ΕΠΕ-Νομοθεσία/Νομολογία Γεωργίου Κ. Μανούρη Δρ. Πολιτικού μηχανικού-Οικονομολόγου- Νομικού

Αρχές δικαίου περιβάλλοντος Αρχή της πρόληψης και αρχή της προφύλαξης Αρχή της αντιμετώπισης της ρύπανσης, κατά προτεραιότητα στην πηγή Αρχή του ρυπαίνοντος («ο ρυπαίνων πληρώνει») Αρχή της προηγούμενης εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Αρχή της συμμετοχής/δημοσιότητας Αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης

Αρθρο 24 του Συντάγματος Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός Το κράτος πρέπει να λαμβάνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα, στα πλαίσια της αρχής της αειφορίας Ειδική πρόβλεψη για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων Υποχρέωση του κράτους η σύνταξη δασολογίου και κτηματολογίου Πρόβλεψη για χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό Οι σχετικές κρίσεις και σταθμίσεις, γίνονται κατά τους κανόνες της επιστήμης Ερμηνευτική δήλωση, για την έννοια του δάσους ή του δασικού οικοσυστήματος

Βασικό νομοθετικό πλαίσιο ΕΠΕ Οδηγία 85/337 και τροποποίηση αυτής 97/11καθώς και 96/61 ΕΕ Ν.1650/86 για την προστασία του περιβάλλοντος-ΦΕΚ 160 Α Νόμος 3010/2002-ΦΕΚ 91Α ΗΠ 15393/2332/2002 ΚΥΑ για κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων (άρθρο 1 του Ν.3010/2002)- ΦΕΚ1022Β ΗΠ 11014/703/2003 ΚΥΑ για τη διαδικασία προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίμησης και αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ) (άρθρο 2 του Ν.3010/2002)-ΦΕΚ 332Β 25535/3281/2002 ΚΥΑ για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων από το ΓΓ Περιφέρειας των έργων και δραστηριοτήτων που κατατάσσονται στην υποκατηγορία 2 της Α κατηγορίας- ΦΕΚ 1463Β ΗΠ 37111/2021,2003 ΚΥΑ για τον καθορισμό τρόπου ενημέρωσης και συμμετοχή του κοινού κ.λ.π (άρθρο 3 παρ. 2 και 3 του Ν.3010/2/2002)-ΦΕΚ 1391Β Οδηγία 2001/42/ΕΚ για την ΕΠΕ ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων. Ενσωμάτωση έως την Συμμόρφωση με την ΚΥΑ (ΦΕΚ 1225Β/5-9-06)

Νόμος 3010/2002 Αρθρο 1, παρ.1: Κατάταξη σε κατηγορίες και υποκατηγορίες, με ΥΑ ανάλογα με το είδος και το μέγεθος του έργου ή της δραστηριότητας, το μέγεθος και την ποσότητα των ρύπων, τη δυνατότητα πρόληψης παραγωγής των ρύπων και τον κίνδυνο σοβαρού ατυχήματος. Αρθρο 1, παρ. 2 Κατηγορίες Α (σοβαρές επιπτώσεις), Β(όχι σοβαρές επιπτώσεις, πρέπει να υποβάλλονται σε γενικές προδιαγραφές κ.λ.π. για την προστασία του περιβάλλοντος), Γ (μικρές επιπτώσεις) Αρθρο 2, παρ.1: Απαιτείται απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, που αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση διοικητικών πράξεων που απαιτούνται κατά περίπτωση. Για την απόφαση ΕΠΟ, απαιτείται να τηρηθούν η διαδικασία ΠΠΕΑ (παρ.6α και 10α) και η δημοσιοποίηση της θετικής γνωμοδότησης ή της αρνητικής απόφασης επί της ΠΠΕΑ της αρμόδιας αρχής (άρθρο 5). Επίσης η διαδικασία υποβολής και η αξιολόγηση ΜΠΕ ή Περιβαλλοντικής έκθεσης κατά περίπτωση (άρθρο 5) Αρθρο 2, παρ. 2: Για την έκδοση απόφασης ΕΠΟ για τα έργα και δραστηριότητες της Α κατηγορίας απαιτείται υποβολή ΜΠΕ και η έγκριση γίνεται με ΚΥΑ, κατόπιν σχετικών γνωμοδοτήσεων. Για τα έργα και δραστηριότητες της Β κατηγορίας απαιτείται η υποβολή είτε περιβαλλοντικής έκθεσης που τεκμηριώνει συμμόρφωση με τις διατάξεις προστασίας του περιβάλλοντος, είτε ΠΠΕΑ και η έγκριση γίνεται, κατά κανόνα, με απόφαση Νομάρχη, με κατάλληλες γνωμοδοτήσεις. Για τα αντίστοιχα της Γ κατηγορίας, απαιτείται η υποβολή δικαιολογητικών που τεκμηριώνουν συμμόρφωση και η απόφαση, κατά κανόνα, γίνεται με απόφαση Δημάρχου

Αρθρο 2 παρ.6β : Για την ΠΠΕΑ λαμβάνονται υπόψη, οι γενικές και ειδικές κατευθύνσεις της χωροταξικής πολιτικής, η περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής που ενδέχεται να θιγεί από το έργο ή τη δραστηριότητα, τα χαρακτηριστικά των ενδεχόμενων σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα οφέλη για την εθνική οικονομία, την εθνική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία και η εξυπηρέτηση άλλων λόγων δημοσίου συμφέροντος καθώς και οι θετικές επιπτώσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον σε μια ευρύτερη περιοχή Αρθρο 2 παρ.6γ: Μετά την προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίμηση και αξιολόγηση της πρότασης, είτε καλείται ο ενδιαφερόμενος να υποβάλει ΜΠΕ για ΕΠΟ, είτε του γνωστοποιείται ότι δεν είναι δυνατή η πραγματοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας Αρθρο 2 παρ. 6δ, 6στ: ΠΠΕΑ απαιτείται και για τα έργα και δραστηριότητες Β κατηγορίας που καθορίζονται με σχετική ΚΥΑ, ενώ ΠΠΕΑ δεν απαιτείται στις θεσμοθετημένες βιομηχανικές περιοχές και ζώνες στις ναυπηγοεπισκευαστικές περιοχές, στις ΠΟΑΠΔ και στις περιπτώσεις που η χωροθέτηση προβλέπεται από νόμο ή εγκεκριμένο χωροταξικό ή πολεοδομικό σχέδιο ή ρυθμιστικό σχέδιο κ.λ.π Αρθρο 3 παρ 5 : Η ΜΠΕ περιλαμβάνει τουλάχιστον περιγραφή έργου/δραστηριότητας και στοιχείων του περιβάλλοντος που ενδέχεται να θιγούν, εντοπισμό/αξιολόγηση των βασικών επιπτώσεων, σύνοψη κυριοτέρων εναλλακτικών λύσεων, απλή μη τεχνική περίληψη και δυσκολίες Γνωμοδοτήσεις Νομαρχιακού Συμβουλίου και κοινού

ΚΥΑ ΗΠ 15393/2332 ΦΕΚ 1022/5/8/02 Κατάταξη δημοσίων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες Η απόφαση εφαρμόζεται για τα έργα Α και Β κατηγορίας Κοινές ομάδες για έργα Α και Β κατηγορίας 1. Εργα οδοποιίας 2.Υδραυλικά Εργα 3. Λιμενικά Εργα 4. Συστήματα υποδομών 5. Εξορυκτικές και συναφείς δραστηριότητες 6. Τουριστικές εγκαταστάσεις- Εργασίες πολεοδομίας 7. Κτηνοτροφικές και Πτηνοτροφικές Εγκαταστάσεις 8. Υδατοκαλλιέργειες 9. Βιομηχανικές Εγκαταστάσεις και Εργασίες Διαρρύθμισης Βιομηχανικών ζωνών 10. Ειδικά Εργα Υποκατηγορίες 1 και 2 για την Α κατηγορία, 3 και 4 για τη Β κατηγορία

ΚΥΑ ΗΠ 11014/703/Φ104 Διαδικασία ΠΠΕΑ, για Α κατηγορία και 1 υποκατηγορία. ΠΠΕ τύπου Ι που περιλαμβάνει πληροφορίες ως προς τη θέση και το μέγεθος του έργου, το είδος, την εφαρμοζομένη τεχνολογία, τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου ή της δραστηριότητας, τις συνθήκες της περιοχής, τη χρήση των φυσικών πόρων, τη συσσωρευτική δράση με άλλα έργα ή δραστηριότητες, την παραγωγή αποβλήτων, την προκαλουμένη ρύπανση και τις οχλήσεις, την πρόληψη των ατυχημάτων ιδίως από τη χρήση ουσιών ή τεχνολογίας, τη συνοπτική περιγραφή των επιτρεπομένων μέτρων και τη συνοπτική περιγραφή των κύριων εναλλακτικών λύσεων. Κατόπιν γνωμοδοτήσεων, εκδίδεται θετική γνωμοδότηση ή αρνητική απόφαση από το Γενικό Δ/ντή περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕ ΕΠΟ : Αίτηση με ΜΠΕ τύπου Ι και τη θετική γνωμοδότηση ΠΠΕΑ. Η ΜΠΕ περιλαμβάνει τουλάχιστον, περιγραφή έργου/δραστηριότητας, περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης για την αξιολόγηση και εκτίμηση άμεσων και έμμεσων ΠΕ στον άνθρωπο, στην πανίδα και χλωρίδα, στο έδαφος, στα νερά, στον αέρα, στο κλίμα και το τοπίο, στα υλικά αγαθά και την πολιτιστική κληρονομιά, στην αλληλεπίδραση των προηγουμένων, περιγραφή ληπτέων μέτρων, συνοπτική περιγραφή κύριων εναλλακτικών λύσεων, απλή μη τεχνική περίληψη και κατά περίπτωση ενδεχομένως επιπρόσθετες πληροφορίες. Απόφαση από Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και συναρμόδιους υπουργούς

Διαδικασία ΠΠΕΑ για έργα/δραστηριότητες για Α κατηγορία και 2 υποκατηγορία, (με τις αναφερόμενες εξαιρέσεις). Η ΠΠΕ πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες ως προς τη θέση και το μέγεθος του έργου, το είδος, την εφαρμοζόμενη τεχνολογία, τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου ή της δραστηριότητας, τις συνθήκες της περιοχής, τη χρήση των φυσικών πόρων, τη συσσωρευτική δράση με άλλα έργα ή δραστηριότητες, την παραγωγή αποβλήτων, την προκαλουμένη ρύπανση και τις οχλήσεις, την πρόληψη ατυχημάτων, τη συνοπτική περιγραφή των μέτρων και συνοπτική περιγραφή των κύριων εναλλακτικών λύσεων. Μετά από σχετικές γνωμοδοτήσεις εκδίδεται από το Γενικό Δ/ντή Περιφέρειας, θετική γνωμοδότηση ή αρνητική απόφαση ΕΠΟ: Αίτηση με τη θετική γνωμοδότηση. Η ΜΠΕ τύπου ΙΙ, περιλαμβάνει τουλάχιστον, περιγραφή έργου/δραστηριότητας, περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης προκειμένου να γίνει αξιολόγηση και εκτίμηση άμεσων και έμμεσων περιβαλλοντικών επιπτώσεων στον άνθρωπο, στη πανίδα και στη χλωρίδα, στο έδαφος, στα νερά, στον αέρα, στο κλίμα και στο τοπίο, στα υλικά αγαθά, στην πολιτιστική κληρονομία, στην αλληλεπίδραση των προηγουμένων παραγόντων, συνοπτική περιγραφή ληπτέων μέτρων και κύριων εναλλακτικών λύσεων και απλή μη τεχνική περίληψη. Επίσης και τυχόν πρόσθετα στοιχεία κατά περίπτωση. Μετά από γνωμοδοτήσεις εκδίδεται η απόφαση ΕΠΟ από το Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας

Διαδικασία ΠΠΕΑ Β κατηγορίας, υποκατηγορία 3. Αίτηση στη Περιφέρεια και αξιολόγηση προκειμένου να κριθεί αν το έργο/δραστηριότητα θα ενταχθεί στη διαδικασία της υποκατηγορίας ΙΙ η της υποκατηγορίας ΙV. Σχετική απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. Ως κριτήρια αξιολόγησης λαμβάνονται τα χαρακτηριστικά του έργου/δραστηριότητας, τη χωροθέτηση και τα χαρακτηριστικά των ενδεχόμενων επιπτώσεων ΕΠΟ Β κατηγορία υποκατηγορία 4. Υποβολή αίτησης στην Περιφέρεια που περιλαμβάνει Περιβαλλοντική Εκθεση και τη σχετική απόφαση αξιολόγησης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. Μετά από γνωμοδοτήσεις, έκδοση απόφασης Νομάρχη, για έγκριση η μη περιβαλλοντικών όρων Περιεχόμενο ΕΠΟ (για όλες τις περιπτώσεις): Είδος, μέγεθος, βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά, οριακές τιμές εκπομπών, συγκεντρώσεων κ.α, τεχνικά έργα αντιμετώπισης της ρύπανσης, παρακολούθηση της τήρησης των ΠΟ, στο περιβάλλον της περιοχής και στον καθορισμό του χρόνου ισχύος της απόφασης ΕΠΟ. Αναφερόμενες εξαιρέσεις.

Λόγοι ακυρώσεως Αναρμοδιότητα Παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας Παράβαση νόμου Κατάχρηση εξουσίας

Νομολογία Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος προκύπτει ευθέως από το άρθρο 24 του Συντάγματος, το οποίο έχει άμεση ισχύ Τα ευαίσθητα οικοσυστήματα (ακτές, μικρά νησιά, υδατορέματα κ.λ.π), έχουν περιορισμένη «αντοχή» και η προστασία τους απορρέει απευθείας από το άρθρο 24 του Συντάγματος Η προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεί τον σπουδαιότερο παράγοντα από αυτούς που συνθέτουν το δημόσιο συμφέρον Η μόνη ανεκτή από τη Σύνταγμα οικονομική ανάπτυξη, είναι η βιώσιμη Υπό το φως της διακηρύξεως του Rio (1992) για το περιβάλλον και την ανάπτυξη και ιδίως των οδηγιών της Agenda 21,προκύπτει ότι κάθε χρήση των υδάτων υπόκειται στις αρχές και περιορισμούς που συνθέτουν τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων οι οποίοι, υφ’ οιανδήποτε μορφή, αποτελούν ζωτικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος Όπως προκύπτει από το άρθρο 24 του Συντάγματος, ο συντακτικός νομοθέτης ανήγαγε το φυσικό περιβάλλον σε αντικείμενο εννόμου προστασίας. Κατά συνέπεια η διάταξη αυτή, καθιστά υποχρεωτική την πλήρη και αποτελεσματική προστασία αυτού, με λήψη αναγκαίων μέτρων, τόσο από τον κοινό νομοθέτη, όσο και από τη Διοίκηση προληπτικών και κατασταλτικών

Η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, πρέπει να ξεκινά από το κατάλληλο, κατά περίπτωση, επίπεδο σχεδιασμού Η ίδια εκτίμηση πρέπει να λαμβάνει χώρα πριν από κάθε προπαρασκευαστική πράξη της διοίκησης, όπως είναι η πράξη της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης Μεταξύ των χαρακτηριστικών της εκτίμησης, είναι ότι αυτή πρέπει να είναι σφαιρική, πλήρης, ολοκληρωμένη και να εξετάζει τις εναλλακτικές λύσεις και της «μηδενικής» συμπεριλαμβανομένης Μεταξύ των εναλλακτικών, θα πρέπει να επιλέγεται αυτή που προξενεί τις ηπιότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον και να είναι τεχνικά πρόσφορη Η προέγκριση χωροθέτησης και η έγκριση περιβαλλοντικών όρων (με το νέο νομοθετικό πλαίσιο ΠΠΕΑ και ΕΠΟ), αποτελούν δύο ξεχωριστές διοικητικές πράξεις

Τα έργα και οι δραστηριότητες πρέπει, εκτός των άλλων, να εντάσσονται στη λογική της ήπιας διαχείρισης, να είναι βιώσιμα, να υπηρετούν κατά κανόνα το δημόσιο και όχι το ιδιωτικό συμφέρον, να μην προκαλούν εκτεταμένες και σοβαρές αλλοιώσεις της μορφολογίας ιδιαίτερα των ευαίσθητων οικοσυστημάτων, να μην προσβάλουν την αισθητική του τοπίου, να μην δημιουργούν σοβαρή ρύπανση ή μόλυνση και να εντάσσονται στα πλαίσια του γενικότερου σχεδιασμού και προγραμματισμού δεδομένης της προδήλου και κρισίμου αλληλεξαρτήσεως των υδάτων με τα ποικίλα υδάτινα οικοσυστήματα (λιμναία ποτάμια κ.λ.π) και τους υγρότοπους, οι κυριώτεροι εκ των οποίων προστατεύονται και με τη συνθήκη RAMSAR, η ως άνω περιγραφείσα βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων πρέπει να περιλαμβάνει την εκτίμηση και αξιολόγηση της εκάστοτε αποφασιζομένης διαχειρίσεως, είτε σε γενικό, είτε σε ατομικό επίπεδο, εν σχέσει με την ποιότητα και ποσότητα του εντεύθεν επηρεαζομένου υδατίνου οικοσυστήματος