Σύγχρονες Μορφές και Πρακτικές Αξιολόγησης στο ΕΠΣ Μάριος Ψαράς Μαρία Χαραλάμπους (Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή)

Τι είναι αξιολόγηση;

Σκέψεις συναδέλφων εκπαιδευτικών για την αξιολόγηση Δάσκαλος 1: «…έλεγχος προαπαιτούμενων γνώσεων… για να δούμε που πατάμε από τα προηγούμενα μαθήματα…» Δάσκαλος 2: «απλά κουβεντιάζουμε για να δεις πόσο συμμετέχει στην τάξη…» Δάσκαλος 3: «…αξιολογώ την προσπάθεια του ίδιου του παιδιού… δεν μπορείς να το συγκρίνεις με τα άλλα…κοιτάμε που ήταν το παιδί και που έφτασε, λέμε ότι το παιδί έκανε πρόοδο ή δεν έκανε πρόοδο» Δάσκαλος 4: προσπαθώ μέσω μιας διαδικασίας να μπορέσω να αξιολογήσω βασικά και τον εαυτό μου…» Δάσκαλος 5: επίσης… η τάξη είναι καθρέφτης πρώτα δικός μας… πρώτα βλέπω τι κάνω εγώ και μετά οι μαθητές μου…» Δάσκαλος 6: «θα πρέπει να έχουμε πολλούς τρόπους αξιολόγησης για να καλύπτουμε την κάθε μέρα…» Δάσκαλος 7:: «το νούμερο των παρουσιών του στο μάθημα, να είναι παρών…» «να καταθέτει όλον του τον εαυτό, η συμπεριφορά του στην ομάδα, η παρουσία του» Δάσκαλος 8:: «…περιγραφική αξιολόγηση για να αναφέρω στο παιδί, στο γονιό» Δάσκαλος 9: «το θέμα επιβράβευσης της προσπάθειας είναι σημαντικό για μας, γιατί αυτό στοχεύει πολύ στο μέλλον… Δάσκαλος 10: να είναι μια ανατροφοδότηση για το παιδί…»

Προβληματισμός και ευθύνη των εκπαιδευτικών . Μήπως η αξιολόγηση έχει αναχθεί σε αυτοσκοπό της εκπαίδευσης και στοχεύουμε μόνο στο να πετύχουν οι μαθητές/τριές μας στις εξετάσεις; . Μήπως παρουσιάζουμε τη γνώση κατακερματισμένη; . Μήπως οι παραδοσιακές μέθοδοι αξιολόγησης δεν μας παρέχουν ολοκληρωμένη εικόνα για το μαθητή; . Μήπως κάποτε χρησιμοποιούμε τις διαδικασίες αξιολόγησης ως εργαλείο πειθαρχικού ελέγχου;

Aξιολόγηση Αναφέρεται στους τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευτικοί σε συνεργασία με άλλους φορείς που εμπλέκονται στη μάθηση αν και όπου χρειάζεται αλλά και τον ίδιο το μαθητή, συγκεντρώνουν συστηματικά και έπειτα χρησιμοποιούν πληροφορίες για το επίπεδο των ικανοτήτων ή /και της ανάπτυξης του μαθητή από διαφορετικές περιοχές της εκπαιδευτικής τους εμπειρίας (επίδοση, συμπεριφορά, κοινωνικότητα) (Watkins 2007).

Η αξιολόγηση είναι μια διαρκής διαδικασία που δίνει ανατροφοδότηση για: Το περιεχόμενο και στόχους της μάθησης Τη διαδικασία μάθησης Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής Τους τρόπους βελτίωσης Αποτελεί τη βάση για το επόμενο εκπαιδευτικό βήμα καθώς αυτό έρχεται ως απάντηση στις ανάγκες των μαθητών (Hall 1992).

Τρία σημαντικά κινήματα που διαμόρφωσαν τη μορφή αξιολόγησης Επηρέασαν τόσο το θεωρητικό προσανατολισμό, τη σχολική πρακτική και τις μεθόδους και πρακτικές αξιολόγησης στην εκπαίδευση. Το κίνημα του «κοινωνικού εποικοδομισμού» (social constructivism) η γνώση οικοδομείται μέσα από συλλογική προσπάθεια και συνεργασία (βλ. σχετικά Vygotsky, 1988· Perkins, 1999· Resnick, 1989). Το κίνημα της «κριτικής σκέψης» - αναστοχαστική, αναλυτική προσέγγιση της γνώσης. Το κίνημα για την «ολιστική προσέγγιση της γνώσης» (Wineburg και Grossman, 2000) Διαθεματικότητα στα Προγράμματα Σπουδών (βλ. Ματσαγγούρας, 2003).

Εκτιμά όχι μόνο το βαθμό της γνώσης αλλά και Η αξιολόγηση, για να ανταποκρίνεται σε αυτές τις προσεγγίσεις και να διατηρεί την παιδαγωγική της λειτουργία πρέπει να: Στρέφεται στην ποιότητα του έργου που αναμένεται να επιτελέσει ο μαθητής Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις νοητικές, συναισθηματικές και κοινωνικές διεργασίες, από τις οποίες πρέπει να διέλθει ο μαθητής ενόσω εκτελεί το έργο Εκτιμά όχι μόνο το βαθμό της γνώσης αλλά και Τις στρατηγικές μάθησης Τις γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες Τις απόψεις και στάσεις στη μάθηση στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας Τη διαχείριση και αξιοποίηση της γνώσης στα κατάλληλα δίκτυα

Είναι σημαντικό στην αξιολόγηση να εμπλέκονται όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τη διαδικασία και το αποτέλεσμα της αξιολόγησης, ο δάσκαλος, οι μαθητές, οι γονείς καθώς και στελέχη της εκπαίδευσης. Ο ρόλος τους πρέπει να είναι αλληλοϋποστη-ρικτικός προσφέροντας πολύπλευρη οπτική και καθοδήγηση Επιδιώκουμε διάλογο μεταξύ γονιών, δασκάλων και μαθητών και κλίμα συνεργασίας και αλληλοϋποστή-ριξης

Εξετάζουμε τρεις πτυχές δεξιοτήτων μεταγνωστικές δεξιότητες / στάσεις Οπτική και στοχοθεσία των Νέων Προσεγγισεων του ΥΠΠ της Κύπρου για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας H γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ένα εργαλείο προφορικής ή γραπτής επικοινωνίας σε πραγματικές περιστάσεις επικοινωνίας Εξετάζουμε τρεις πτυχές δεξιοτήτων γνωστικές δεξιότητες ανάγνωση-κατανόηση, ακρόαση-κατανόηση, παραγωγή προφορικού λόγου, παραγωγή γραπτού λόγου επικοινωνιακές δεξιότητες για τη διαχείριση της γλωσσικής επικοινωνίας κατάλληλες επιλογές σύμφωνα με τον στόχο και πλαίσιο επικοινωνίας μεταγνωστικές δεξιότητες / στάσεις

Μεταγνωστικές δεξιότητες α) Γνώση για τη γνώση β) Ρύθμιση της γνώσης (αυτορρύθμιση) προσωπικός τρόπος μάθησης κατάλληλη αξιοποίηση κάθε στρατηγικής διαμόρφωση προσωπικών στόχων κατάστρωση σχεδίου για την επίτευξη των στόχων συλλογή δεδομένων κατά το σχεδιασμό (monitoring) αξιολόγηση του όλου εγχειρήματος (Ματσαγγούρας, 2000· Κουλουμπαρίτση, 2003)

Το παροικιακό σχολείο στοχεύει επίσης και στην καλλιέργεια στάσεων Στάση ονομάζουμε τις απόψεις και τις συναισθηματικές και αξιακές θέσεις που έχει ένα άτομο για κάποιο ζήτημα. Αυτές επηρεάζονται από συναισθήματα, παραδόσεις και κουλτούρες, τις εμπειρίες και το χαρακτήρα του ατόμου (βλ. Eggen και Kauchak, 1994, 167-168).   Ο απώτερος στόχος της αξιολόγησης είναι να διασφαλιστεί ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες κατακτούν διαρκώς αυξανόμενη αυτονομία όσον αφορά τη συνέχιση της γλωσσικής και πολιτισμικής τους καλλιέργειας και μετά το παροικιακό σχολείο.

Αφορά την πρόοδο/επίδοση των μαθητών σε σχέση με τον εαυτό τους Η αξιολόγηση είναι ανάλογη των σκοπών και της μεθοδολογίας που διέπουν το γνωστικό αντικείμενο Αφορά την πρόοδο/επίδοση των μαθητών σε σχέση με τον εαυτό τους Αφορά το ίδιο το εκπαιδευτικό έργο (πρακτικές και μεθόδους) Γιατί αξιολόγηση; (αναγκαιότητα για το μαθητή) Για να δημιουργηθούν κίνητρα για μάθηση σε ένα περιβάλλον αμοιβαίας συνεργασίας και εκτίμησης 2. Για να βοηθήσει στην ανάπτυξη αυτογνωσίας του μαθητή / μαθήτριας ως προς τις ιδιαίτερες ικανότητες και κλίσεις του 3. Για να είναι σε συνεχή ενημέρωση ο μαθητής/τρια για την πορεία και εξέλιξη της μάθησής του

ΜΟΡΦΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Γίνεται στην αρχή της χρονιάς Διαγνωστική Συντρέχουσα Τελική Γίνεται στην αρχή της χρονιάς Εντοπισμός του επιπέδου ή/και των αδυναμιών των μαθητών (συνήθως με δοκίμιο αξιολόγησης) Μπορεί να γίνει και με πιο δημιουργικές δραστηριότητες Γίνεται κατά τη διάρκεια του μαθήματος Είναι συνεχής παρακολούθηση της προόδου των μαθητών Συμπεριλαμβάνει ποικίλες πρακτικές Γίνεται στο τέλος του κάθε μαθήματος ή μιας ενότητας Στηρίζεται στο αποτέλεσμα μιας και μόνης δοκιμασίας (summative assessment) Γίνεται σε ορισμένη χρονική στιγμή μετά την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας (συνήθως με δοκίμιο)

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ συμβατικά διαγωνίσματα επιπλέον πρακτικές δημιουργία φακέλων (portfolios) έκθεση ιδεών συλλογή αναστοχαστικών σχολίων πρακτικές αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης (συνεντεύξεις, αναστοχαστικά αυτοσχόλια) Προτείνεται η συνδυαστική εφαρμογή συμβατικών και εναλλακτικών μεθόδων αξιολόγησης, ώστε να γίνεται διασταύρωση δεδομένων από διάφορες πηγές πληροφόρησης

Φάκελος Εργασιών Μαθητή «Ο Φάκελος Εργασιών του Μαθητή (portfolio) αποτελεί συλλογή των έργων ενός μαθητή, τα οποία έχουν επιλεγεί με τη συναίνεσή του και με βάση συγκεκριμένο στόχο. Τα έργα αυτά αποτελούν τεκμήρια για την προσπάθεια, την πρόοδο και την επίδοση του μαθητή σε δεδομένο ή δεδομένα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος (μεμονωμένα ή συσχετιζόμενα). Περιλαμβάνει τεκμήρια για το σκεπτικό που αναπτύσσει ο μαθητής, τα έργα που θα περιληφθούν στο Φ.Ε.Μ., τις οδηγίες του εκπαιδευτικού, τα κριτήρια αξιολόγησης της ποιότητας των έργων και την κριτική του κοινού που έχει κληθεί να μελετήσει και να αξιολογήσει το φάκελο εργασιών». (Κουλουμπαρίτση & Ματσαγγούρας 2004).

Φ.Ε.Μ. Τι μπορει να περιέχει;

Έκθεση ιδεών Κριτήρια αξιολόγησης Οργάνωση Ανάπτυξη Δομή πρότασης   Κριτήρια αξιολόγησης Οργάνωση Ανάπτυξη Δομή πρότασης Λεξιλόγιο Μηχανισμοί (Ορθογραφία – στίξη) Ενδεικτικές Διαβαθμίσεις Επίδοσης Στους μαθητές παρουσιάζουμε τη δεύτερη επιλογή με τα έντονα γράμματα. 1: Χαμηλή επίδοση / Όχι! Πρέπει να ξαναπροσπαθήσω. 2: Μέτρια επίδοση / Όχι και τόσο καλά. Θα κάνω κάποιες διορθώσεις. 3: Πολύ καλή / Ναι! Με κάποιες αλλαγές θα είναι τέλειο! 4: Θαυμάσια / Ναι! Μπράβο μου!

Αυτοαξιολόγηση – Ετεροαξιολόγηση Κλίμακα Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Πώς τα πήγα στην έκθεσή μου; 1 2 3 4   Οργάνωση: Σαφής και ξεκάθαρος στόχος. Περιέχει όλα τα μέρη με λογική σειρά. Ανάπτυξη: Οι ιδέες και οι απόψεις εξηγούνται με παραδείγματα. Υπάρχουν στοιχεία. Δομή πρότασης: Ολοκληρωμένη και κατανοητή πρόταση. Λεξιλόγιο: Ειδικές λέξεις χρησιμοποιούνται σωστά. Χρησιμοποιούνται λέξεις που δείχνουν συγκρίσεις. Μηχανισμοί: Ορθογραφία και στίξη. Ορθή χρήση στους χρόνους των ρημάτων.

Η Παιδαγωγική Σημασία της Κλίμακας Διαβαθμισμένων Κριτηρίων Η διαδικασία σύνθεσης της κλίμακας διαβαθμισμένων κριτηρίων αποτελεί την κατ’ εξοχήν δραστηριότητα στοχασμού. 2. Αποτελεί εργαλείο σύνδεσης μεταξύ διδασκαλίας και αξιολόγησης, αφού (α) κατευθύνει τη διδασκαλία, (β) καθιστά ξεκάθαρους τους στόχους της διδασκαλίας, (γ) συμβάλλει στον εντοπισμό των δυνατοτήτων και των αδυναμιών των μαθητών και (δ) ισχυροποιεί την ικανότητα κριτικής ανάλυσης των εργασιών των μαθητών (Goodrich-Andrade 2000). 3. Καθιστά την αξιολόγηση προσωπική υπόθεση του μαθητή πολύ θετική επίπτωση στη βελτίωση των γραπτών κειμένων των μαθητών και στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης (Ματσαγγούρας και Κουλουμπαρίτση 2008).

Αξιολόγηση στάσεων/ συμπεριφορών

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ

Τι είναι παραδοσιακή αξιολόγηση; Τι είναι παραδοσιακή αξιολόγηση;

Η αξιολόγηση πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα ανατροφοδοτική και ενισχυτική. Όλο δεν ... Είμαι ένα μηδέν... Δεν τα έγραψες σωστά Δεν πρόσεξες Δεν διάβασες Δεν κάλυψες τα κενά

Δοκίμιο Αξιολόγησης Χαρακτηριστικά ενός καλού δοκιμίου αξιολόγησης: Εγκυρότητα: ο βαθμός στον οποίο το εξεταστικό δοκίμιο μετρά την ύλη που διδάχτηκε, αντιστοιχεί με τους διδακτικούς στόχους και προσαρμόζεται στις δυνατότητες των μαθητών/τριών. Αξιοπιστία: αν επαναληφθεί θα δώσει τα σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα. Επηρεάζεται από παράγοντες όπως η δυσκολία των ερωτήσεων, ο τύπος των ερωτήσεων κ.ά Αντικειμενικότητα: η βαθμολόγηση των δοκιμίων αξιολόγησης όλων των εξεταζομένων γίνεται με τα ίδια κριτήρια και υπό τις ίδιες συνθήκες. Επηρεάζεται από παράγοντες όπως την υποκειμενικότητα των εκπαιδευτικών.

Ενδεικτικές δραστηριότητες στο διαγνωστικό δοκίμιο Ακρόαση – Κατανόηση  Ακρόαση από μαγνητοταινίες, Cds, Dvds, videos, animations, ιστορίας, τραγουδιού, παραμυθιού, εκτέλεσης οδηγιών, επίκαιρων εκπαιδευτικών εκπομπών  Δραστηριότητες με ερωτήσεις, εκτελεση οδηγιών, ζωγραφιές, αντιστοιχίσεις για το περιέχομενο ακρόασης Ανάγνωση - Κατανόηση  Αντιστοίχιση εικόνων και λέξεων  Απόδοση λέξης, φράσης, πρότασης με ζωγραφική ή παντομίμα  Επεξεργασία κειμένου (ερωτήσεις, αντιστοιχίσεις, τίτλοι παραγράφων) Γραπτός Λόγος (γραπτή έκφραση, γραμματική – σύνταξη, λεξιλόγιο – ορθογραφία)  Δημιουργία πόστερ (με λεζάντες), καρτούν (με μπαλόνια λέξεων)  Συγγραφή διαλόγου  Δημιουρία κειμένων με βάση πραγματικές περιστάσεις επικοινωνίας (ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, επιστολές, διαφήμηση, αίτηση, πρόσκληση κλπ.)  Επέκταση πρότασης με επιπλέον πληροφορίες   Ενδεικτικές δραστηριότητες στο διαγνωστικό δοκίμιο