελευταία χρόνια στην χλωρίδα και την πανίδα του Κορινθιακού κόλπου με κύριο εκφραστή τους την συνεχόμενη μείωση της υποθαλάσσιας ζωής.

Αλιευτική δραστηριότητα και διαχείριση στον Κορινθιακό κόλπο

ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΣ Ο Κορινθιακός κόλπος είναι ιδιαίτερο οικοσύστημα με μεγάλη ανθρωπογενή δραστηριότητα. Η ανάπτυξη της παραλιακής ζώνης, η βιομηχανική ανάπτυξη, τα μεγάλα έργα υποδομής και η αλιεία επιδρούν στο οικοσύστημα και στους θαλάσσιους οργανισμούς.

ΑΛΙEIΑ Όσον αφορά την αλιεία, ο αλιευτικός στόλος της περιοχής βάση του ΚΑΜ (2007) παρουσιάζει μια τάση μείωσης τόσο σε αριθμό όσο και σε τεχνικά χαρακτηριστικά. Η αλιευτική παραγωγή φαίνεται τα τελευταία χρόνια να ακολουθεί μία σταθεροποιητική τάση τόσο για τον Κορινθιακό όσο και για τον Πατραϊκό κόλπο πού υποδεικνύει σταθεροποίηση της αλιευτικής εκμετάλλευσης.

ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτίμηση της αλιευτικής παραγωγής παρουσιάζουν έλλειμμα ποιότητας αφού η παραγωγή του Πατραϊκού κόλπου από το 1994 και μετά αυξάνει απότομα και παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Άρα οποιαδήποτε εκτίμηση για υπεραλίευση ή μη των αποθεμάτων των δύο κόλπων δεν μπορεί να γίνει. Για να μπορέσει να γίνει εκτίμηση των πιέσεων που δέχονται οι δύο κόλποι πρέπει να υπάρχουν ακριβή και αξιόπιστα δεδομένα ώστε κάθε διαχειριστικό μέτρο που θα αποφασιστεί, να λειτουργήσει θετικά και να μην μεταθέσει ή οξύνει το πρόβλημα.

ΜΟΛΥΝΣΗ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ

Όπως όλες οι θάλασσες έτσι και ο Κορινθιακός Κόλπος μολύνεται συνεχώς Όπως όλες οι θάλασσες έτσι και ο Κορινθιακός Κόλπος μολύνεται συνεχώς. Πολλές οργανώσεις αλλά και η ίδια η κυβέρνηση έχουν κάνει κάποιες προσπάθειες για να τα εντοπίσουν με σκοπό την επίλυση τους. Υπάρχουν όμως προβλήματα που αποσιωπούνται, λόγω κρυφών συμφερόντων, και τελικά οι πολίτες δεν τα γνωρίζουν.

Ο Κορινθιακός κόλπος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις συνέπειες της ρύπανσης εξαιτίας της αργής ανανέωσης των υδάτων του. Η σημαντικότερη πηγή ρύπανσης του Κορινθιακού Κόλπου είναι το εργοστάσιο παραγωγής αλουμίνας και αλουμινίου «ΑΛΟΥΜΙΝΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.» (ΑΤΕ), το οποίο βρίσκεται στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας (βόρειος Κορινθιακός). Η ΑΤΕ εγκατέστησε το 1970, ένα σύστημα ΥΕΜΑ (Υποθαλάσσια Έκχυση Μεταλλευτικών Αποβλήτων) για την έκχυση της κόκκινης λάσπης στον κόλπο των Αντικύρων. Η έκχυση της κόκκινης λάσπης στον κόλπο των Αντικύρων πραγματοποιείται με υποθαλάσσιους μεταλλικούς αγωγούς μήκους 2 χιλιομέτρων οι οποίοι εκβάλουν σε βάθος νερού περίπου 110μ.

Τι είναι η κόκκινη λάσπη; Η κόκκινη λάσπη προκύπτει ως στερεό απόβλητο κατά τη διαδικασία παραγωγής αλουμίνας/αλουμινίου από βωξίτη. Στις εγκαταστάσεις της ΑΤΕ προκύπτουν 1.06 τόνοι ερυθράς ιλύος ανά τόνο παραγόμενης αλουμίνας και η μέση ετήσια παραγωγή κόκκινης λάσπης ανέρχεται σήμερα σε περίπου 800.000 τόνους. Για να καταλάβουμε το μέγεθος της καταστροφής αρκεί να σκεφτούμε πως η ποσότητα κόκκινης λάσπης που καταλήγει στον μικρό κόλπο των Αντικύρων είναι σχεδόν τριπλάσια της ποσότητας των φυσικών ιζημάτων των ποταμών που εκβάλουν στις νότιες ακτές του Κορινθιακού κόλπου. Η ΑΤΕ έχει στο παρελθόν δεσμευτεί στην οριστική παύση της απόρριψης της κόκκινης λάσπης στη θάλασσα του Κορινθιακού, όμως κανείς δεν γνωρίζει τις επιπτώσεις από την κληρονομιά ρύπανσης που έχουν αφήσει πίσω τους οι εκατομμύρια τόνοι κόκκινης λάσπης που καλύπτουν τον βυθό του Κορινθιακού.

Η εξάπλωση της κόκκινης λάσπης στον πυθμένα του Κορινθιακού κόλπου: Οι έρευνες που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών στα μέσα της δεκαετίας του ’90 (1994-95) έδειξαν ότι η κόκκινη λάσπη έχει πλέον καλύψει ένα πολύ μεγάλο μέρος του κόλπου των Αντικύρων αλλά και του Κορινθιακού κόλπου. Συγκεκριμένα: (α) Στον κόλπο των Αντικύρων, δίπλα στους υποθαλάσσιους αγωγούς που απορρίπτουν την κόκκινη λάσπη, έχουν δημιουργηθεί δύο λόφοι κόκκινης λάσπης ύψους 25 μέτρων (έναντι 17 μέτρων στα τέλη της δεκαετίας του ’80). (β) Στο πυθμένα του κόλπου των Αντικύρων η κόκκινη λάσπη καλύπτει 16 km2, ενώ στον πυθμένα της κεντρικής λεκάνης του Κορινθιακού κόλπου καλύπτει επιφάνεια 277 km2. Δηλαδή, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η κόκκινη κάλυπτε περίπου 300 km2 στον θαλάσσιο πυθμένα του Κορινθιακού κόλπου (έναντι 75 km2 στα τέλη της δεκαετίας του ’80), επιφάνεια που αντιστοιχεί στο 12% περίπου του συνόλου του Κορινθιακού.

ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΤΕ ΤΟΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ Η Α.Τ.Ε.(ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Α.Ε.) οπού συνεχίζει από 01/01/2012 να ρίχνει το διήθημα των αποβλήτων της κόκκινης λάσπης στην θάλασσα δια μέσου του υπάρχοντος αγωγού. Οι εστίες ρύπανσης κατά μήκος των ποταμών και των ακτών. Εγκαταστάσεις εμπλουτισμού και φόρτωσης βωξίτη της Ιτέας.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ Βαριές βιομηχανίες όπως η Σωληνουργεία Κορίνθου αλλά και μικρότερες μονάδες όπως ελαιοτριβεία, τυροκομεία, ιχθυοκαλλιέργειες κλπ., αποβάλλουν χωρίς έλεγχο τεράστιες ποσότητες στερεών, υγρών και αέριων ρύπων. Μόνο από την κόκκινη λάσπη της Αλουμίνας, έχει καλυφθεί πάνω απο το 12% της επιφάνειας του πυθμένα του κόλπου, ενώ χιλιάδες τόνοι εξακολουθούν να απορρίπτονται στη θάλασσα. Σε πρόσφατη έρευνα καταγράφηκαν καρκινογόνοι ρύποι στο βυθό της περιοχής έως και 40 φορές περισσότεροι απ΄ότι στον κόλπο της Ελευσίνας! Υπεραλίευση και συρόμενα εργαλεία οδηγούν σε καταστροφή του βυθού και αφανισμό του γόνου των ψαριών, των κοραλλιών, των δελφινιών.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΟΥ Μεταλλευτικές και λατομικές δραστηριότητες, εκτροπές των μεγάλων ποταμών στην ευρύτερη περιοχή (Μόρνος, Εύηνος) και εκτεταμένες αμμοληψίες από τις παραλίες, προκαλούν ανυπολόγιστες οικολογικές και οικονομικές συνέπειες, στερούν υδατικούς πόρους αλλά και φερτά υλικά από τις ακτές συμβάλλοντας στη διάβρωσή τους. Μεγάλη οικιστική πίεση από τις κατασκευαστικές εταιρείες.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Να απαγορευτεί η υπεραλίευση και να περιοριστεί η χρήση τράτας και τα συρόμενα εργαλεία. Αποκατάσταση του Κόλπου της Αντίκυρας από την ρύπανση που έχει μέχρι τώρα υποστεί και την προστασία του από κάθε μελλοντική υποβάθμιση. Να πούμε όχι στο εργοστάσιο λιθάνθρακα και στην υπερσυγκέντρωση ρυπογόνων βιομηχανιών φυσικού αερίου στον Κορινθιακό. Τον καθορισμό του Κορινθιακού ως προτύπου θαλάσσιου καταφυγίου, που θα προστατεύσει τα αποθέματα ψαριών από την υπεραλίευση. Τον διαρκή έλεγχο των νερών του Κορινθιακού με συχνές δειγματοληψίες και αναλύσεις σε πλήρως εξοπλισμένα χημικά εργαστήρια. Την επεξεργασία όλων των αστικών λυμάτων που καταλήγουν στον Κορινθιακό.

ΤΕΛΟΣ