Ο πατέρας των Ελλήνων μυθοποιών, στον οποίο αποδίδονται οι περισσότεροι από τους διδακτικούς μύθους. Κατά τον Ηρακλείδη "Θράξ ην το γένος". Κατά τον Σουίδα, καταγόταν από τη Μεσημβρία της Μεγάλης Θράκης. Οι μύθοι του είναι πασίγνωστοι και αποτελούν υποδείγματα για την παγκόσμια μυθογραφία. Ο ίδιος λέγεται ότι ήταν δούλος αλλά η σοφία του εκτιμήθηκε τόσο, που ο κύριος του - ο σοφός Ιάδμων – των απελευθέρωσε. Η διαύγεια και το χιούμορ του έμειναν παρομοιώδη. Ο σαρκασμός του, για την απληστία των ιερέων των Δελφών, οδήγησε στην καταδίκη του σε θάνατο. Μια ύβρις για την οποία το Μαντείο αναγκάστηκε να επανορθώσει αργότερα.
Γεννήθηκε στα Άβδηρα. Ταξίδευε σαράντα χρόνια διδάσκοντας, έμεινε τελικά στην Αθήνα. Δαιμόνιος νους και ο διασημότερος ανάμεσα στους σοφιστές. Συναρπαστικός ρήτορας αλλά με σοφία και καθαρότητα. "Σοφώτατος" κατά τον Πλάτωνα. Κάποιοι είπαν ότι είχε δάσκαλο τον Δημόκριτο. Αμφισβητίας. Δεν δεχόταν την "εξ αντικειμένου αλήθειαν". H περίφημη ρήση του “Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος…”μετατόπισε το πρόβλημα της γνώσης από το αντικείμενο στο υποκείμενο. Το σύγγραμμά του "Περί θεών" προκάλεσε την καταδίκη του για αθεϊστικές απόψεις. Το άλλο του σύγγραμμα "Αι αντιλογίαι" έθετε το αξίωμα πως για κάθε τι υπάρχουν δύο απόψεις. Γύρω του συγκέντρωνε το άνθος του Αθηναϊκού πνεύματος. Τον θαύμαζε ο Ευριπίδης. Τον εκτιμούσε ο Περικλής.
Πατέρας της Ιστορίας σαν αυστηρής επιστήμης. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή καταγόταν από μια μεγάλη οικογένεια της Θράκης, γι’ αυτό και κληρονόμησε εκεί ένα πλούσιο κτήμα με χρυσωρυχεία. Πολιτογραφήθηκε Αθηναίος. Πολέμησε για την Αθήνα. ‘Ισως το δίπτυχο Αθήνα-Θράκη να έγινε ο συντελεστής αντικειμενικότητας στο κριτήριό του. ‘Εβλεπε τα γεγονότα ταυτόχρονα από κοντά και από μακριά. Οπωσδήποτε, η εκστρατεία στη Θράκη, που ανέλαβε σαν στρατηγός, οδήγησε σε καταδίκη του για την απώλεια της Αμφιπόλεως. Και πάλι η Θράκη στάθηκε το καταφύγιό του. Η διαυγέστατη αντίληψή του και η ώριμη πολιτική του σκέψη, έδωσε στο έργο του την επιστημονική καθαρότητα που αποτελεί ως σήμερα το πρότυπο για τους ιστορικούς.