Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο Βιβλίο εκπαιδευτικού

Η αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης Εναλλακτική προσέγγιση μάθησης: ερωτήματα, πρόγραμμα σπουδών, μελέτη δεδομένων, νέα γνώση, προτάσεις για λύσεις, αποφάσεις Μορφή μάθησης σε πλαίσιο φθίνουσας καθοδήγησης (fading scaffolding) Στόχος: ανάπτυξη της κατανόησης των προαπαιτούμενων γνώσεων, των διαδικασιών έρευνας, των τρόπων επιχειρηματολογίας και της μεταγνώσης Τρόποι φθίνουσας καθοδήγησης: διδακτικές μορφές (παροχή πληροφοριών, επεξηγήσεις), παρωθητικές μορφές (οι μαθητές να συσχετίσουν έννοιες με παραδείγματα, να ερμηνεύσουν, να κατηγοριοποιήσουν, να βρουν σχέσεις αιτιώδεις, χρονικές, συγκριτικές κλπ), εμψυχωτικές μορφές ( επιβράβευση, ενθάρρυνση, συσχέτιση της προσπάθειας με το αποτέλεσμα)

Συμβολή των ερευνητικών εργασιών στη Μάθηση και Ανάπτυξη Ενεργοποιούν τη σκέψη, δημιουργικότητα και πρωτοβουλία των μαθητών Αυξάνουν το ενδιαφέρον για τα επί μέρους μαθήματα Στοχεύουν στην ανάπτυξη του στοχασμού, κριτικής και αυτοκριτικής σκέψης Προάγουν τη συλλογικότητα και τη συνεργασία Συνδέουν το σχολείο με τη πραγματικότητα Εξετάζουν θέματα σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο

Γνωστικά πεδία και σκοποί Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες Φυσικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Τεχνολογία Τέχνες και Πολιτισμός Περιβάλλον και Αειφορία Σκοποί: κατανόηση του φυσικού και κοινωνικού κόσμου, επίλυση προβλημάτων και λήψη αποφάσεων, κατασκευές, καλλιτεχνική έκφραση, συνδυασμός

Η αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των καθηγητών Κοινότητα μάθησης Διαρκής ενδοσχολική επιμόρφωση Διάλογος και συσχετισμός επιστημών Προϊόντα: ερευνητική έκθεση-research report(θέμα, στόχοι, διαδικασίες συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων, συμπεράσματα), τέχνημα –artifact (αφίσα, βίντεο, δρώμενο, κατασκευή με σχετικό κείμενο), δράση παρέμβασης –action (εκδρομή, εκδήλωση, πρόγραμμα παρεμβάσεων)

Η αρχή της Διαφοροποίησης στη Μάθηση (differentiated learning) Στοιχεία διαφοροποίησης: περιεχόμενο και τρόπος αναπαράστασης νέας γνώσης, ρυθμός, βαθμός καθοδήγησης, πολυπλοκότητα, δραστηριότητες

Η αρχή της ομαδικής συνεργασίας των μαθητών Προϋποθέσεις ομάδας: κατανόηση και αποδοχή των κοινών στόχων, θετική αλληλεξάρτηση, επικοινωνία, ανάθεση ρόλων, συνυπευθυνότητα Συνδυασμός διεπιστημονικότητας και ομαδικής οργάνωσης: τονώνει το ενδιαφέρον, βελτιώνει τη στάση και αυτοεκτίμηση αλλά και τις γνωστικές δεξιότητες των μαθητών

Διαμόρφωση, έγκριση και επιλογή θεμάτων Κριτήρια: ενδιαφέροντα και εμπειρίες των μαθητών, υποδομές του σχολείου, ενδιαφέροντα των καθηγητών και ειδικότερες γνώσεις, επικαιρότητα Υποβολή με εισήγηση στο σύλλογο διδασκόντων στις 2 α’ εβδομάδες Σεπτεμβρίου και τέλη Δεκεμβρίου Εισήγηση: όνομα εκπ/κού, τίτλος, σκοποί, ερωτήματα, σύντομη περιγραφή της εργασίας και της μεθόδου, αναμενόμενα αποτελέσματα, απαιτήσεις σε πόρους, υλικά και εξοπλισμό από τη σχ. μονάδα Ορισμός συντονιστή Επιλογή θεμάτων από μαθητές, συγκρότηση ομάδων, προγραμματισμός

Θέμα και έργο των ομάδων 1ος τρόπος: όλες οι ομάδες ερευνούν το ίδιο θέμα σε όλες τις διαστάσεις τους με εσωτερικό επιμερισμό σε υποομάδες με προσωπικό ημερολόγιο και ατομικό φάκελο 2ος τρόπος: οι ομάδες επεξεργάζονται ένα ή δυο υποθέματα η κάθε μια με ανάθεση ρόλων στα μέλη τους με προσωπικό ημερολόγιο και ατομικό φάκελο 3ος τρόπος: το θέμα καταμερίζεται σε δυο υποθέματα, οι ομάδες αναλαμβάνουν ένα υποθέμα και συνεργάζονται ανά δυο ομάδες με διαφορετικά θέματα για να εντοπίσουν τα κοινά στοιχεία των δυο υποθεμάτων με προσωπικό ημερολόγιο και ατομικό φάκελο 4ος τρόπος: το θέμα προσεγγίζεται σε τέσσερις φάσεις μέσω ενός ερμηνευτικού κύκλου από τρεις ομάδες και την ολομέλεια (δεν υπάρχουν υποθέματα αλλά οι ομάδες δουλεύουν παράλληλα όλες τις φάσεις της εξέλιξης της εργασίας)

Σύνθεση των ομάδων 3-6 μέλη, συνήθως 4 Ανομοιογένεια Συνδυασμός μαθητικών προτιμήσεων και παρεμβάσεων του εκπ/κού Συνδιαμόρφωση ‘συμβολαίου’ με ρητά διατυπωμένες τις ατομικές υποχρεώσεις προς την ομάδα Αυτοαξιολόγηση (ερωτηματολόγιο: πώς βοήθησες την ομάδα σου;, πόσο έχεις ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις σου; κλπ) Προβλήματα συμμετοχής: αντικειμενικά, ολιγωρίας, ένταξης στην ομάδα/ παρέμβαση του εκπ/κού και των μαθητών

Φάσεις διερεύνησης Γενικός προγραμματισμός (θέμα, ομάδες, προγραμματισμός έρευνας, μορφή διερεύνησης, αξιολόγηση) Προγραμματισμός και προετοιμασία (υποερωτήματα, ρόλοι ομάδων και μελών ομάδας, μεθοδολογία, διαδικασίες, χρονικό πλαίσιο- 14 εβδ. συναντήσεις/τετράμηνο- πηγές, εργαλεία έρευνας, προτεινόμενη βιβλιογραφία, έναρξη τήρησης προσωπικού ημερολογίου και ατομικού φακέλου) Υλοποίηση δράσεων για συλλογή δεδομένων Επεξεργασία δεδομένων Επιλογή παρουσίασης της νέας γνώσης, π.χ. γραπτός/προφορικός λόγος, δρώμενο, βίντεο, κατασκευές, κλπ Προκαταρκτική παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια Διαμόρφωση κοινού φακέλου ( έκθεση της εργασίας, τέχνημα/κοινωνική δράση, συνοδευτικά υλικά) Συνοπτική παρουσίαση της εργασίας σε ημερίδα Αξιολόγηση

Αξιολόγηση Τομείς: διαδικασία έρευνας, περιεχόμενο της έκθεσης, γλώσσα και δομή της έκθεσης, δημόσια παρουσίαση της εργασίας Διαδικασία έρευνας: προγραμματισμός, ερωτήματα, πηγές, μέθοδος, συμπεράσματα, χρονοδιάγραμμα, αξιοποίηση ΤΠΕ Περιεχόμενο: γνώσεις, ικανότητες Γλώσσα και δομή: εισαγωγή, παρουσίαση των υποθεμάτων, περιγραφή και αιτιολόγηση πηγών και διαδικασίας συλλογής των πληροφοριών, εξήγηση των διαδικασιών επεξεργασίας δεδομένων, διατύπωση συμπερασμάτων, αναστοχαστική κριτική της εμπειρίας Παρουσίαση: σαφής ενημέρωση, χρήση γλώσσας και άλλων μέσων, δημιουργικότητα, παραστατικότητα, ετοιμότητα και πληρότητα απαντήσεων στο κοινό

Κλίμακες διαβαθμισμένων κριτηρίων αξιολόγησης 1η βαθμίδα: Άριστα/19-20 2η βαθμίδα: Πολύ καλά /17-18 3η βαθμίδα :Καλά/14-16 4η βαθμίδα :Μέτρια/10-13 5η βαθμίδα: Κάτω του μετρίου/6-9 6η βαθμίδα :Λίαν ανεπαρκής/1-5 Τέσσερεις τομείς εργασίας Ερευνητική διαδικασία 30% Περιεχόμενο 30% Γλώσσα και δομή 20% Παρουσίαση 20% Π.χ. 17, 15, 13, 10 με άριστα το 20—17x30%=5.1, 15x30%=4.5, 13x20%=2.6, 10x20%=2, σύνολο 5.1+4.5+2.6+2=14.2

Αξιολόγηση της ομάδας Λειτουργικότητα: θέτουμε ερωτήματα (σελ.78) και δίνουμε 5βαθμη κλίμακα (1/καθόλου-5/απόλυτα), π.χ. πόσο θετικό ήταν το κλίμα συνεργασίας; Αυτοαξιολόγηση προσωπικής συμβολής : θέτουμε προτάσεις, π.χ. συμμετέχω ενεργά στη συζήτηση και στις εργασίες της ομάδας και δίνουμε τη 5βαθμη κλίμακα του Likert

Από τον κοινό βαθμό στον ατομικό Προσωπικό ημερολόγιο και ατομικός φάκελλος Γνώμες των υπολοίπων της ομάδας- ετεροαξιολόγηση (πρόβλημα-πολώσεις, αντιπαλότητες) Εκτίμηση του καθηγητή (συνέπεια και εργατικότητα του μαθητή, συμμετοχή και συμβολή στην λειτουργικότητα της ομάδας και στο περιεχόμενο της εργασίας)