4ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: EΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ» ΤΑΞΗ Α΄ ΟΜΑΔΑ Γ΄

Σχολικό Έτος 2012-13 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κώτση Ελένη Μαθητές: Κοσμάς Θοδωρής Κώστης Γιώργος Λαζάρου Δημήτρης Μποζίκας Ραφαήλ Στεργίου Θοδωρής Υφαντής Γιάννης

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Οι πόλεις – κράτη της αρχαία Ελλάδας βρίσκονταν ουσιαστικά συνεχώς σε πόλεμο ΛΟΓΟΙ ►Η ανάγκη των πόλεων – κρατών για εκτάσεις γόνιμης γης. ►Συνοριακές μεταξύ τους διαφορές. Ο ΤΡΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ► Kατά τον 7ο αιώνα ο πειθαρχημένος Έλληνας οπλίτης της πόλης – κράτους που πολεμούσε πάντα μέσα από τις τάξεις της φάλαγγας για να προασπίσει την ελευθερία και την ανεξαρτησία της πατρίδας του. ► Κατά την κλασική εποχή, το ατομικό ηρωικό ομηρικό μοντέλο αντικαταστάθηκε πλήρως από το συλλογικό εκπαιδευμένο σώμα. Λεπτομέρεια με παράσταση οπλίτη από κύλικα του 5ου αι. π.Χ. Διακρίνεται καθαρά το εσωτερικό της ασπίδας του με τον πόρπακα(η πρώτη λαβή από όπου περνούσε τον βραχίονά του ο πολεμιστής) και την αντιλαβή. Παρίσι, Μουσείο Λούβρου.

Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ Ο σπαρτιατικός στρατός , η πιο τρομερή πολεμική μηχανή του αρχαίου κόσμου. ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ: ► Σκληρή πειθαρχία και εκπαίδευση. ► Μικρή αριθμητική σύσταση. ► Οι Σπαρτιάτες οπλίτες φορούσαν πάντα κόκκινο μανδύα, ↪ κάλυπτε το αίμα, εάν πληγώνονταν ↪ κατά το Λυκούργο, τρόμαζε κατά κάποιο τρόπο τον αντίπαλο. ► Στις μάχες οι Σπαρτιάτες οπλίτες δεν φορούσαν σανδάλια, αλλά πήγαιναν ξυπόλητοι, για να διατηρείται πιο σταθερή η φάλαγγα.

ΔΟΜΗ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ► ήταν ιεραρχική ► στηριζόταν: → στην μεγάλη πειθαρχία → στην πλήρη υπακοή στους ανωτέρους → στη συνεχή εκπαίδευση. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ Συσκήνια – Ενωμοτία Τριακόσιοι Μόρες Σπαρτιάτης οπλίτης Αγέλες Βουές – Ίλες Πρόσκοποι Ανιχνευτές Εδάφους Εκδρόμοι ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ Στην επίθεση του Ξέρξη εναντίον των Ελλήνων το 480 π.Χ ↪ Στα στενά των Θερμοπυλών ο ίδιος ο Λεωνίδας, ο βασιλιάς της Σπάρτης, επιτυχώς ανέκοψε την προέλαση του περσικού στρατού έως ότου καταβλήθηκε από περσικές δυνάμεις που τον περικύκλωσαν. .

Ο ΑΘΗΝΑΪΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ► Άρχιζε στα αγόρια στα 18 τους χρόνια και διαρκούσε δύο έτη. ► Οι έφηβοι προπονούνταν από παιδοτρίβες, ακοντιστές, τοξότες και αφέτες. ► Ασκούνταν στην τακτική του πολέμου, της πορείας και της στρατοπεδίας. ► Μετά τη λήξη του πρώτου έτους περνούσαν από επιθεώρηση στο χώρο του θεάτρου. ► Έκαναν δίχρονη θητεία φρουρώντας τα σύνορα της Αττικής απέχοντας πλήρως από την κοινωνική ζωή. ► Μετά τη λήξη της θητείας τους θεωρούνταν πολίτες και ταυτόχρονα οπλίτες. ΔΟΜΗ ΑΘΗΝΑΪΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ► Αρχηγός των στρατιωτικών δυνάμεων κάθε φυλής ήταν ο στρατηγός ενώ δέκα στρατηγοί εκλέγονταν ένας από κάθε φυλή για ένα χρόνο. ► Καθημερινά ένας από τους στρατηγούς εκλεγόταν ως αρχιστράτηγος και ονομαζόταν πολέμαρχος. Τυπικά ήταν ο αρχιστράτηγος. ► Οι λόχοι συμπαραταγμένοι σχημάτιζαν μετωπική φάλαγγα αλλεπάλληλων ζυγών με διάστημα και βάθος από άνδρα σε άνδρα ενός βήματος.

Ο ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Η ΤΕΛΕΤΗ ► Δινόταν με την ενηλικίωση των Αθηναίων εφήβων σε επίσημη τελετή της Εκκλησίας του δήμου (Πνύκα). ► Αρχικά, οι έφηβοι αναγράφονταν στους καταλόγους των πολιτών και τους χορηγούνταν ένα δόρυ και μια ασπίδα. ► Έπειτα, ένοπλοι ανέβαιναν στην Ακρόπολη και κρατώντας ασπίδα έδιναν όρκο στο ιερό της Αγλαύρου. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Στον όρκο διακρίνονται: ■ πρωτίστως η προσήλωση στον παραστάτη ■ ο σεβασμός στα ιερά, στην πατρίδα και τους νόμους. ■ αναφέρονται ως μάρτυρες θεοί, που προσδίδουν επισημότητα και κύρος

ΟΠΛΙΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΑ Οπλίτες ■ Στρατιώτες του πεζικού με βαρύ οπλισμό που πολεμούσε σε σχηματισμό φάλαγγας. ■ Ήταν οι κατεξοχήν πολεμιστές της κλασικής Ελλάδας. Ιππείς ■ Το ιππικό ποτέ δεν απέκτησε ιδιαίτερη σημασία στην αρχαία Ελλάδα, με εξαίρεση τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Ψιλοί ■ Διάφορα είδη ελαφρά οπλισμένων πολεμιστών (τοξότες, πελταστές, ακοντιστές, σφενδονίτες). ■ Χαρακτηριστικό τους ήταν η παντελής απουσία αμυντικών όπλων. Η Μακεδονική Φάλαγγα Παραλληλόγραμμη διάταξη μάχης με ιδιαίτερη οργάνωση από οπλίτες που πολεμούσαν σε πυκνή παράταξη με τα δόρατά τους προτεταμένα. Κάθε πόλη- κράτος είχε την φάλαγγα της με όσους οπλίτες μπορούσε να διαθέσει.

ΤΑ ΟΠΛΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Επιθετικά Όπλα Τα αγχέμαχα επιθετικά όπλα των Αρχαίων Ελλήνων στρατιωτών: Δόρυ Ξίφος Σάρισα Εγχειρίδιο Τα εκηβόλα επιθετικά όπλα των Αρχαίων Ελλήνων στρατιωτών: Σφενδόνη Τόξο Ακόντιο Αμυντικά Όπλα Ασπίδα Θώρακας Κράνος Κνημίδες Πολεμικές Μηχανές Καταπέλτες Πολιορκητικοί κριοί «Χελώνες» Γερανοί Λεπτομέρεια ερυθρόμορφης υδρίας του 5ου αι. Παριστάνεται αττικό κράνος με διπλό λοφίο, θώρακας, ξίφος και ασπίδα του τύπου του Διπύλου. Παρίσι, Μουσείο Λούβρου. Λεπτομέρεια από μελανόμορφο αμφορέα του τέλους του 6ου αι. με απεικόνιση των όπλων νεκρού πολεμιστή. Διακρίνεται το κορινθιακό κράνος με το ψηλό λοφίο, οι κνημίδες και η μεγάλη ασπίδα. Μουσείο Βατικανού.

Έλληνας πολεμιστής φορά ένα σύνθετο θώρακα με ιμάντες και θρακικό κράνος. Περί το 470 π.Χ. Λεπτομέρεια ενός ερυθρόμορφου ελικωτού κρατήρα, που εικονίζει Έλληνες να μάχονται εναντίον Αμαζόνων.   Έλληνας πολεμιστής φορά ένα σύνθετο θώρακα με ιμάντες και θρακικό κράνος. Περί το 470 π.Χ. Λεπτομέρεια ενός ερυθρόμορφου ελικωτού κρατήρα, που εικονίζει Έλληνες να μάχονται εναντίον Αμαζόνων.   Αμαζόνα έχει ένα φολιδωτό θώρακα και ένα κοντό τέμνον ξίφος, που χρησιμοποιείται με μια κίνηση του χεριού από ψηλά. Περί το 470 π.Χ. Λεπτομέρεια ενός ερυθρόμορφου ελικωτού κρατήρα, που εικονίζει Έλληνες να μάχονται εναντίον Αμαζόνων. 

ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΩΝ ■ Αγγελιοφόροι: Πριν την έναρξη των εχθροπραξιών ζητούσαν από το αντίπαλο στρατόπεδο παράδοση. ■ Μαντεία - Μάντεις: Τα συμβουλεύονταν πολιορκητές και πολιορκημένοι πριν από τις μάχες. ■ Οιωνοί: Εκτός από τους χρησμούς των μαντείων και των μάντεων η θέση του ηλίου αποτελούσε οιωνό που λάμβαναν υπόψη οι αντιμαχόμενοι πριν από τη μάχη. ΘΕΪΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ ■ Επιλογή χώρων και πεδίων μαχών με πνευματική ενέργεια, ώστε να υλοποιείται η συνδρομή στη μάχη των προγόνων, των θεών, των ημιθέων και των ηρώων. ■ Στα ομηρικά έπη οι Θεοί παίρνουν μέρος στις μάχες ενεργά. ■ Οι Θεοί θεωρούνταν εγγυητές των ανακωχών και των συνθηκών. ■ Δοξασίες και μαρτυρίες για την παρουσία προγονικών ηρώων και θεών στις μάχες.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΞΗΡΑ Η ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΜΑΧΩΝ Οι οπλίτες μάχονταν σώμα με σώμα σε πυκνή παράταξη, σχηματίζοντας τη λεγόμενη φάλαγγα ΟΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ■ Οχυρωματική Τακτική ■ Πολιορκητική Τακτική Λοξή Φάλαγγα ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΚΑΙ Η ΝΑΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤHΓΙΚΗ Πολεμικά Πλοία (ανάλογα με τι σειρές των κουπιών ή τον αριθμό των κωπηλατών): Διήρης, Τριήρης, Τετρήρης, Πεντήρης, Τριακοντόρος, Πεντηκοντόρος. Βοηθητικά Πλοία Ναυτικές Εγκαταστάσεις: Νεώριον, Νεώσοικοι, Σκευοθήκαι ή Οπλοθήκαι, Εμπόριον. Πληρώματα: Ερέτης (=κωπηλάτης), Αυλητής ή τριηραύλης, Επιβάτης, Γραμματεύς, Ναυπηγός.