Περί παιδείας Εισαγωγή

Τι απάντησε ο νομπελίσταςφιλόσοφος/μαθηματικός Μπέρτραντ Ράσελ στο γράμμα ενός μαθητή, που τον προκάλεσε να διατυπώσει την αποψή του για το σκοπό της παιδείας. Το γράμμα «... Είμαι ένας ’Αμερικανός μαθητής 18 χρόνων, και πάω στην ένατη τάξη... Σ’ αυτόν τον ανάστατο και ταραγμένο κόσμο, με τα σπέρματα της ανησυχίας παντού γύρω μας, εμείς, ή σημερινή νεολαία, Απευθυνόμαστε σε ανθρώπους σαν κι εσάς για να ζητήσουμε καθοδήγηση και πίστη στα ιδανικά. Το πιο φριχτό όπλο πού πάει να φανεί στον ορίζοντα. της Ανθρωπότητας είναι ή ατομική βόμβα. Αυτό δεν είναι αναπόφευκτο, γιατί είναι στο χέρι μας να χαλιναγωγήσουμε την ατομική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς κι’ όχι για τον πόλεμο. Γι’ αυτό και πιστεύουμε πώς θα έπρεπε να χαλιναγωγήσουμε τις δημιουργικές μας ικανότητες, με τη βοήθεια μιας μόρφωσης πού να κατευθύνει σε μια ειρηνική και καρποφόρα ζωή... Επειδή εσείς, σαν δάσκαλος, φιλόσοφος, μαθηματικός και κοινωνιολόγος έχετε τόσες εμπειρίες από τον μεταβαλλόμενο κόσμο των τελευταίων πενήντα ετών, κι’ επειδή σταθήκατε ένας άνθρωπος τόσο θαρραλέος και δημιουργικός, ίσως μπορείτε, με μια σύντομη δήλωσή σας, να διατυπώσετε τις απόψεις σας για τον σκοπό της παιδείας...»

 Η απάντηση 26 Μαρτίου 1962 Αγαπητέ Μάρκ Ορφινγκερ Σ’ ευχαριστώ για τα θαυμάσιο γράμμα σου, πού το διάβασα με πολύ ενδιαφέρον. Λυπάμαι πού δεν μπόρεσα να σου απαντήσω νωρίτερα. Πιστεύω ότι o κύριος στόχος της παιδείας πρέπει να είναι να σπρώχνει τούς νέους να ερευνούν και να αμφιβάλλουν για όλα τα πράγματα πού θεωρούνται γενικώς αποδεκτά. Εκείνο που έχει σημασία είναι η ανεξαρτησία της σκέψης. Το χειρότερο στην εκπαίδευση είναι η απροθυμία να επιτρέπει στους νέους να θέτουν εν αμφιβόλω τις παραδεδεγμένες απόψεις και τους ανθρώπους πού κατέχουν την εξουσία. Για να αναφανούν νέες ιδέες, είναι απαραίτητο να ενθαρρύνονται με κάθε τρόπο οι νέοι στο να διαφωνούν ριζικά με τις ηλιθιότητες της εποχής τους. Πολλοί από τούς ανθρώπους πού θεωρούνται αξιοσέβαστοι, και πολλές από τις ιδέες πού θεωρούνται θεμελιώδεις αποτελούν φραγμούς στις ανθρώπινες επιτεύξεις. Νομίζω ότι το σημαντικότερο δεν είναι να μαθαίνουμε πολλά πράγματα, όσο το να πιστεύουμε με πάθος ότι έχουμε το δικαίωμα να διαφωνούμε και την υποχρέωση να διατυπώνουμε καινούργιες ιδέες. Όπως λες, ο κόσμος είναι ταραγμένος κι ανάστατος. Ολόκληρος ο ανθρώπινος πολιτισμός κινδυνεύει άμεσα. Αν πρόκειται να υπάρξει κάποια ελπίδα για τις ανθρώπινες ζωές, πρέπει όλοι μας να δουλέψουμε για την απαγόρευση αυτών των τρομακτικών όπλων και να σκεφτούμε με ανεξαρτησία για την πολιτική όλων των κυβερνήσεων μας. Αυτές οι κυβερνήσεις προετοιμάζουν μια σφαγή σε ευρύτατη κλίμακα, κι είναι απαραίτητο όλοι μας, νέοι και γέροι, να εμποδίσουμε να πραγματοποιηθεί αυτό το έγκλημα. Σου στέλνω μερικές δηλώσεις, και θα χαρώ πολύ αν θα έχουν κάποιο ενδιαφέρον για σένα. Με πολλές ευχές Ειλικρινά δικός σου Μπέρτραντ Ράσελ

Διάγραμμα μαθήματος 1. Προσεγγίσεις στην κοινωνική ιστορία του σχολικού συστήματος ΜΕΡΟΣ Α: Ιστορία και επιστημολογία των Επιστημών της Εκπαίδευσης 2. Επιστήμες της Αγωγής: Εννοιολογικές διευκρινίσεις και επιστημολογικές εξελίξεις 3. Θεωρητικά μοντέλα σχετικά με τις επιστημολογικές προϋποθέσεις της Παιδαγωγικής: Φιλοσοφική / Ερμηνευτική Παιδαγωγική, Αναλυτική / Εμπειρική Παιδαγωγική, Κριτική Παιδαγωγική ΜΕΡΟΣ Β: Εξέλιξη παιδαγωγικής θεωρίας 4. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Το μοντέλο του ιδεαλισμού, Κριτικός Ορθολογισμός 5. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Διαλεκτικός υλισμός, Πραγματισμός 6. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Κριτική – Χειραφετική Αγωγή 7. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Ανοιχτή Αγωγή 8. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Το μπιχεβιοριστικό μοντέλο 9. Μοντέλα παιδαγωγικής διαδικασίας: Το μοντέλο του εποικοδομισμού ΜΕΡΟΣ Γ’ Σύγχρονα θέματα και προβλήματα στο πεδίο των επιστημών της εκπαίδευσης 10. Οι επιστήμες της αγωγής στη μετανεωτερική περίοδο 11. Νέες τάσεις και μορφές αγωγής: παιδαγωγική: Περιβαλλοντική αγωγή, αγωγή υγείας, αγωγή καταναλωτή, αισθητική αγωγή, αγωγή για τα δικαιώματα παιδιού, τεχνολογικός αλφαβητισμός, παιδαγωγική της διαφορετικότητας 12. Θεωρίες αγωγής και μάθηση 13. Σύνοψη - Αξιολόγηση

Ενδεικτική Βιβλιογραφία Bertrand, Y. (1994). Σύγχρονες Εκπαιδευτικές Θεωρίες, μετ/ Σιπητάνου, Αθ., Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Bollnow Otto F. (1986), Φιλοσοφική παιδαγωγική, Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη Brent, D. & D. Sumara (2002). “Constructivist Discourses and the Field of Education: Problems and Possibilities”, Educational Theory, Volume 52, Issue 4, December 2002, 409–428. Denton, E. D. (1975). “Open Education: Search for a New Myth”, Educational Theory, Volume 25, Issue 4, October 1975, 397–406. François, Ch. (1999). “Systemics and cybernetics in a historical perspective. Systems Research and Behavioral Science”, Educational Theory, Volume 16, Issue 3, May/June 1999, 203–219. Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences, New York: Basic Books Hofstetter, R & B. Schneuwly (2004), Εισαγωγή στις επιστήμες της εκπαίδευσης, μετ/ Καρακατσάνη, Δ., Αθήνα: Μεταίχμιο. Nyberg, D. (1973). “Free Schools, Culture and Anarchy or Mr. Kozol, meets Mr. Arnold” Educational Theory, Volume 23, Issue 1, January 1973, 90–99. Palincsar, A. S. (1998). “Social Constructivist Perspectives on Teaching and Learning”, Annual Review of Psychology, Vol. 49: 345-375 Phenix, Ph. (1963). “Educational Theory and Inspiration”, Educational Theory, Volume 13, Issue 1, 1-64. Reble, A. (2002). Ιστορία της Παιδαγωγικής (5η εκδ.). (Θ. Χατζηστεφανίδης, & Σ. Χατζηστεφανίδου - Πολυζώη, Μεταφρ.) Αθήνα: Εκδόσεις Παπαδήμα. Rømer, A. Th. (2003). “Learning and Assessment in Postmodern Education”, Educational Theory, Volume 53, Issue 3, September 2003, 313–327. Wegener, C. F. (1952). “The “Ontology” of Reconstructionism”, Educational Theory, Volume 2, Issue 1, January 1952, 47–64. Δανασσής- Αφεντάκης, Α.Κ. (2000). Η εξέλιξη της παιδαγωγικής και διδακτικής σκέψης (17ος – 20ος αι.). Αθήνα: Γ. Γκελμπέσης Κρίβας, Σ. (1998). Παιδαγωγική επιστήμη, Βασική Θεματική. Αθήνα: Gutenberg. Ξωχέλλης, Π. (2010) Εισαγωγή στην παιδαγωγική. Θεμελιώδη προβλήματα της παιδαγωγικής επιστήμης, Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. Παπασταμάτης, Αδ. (2008). «Σύγχρονες αντιλήψεις για τη σχέση θεωρίας και πράξης», Σύγχρονη Κοινωνία, Εκπαίδευση και Ψυχική Υγεία, 2008,τχ. 1, 55-64.

Επικοινωνία impetsas@uowm.gr 2385055082 (Τρίτες 10.00-12.00 και Τετάρτες 15.00 – 16.00) http://impetsas.weebly.com/ http://impetsasaspaite.weebly.com/