1 Το περιβάλλον της Ευρώπης — Κατάσταση και προοπτικές κατά το 2005 — Συνοπτική παρουσίαση

2 Η έκθεση με θέμα το περιβάλλον της Ευρώπης — Κατάσταση και προοπτικές κατά το 2005: είναι η τρίτη έκθεση του Ε. Ο. Π για την κατάσταση και τις προοπτικές του Περιβάλλοντος της Ευρώπης η προηγούμενη έκθεση δημοσιεύθηκε το 1999 συμβάλλει στον σχεδιασμό και την αξιολόγηση της περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση η έκδοση του 2005 περιλαμβάνει νέα δεδομένα

3 Δομή της έκθεσης Η έκθεση του 2005 περιλαμβάνει: Ολοκληρωμένη αξιολόγηση του περιβάλλοντος στην Ευρώπη Βασικούς ενδείκτες ποιότητας του περιβάλλοντος Ανάλυση ανά χώρα Βιβλιογραφία

4 Θετικές ευρωπαϊκές εξελίξεις, τοπικές επιλογές, παγκόσμιες επιπτώσεις Η κοινοτική νομοθεσία είναι αποτελεσματική όταν εφαρμόζεται σωστά Η περισσότερη πρόοδος σημειώθηκε στην αντιμετώπιση εύκολα ελεγχόμενων σημειακών πηγών ρύπανσης Οι διάχυτες πηγές ρύπανσης που προέρχεται από τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, συνιστούν σήμερα τη μεγαλύτερη πρόκληση Ο τρόπος εξέλιξης των χρήσεων γης, της κατανάλωσης και του εμπορίου συνιστά τη μεγαλύτερη απειλή για την πρόοδο στην προστασία του περιβάλλοντος Το οικολογικό «αποτύπωμα» που αφήνουν οι σημερινές πρακτικές κατανάλωσης και εμπορίου, υπερβαίνει στο διπλάσιο την φέρουσα ικανότητα των οισοσυστημάτων

5 Η αστικοποίηση αυξάνεται, η ύπαιθρος εγκαταλείπεται Την περίοδο 1990–2000, η αστικοποίηση στην ΕΕ των 25 αυξήθηκε κατά έκταση που αντιστοιχεί στο τριπλάσιο της έκτασης του Λουξεμβούργου. Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε το ταμείο συνοχής της ΕΕ — ποια διδάγματα μπορούν να εξαχθούν για την περίοδο 2007–2013 Η επέκταση του αστικού ιστού αυξάνει την πίεση στα οικοσυστήματα (π.χ. υγρότοποι) των γύρω περιοχών Η ανάπτυξη του τουρισμού επιφέρει επιπρόσθετη πίεση στις ήδη επιβαυμένες παράκτιες περιοχές Η χαμηλή τιμή της γεωργικής γης καθιστά μη ελκυστική την αναμόρφωση της ήδη αστικοποιημένης γης Η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες στις αγροτικές περιοχές και η αύξηση του μέσου όρου ηλικίας των αγροτών συμβάλλουν στην εγκατάλειψη της υπαίθρου

6 Η αλλαγή του κλίματος έχει αρχίσει να συντελείται Οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη είναι πιθανό να αυξηθούν από 2 έως 6 °C στον τρέχοντα αιώνα (σε σχέση με την αύξηση κατά 0,95 °C τον περασμένο αιώνα και την παγκόσμια μέση αύξηση της τάξεως του 0,7 °C) Μεταξύ των αναμενόμενων επιπτώσεων συγκαταλέγονται φαινόμενα λειψυδρίας, συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα, μετανάστευση θαλάσσιων ειδών και οικονομικές ζημιές Οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι του πρωτοκόλλου του Κυότο μπορεί να επιτευχθούν– οι μακροπρόθεσμοι στόχοι που τέθηκαν για το 2020 και μετά θα είναι πολύ πιο δύσκολο να επιτευχθούν Ο τομέας των μεταφορών είναι καθοριστικός. Η ζήτηση στον τομέα αυτό υπερσκελίζει το περιβαλλοντικό όφελος από την μεγαλύτερη απόδοση των καυσίμων. Οι εκπομπές από τις εναέριες μεταφορές θα διπλασιαστούν έως το 2030

7 Αργή πρόοδος στη διαχείριση της ενεργειακής ζήτησης Η ζήτηση για ενέργεια εξακολουθεί να αυξάνεται, αλλά με ρυθμό ανάπτυξης χαμηλότερο από αυτόν του ΑΕΠ. Επιτυχημένα τα παραδείγματα οικολογικής απόδοσης στον βιομηχανικό τομέα· τις μεγαλύτερες προκλήσεις αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά και ο τομέας των υπηρεσιών Η επίτευξη χαμηλών εκπομπών είναι δυνατή με τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, την αύξηση του ποσοστού χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης. Ωστόσο απαιτούνται μακροπρόθεσμες και συνεκτικές δράσεις Πολλές δυνατότητες βελτίωσης της απόδοσης, δεν χρησιμοποιούνται αρκετά, ιδίως στα νοικοκυριά και στον τομέα των υπηρεσιών Οι επενδύσεις σε ένα μέλλον με χαμηλότερες εκπομπές μπορεί να είναι περισσότερο επικερδείς (το κόστος υπολογίζεται σε 45 ευρώ/άτομο/έτος, συγκρινόμενο με το κοινωνικο-οικονομικό κόστος από τη μη ανάληψη δράσης που υπολογίζεται σε 300–1 500 ευρώ/άτομο/έτος)

8 Είμαστε πιο υγιείς, αλλά συνεχίζεται η έκθεσή μας σε ρυπογόνους παράγοντες Η Ευρώπη σημείωσε επιτυχία στη μείωση του νέφους και της όξινης βροχής Ωστόσο, η αστική ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να προκαλεί προβλήματα υγείας σε πολλές πόλεις (σωματίδια και όζον) Η καθαρή τεχνολογία στον τομέα των μεταφορών και ο καλύτερος πολεοδομικός σχεδιασμός θα συμβάλλουν στη βελτίωση της κατάστασης Τα μέσα που βασίζονται στην αγορά, όπως η χρέωση για την κυκλοφοριακή συμφόρηση, τα οποία επιφέρουν αλλαγές στη συμπεριφορά μπορεί επίσης να αποδειχθούν αποτελεσματικά Η έκθεση σε χημικές ουσίες επιδρά στους ανθρώπους στην Ευρώπη και έξω από αυτή.Η επιβεβαιωμένη παρουσία ρυπαντών σε δείγματα αίματος κατοίκων της Αρκτικής οφείλεται σε μεραφερόμενη από την Ευρώπη ρύπανση. Είναι μέρος του οικολογικού αποτυπώματος της Ευρώπης

9 Η εξάντληση των φυσικών πόρων μας Πολλά από τα ιχθυαποθέματα της Ευρώπης έχουν υπεραλιευθεί με αρνητικές επιπτώσεις για τα κατώτερα είδη της τροφικής αλυσίδας. Η υπεραλίευση σε συνδυασμό με την αλλαγή του κλίματος απειλούν τα θαλάσσια οικοσυστήματα Βιοποικιλότητα: Παρά τα βήματα προόδου που καταγράφηκαν, πολλά είδη από πτηνά, θηλαστικά και έντομα, εξακολουθούν να απειλούνται, λόγω του κατακερματισμού των οικοτόπων τους. Οι εξελίξεις αναμένονται αρνητικές στα 10 νέα κράτη μέλη της ΕΕ Το έδαφος της Ευρώπης απειλείται από τη διάβρωση, τη επίστρωση, τη μόλυνση κα την αλάτωση– 2 εκατομμύρια τοποθεσίες είναι πιθανόν να έχουν υποστεί μόλυνση ενώ χρειάζονται απορρύπανση Ύδατα: Η πιεστική ζήτηση νερού στη Νότια Ευρώπη αυξάνεται και αναμένεται να συνεχιστεί λόγω του αυξανόμενου τουρισμού, της άρδευσης και της κλιματικής αλλαγής

10 Η πρόληψη της ρύπανσης μας αποζημιώνει Σημαντικές προσπάθειες έχουν καταβληθεί για τον καθαρισμό των λυμάτων — 50 % των περιβαλλοντικών δαπανών — αλλά ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς Οι βέλτιστες προσεγγίσεις συνδυάζουν τις επενδύσεις στην επεξεργασία των λυμάτων με οικονομικά μέτρα για τη μείωση των λυμάτων στην πηγή Η ρύπανση των υδάτων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία παραμένει πρόβλημα για τα νέα κράτη μέλη της ΕΕ (αναμένεται αύξηση της χρήσης λιπασμάτων) Θα χρειαστούν δεκαετίες για την απορρύπανση των υπόγειων υδάτων Η πρόληψη κοστίζει λιγότερο από την απορρύπανση — η αλλαγή της συμπεριφοράς μας, όπως π.χ. αλλαγή των γεωργικών πρακτικών μέσω οικονομικών κινήτρων στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μπορούν να συμβάλλουν σ’ αυτό

11 Τι μπορούμε να κάνουμε Τι μπορούμε να κάνουμε Η οικονομία της Ευρώπης μπορεί να αξιοποιήσει αποδοτικότερα τα υλικά και την ενέργεια — Τα νέα 10 Κράτη Μέλη της ΕΕ στοχεύουν στη βελτίωση της απόδοσης κατά 4 φορές περισσότερο από το μέσο όρο της ΕΕ των 15 Η μεταφορά τεχνολογίας, οι επιδοτήσεις των καινοτομιών, η φορολόγηση και τα περιβαλλοντικά τέλη της ρύπανσης μπορούν να συνεισφέρουν στην πρόοδο Απαιτείται περισσότερη ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε τομείς που φέρουν το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τις περιβαλλοντικές πιέσεις– γεωργία, ενέργεια, μεταφορές, βιομηχανία, νοικοκοιριά Οι μεταφορές δείχνουν καθαρά τα αναμενόμενα οφέλη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης. Ο τομέας αυτός ευθύνεται για την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη μεταβολή του κλίματος, τον θόρυβο, τη σφράγιση του εδάφους, τον κατακερματισμό των οικοτόπων και τη ρύπανση των υδάτων σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο

12 Τι μπορούμε να κάνουμε Σχεδιασμός μακροπρόθεσμων και συνεκτικών πολιτικών που μπορούν να μετατρέψουν τη συμπεριφορά της αγοράς, προς προς μια βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση Μετατόπιση προς ευρύτερα, ολοκληρωμένα μέσα της αγοράς που συνδυάζουν στόχους βιωσιμότητας, οικολογικούς φόροι και μεταρρύθμιση επιδοτήσεων, σε όλους τους τομείς Αύξηση των κρατικών και ιδιωτικών δαπανών στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης στον περιβαλλοντικό τομές, για να υποβοηθηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο Βελτίωση της θεσμικής οργάνωσης για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή ολοκληρωμένων προσέγγίσεων Η θεσμική οργάνωση μπορεί να αποδειχθεί εξίσου σημαντική με τον σχεδιασμό των πολιτικών αυτών καθαυτών

13 Μέρος Γ — Δομή και βασικά στοιχεία Ανάλυση ανά χώρα Με βάση εννέα από τους βασικούς ενδείκτες “Πίνακας βαθμολογίας χώρας” Ο ΕΟΠ επέλεξε τους βασικούς δείκτες που χρησιμοποιηθηκαν στην ανάλυση

14 Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά κεφαλήν, 2002 Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά ΑΕγχΠ, 2002 Απόσταση από τον στόχο του Κυότο, γραμμική πορεία στόχου, 2002

15 Κατάταξη της Ελλάδας

16 Η έκθεση «Το ευρωπαϊκό περιβάλλον: κατάσταση και προοπτικές 2005» στο Διαδίκτυο Πλήρης έκθεση — ένα αρχείο σε μορφή pdf για κάθε κεφάλαιο Περίληψη σε 25 γλώσσες Δελτίο Τύπου σε 25 γλώσσες Ομιλίες Διάσκεψη Τύπου (βίντεο) Τεχνική απεικόνισης Flash Παρουσίαση Powerpoint