ΤΠΕ & Γλωσσική διδασκαλία Έλενα Βλαχογιάννη

Προβληματισμοί Κοινότοπη – επαναλαμβανόμενη θεματολογία Κείμενα που δεν ανανεώνονται, που ανταποκρίνονται ελάχιστα στα ενδιαφέροντα και στα γνωστικά σχήματα των μαθητών που δε δημιουργούν γέφυρα με την εκτός σχολείου πραγματικότητα (διδάσκεται η είδηση με κείμενα της δεκαετίας του ’90) Το είδος κατανόησης – επεξεργασίας του αρχικού κειμένου Κοινότοπη μαθητική έκφραση Υποστήριξη μαθητών κατά τη διαδικασία παραγωγής κειμένου Το ζήτημα της αξιολόγησης των μαθητικών κειμένων Κατ’ όνομα «αυθεντικές» περιστάσεις επικοινωνίας Επιφανειακή, μηχανική ανταπόκριση μαθητών στο επικοινωνιακό πλαίσιο Αποπλαισιωμένη διδασκαλία των λεξιλογικών και γραμματοσυντακτικών κειμένων Μύηση μαθητών στη νέα κειμενική πραγματικότητα Έλενα Βλαχογιάννη

Παραδοσιακή προσέγγιση Βασική μονάδα λόγου η λέξη Ρυθμιστικός χαρακτήρας της διδασκαλίας Έμφαση στην εκμάθηση των γραμματικοσυντακτικών δομών και της μεταγλώσσας Έμφαση στο γραπτό λόγο Δασκαλοκεντρική διδασκαλία Ο μαθητής παθητικός αποδέκτης της όλης διαδικασίας Έλενα Βλαχογιάννη

Δομιστική προσέγγιση Η γλώσσα ως σύστημα Βασική μονάδα λόγου η πρόταση Μηχανιστικού τύπου ασκήσεις -Έμφαση στην ανατροφοδότηση Προτεραιότητα στον προφορικό λόγο Έμφαση στην επίσημη μορφή της γλώσσας Ανάγνωση: ‘σπάσιμο του κώδικα’ – κατανόηση γραπτού λόγου Γραφή: ‘η θεωρία των τριών σταδίων’ (προετοιμασία – γράψιμο –επανεξέταση) Διόρθωση: βελτίωση επιφανειακών χαρακτηριστικών (γλωσσικών δομών, ορθογραφίας, στίξης) Έλενα Βλαχογιάννη

Δομιστική προσέγγιση & ΤΠΕ Ο υπολογιστής ως δάσκαλος συμπεριφορισμός Εκπαιδευτικό λογισμικό Κλειστού τύπου Διδασκαλίας (Tutorial) Εξάσκησης (Drill and Practice) Ρόλος εκπαιδευτικού και μαθητών: περιορισμένος, προκαθορισμένος Αν και επιστημονικά ξεπερασμένα δημοφιλή και διαδεδομένα Έλενα Βλαχογιάννη

Κινήματα προοδευτικής γλωσσοδιδακτικής - (1970 – 1980) Βασική μονάδα λόγου το κείμενο Από τις προτασιακές στις υπερπροτασιακές δομές Έννοια της επικοινωνιακής ικανότητας (Hymes) Έννοια της γλωσσικής ποικιλότητας (κοινωνιογλωσσολογία) Έννοια του συγκείμενου ή περικείμενου (context) (Halliday) Κινήματα Η γλώσσα ως ενιαίο όλον (whole language) Το γράψιμο ως διαδικασία (process writing) Στην Ελλάδα: επικοινωνιακή αντίληψη, καλλιέργεια γλωσσικής ποικιλότητας Η θεωρία των κειμενικών γενών - ειδών Έλενα Βλαχογιάννη

Ο Η/Υ ως περιβάλλον εργασίας Ανοιχτά περιβάλλοντα Κινήματα προοδευτικής γλωσσοδιδακτικής - (1970 – 1980) & ΤΠΕ Ο Η/Υ ως περιβάλλον εργασίας Ανοιχτά περιβάλλοντα Προγράμματα Επεξεργασίας Κειμένου Προγράμματα υποστήριξης της διαδικασίας παραγωγής γραπτού λόγου Προγράμματα προσομοίωσης Σώματα κειμένων και Ηλεκτρονικά λεξικά Έλενα Βλαχογιάννη

Διδασκαλία με βάση τα κειμενικά είδη πολυγραμματισμοί Πρόσφατες επιστημονικές αναζητήσεις (1980-2000) Διδασκαλία με βάση τα κειμενικά είδη πολυγραμματισμοί Κριτική γλωσσολογία Έλενα Βλαχογιάννη

Πολυγραμματισμοί και ΤΠΕ Ο ΗΥ ως μέσο πρακτικής γραμματισμού Ο ΗΥ δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως μέσο που μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη υλοποίηση των σύγχρονων γλωσσοδιδακτικών αντιλήψεων αλλά και ως μέσο που μεταβάλλει το τοπίο της επικοινωνίας δημιουργώντας νέα κειμενικά και επικοινωνιακά δεδομένα Ανάγκη καλλιέργειας ψηφιακού ή νέου γραμματισμού Ενσωμάτωση στα γλωσσικά προγράμματα σπουδών των νέων επικοινωνιακών δεδομένων Καλλιέργεια κριτικού γραμματισμού Έλενα Βλαχογιάννη

Επομένως: Τ.Π.Ε. και γλωσσική διδασκαλία τρόπο αξιοποίησης των ΤΠΕ Προβληματισμός όχι μόνο για τον τρόπο αξιοποίησης των ΤΠΕ σε μία δεδομένη διδασκαλία αλλά και για τον τρόπο προσαρμογής της διδασκαλίας, ώστε ν’ ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της νέας επικοινωνιακής πραγματικότητας Έλενα Βλαχογιάννη

Αξιοποίηση ΤΠΕ προς την κατεύθυνση του νέου και κριτικού γραμματισμού Επιλογές Αξιοποίηση ΤΠΕ σε περισσότερο παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας (συμπεριφορισμός, δομισμός) Αξιοποίηση ΤΠΕ σε περισσότερο καινοτόμες κατευθύνσεις (λειτουργικός γραμματισμός - εποικοδομισμός, κοινωνικοπολιτισμικές προσεγγίσεις) Αξιοποίηση ΤΠΕ προς την κατεύθυνση του νέου και κριτικού γραμματισμού Έλενα Βλαχογιάννη

Κριτικός γραμματισμός Λειτουργικός γραμματισμός Αναφέρεται στις δεξιότητες εκείνες που χρειάζεται να αναπτύξουν τα άτομα για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σημερινής αγοράς εργασίας. Εδώ, ο γραμματισμός είναι μετρήσιμος και ποσοτικός. Σκοπός της εκπαίδευσης είναι η επίτευξη των κοινωνικών στόχων και η παροχή πρόσβασης σε συγκεκριμένα είδη γραμματισμού Κριτικός γραμματισμός Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών στις λειτουργίες των κυρίαρχων μορφών γραμματισμού, καθώς και στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης απέναντί τους. Επισημαίνεται η ιδεολογική πλευρά των πρακτικών γραμματισμού Όπως και στην περίπτωση του λειτουργικού γραμματισμού, δίνεται και εδώ έμφαση στην επίτευξη κοινωνικών στόχων, οι οποίοι όμως δεν αντιμετωπίζονται ως δεδομένοι αλλά υπόκεινται σε κριτική ανάλυση ως μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας Έλενα Βλαχογιάννη

Η έννοια της γλωσσικής ικανότητας Η εγγενής ικανότητα κάθε μέλους μιας γλωσσικής κοινότητας να κατανοεί και να παράγει άπειρο αριθμό γραμματικά ορθών προτάσεων – εκφωνημάτων. Έλενα Βλαχογιάννη

Η έννοια της επικοινωνιακής ικανότητας Η ικανότητα του ομιλητή – γράφοντος όχι μόνο να παράγει και να κατανοεί γραμματικά ορθό- αποδεκτό λόγο αλλά και να τον προσαρμόζει κατάλληλα στην εκάστοτε περίσταση επικοινωνίας Έλενα Βλαχογιάννη

Η έννοια της κριτικής ικανότητας Η ανάπτυξη κριτικής στάσης απέναντι στα νέα δεδομένα που συνεπάγεται η πλατιά και βαθιά διείσδυση των νέων τεχνολογιών στην επικοινωνία και γλώσσα. Η θεώρηση του υπολογιστή όχι ως ουδέτερου τεχνολογικού εργαλείου, αλλά ως μέσου πρακτικής γραμματισμού στενά συνυφασμένου με συγκεκριμένες οικονομικές και κοινωνικές δομές Έλενα Βλαχογιάννη

Η γλώσσα ως ενιαίο όλον (whole language) Η γλώσσα εκλαμβάνεται και διδάσκεται ως ένα αρραγές σύνολο. Η γλώσσα αξιοποιείται για την εξυπηρέτηση κοινωνικολειτουργικών αναγκών Έμφαση στην παραγωγή και κατανόηση αυθεντικών κειμένων. Έλενα Βλαχογιάννη

Το γράψιμο ως διαδικασία (process writing) Έμφαση στη διαδικασία παραγωγής του γραπτού λόγου και όχι στο τελικό προϊόν. Έρευνα για τις ιδιαιτερότητες και δυσκολίες κατά τη διαδικασία της γραφής. Το γράψιμο μια συνεχής, μη γραμμική και παλίνδρομη διαδικασία. Αλληλοεγκιβωτισμός σταδίων παραγωγής λόγου Παροχή συστηματικής βοήθειας στους μαθητές για την ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων. Έλενα Βλαχογιάννη

Διδασκαλία με βάση τα κειμενικά είδη Η συνειδητή κατάκτηση των κυριότερων κειμενικών ειδών συμβάλλει στην απόκτηση των σημειωτικών πρόσων για την επιτυχία των μαθητών εντός και εκτός σχολείου Αφετηρία συστημική λειτουργική γραμματική του Halliday Διδασκαλία της ιδιαίτερης γλώσσας κάθε διδακτικού αντικειμένου Χρήση κειμενικών προτύπων Κατηγορήθηκε για ρυθμιστικότητα Σύγκρουση επικοινωνιακής – κειμενοκεντρικής αντίληψης: Η επικοινωνιακή αντίληψη υιοθετεί τη διάσταση της κειμενικότητας Η διδασκαλία με βάση τα κειμενικά είδη αναγνωρίζει ενεργότερο ρόλο σε εκπαιδευτικό και μαθητές Έλενα Βλαχογιάννη

Έλενα Βλαχογιάννη

Κριτικός γραμματισμός Οι γνώσεις για τη γλώσσα – εργαλείο για την αποκάλυψη της ιδεολογίας που διαπερνά τον κειμενικό περίγυρο Η επικοινωνία και τα κείμενα δεν είναι ουδέτερα Στόχος του σχολείου: η καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας – της ικανότητας να χρησιμοποιούν τη λεξικογραμματική για την ανάγνωση της σύνθετης επικοινωνιακής πραγματικότητας Απαραίτητη οπτική στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της ελληνικής Αναζήτηση και αξιοποίηση πηγών διαδικτύου Κριτική χρήση της των μηχανών αναζήτησης Έλενα Βλαχογιάννη