Υποέργο 03: Επιμόρφωση Επιμορφωτών και Εκπαιδευτικών για την Εφαρμογή του Προγράμματος Εκμάθησης της Αγγλικής Νέες Πολιτικές Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης στο Σχολείο: Η εκμάθηση της Αγγλικής σε Πρώιμη Παιδική Ηλικία

To Έργο και η υλοποίησή του ● Το Έργο με τίτλο «Νέες Πολιτικές Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης στο Σχολείο: Η Εκμάθηση της Αγγλικής σε Πρώιμη Παιδική Ηλικία» είναι μια Πράξη που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και εθνικούς πόρους. ● Το Έργο σχεδίασε ομάδα εμπειρογνωμόνων του Πανεπιστημίου Αθηνών, με υπεύθυνη την Καθηγήτρια του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Β. Δενδρινού. ● Με την έγκρισή του, το Έργο υλοποιείται από την Ομάδα Έργου, της οποίας ηγούνται μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. ● Πρόσθετες πληροφορίες για το Έργο στην ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ 2

Οι Δράσεις του Έργου ● Οι Δράσεις του Έργου είναι οι εξής:  1: Πρόγραμμα Εκμάθησης της Αγγλικής στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, η οποία αφορά στο σχεδιασμό και εκπόνηση curriculum, καθώς επίσης syllabuses και μαθησιακού υλικού για την Α’ και τη Β’ δημοτικού. Επίσης αφορά το σχεδιασμό και εκπόνηση εκπαιδευτικής ηλεκτρονικής πύλης.  2: Επιμόρφωση για την εφαρμογή του ΠΕΑΠ, η οποία αφορά στην παραγωγή επιμορφωτικού υλικού, την εκπαίδευση και επιμόρφωση συνεργατών που θα επιμορφώσουν τους Εκπαιδευτικούς Αγγλικής που θα υλοποιήσουν το ΠΕΑΠ.  3: Αξιολόγηση του ΠΕΑΠ, η οποία αφορά στην συγκέντρωση στοιχείων που θα επιτρέψουν την επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση του προγράμματος και της εφαρμογής του. Η αξιολόγηση θα είναι τα πρώτα δύο χρόνια εφαρμογής του ΠΕΑΠ ( ) εσωτερική και τον τρίτο χρόνο ( ) εξωτερική. 3

Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του Έργου ● : Σχεδιασμός του προγράμματος και εκπαιδευτικού υλικού, εφαρμογή του ΠΕΑΠ στις δύο πρώτες τάξεις του δημοτικού. Σχεδιασμός της επιμόρφωσης, ενημέρωση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών που υλοποιούν το ΠΕΑΠ, εκπαίδευση επιμορφωτών και πολλαπλασιαστών. Σχεδιασμός και εκπόνηση της ιστοσελίδας του ΠΕΑΠ. ● : Ανάπτυξη syllabuses και εκπαιδευτικού υλικού για την Α’ και Β’ τάξη του δημοτικού. Ενημέρωση και επιμόρφωση εκπαιδευτικών που υλοποιούν το ΠΕΑΠ, συνεχιζόμενη εκπαίδευση επιμορφωτών. Σχεδιασμός και εκπόνηση της εκπαιδευτικής πύλης του ΠΕΑΠ. Εσωτερική αξιολόγηση του Έργου. ● : Γενικευμένη εφαρμογή του ΠΕΑΠ στις Α’ και Β’ δημοτικού. Ενημέρωση και επιμόρφωση όλων των Εκπαιδευτικών Αγγλικής, εξωτερική αξιολόγηση του Έργου. 4

Τι είναι το ΠΕΑΠ; ● Το ΠΕΑΠ είναι ένα πρόγραμμα (curriculum) αναδυόμενου κοινωνικού γραμματισμού στην αγγλική γλώσσα. ● Θέτει τα θεμέλια για τον λειτουργικό και σχολικό γραμματισμό που θα αναπτυχθεί αργότερα με το Ενιαίο Πρόγραμμα Σπουδών των Ξένων Γλωσσών, το οποίο εκπονείται από ομάδα εμπειρογνωμόνων. ● Πληροφορίες για το νέο πρόγραμμα σπουδών, με το οποίο θα διδάσκονται μαθητές από Γ’ δημοτικού μέχρι Γ’ λυκείου, θα αναρτηθούν σύντομα στην ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ: ● 5

Γιατί η ξένη γλώσσα από την Α’ δημοτικού; ● H πολιτική απόφαση για την εισαγωγή της ξένης γλώσσας από πολύ νωρίς στηρίχτηκε σε επιστημονικές μελέτες που υποστηρίζουν πως οι σύγχρονες κοινωνίες χρειάζονται πολίτες με χαρακτηριστικά που βοηθούνται από την εκμάθηση γλωσσών σε πρώιμη παιδική ηλικία. ● Μελέτες ειδικών υποστηρίζουν πως όταν κάποιος ξεκινά να μαθαίνει ξένες γλώσσες πολύ νωρίς είναι πιθανότερο να μάθει καλύτερα και περισσότερες γλώσσες. Βλ. τα εξής κείμενα στο πεδίο «Μελέτες» της ιστοσελίδας του ΠΕΑΠ:  Ανάπτυξη σχολικού γραμματισμού και εκμάθηση ξένης γλώσσας  Όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα 6

Η εισαγωγή της ξένης γλώσσας από νωρίς ● Η εισαγωγή της ξένης γλώσσας από νωρίς στη σχολική εκπαίδευση είναι ένας ευρωπαϊκός στόχος και εντάσσεται στη γενικότερη επιδίωξη της Ε.Ε. να συμβάλει στην ανάπτυξη της πολλαπλογλωσσίας (plurilingualism) των ευρωπαίων πολιτών. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. ● Πολλές άλλες χώρες έχουν ήδη εισάγει την ξένη γλώσσα από την πρώιμη παιδική ηλικία ή πρόκειται σύντομα να την εισάγουν. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. το εξής κείμενο στο πεδίο «Μελέτες» της ιστοσελίδας του ΠΕΑΠ:  Early language learning in Europe 7

Κοινωνικούς στόχους εξυπηρετεί το ΠΕΑΠ ● Το ΠΕΑΠ θέτει τα θεμέλια για την ανάπτυξη:  διαθεματικής γνώσης  επικοινωνιακής συμπεριφοράς που συνάδει με την κοινωνική περίσταση  συνεργατικών πρακτικών  διαπολιτισμικού ήθους επικοινωνίας ● Επίσης, υπηρετεί (με τη χρήση νέων τεχνολογιών):  την απόκτηση και αξιοποίηση ατομικής γνώσης και εμπειρίας  τη σύνδεση της σχολικής με την εξωσχολική γνώση 8

Τρόπος εκμάθησης της ξένης γλώσσας ● Το ΠΕΑΠ, με το οποίο εισάγεται η αγγλική στην Α’ και τη Β’ δημοτικού, προβλέπει τη χρήση δημιουργικών δραστηριοτήτων που εμπλέκουν το παιδί σε προφορικό γλωσσικό παιχνίδι. ● Το ΠΕΑΠ στηρίζεται σε μια μαθησιοκεντρική γλωσσοπαιδαγωική προσέγγιση (learning by doing approach) και χρησιμοποιεί μια δραστηριοκεντρική μεθοδολογία (task based methodology). 9

Εκμάθηση και όχι διδασκαλία ● Όπως όταν μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα (Γ1), το παιδί διαπραγματεύεται έννοιες και παίζει με τη γλώσσα, έτσι και στην ξένη γλώσσα δημιουργούμε συνθήκες για να παίξει και να μάθει το παιδί να λειτουργεί με έναν άλλο κώδικα επικοινωνίας παίζοντας. ● Όπως όταν ξεκινά να μαθαίνει το παιδί τη Γ1, δεν το διδάσκουμε γραφή και ανάγνωση, έτσι και στην ξένη γλώσσα δεν μαθαίνουμε τα μικρά παιδιά (και ειδικά τα πρωτάκια) να γράφουν και να διαβάζουν. 10

Το ΠΕΑΠ και η εφαρμογή του ● Η ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ περιλαμβάνει το curriculum καθαυτό, καθώς και πολλά άλλα κείμενα για την εφαρμογή του. ● H ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ είναι δυναμική. Σε όλη τη λειτουργία του Έργου θα επικαιροποιείται, θα εμπλουτίζεται και θα διαφοροποιείται σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών στους οποίους απευθύνεται. Θα αποτελέσει τη βάση στην οποία θα στηριχτεί η εκπαιδευτική πύλη του Έργου. ● Η ανατροφοδότηση των Εκπαιδευτικών Αγγλικής που εμπλέκονται στην εφαρμογή του ΠΕΑΠ θα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Γι’ αυτόν τον λόγο, παρακαλείστε για κάθε παρατήρηση και σχόλιο να γράψετε στην Ομάδα του ΠΕΑΠ: 11

Η ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ 12

Η ιστοσελίδα είναι απαραίτητο εργαλείο του Έργου: ● Περιλαμβάνει τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την εφαρμογή του ΠΕΑΠ, οι οποίες αποτελούν την «ύλη» του curriculum (δηλ. του «προγράμματος σπουδών»).  Το κουμπί «Τελευταίες Προσθήκες» καταχωρεί αυτόματα ότι δραστηριότητα προστίθεται, με χρονολογική σειρά, αλλά και ό,τι άρθρο, ανακοίνωση και άλλο νέο υλικό καταχωρείται.  Η ιστοσελίδα περιλαμβάνει επίσης  Φόρμα εγγραφής στην ιστοσελίδα για κάθε ενδιαφερόμενο  Επιστημονικές μελέτες και άρθρα για την εκμάθηση της ξένης γλώσσας σε πρώιμη παιδική ηλικία  Παρουσιάσεις και ομιλίες σε επιστημονικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις  Υλικό (έντυπο και μελλοντικά βίντεο) που αφορά την ενημέρωση και επιμόρφωση των πολλαπλασιαστών, επιμορφωτών και εκπαιδευτικών. 13

Η ιστοσελίδα του ΠΕΑΠ δεν αποτελεί μόνο πηγή πληροφοριών αλλά και μέσον επικοινωνίας: ● Ένα από τα ενδιαφέροντα πεδία της ιστοσελίδας είναι αυτό στο οποίο καταχωρούνται οι εμπειρίες των Εκπαιδευτικών Αγγλικής που διδάσκουν στις Α’ και Β’ τάξεις φέτος και αφιερώνουν χρόνο για να καταγράψουν τι κατάφεραν με τα παιδιά, ποια προβλήματα αντιμετώπισαν, κτλ. ● Στην αρχική σελίδα του πεδίου αυτού, η Ομάδα Έργου καλεί όσους/ες επιθυμούν να παρουσιάσουν τη δική του/της εμπειρία, να την στείλουν στην διεύθυνση (Σημ.: Τα στοιχεία του εκπαιδευτικού και του σχολείου του αναφέρονται, αλλά δεν δημοσιοποιούνται.) ● Η Ομάδα Έργου θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό το πεδίο Εμπειρίες Εκπαιδευτικών επειδή τα κείμενα αυτά αποτελούν βάση ανατροφοδότησης, κίνητρο για σκέψη και έρευνα, καθώς ερέθισμα για τη συγγραφή κειμένων σχολιασμού. ● Τα κείμενα σχολιασμού συλλογικά παρουσιάζονται στο πεδίο της ιστοσελίδας με τίτλο ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΜΑΣ 14

Η ιστοσελίδα αποτελεί επίσης βοήθημα για την εκπαίδευση και επιμόρφωση των εμπλεκομένων στο ΠΕΑΠ: ● Σύντομα, θα αναρτηθεί βιντεοσκοπημένο υλικό από Διημερίδες, σεμινάρια και άλλες εκδηλώσεις του ΠΕΑΠ για να έχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι πρόσβαση στο ενημερωτικό υλικό που αναπτύσσεται για την εφαρμογή του Έργου. ● Ήδη αναπτύσσεται επιμορφωτικό υλικό για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση των επιμορφωτών και την online βοήθεια των εκπαιδευτικών μέσω help desk. Σε αυτό και πιθανόν και σε άλλα πεδία αργότερα, η πρόσβαση θα είναι ελεγχόμενη και θα διατίθεται μόνο σε όσους/ες εμπλέκονται άμεσα στο Έργο και διδάσκουν στο σχολείο. ● Τέλος, προγραμματίζεται η βιντεοσκόπηση και δημοσιοποίηση ενδεικτικών μαθημάτων σε τάξεις της Α’ και Β’ δημοτικού. 15

Σε τι στηρίχτηκε ο σχεδιασμός του ΠΕΑΠ; ● Έλαβε και θα λάβει σοβαρά υπόψη  τα γνωσιακά, γλωσσικά, συναισθηματικά και ψυχοσωματικά χαρακτηριστικά των παιδιών των πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου  τις εμπειρίες, τα βιώματα και τις κοινωνικές δεξιότητες των παιδιών που ζουν σε μικρές και μεγάλες πόλεις, σε επαρχίες και νησιά στην Ελλάδα  τις ανάγκες της κοινωνίας μας ως μέλος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής κοινότητας. 16

Γνωσιακά χαρακτηριστικά ● Τα παιδιά μαθαίνουν  χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους  πράττοντας, προσπαθώντας να βρουν τη λύση σε ένα πρόβλημα αλλά και απομνημονεύοντας λέξεις, φράσεις, κτλ.  μέσα από… μυστήρια, κώδικες, κτλ. αφού τους αρέσει να μαντεύουν  μέσα από την κίνηση και μαθαίνουν βιωματικά  νοηματοδοττώντας, μέσα από μια διαδραστική διαδικασία  συγκεκριμένες και όχι αφηρημένες έννοιες και γιαυτό ενδείκνυται η χρήση αντικειμένων (realia) 17

Άλλα χαρακτηριστικά  Δεν είναι σε θέση να συγκεντρωθούν για πολλή ώρα  Δεν έχουν την ικανότητα να αναλύουν πολύπλοκα προβλήματα, όπως οι ενήλικες  Έχουν καλή αντίληψη και «ρουφούν» τη γνώση σαν σφουγγάρια  Έχουν καλή μνήμη  Μαθαίνουν παίζοντας και πειραματιζόμενα με τη γλώσσα καθώς τη χρησιμοποιούν. 18

Γλωσσικά χαρακτηριστικά ● Τα παιδιά μαθαίνουν ό,τι έχει νόημα, π.χ. μια ιστορία, ένα παραμύθι και όχι κανόνες ή φορμαλιστικά στοιχεία της γλώσσας ● Μαθαίνουν προτασούλες που έχουν νόημα και μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να επικοινωνούν, όχι μόνο λέξεις ● Δίνουν έμφαση στη σημασία και όχι στη μορφή της λέξης, ή στη γραμματική της πρότασης. ● Η νέα γλωσσική γνώση έχει νόημα όταν συσχετίζεται με την πραγματικότητα που γνωρίζουν τα παιδιά. 19

Άλλα γλωσσικά χαρακτηριστικά ● Μπορούν εύκολα να μιμηθούν την προφορά της ξένης γλώσσας. Έχουν «καλό αυτί» ● Πρώτα αναπτύσσουν την ακουστική δεξιότητα και μετά σιγά-σιγά την ικανότητα παραγωγής προφορικού λόγου ● Καταλαβαίνουν ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ από αυτά που μπορούν να πουν ● Υπάρχουν κοινά στοιχεία με την εκμάθηση της μητρικής, αλλά την ξένη γλώσσα τη μαθαίνουμε διαφορετικά από τη δική μας ● Και στη μητρική μας γλώσσα ακούμε και καταλαβαίνουμε πολύ πριν μάθουμε να μιλάμε  Μιλάμε πριν μάθουμε να διαβάζουμε και να γράφουμε! 20

Συναισθηματικά χαρακτηριστικά ● Τα μικρά παιδιά δε φοβούνται να μιλήσουν, το ‘ρισκάρουν’ ακόμα και αν δεν είναι σίγουρα ότι θα πουν κάτι σωστά ● Έχουν ενθουσιασμό, φαντασία, κίνητρο και περιέργεια ● Δεν έχουν αναστολές και δεν τους περιορίζει η λογική των ενηλίκων ● Δεν έχουν μάθει ακόμη να πειθαρχούν ● Μπορούν να είναι ταυτόχρονα συνεργάσιμα και ανταγωνιστικά. ● Συγκρατούν τη νέα γνώση όταν είναι χαρούμενα ● Αναζητούν την προσοχή και την τρυφερότητα του δασκάλου ● Δίνουν μεγάλη σημασία στο πώς τους βλέπουν οι άλλοι ● Προσπαθούν να διαμορφώσουν συμπεριφορά τέτοια που να τους εξασφαλίζουν την παρουσία φίλων ● Χρειάζονται να αναπτύξουν την αυτοπεποίθησή τους 21

Οι διαφορές των μαθητών των πρώτων τάξεων ● Οι μαθητές των δύο τάξεων διαφέρουν σημαντικά. ● Οι μαθητές της Α’ τάξης:  Έρχονται στην αρχή της χρονιάς χωρίς ακόμη να ξέρουν τους κανόνες της σχολικής τάξης. Π.χ. δεν έχουν μάθει να περιμένουν τη σειρά τους για να μιλήσουν.  Δεν είχαν όλα τα παιδάκια την ευκαιρία και το χρόνο να αυτονομηθούν σε απλές καθημερινές πρακτικές- π.χ. αυτοεξυπηρέτηση στην προσωπική υγιεινή και στο φαγητό.  Πολλά παιδάκια αναγνωρίζουν αγγλικές λέξεις και γράμματα αλλά αυτό εξαρτάται από τις κοινωνικές εμπειρίες του κάθε παιδιού.  Πολλά παιδάκια είναι ευαισθητοποιημένα σε κοινωνικά θέματα όπως την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και σε γνωστικές περιοχές όπως το ταξίδι του νερού ή την ανάπτυξη των φυτών, αλλά οι εμπειρίες των παιδιών διαφέρουν σημαντικά. 22

Επίσης οι μαθητές της Α’ δημοτικού ● Βιώνουν στα έξι τους χρόνια έναν αναδυόμενο γλωσσικό γραμματισμό αλλά και πολλούς κοινωνικούς γραμματισμούς στη μητρική γλώσσα. Μέχρι την ηλικία των πέντε ετών κάθε παιδί έχει κατακτήσει το σύνθετο σύστημα της προφορικής μητρικής του γλώσσας. ● Η εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτούς είναι πολύ σημαντική, όπως και η αγάπη που παίρνουν από την οικογένεια. ● Ο συναισθηματικός τους κόσμος όμως δεν είναι σταθερός. Από την ηλικία της Α΄ δημοτικού οι μαθητές και οι μαθήτριες προσπαθούν να αποκτήσουν αντίληψη του εαυτού τους και να ελέγξουν τον συναισθηματικό τους κόσμο. 23

Οι μαθητές της Β’ δημοτικού ● Τα παιδιά της Β΄ δημοτικού έχουν ήδη αρχίσει να λειτουργούν ως μέλη της σχολικής κοινότητας –έχουν ενταχθεί στην ομάδα και συμμετέχουν στη σχολική ζωή συνειδητά. ● Αγαπούν τα ομαδικά παιγνίδια, αλλά φαίνεται πως ορισμένα παιδιά προτιμούν την παρέα παιδιών του ιδίου φύλου 24

Το έργο υλοποιείται από το ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ