20 ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΤΑΞΗ: Β’ Λυκείου ΣΧΟΛ. ΕΤΟΣ : 2012-2013 PROJECT:ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ: ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΩΣ ΚΟΣΜΗΜΑ ΟΜΑΔΑ 4 ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ : 1. ΧΑΨΑ ΑΝΔΡΙΑΝΗ 2. ΦΥΚΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ 3. ΣΑΛΟΓΙΑΝΝΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ 4. ΡΟΥΛΙΑΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ 5. ΤΣΩΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ : ΠΛΑΚΑΣ ΗΛΙΑΣ ΚΥΡΙΤΣΗ ΜΑΡΙΑ

ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΩΣ ΜΕΣΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ Πολύ πριν γίνει χρήση του νομίσματος ως μέσου ανταλλαγής οι αρχέγονες κοινότητες αντάλλασσαν  μεταξύ τους τα απολύτως χρήσιμα στην ζωή, χωρίς κανένα ενδιάμεσο και αργότερα μεταπήδησαν στο στάδιο των χρηματικών συναλλαγών. Κατόπιν οι άνθρωποι συμφώνησαν για τις συναλλαγές τους να δίδουν και να λαμβάνουν αμοιβαία ένα πράγμα, κοινής όμως ανάγκης στη ζωή όπως τον σίδηρο και τον άργυρο". Οι πρώτες συναλλαγές γίνονταν με την ανταλλαγή ειδών. Αυτή η μέθοδος συναλλαγών ονομάζεται αντιπραγματισμός. Το σύστημα αυτό είχε πολλά μειονεκτήματα γιατί έπρεπε οι συναλλασσόμενοι να έχουν κάποιο προϊόν που να ήταν χρήσιμο για τον άλλο και η αξία του να ήταν αντίστοιχη με αυτό που τους προσφερόταν. 

ΣΧΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ Οι αρχαίοι Έλληνες για την παραγωγή νομισμάτων χρησιμοποιούσαν διάφορα μέταλλα, όπως ήλεκτρο, χρυσός, άργυρος, χαλκός, κράματα χαλκού και σίδηρος. Τα σχήματα πού είχαν τα αρχαία Ελληνικά νομίσματα, σε όλη την περίοδο της ιστορίας, μπορούμε να τα κατατάξουμε στις εξής κατηγορίες : 01. Επισημασμένα   02. Τετράγωνα 03. Κοιλόκυρτα 04. Serrati (οδοντωτή περίμετρο) 05. Πεπλατυσμένα 06. Χυτά 07. Σιδηρά 08. Ελασματόμορφα 09. Demnatio memoriae 10. Δελφινόσχημα

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΙΑΣ Τα πρώτα νομίσματα που κόπηκαν στον Ελληνικό χώρο μετά το 570 π.χ., είναι η χελώνες της Αίγινας και ακολούθησαν οι "πόλοι" της Κορίνθου. Τα πρώτα Αθηναϊκά νομίσματα κόπηκαν λίγο αργότερα και ονομάστηκαν από τους επιστήμονες εραλδικά (wappen - munzen). Τα νομίσματα αυτά αρχικά, λόγο των συμβόλων που έφεραν αποτυπωμένα, έκαναν τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι ανήκουν σε άλλες πόλεις. Όμως ύστερα από έρευνες σε παραστάσεις που έφεραν διάφορα αγγεία αποδείχτηκε ότι τα νομίσματα αυτά ήταν Αθηναϊκά και τα σύμβολα που έφεραν ήταν οικόσημα σημαντικών οικογενειών, των ευπατριδών.  Αργυρός στατήρ, 479-456 π.Χ. Θαλάσσια χελώνα/Έγκοιλο τετράγωνο,διαιρούμενο σε πέντε πεδία

Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΝΟΜΙΣΜΑΤΩΝ         Τα πρώτα νομίσματα με την μορφή που τα γνωρίζουμε σήμερα, κατασκευάστηκαν στη Λυδία της Μικράς Ασίας, τον 7ο αιώνα π.Χ.    Εκεί  οι τεχνίτες νομισματοποιοί, χτυπούσαν με ειδικά έγγλυφα (εσώγλυφα) μεταλλικά καλούπια πάνω σε ένα προζυγισμένο βώλο  μετάλλου (σαν μία μικρή πίττα από μέταλλο), και δημιουργούσαν ανάγλυφη την παράσταση του νομίσματος. Αυτή ήταν η κυριότερη μέθοδος για  την κατασκευή των νομισμάτων, σε όλη τη διάρκεια της κλασσικής αρχαιότητας, και της Ρωμαϊκής περιόδου .Τα νομίσματα αυτά ονομάζονταν «παιστά» που θα πει «χτυπητά» Ο τρόπος κατασκευής νομισμάτων των πόλεων της Μικράς Ασίας, επεκτάθηκε σταδιακά και επικράτησε, και στον κυρίως Ελληνικό χώρο.

Είδη νομισμάτων στην αρχαία Ελλάδα Νομισματική μονάδα στην Ελλάδα  ήταν η δραχμή. Πολλαπλάσιο της δραχμής (x 100), ήταν η μνα.  Υποδιαίρεση της δραχμής (: 6) ήταν ο οβολός. Σε παλαιότερες εποχές, όπως στην εποχή του Κρητομηκυναϊκού πολιτισμού, για νόμισμα χρησιμοποιούσαν ένα ογκώδες και βαρύ αντικείμενο, το τάλαντο.Το τάλαντο ήταν συνήθως χάλκινο, ζύγιζε περίπου 25 κιλά, και το σχήμα του θύμιζε δέρμα ζώου. Το τάλαντο παρέμεινε στους κλασσικούς χρόνους σαν μία μεγάλη νομισματική μονάδα, και αντιστοιχούσε σε 6000 δραχμές. Αυτό το τάλαντο δεν είχε υλική υπόσταση, αλλά ήταν ένα συμβατικό νόμισμα. Στην κλασσική εποχή κυρίαρχο νόμισμα ήταν το ασημένιο αττικό τετράδραχμο. Τάλαντο

Αργυρό τετράδραχμον Αθηνών (β΄ όψη)

Η ΜΟΔΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΩΣ ΚΟΣΜΗΜΑ Το νόμισμα εμφανίσθηκε στις καθημερινές συναλλαγές των πολιτών από το τέλος του 7ου αι. π.Χ. στα Μικρασιατικά παράλια. Όντας διαιρετό αντικείμενο, σύντομα υποκατέστησε τον επί χιλιετίες ισχύοντα αντιπραγματισμό, και υιοθετήθηκε αμέσως από όλες τις ελληνικές πόλεις. Φιλοξενώντας στις όψεις του παραστάσεις εμπνευσμένες από την πανίδα, την χλωρίδα και κατόπιν από θεϊκές μορφές, λειτούργησε για τους ανθρώπους με την πρωταρχική του οικονομική διάσταση, αλλά και ως τέχνεργο. Το πολύτιμο μέταλλο, το οποίο, ασφαλώς ήταν προσιτό αποκλειστικά στην τάξη των ευγενών, αλλά και οι απεικονίσεις με τις – απαράμιλλης ωραιότητας – μορφές, προσείλκυαν τις δέσποινες της εποχής, που δεν δίστασαν, ανάμεσα στα άλλα κοσμήματά τους, να συμπερι- λάβουν και τα νομίσματα: μια οπή ήταν αρκετή να τα αναρτήσουν ως περίαπτα στον λαιμό τους, ή να τα δέσουν και να τα μετατρέψουν σε πολύμορφα στολίδια.

ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ

Τα νομίσματα που απάρτιζαν τα κοσμήματα δεν ήσαν μόνον τα σύγχρονα που απέσυραν από την κυκλοφορία, αλλά και αρχαιότερα, μια συνήθεια που δεν έπαυσε να υφίσταται έως τις ημέρες μας. Ένα θεσπέσιο παράδειγμα αυτής της τακτικής στην περίοδο της Ιταλικής Αναγέννησης, αποτελεί το μαρμάρινο ανάγλυφο του Agostino di Duccio, στο οποίο ο μικρός Ιησούς εμφανίζεται να φορεί περιδέραιο με ένα ελληνικό νόμισμα ως περίαπτο!

ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ «Τα ζουπούνας» Τα ζουπούνας φοριούνταν από όλες τις γυναίκες του Πόντου και ήταν διακοσμημένα,ανάμεσα σε άλλα υλικά,και με νομίσματα.Τα μέρη τα οποία αποτελούνταν από νομίσματα και φλουριά ήταν τα εξής: - Κουστίν: Κόσμημα εύπορων γυναικών φτιαγμένο από χρυσά φλουριά που ήταν περασμένα σε μια χρυσή αλυσίδα. Στο κάτω μέρος του κρεμόταν συνήθως ένα πεντόλιρο ή ένας σταυρός. - Ζουλουφλούκια: Χρυσά πεντόλιρα που περιτριγυρίζουν το κεφαλομάντιλο. Τα φορούσαν συνήθως σε επίσημες περιστάσεις. Το όνομά τους οφείλεται στα ζουλούφια, τις μικρές τούφες μαλλιών των κροτάφων που τις έστριβαν οι γυναίκες και τις έπλεκαν με την πλεξούδα τους. - Γκερντανλούλ’ (ή γκετντανλίκ’):  Περιδέραιο με ψεύτικα ή αληθινά φλουριά και νομίσματα ραμμένα πάνω σε λουρίδα τσόχας. Τα νομίσματα έχουν ασημί ή χρυσές αποχρώσεις και σχηματίζουν αλυσίδες με περίτεχνα σχέδια.

ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΩΣ ΚΟΣΜΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Από την Μινωική Κρήτη και τις «πολύχρυσες» Μυκήνες έως την Τουρκοκρατία και τους νεοελληνικούς χρόνους, κοσμήματα με ιδιότητα νομισμάτων, αργότερα νομίσματα ως κοσμήματα και κοσμήματα εμπνευσμένα εικονογραφικά από τα νομίσματα, χρησιμοποιούνται αδιάλειπτα συγκεράζοντας παλαιά παραδοσιακά σχήματα εναρμονισμένα με νέα που δημιουργούνται με τον καιρό, σε μια αδιαμφισβήτητη πολιτισμική συνέχεια, παραλληλία και επαλληλία. Στην νεοελληνική, ανδρική και κυρίως γυναικεία φορεσιά υπέροχα κοσμήματα – συνθέσεις ενετικών αυστροουγγαρικών, ισπανικών, οθωμανικών και νεοελληνικών νομισμάτων κοσμούν τις φορεσιές των πλουσίων· ταπεινά νομίσματα ή αντίγραφά τους από ευτελές υλικό ομορφαίνουν τις ενδυμασίες των φτωχικών κοινωνικών ομάδων.

Το Νόμισμα μέσα από την Ζωγραφική – Έργο της μαθήτριας Φύκα Αικατερίνης - Αθηναϊκό Τετράδραχμο του 5ο αι. π.Χ.