Το εκπαιδευτικό έργο και η αξιολόγηση του Με τον όρο εκπαιδευτικό έργο εννοούμε το σύνολο των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, από το σχεδιασμό μέχρι την εφαρμογή στην πράξη, που λαμβάνουν χώρα προκειμένου να εξυπηρετηθεί η λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος Σχεδιασμός Μέσα Διαδικασίες εφαρμογής Προϊόν/αποτέλεσμα

Το εκπαιδευτικό έργο και η αξιολόγηση του Το εκπαιδευτικό έργο αφορά συνολικά τη σχολική μονάδα, τα διαθέσιμα δεδομένα που έχει αυτή, τις διαδικασίες που εφαρμόζονται κατά τη λειτουργία της και τα αποτελέσματα που είναι απόρροια των δεδομένων και της λειτουργίας της. Τα παραπάνω αποτελούν ταυτόχρονα και τους λεγόμενους δείκτες ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ 1. ΜΕΣΑ-ΠΟΡΟΙ 1. 1.ΚΤΙΡΙΟ, ΧΩΡΟΙ, ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 1. 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

ΔΕΔΟΜΕΝΑ 2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ-ΒΙΒΛΙΑ 2. 1.ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ 2. 2. ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ-ΟΔΗΓΙΕΣ

ΔΕΔΟΜΕΝΑ 3. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 3.1.ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ/ΙΑ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 3.2. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 3.3.ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ 4.ΔΙΟΙΚΗΣΗ 4.1. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ 4.2. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ-ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 4.3. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΣΩΝ-ΠΟΡΩΝ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ 5. ΚΛΙΜΑ-ΣΧΕΣΕΙΣ 5.1. ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ 5.2. ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ-ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ 5.3.ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ-ΓΟΝΕΩΝ-ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ 5.4. ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΕ ΦΟΡΕΙΣ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ 6. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ-ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 6.1.ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 6.2. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΣΗΣ 6.3. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 7. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ 7.1. ΦΟΙΤΗΣΗ-ΡΟΗ-ΔΙΑΡΡΟΗ ΜΑΘΗΤΩΝ 7.2.ΕΠΙΔΟΣΗ-ΠΡΟΟΔΟΣ 7.3. ΑΤΟΜΙΚΗ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΙΩΝ 7.4.ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΙΩΝ

Το εκπαιδευτικό έργο και η αξιολόγηση του Από όλα τα παραπάνω είναι φανερό ότι το εκπαιδευτικό έργο είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, ιδιαιτεροτήτων και ιδιομορφιών και δεν είναι δυνατόν να είναι ίδιας ποιότητας σε όλες τις περιπτώσεις. Και ενώ πραγματικά καθίσταται αναγκαία η συνεχής αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, μπαίνουν τα ερωτήματα πώς θα εφαρμοστεί αυτή. Προτάσεις διατυπώνονται συνεχώς, αντιρρήσεις εκφράζονται πολλές.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Α. Η ολιστική/σφαιρική προσέγγιση της αξιολόγησης, δηλαδή η διαμόρφωση ενός πλαισίου αξιολόγησης που να καλύπτει τα διαφορετικά επίπεδα και τους ποικίλους παράγοντες που εμπλέκονται στο εκπαιδευτικό έργο. Β. Η συναίνεση όλων των συμμετεχόντων στην αξιολόγηση ως προς τους στόχους, τις διαδικασίες και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν. Γ. Η παραγωγή εξειδικευμένης τεχνογνωσίας τόσο ως προς την τεχνολογία της αξιολόγησης όσο και ως προς τις κοινωνικές επιπτώσεις των εφαρμογών της στα σχολικά περιβάλλοντα.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Δ. Η συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στον τομέα αυτό. Ε. Η αξιολόγηση όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική λειτουργία (πολιτείας, μαθητών, εκπαιδευτικών, στελεχών της εκπαίδευσης) και η συμμετοχή όλων των παραγόντων στην αξιολογική διαδικασία αλλά ακόμα και στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό μπορεί να συμβάλει στην εμπέδωση κλίματος συμμετοχικής υπευθυνότητας και στην καλλιέργεια της απαραίτητης κουλτούρας αξιολόγησης.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ-ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ-ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤ. Η εσωτερική αξιολόγηση αποτελεί τη βάση για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στηρίζεται σε αρχές, όπως είναι ο «αναστοχασμός», η «επαγγελματική ανάπτυξη», η συμμετοχή και η «ενδυνάμωση» της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ωστόσο η διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης από μόνη της δεν μπορεί να εγγυηθεί τη βελτίωση. Πολλές φορές οι εσωτερικές μέθοδοι αξιολόγησης στερούνται της εξωτερικής ανατροφοδότησης με αποτέλεσμα να περιορίζεται η εκπαιδευτική δυναμική. Από την άλλη η εξωτερική αξιολόγηση διαθέτει τα στοιχεία της συγκρισιμότητας, της μεταφοράς «καλών παραδειγμάτων» και της γενίκευσης των μοντέλων εφαρμογής, δε διαθέτει όμως σε αρκετές περιπτώσεις την επίγνωση των τοπικών συνθηκών και αναγκών.

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ Για την υπερνίκηση των δυσκολιών αυτών χρειάζεται να αξιοποιηθεί η δυναμική και των δύο προσεγγίσεων. Η συνύπαρξή τους σε ένα ενιαίο σύστημα μπορεί να επιτευχθεί σε ένα περιβάλλον διαλόγου, εμπιστοσύνης και σεβασμού του ρόλου και της σημασίας της κάθε μιας αξιολογικής προσέγγισης. Ειδικότερα η σύγκλιση των προσεγγίσεων σε ένα κοινό πλαίσιο περιλαμβάνει μια σειρά εννοιολογικών, μεθοδολογικών και επικοινωνιακών παραδοχών όπως η αντίληψη της αξιολόγησης ως διαδικασίας κατανόησης και βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου, η οποία στηρίζεται στη συνεχή άντληση πληροφοριών και στη συνειδητοποίηση της σχετικότητάς της να φωτίσει με «αντικειμενικό» τρόπο τη σχολική πραγματικότητα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Οι σύλλογοι διδασκόντων έχουν τη δυνατότητα, στα πλαίσια του προγραμματισμού του έργου και της εσωτερικής αξιολόγησης, να είναι οι ίδιοι αξιολογητές του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα που υπηρετούν και μπορούν οι ίδιοι στην αρχή κάθε έτους να θέτουν στόχους σε συνεργασία με τους μαθητές, τους γονείς, την τοπική κοινωνία, που είναι εφικτοί για τις δυνατότητες της σχολικής μονάδας. Για παράδειγμα σε ένα σχολείο, όπου υπάρχει μεγάλη σχολική αποτυχία, διακοπή φοίτησης και μαθητική διαρροή, το εκπαιδευτικό προσωπικό θα πρέπει να θέσει ως στόχο και να καταβάλει προσπάθειες για τον περιορισμό ή και την απάλειψη αυτού του φαινομένου.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Σε κάθε περίπτωση, αν διαπιστώσουν ότι χρειάζονται ενίσχυση, μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της ενδοσχολικής επιμόρφωσης, να συνεργαστούν με φορείς, όπως είναι τα ΚΕΔΔΥ, οι Συμβουλευτικοί Σταθμοί Νέων, οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων κλπ. Το ζητούμενο είναι οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί να αναλάβουν ένα πιο ουσιαστικό και ενεργό ρόλο στη λειτουργία του σχολείου.

ΜΟΡΦΕΣ ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Στην πραγματικότητα, βέβαια, θα πρέπει να επισημανθεί ότι γίνεται αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου σε τοπικό αλλά και ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο. Ο σχολιασμός, για παράδειγμα, των επιτυχιών ή αποτυχιών των μαθητών ενός σχολείου στις πανελλαδικές εξετάσεις (εφημερίδες, τηλεόραση) ή η επιδίωξη των γονέων να εγγράψουν τα παιδιά τους σε ένα σχολείο, ακόμη και αν η κατοικία τους είναι σε άλλη περιοχή, είναι μορφές αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου.

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Η αξιολόγηση του διδακτικού έργου, δηλαδή η αξιολόγηση του ίδιου του εκπαιδευτικού, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, καθώς το έργο το οποίο αυτός επιτελεί δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί και η απόδοσή του σε αυτό δεν έχει σχέση μόνο με τις γνώσεις και δεξιότητές του, αλλά σχετίζεται και με την προσωπικότητα και το χαρακτήρα του. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι δύσκολο να αξιολογηθούν αντικειμενικά και να εκφραστούν βαθμολογικά.

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Εξαιτίας αυτών, οι εκπαιδευτικοί κατάφεραν από το 1979 έως τις μέρες μας να ματαιώνουν κάθε προσπάθεια του κράτους, για να τους αξιολογήσει, εκτός από τις περιπτώσεις, που προβλέπονται από τον παραπάνω νόμο. Ιδιαίτερα δε στο νόμο που αφορά την επιλογή των στελεχών μεγάλο ρόλο διαδραματίζουν τα λεγόμενα αντικειμενικά κριτήρια και οι υπόλοιπες παράμετροι λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία της συνέντευξης.

Επιθεωρητισμός εκπληροί ενόρκως και ευσυνειδήτως το έργον του είναι ευπείθαρχος και νομοταγής μετά τον γάμο του και την απόκτηση τέκνου έγινε συνετώτερος ….συναναστραφείς με αριστερά στοιχεία .... επανήλθε πιστεύων εις τα εθνικά ιδεώδη ...

Η αξιολόγηση σήμερα Σήμερα οι ερευνητές θεωρούν την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού ως παράγοντα βελτίωσης του έργου του ίδιου του εκπαιδευτικού και κατά συνέπεια της εκπαιδευτικής λειτουργίας και ακόμη ότι συντελεί στην επαγγελματική ανάπτυξή του.

Κέντρο βάρους της επαγγελματικής ανάπτυξης είναι η μάθηση, η προώθηση των ικανοτήτων και η βελτίωση των ατομικών και συλλογικών πρακτικών των εκπαιδευτικών Αυτοαξιολόγηση και ο αναστοχασμός της διδακτικής εμπειρίας των εκπαιδευτικών. Η διαδικασία του αναστοχασμού σημαίνει τη συνεχή αξιολόγηση και επαναξιολόγηση των διδακτικών/μαθησιακών εμπειριών, ώστε μέσω αυτής οι εκπαιδευτικοί να ερμηνεύουν και να ανασχεδιάζουν τις διδακτικές τους συμπεριφορές και γενικότερα τον εκπαιδευτικό τους ρόλο. Στον πυρήνα του αναστοχασμού βρίσκονται αξιολογικές μεθοδολογίες όπως η αυτο-αξιολόγηση, η αξιολόγηση με φάκελο (portfolio), η αξιολόγηση από συναδέλφους εκπαιδευτικούς (peer-assessment) κ.α.

Ο αναστοχασμός δεν αρκεί Πολλοί μελετητές επισημαίνουν, όμως, ότι οι μεθοδολογίες αναστοχασμού δεν έχουν συνήθως τη δυναμική βελτίωσης, όταν περιορίζονται μόνο στο επίπεδο της προσωπικής αυτο-διάγνωσης του κάθε εκπαιδευτικού. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι, για να αποκτήσει, ο αναστοχασμός, τη δυναμική της βελτίωσης, χρειάζεται να συνδυάζει το προσωπικό, το διαπροσωπικό και το οργανωσιακό επίπεδο, δηλαδή χρειάζεται την ανατροφοδότηση από πηγές πληροφοριών και ενδείξεις δεδομένων και συμμετοχικές διαδικασίες αλληλεπίδρασης.

Αξιολόγηση διδακτικού έργου Συνδυασμός στοιχείων ενδείξεων/πληροφοριών Φορείς Διαδικασίες Κριτήρια οργάνωσης, συλλογής και αξιοποίησης των πληροφοριών

Το Διδακτικό έργο περιλαμβάνει Τον τρόπο διαχείρισης του διδακτικού υλικού Τις μεθόδους διδασκαλίας και τους τρόπους εφαρμογής τους Την αξιολόγηση των παιδαγωγικών προσεγγίσεων Την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού και του μαθητή.

Διδασκαλία Η διδασκαλία είναι μια διαλεκτική διαδικασία αλληλεπίδρασης μεταξύ διδάσκοντα και μαθητών και αυτό πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τον εκπαιδευτικό, αν, βέβαια, επιθυμεί να εμπλέξει όλους τους μαθητές στο διδακτικό έργο. Διαφορετικά το μάθημά του θα παραμείνει «προσωπική του υπόθεση». Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να διερευνήσει το «προφίλ» των μαθητών του, δηλαδή τις νοητικές δυνατότητές τους, την ψυχολογία, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους, τις ειδικές περιπτώσεις του υπερκινητικού μαθητή, του δυσλεκτικού και του εφήβου με υψηλό δείκτη νοημοσύνης κλπ.

Αναστοχασμός αλλά και… Αναγκαία η ανταλλαγή εμπειριών με άλλους συναδέλφους και του σχολείου του και άλλων σχολείων, η παρακολούθηση παιδαγωγικών σεμιναρίων και σεμιναρίων ειδικότητας, η μελέτη της σύγχρονης βιβλιογραφίας

Το εκπαιδευτικό υλικό Βασικό διδακτικό υλικό στο βιβλίο του μαθητή, τις ερωτήσεις, ασκήσεις και εργασίες που περιέχει το βιβλίο Υποστηρικτικό υλικό

Υποστηρικτικό υλικό Φωτογραφίες, εικόνες, παραθέματα, γραφήματα, παραστάσεις, πίνακες, χάρτες κλπ. Επιδείξεις με τη βοήθεια κατάλληλου εποπτικού υλικού. Με διαφάνειες, σλάϊντς, μουσική, βιντεοταινίες κ.ά. Επίσκεψη στη βιβλιοθήκη του σχολείου ή στο εργαστήριο πληροφορικής Επισκέψεις στο φυσικό περιβάλλον (φυσικό και κοινωνικό)

Πριν τη διεξαγωγή του μαθήματος Κατάλληλο περιβάλλον Απαραίτητα υλικοτεχνικά μέσα Επιλογές και προσαρμογές που επιβάλλονται από τις ιδιαιτερότητες της τάξης, το διατιθέμενο διδακτικό χρόνο και τις υπάρχουσες δυνατότητες, δηλαδή την υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου, τους αρχαιολογικούς και άλλους χώρους, τα μουσεία που είναι κοντά στο σχολείο και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής.

Κριτήρια Θεωρία της μάθησης Παιδαγωγική προσέγγιση Αντικείμενο διαπραγμάτευσης Προαγωγή της επιστημονικής γνώσης Πρόγραμμα σπουδών Μαθησιακοί -συναισθηματικοί στόχοι

Αξιολόγηση Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού συνίσταται στην καταλληλότητά του για την προαγωγή όλων των παραπάνω. Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να διακρίνεται από επιστημονική εγκυρότητα, να συντελεί στον προβληματισμό, στην έρευνα, στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση του μαθητή, να προωθεί τη διαθεματικότητα και την ολιστική προσέγγιση.