Ευγονική είναι η μελέτη της από κάθε άποψη βελτίωσης του ανθρώπου με γενετικές μεθόδους. Σκοπός της είναι η αύξηση της αναλογίας των ατόμων με ανώτερα του μέτριου κληρονομικά προσόντα. Με την επιστημονική έννοια του όρου, η Ευγονική είναι ουσιαστικά η έρευνα των τάσεων και των αιτιολογικών παραγόντων που διέπουν την ανθρώπινη εξέλιξη.

Ιστορική αναδρομή Οι πρώτες ιδέες εφαρμογής των γνώσεων για την κληρονομικότητα στη βελτίωση της ανθρώπινης φυλής ανάγονται σε αρχαιότατους χρόνους. Στην Παλαιά Διαθήκη εμφανίζονται αναφορές σε ευγονικά είδη, στη δε Πολιτεία του Πλάτωνος, εξιδανικεύεται η κοινωνία στην οποία με συνεχή επιλογή βελτιώνεται το ανθρώπινο γένος. Τον 19 ο αιώνα ένας Βρετανός οικονομολόγος, ο Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους, επισήμανε τον αγώνα για επιβίωση, ενώ ο Κάρολος Δαρβίνος είδε στον αγώνα αυτόν το μέσον που οδηγεί στην εξέλιξη. Όμως, ο Φράνσις Γκάλτον ήταν εκείνος που διέβλεψε ότι η εξελικτική θεωρία υποδήλωνε τη δυνατότητα του ανθρώπου να κατευθύνει εν μέρει τουλάχιστον την εξελικτική του πορεία. Το 1883 ο Γκάλτον πρώτος διατύπωσε τον όρο Ευγονική. F. Galton T. R. Malthus

Ο Γκάλτον στη διαθήκη του κληροδότησε μέρος της περιουσίας του για τη δημιουργία έδρας Ευγονικής ΣΤΟ Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Η έδρα καταλήφθηκε από τον Καρλ Πήρσον, εξαίρετο μαθηματικό που συνέβαλε στη δημιουργία της επίσημης Βιομετρίας. Οι απόψεις του όμως έδωσαν επιχειρήματα σε όσους πίστευαν στην ύπαρξη φυλετικής και ταξικής υπεροχής. Η Αγγλική εταιρεία Ευγονικής που ιδρύθηκε το 1907 από τον Γκάλτον αντιτάχθηκε στις απόψεις του Πήρσον. Αντίστοιχη εταιρεία ιδρύθηκε και στις Η.Π.Α. από υπέρμαχους, όμως, της ανωτερότητας της λευκής φυλής και ιδιαίτερα της βορειοευρωπαϊκής φυλής. Η εγκληματικότητα θεωρήθηκε επακόλουθο χαμηλής νοημοσύνης και θεωρητικά εντοπίζεται κυρίως σε μετανάστες από τη Ν. και Α. Ευρώπη. Θεσπίστηκε νόμος για τη στείρωση των ελαττωματικών ατόμων. Στην Ευρώπη η Ευγονική εξυπηρέτησε προπαγανδιστικούς σκοπούς μόνο στη Ναζιστική Γερμανία. K. Pearson

Lebensborn Το πρόγραμμα Lebensborn ήταν ένα από τα πιο κρυφά και τρομακτικά των Ναζί. Ιδρύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1935, τη χρονιά που απαγορεύθηκαν οι γάμοι με Εβραίους και άλλους που θεωρούνταν κατώτεροι. Σκοπός του προγράμματος ήταν να δοθεί η ευκαιρία σε νεαρές γυναίκες που θεωρούνταν φυλετικά αγνές να γεννήσουν ένα παιδί μυστικά. Ο πατέρας και η μητέρα του παιδιού έπρεπε να περάσουν τεστ «φυλετικής αγνότητας» και προτιμούνταν άτομα με ξανθά μαλλιά και γαλανά μάτια. Ο Χίμλερ επιθυμούσε να δημιουργήσει ένα νέο Άριο-Ναζιστικό έθνος.

Οι γυναίκες έμεναν έγκυες από αξιωματικούς των SS και στη συνέχεια το παιδί το μεγάλωναν με βάση τις αρχές του Ναζισμού. Ως το 1939 το πρόγραμμα δεν είχε φέρει τα αποτελέσματα που επιθυμούσε ο Χίμλερ. Τότε άρχισε και η πιο τρομακτική πλευρά του Lebensborn. Άρχισαν οι απαγωγές παιδιών που θεωρούνταν γενετικά αγνά (κριτήρια ήταν πάλι τα ξανθά μαλλιά και τα μπλε ή πράσινα μάτια). Υπολογίζεται ότι από την Πολωνία μόνο απήχθησαν πάνω από παιδιά. Όσα παιδιά αρνούνταν να δεχθούν την Ναζιστική εκπαίδευση δέρνονταν άγρια και πολλές φορές στέλνονταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για να εξοντωθούν. Απαγωγή παιδιού από άνδρες των SS.

Καθώς πλησίαζε το τέλος του πολέμου οι γονείς παρατούσαν τα παιδιά στα σπίτια Lebensborn όπου τα ανέθρεφαν. Όταν οι Σύμμαχοι βρήκαν παιδιά του προγράμματος αυτού, είτε τα υιοθετούσαν είτε τα έστελναν στην πατρίδα τους. Δυστυχώς όμως τα περισσότερα είχαν εκγερμανιστεί και δεν μπορούσαν να ταιριάξουν στην πατρίδα τους. Ένα από τα παιδιά του Lebensborn.

Κανείς δεν αμφιβάλλει ότι έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο επιστημονικών ερευνών, οι οποίες είναι σε θέση να μεταβάλλουν ακόμη και την ανθρώπινη φύση. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: είναι σωστό να μεταβάλλουμε την ανθρώπινη φύση; Η απάντηση είναι η εξής: Οποιαδήποτε επιστημονική έρευνα στρέφεται εναντίον του ανθρώπου ως έλλογου όντος, είναι καταδικασμένη από ηθική άποψη.

Η ευγονική αποτελεί, σε γενικές γραμμές, προσπάθεια ελέγχου της ποιότητας μιας γενιάς. Κάτι τέτοιο δεν φαντάζει ιδιαίτερα κακό, ώσπου να αναρωτηθούμε περί του ηθικού μας δικαιώματος να λειτουργούμε ως κριτές αυτού που θεωρούμε ποιοτικώς αποδεκτό. Ο Μένγκελε ως επιστήμονας δεν υστερούσε σε τίποτε, εκτός ίσως από την πλήρη περιφρόνηση που έδειχνε σε κάθε μορφή ηθικής και δεοντολογίας. Το γεγονός αυτό, βέβαια, ήταν αρκετό ώστε να τον καταγράψει στις μελανότερες σελίδες της ιστορίας του ιατρικού λειτουργήματος. Αποτελεί όμως η σκοτεινή αυτή μορφή και όσα αντιπροσωπεύει λόγο για να επιτρέψουμε την έλευση στη ζωή ενός ανθρώπινου όντος το οποίο είναι βέβαιο ότι θα υποφέρει αφόρητα, ώσπου ο θάνατος να το απαλλάξει από τη θλιβερή του ύπαρξη; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, κάθε άλλο μάλιστα. Ο άνθρωπος ενδέχεται να προτιμά την επώδυνη ή και μαρτυρική, ακόμη, ζωή από την ανυπαρξία. Ποιος θα κρίνει ποια ζωή αξίζει να βιωθεί;

Είναι γεγονός ότι το όνομα της ευγονικής έχει αμαυρωθεί από τα πειράματα του Χίτλερ. Σήμερα όμως η ευγονική δεν στοχεύει στην δημιουργία μιας ανώτερης φυλής τάση που χαρακτήριζε τη φιλοσοφία των ευγονιστών των αρχών του 20 ου αιώνα. Σήμερα στοχεύει στο να δημιουργήσει καλύτερες ευκαιρίες για τα παιδιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κύπρος. Εκεί ένα προσεκτικό πρόγραμμα ελέγχου των εισερχόμενων ανθρώπων στη χώρα πέτυχε να μειώσει τα κρούσματα της κληρονομικής θαλασσαιμίας από το 1 στις 158 γεννήσεις σε μηδενικά ποσοστά.

 ΟΥΝΑ ΚΡΑΝΖΕΛΙΤΣ ( Γ 1)