Evaluating the success of an emergency response medical information system S. Petter, A. Fruhling, International Journal of Medical Informatics 80 (2011), 480–489 Μαθιοπούλου Γεωργία ΠΡΟΜΕΣΙΠ

Εισαγωγή Μέχρι το 2012 αναμένεται οι δαπάνες σε τεχνολογίες πληροφοριών στον τομέα της υγείας να ανέλθουν τα 10.8 δισεκ. δολάρια ετησίως. Πανδημίες όπως αυτή του ιού H1N1 ώθησαν σε περεταίρω αύξηση των δαπανών. Μετά την εφαρμογή ενός ιατρικού πληροφοριακού συστήματος κρίνεται σκόπιμη η αξιολόγηση της αποδοτικότητάς του. Η μελέτη αυτή περιγράφει την αξιολόγηση ενός ιατρικού πληροφοριακού συστήματος έκτακτης ανάγκης (ERMIS), που ονομάζεται Statpack.

Η επιτυχία ενός συστήματος πληροφόρησης σύμφωνα με το μοντέλο που πρότειναν οι DeLone και McLean μπορεί να αποτιμηθεί με τη χρήση 8 αλληλοεξαρτώμενων μεταβλητών: 1. Ποιότητα συστήματος 5. Πρόθεση χρήσης 2. Ποιότητα πληροφοριών 6. Ικανοποίηση χρήστη 3. Ποιότητα εξυπηρέτησης 7. Ατομικές επιδράσεις 4. Χρήση συστήματος 8. Οργανωτικές επιπτώσεις Το μοντέλο αυτό έχει εφαρμοστεί σε πολλά διαφορετικά πλαίσια συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής περίθαλψης. Ωστόσο είναι πιθανό να υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί σε ιατρικά πληροφοριακά συστήματα που χρησιμοποιούνται σε επείγουσες καταστάσεις και έχουν πιο σπάνια χρήση.

ERMIS (Emergency Response Medical Information Systems) Οργανωμένα ιατρικά πληροφοριακά συστήματα για στήριξη απόφασης σε έκτακτες ανάγκες. Περιλαμβάνουν ηλεκτρονική βάση δεδομένων και ορίζουν τα πρωτόκολλα και τη δομή της επικοινωνίας. Παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για λήψη ιατρικών αποφάσεων σε περιπτώσεις ανθρωπογενών ή φυσικών καταστροφών. ERMIS δημόσιας υγείας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της κρατικής ετοιμότητας έναντι της βιοτρομοκρατίας.

Ιδιαίτερες απαιτήσεις συστημάτων ERMIS. Συμβατότητα, ακρίβεια, ιδιωτικότητα. Απαιτείται περιβάλλον υψηλής ασφάλειας. Ευχρηστία συστημάτων, χωρίς επιπρόσθετες πληροφορίες που θα επιβάρυναν το χρήστη ιδιαίτερα σε έκτακτες, απρόβλεπτες καταστάσεις. Δυναμική διαδραστικότητα δεδομένων και προειδοποιήσεων σε πραγματικό χρόνο. Αξιοπιστία, εγκυρότητα πληροφοριών, υψηλή επίδοση συστημάτων.

STATPack (Secure Telecommunication Application Terminal Package) Το Statpack project ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2002 στη Nebraska των ΗΠΑ. Σκοπός ήταν η καθιέρωση άμεσης επικοινωνίας μεταξύ κλινικών εργαστηρίων και εργαστηρίων δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση απειλών βιοτρομοκρατίας και κρουσμάτων επιδημιών. Το Statpack είναι ένα σύστημα δικτύου βασισμένο στο διαδίκτυο (web-based) που υποστηρίζει την τηλεϊατρική και την επικοινωνία μεταξύ κλινικών εργαστηρίων με εργαστήρια δημόσιας υγείας (κόμβοι) σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.

Το σύστημα περιλαμβάνει κάμερα συνδεδεμένη με μικροσκόπιο και ψηφιακή Web-κάμερα σε κουτί από plexiglass συνδεδεμένη με υπολογιστή. Ο υπολογιστής συνδέεται μέσω διαδικτύου με ανάλογο υπολογιστή του εργαστηρίου δημόσιας υγείας. Ασφαλής καθίσταται ο χειρισμός μολυσματικών δειγμάτων στο αεροστεγές δοχείο που περιλαμβάνει το διαγνωστικό δείγμα και την κάμερα. Αντί για τη συνήθη διαδικασία αποστολής των δειγμάτων για περαιτέρω έλεγχο και τεκμηρίωση πραγματοποιείται ηλεκτρονική αποστολή των εικόνων.

Το Statpack επιτρέπει τη λήψη μακροσκοπικών αλλά και μικροσκοπικών ψηφιακών εικόνων των δειγμάτων. Η ηλεκτρονική αποστολή των εικόνων ύποπτων ή άγνωστων μικροοργανισμών στα κομβικά εργαστήρια για υποβοήθηση της διάγνωσης πραγματοποιείται με ασφάλεια και προστασία των προσωπικών δεδομένων του ασθενή. Εξοικονομείται πολύτιμος χρόνος κατά τη διάγνωση. Μειώνεται ο κίνδυνος μετάδοσης πιθανής μολυσματικής νόσου εφόσον δεν πραγματοποιείται μεταφορά των ίδιων των δειγμάτων (με courrier). Συνολικά μέχρι σήμερα έχουν τοποθετηθεί 55 συστήματα σε εργαστηριακές κλινικές σε Nebraska, Kansas και Oklahoma.

Scenario: A laboratory has an unusual organism growing on culture and would like consultation

Η αξιολόγηση κάθε πληροφοριακού συστήματος μετά την εφαρμογή του πραγματοποιείται για τον καθορισμό της επίτευξης ή μη των στόχων του καθώς και για την περεταίρω βελτίωση του συστήματος. Το μοντέλο επιτυχίας πληροφοριακών συστημάτων που προτάθηκε από τους DeLone και McLean χρησιμοποιήθηκε ως πλαίσιο για την αξιολόγηση του Statpack. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό η συνολική ποιότητα του συστήματος περιλαμβάνει την τεχνική ποιότητα του συστήματος (System Quality), την ποιότητα της πληροφορίας (Information Quality) και την ποιότητα της υποστήριξης που παρέχεται στους χρήστες (Service Quality)

Υποθέσεις Η1: Συνολική ποιότητα συστήματος θετική επίδραση στην ικανοποίηση του χρήστη Η1a: Ποιότητα συστήματος – Ικανοποίηση χρήστη H1b: Ποιότητα πληροφορίας – » H1c: Ποιότητα εξυπηρέτησης – » Η2: Συνολική ποιότητα επιδρά θετικά στην πρόθεση χρήσης H2a: Ποιότητα συστήματος – Πρόθεση χρήσης H2b: Ποιότητα πληροφορίας – » H2c: Ποιότητα εξυπηρέτησης – »

Σύνηθες μέτρο της επιτυχίας ενός πληροφοριακού συστήματος αποτελεί η συχνότητα της χρήσης του. Όσον αφορά το Statpack όμως, ακόμα και αν οι χρήστες θεωρούν ότι είναι υψηλής ποιότητας δεν έχουν λόγο να το χρησιμοποιήσουν παρά μόνο σε έκτακτη ανάγκη. Η3: H συνολική ποιότητα του συστήματος δε σχετίζεται με τη χρήση H3a: Ποιότητα συστήματος ≠ Χρήση H3b: Ποιότητα πληροφοριών ≠ » H3c: Ποιότητα εξυπηρέτησης ≠ »

Η5: Ικανοποίηση χρηστών – Ατομικές επιπτώσεις Η6: Πρόθεση χρήσης – Ατομική επίπτωση Η7: Χρήση – Συνολική επίδραση του συστήματος H7a: » – Ατομική επίπτωση H7b: » – Οργανωτική επίπτωση H8: Ατομική επίπτωση – Επίπτωση στον οργανισμό

Μέθοδος Ο υπεύθυνος κάθε εργαστηρίου από τα 52 που χρησιμοποιούσαν το Statpack ενημερώθηκε με για το σκοπό της έρευνας και τη σημασία της αποδοχής και έγκρισης. Το ερωτηματολόγιο ήταν διαθέσιμο σε online ή έγγραφη έκδοση, η διάρκεια συμπλήρωσής του ήταν <15 λεπτά και απευθυνόταν σε όλους τους εργαζομένους. Περιελάμβανε 47 ερωτήσεις που αφορούσαν την ποιότητα, την πρόθεση χρήσης, τη χρήση του συστήματος την ικανοποίηση χρήστη, τις ατομικές και οργανωτικές επιπτώσεις καθώς και επιπρόσθετες ερωτήσεις που αφορούσαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του χρήστη. Ακολούθησε στατιστική ανάλυση με χρήση SPSS.

Αποτελέσματα Το ποσοστό συμμετοχής στην έρευνα ήταν 42.7% Συνολικά ελήφθησαν 64 απαντήσεις από σύνολο 150 χρηστών. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες 72% Όπως αναμενόταν η ποιότητα του συστήματος, των πληροφοριών και της εξυπηρέτησης του χρήστη έχει άμεση σχέση με την ικανοποίηση του χρήστη (Η1) και την πρόθεση χρήσης του συστήματος (Η2). Επιβεβαιώθηκαν ακόμα οι υποθέσεις Η3b και Η3c αποδεικνύοντας ότι δεν υπάρχει συσχέτιση της ποιότητας πληροφοριών και εξυπηρέτησης με τη χρήση.

Η ποιότητα όμως του συστήματος φάνηκε να προβλέπει τη χρήση του, γεγονός που προκύπτει από την απόρριψη της υπόθεσης H3a. Η ποιότητα του συστήματος κατά τη μελέτη αφορούσε την εύκολη χρήση, προσβασιμότητα και διαθεσιμότητα, απαραίτητα χαρακτηριστικά συστήματος που χρησιμοποιείται σε επείγουσες καταστάσεις.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η ποιότητα των πληροφοριών σε περιβάλλον που απαιτεί υψηλή ακρίβεια κατά την άμεση διάγνωση ή εξακρίβωση πιθανής απειλής βιοτρομοκρατίας. Καθίσταται φανερή η αξία της ποιότητας συστήματος και πληροφορίας σε ένα ιατρικό πληροφοριακό σύστημα ERMIS. Στην περίπτωση τέτοιου συστήματος όπως το Statpack η χρήση υπαγορεύεται από τον αριθμό των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και συνεπώς δεν αποτελεί μέτρο επιτυχίας όπως ορίζεται από το μοντέλο DeLone και McLean.