ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ A.E.M.:30318 «ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ» ΙΝΟΜΥΩΜΑΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ A.E.M.:30318 «ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

ΓΕΝΙΚΑ Τα ινομυώματα (ή λειομυώματα) αποτελούν καλοήθεις όγκους που εντοπίζονται στον μυικό χιτώνα του τοιχώματος της μήτρας (μυομήτριο). Απαρτίζονται από διογκωμένες λείες μυικές ίνες και ινώδη συνδετικό ιστό. Εμφανίζονται ιστολογικά ως διακριτές στρογγυλές μάζες, άσπρες ή στο χρώμα του δέρματος, που διαχωρίζονται σαφώς από τον γύρω ιστό της μήτρας. Μπορούν να βρίσκονται μέσα στο σώμα της μήτρας, στην εξωτερική της επιφάνεια, στον τράχηλο ή να κρέμονται από έναν μίσχο.

Η διάμετρός τους μπορεί να είναι μικρότερη από ένα εκατοστό, οπότε και ονομάζονται πυρήνες ινομυωμάτων, συνήθως όμως κυμαίνεται από ένα μέχρι και 15 εκατοστά, ενώ το βάρος τους κυμαίνεται μεταξύ μερικών γραμμαρίων έως και κάποιων κιλών σε ακραίες περιπτώσεις πολλαπλών ινομυωμάτων. Σε περίπτωση που πρόκειται για μεγάλου μεγέθους ινομυώματα, πολλές φορές μπορούν να ψηλαφηθούν ακόμη και από την ίδια την ασθενή μέσω του κοιλιακού τοιχώματος.

Σε μικροσκοπικό επίπεδο, τα κύτταρα που απαρτίζουν τα ινομυώματα μοιάζουν με τα φυσιολογικά (επιμήκη, ατρακτοειδή, με μακρόστενο πυρήνα) και αθροίζονται σε ομάδες με διαφορετικές κατευθύνσεις. Τα κύτταρα αυτά είναι ομοιόμορφα σε σχήμα και μέγεθος, ενώ διακρίνονται σε τρεις τύπους: Έκκεντρα (σπάνια), πορώδη και μιτωτικά ενεργά.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Τα ινομυώματα, ειδικά πριν την ανάπτυξή τους, μπορεί να μην προκαλούν συμπτώματα και πολλές φορές να ανακαλύπτονται τυχαία κατά την γυναικολογική εξέταση. Η βαρύτητα των συμπτωμάτων όταν εμαφανιστούν εξαρτάται από τη θέση και το μέγεθος της βλάβης. Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η αυξημένη απώλεια αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου. Άλλα πιθανά συμπτώματα ειναι ο πόνος κατά την περίοδο ή τη σεξουαλική επαφή, καθώς και μια βαθιά ενόχληση ή αίσθημα βάρους στο κάτω μέρος της κοιλιάς και της πλάτης. Σε ορισμένες περιπτώσεις αν το ινομύωμα είναι πολύ μεγάλο, μπορεί να προκαλέσει συχνουρία ή δυσκοιλιότητα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τα ινομυώματα συχνά γίνονται αιτία αποβολής, αιμορραγίας ή πρόωρου τοκετού.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Περίπου 20-40% των γυναικών θα διαγνωστούν με ινομύωμα αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό εκδηλώνει συμπτώματα και χρήζει θεραπείας. Το ποσοστό εμφάνισης της νόσου είναι διπλάσιο στις έγχρωμες γυναίκες σε σχέση με τις λευκές. Τα ινομυώματα παρουσιάζουν αυξημένη συχνότητα στις παχύσαρκες γυναίκες. Επειδή είναι σε άμεση εξάρτηση με τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη ,εμφανίζονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας ,ενώ υποστρέφουν σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

ΕΝΤΟΠΙΣΗ Διακρίνονται 3 κατηγορίες ινομυωμάτων ανάλογα με την εντόπισή τους στο τοίχωμα της μήτρας (με κατεύθυνση από το εξωτερικό προς το εσωτερικό): τα υποορογόνια, τα ενδοτοιχωματικά και τα υποορογόνια.

Υποορογόνια Αναπτύσσονται κάτω από το εξωτερικό τοίχωμα της μήτρας (ορογόνος χιτώνας) και αναπτύσσονται με κατεύθυνση προς την κοιλιά. Καθώς μεγαλώνουν σχηματίζουν ένα εξόγκωμα, το οποίο αν διογκωθεί αρκετά, μπορεί να πιέσει γειτονικά όργανα στο εσωτερικό της πυέλου, όπως η ουροδόχος κύστη και το έντερο, προκαλώντας πόνο, συχνοουρία ή δυσκοιλιότητα αντίστοιχα.

Ενδοτοιχωματικά Εντοπίζονται στο εσωτερικό του τοιχώματος της μήτρας (μυικός χιτώνας) και ,καθώς αναπτύσσονται, αυξάνουν και το μέγεθος ολόκληρου του οργάνου. Είναι τα πιο κοινά και σε υπέρμετρη ανάπτυξή τους ενδεχομένως να προκαλέσουν αίσθημα πόνου και πίεσης στην περιοχή της πυέλου και της κατώτερης σπονδυλικής στήλης, όπως και μεγαλύτερη ροή αίματος κατά την έμμηνο ρύση.

Υποβλεννογόνια Αναπτύσσονται κάτω από το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας (βλεννογόνος χιτώνας), εντός του ενδομητρίου. Εντοπίζονται λιγότερο συχνά από τα υπόλοιπα, αλλά είναι αυτά που προκαλούν τα περισσότερα και σοβαρότερα προβλήματα, όπως αιμορραγία, υπογονιμότητα και διαταραχές κατά την κύηση.

ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ Τα ινομυώματα είναι μονοκλωνικοί καλοήθεις όγκοι, από τους οποίους το 40-50% δείχνουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες που μπορούν να εντοπιστούν στον καρυότυπο. Στην περίπτωση των πολλαπλών ινομυωμάτων, αυτά προκαλούνται συνήθως από μη σχετιζόμενα μεταξύ τους γενετικά ελαττώματα. Στο 70& των ινομυωμάτων έχουν ενοχοποιηθεί συγκεκριμένες μεταλλάξεις της πρωτεϊνης MED12.

Η ακριβής αιτιολογία δεν είναι κατανοητή με ακρίβεια, όμως επιβεβαιωμένοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η κληρονομικότητα (εμφάνιση ινομυωμάτων σε γυναίκες συγγενείς της ασθενούς) και η δράση των γυναικείων φυλετικών ορμονών, των οιστρογόνων. Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να προέρχονται από καταστάσεις όπως κύηση, χορήγηση αντισυλληπτικών χαπιών και γενικώς εξωγενών οιστρογόνων και εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας (15-45 ετών). Ως επιπρόσθετοι παράγοντες περιγράφονται ακόμη η παχυσαρκία, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ο διαβήτης και η υπέρταση.

Ενώ στα προ-εμμηνοπαυσιακά ινομυώματα οι υποδοχείς των ER-beta, ER-alpha και της προγεστερόνης ανευρίσκονται υπερεκφρασμένοι, στα σπάνια μετα-εμμηνοπαυσιακά ινομυώματα μόνο οι υποδοχείς των ER-beta βρέθηκαν σημαντικά υπερεκφρασμένοι. Η πλειονότητα των μελετών κατέληξε στο ότι πολυμορφισμοί στις κωδικοποιήσεις των γονιδίων ER και PR δε σχετίζονται με την εμφάνιση ινομυωμάτων στους Καυκασιανούς πληθυσμούς. Παρ'όλα αυτά, ένας ειδικός ER-alpha γονότυπος βρέθηκε ότι σχετίζεται με την εμφάνιση και το μέγεθος των ινομυωμάτων. Η αυξημένη επικράτηση αυτού του γονότυπου στις μάυρες γυναίκες μπορεί έτσι να ερμηνεύσει την αυξημένη παρουσία ινομυωμάτων σε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα.

Η ανάπτυξη των ινομυωμάτων επηρεάζεται κυρίως από τις ορμόνες οιστρογόνο και προγεστερόνη. Η υπέρταση σχετίζεται σαφώς με τα ινομυώματα. Παρ'όλο που δεν τίθεται θέμα αιτίου-αποτελέσματος, έχει διαμορφωθεί η υπόθεση ότι αθηροσκληρωτική βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία της μήτρας και η επακόλουθη φλεγμονώδης κατάσταση πιθανότατα παίζουν ρόλο στην εμφάνιση ινομυωμάτων.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η διάγνωση των ινομυωμάτων γίνεται με υπερήχους, με αξονική ή και με μαγνητική τομογραφία. Το υπερηχογράφημα απεικονίζει τα ινομυώματα ως εστιακές μάζες με ετερογενή υφή, οι οποίες συνήθως προκαλούν σκιά. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η μαγνητική τομογραφία (MRI) , για να καθοριστεί το μεγέθους και η θέση των ινομυωμάτων μέσα στη μήτρα. Άλλη τεχνική απεικόνισης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι η υστεροσαλπιγγογραφία

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα(ΜΣΑΦ) μειώνουν τους πόνους κατά την έμμηνο ρύση. Αντισυλληπτικά χάπια τα οποία μειώνουν την ένταση και τον αριθμό των αιμοραγικών επισοδίων στην μήτρα. Χορήγηση σιδήρου στην περίπτωση συμτωμάτων αναιμίας λόγω των αιμοραγιών που προκαλούνται από την νόσο. Danazol ,Dostinex ,GRH,αναστολείς της αρωματάσης,ανταγωνιστές προγεστερόνης.

ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Αρτηριακός εμβολιασμός της μήτρας Αρτηριακή απολίνωση της μήτρας Καυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες Υστερεκτομή:Αποτελεί την κλασσική μέθοδο θεραπείας των ινομυωμάτων. Παρόλο που πλέον συνίσταται ως η τελευταία επιλογή, τα ινομυώματα εξακολουθούν να απατελούν την κύρια αιτία για την οποία πραγματοποιούνται οι υστερεκτομές.

Ινομυωματεκτομία:Η υστεροκτομική,η λαπαροσκοπική,η λαπαροτομική. Εξάχνωση ενδομητρίου Εστιασμένοι υπέρηχοι καθοδηγούμενοι απο μαγνητική τομογραφία

ΠΡΟΓΝΩΣΗ Περίπου 1 στις 1000 βλάβες, από ινομυώματα, είναι ή μπορεί να γίνουν κακοήθειες. Ένα σημάδι ότι ένα λειομύωμα μπορεί να είναι κακοήθες, είναι η ταχεία ανάπτυξή του μετά την εμμηνόπαυση. Δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των παθολόγων σχετικά με τη μετατροπή ενός λειομυώματος σε ένα σάρκωμα. Οι περισσότεροι παθολόγοι πιστεύουν ότι ένα λειομυοσάρκωμα είναι μια ασθένεια de novo.

ΠΗΓΕΣ iatronet.gr: Ευάγγελος Γκικόντες, Ινομυώματα, 15/06/2005 interventional.gr: Επεμβατική Ογκολογία, Ινομυώματα homed.gr: Λουκάς Κλέντζερης, Ινομυώματα vita.gr, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε.: Τζούλη Αποστολάτου, 01/09/2007, «Πότε πρέπει να αφαιρούνται τα ινομυώματα;» ivf-embryo.gr, emBIO medical center: Ινομυώματα