Αρχή Η εξωτερική αξιολόγηση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) Πρόεδρος ΜΟΔΙΠ, Καθηγήτρια Δέσπω Αθ. Λιάλιου Αντιπρύτανις Ακαδημαϊκών Υποθέσεων & Προσωπικού «Διασφάλιση & Διοίκηση Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση: Διοίκηση και Καλές Πρακτικές» Θεσσαλονίκη, Σεπτεμβριου 2012

Εξωτερική αξιολόγηση των ΑΕΙ  Ποιοι μας αξιολογούν?  Με ποια κριτήρια?  Πόσο καλά μας γνωρίζουν?  Επαρκεί η διάρκεια της επίσκεψης για να μας γνωρίσουν και να μας αξιολογήσουν? Και, τέλος,  Πως μας αντιμετωπίζουν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης?

Στόχος εισήγησης Και οι κρίνοντες κρίνονται…ΑΛΛΑ Τα ΑΕΙ υποχρεούνται να συνδράμουν την ΑΔΙΠ με γόνιμες παρατηρήσεις και προτάσεις

Εξαγωγή συμπερασμάτων  Εξωτερική αξιολόγηση σε μόνο 15 από 42 Τμήματα/ μονοτμηματικές Σχολές  Τμήμα Βιολογίας  Κτηνιατρική Σχολή  Γεωπονική Σχολή  Τμήμα Φυσικής  Τμήμα Χημείας  Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας & Φιλολογίας  Ιατρική Σχολή  Τμήμα Ψυχολογίας  Οδοντιατρική Σχολή  Τμήμα Πληροφορικής  Τμήμα Φιλοσοφίας & Παιδαγωγικής  Τμήμα Μαθηματικών  Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών  Τμήμα Γεωλογίας  Σχολή Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος

Άξονες αναφοράς/προβληματισμοί 1. Επίσκεψη εξωτερικών αξιολογητών: διάρκεια, εξέλιξη & ποιότητα διαδικασίας 2. Εξωτερικοί αξιολογητές: α. Βαθμός γνώσης και ενημέρωσης για την ελληνική πραγματικότητα β. Στάση προς τις αξιολογούμενες Σχολές/Τμήματα 3. Τελικό κείμενο Έκθεσης Εξωτερικής Αξιολόγησης-ερώτημα: σε ποιο βαθμό λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις και οι διασαφηνίσεις των αξιολογουμένων επί του Σχεδίου της Έκθεσης? ▼ αρνητικό σημείο ▲ θετικό σημείο ► πρόταση για βελτίωση

1.Επίσκεψη εξωτερικών αξιολογητών: διάρκεια, εξέλιξη & ποιότητα διαδικασίας ▼ «Άχαρη» και χωρίς ιδιαίτερο νόημα και οφέλη διαδικασία (1 Τμήμα) ▼ «Οριακή» η διάρκεια της επίσκεψης και πάντως δεν επαρκεί για τη διαμόρφωση πλήρους εικόνας ▲ Συνολικά δεν υπήρξαν προβλήματα με τη διαδικασία ▲ Πολύ σημαντική η διαδικασία της συνεχούς συλλογής και καταγραφής στοιχείων ▲ Συνολικά θετική, χρήσιμη, εποικοδομητική και επωφελής εμπειρία που συμβάλλει στην αυτογνωσία σε επίπεδο Σχολής και Ιδρύματος, ▲ Υπέρ της επανάληψης της εξωτερικής αξιολόγησης, διότι δίνει κατευθύνσεις και τα αποτελέσματά της πρέπει να γίνουν αποδεκτά από όλους ▲ Οι όποιες αδυναμίες, παραλείψεις ή τα σφάλματα θα βελτιωθούν εν καιρώ ► Θα ήταν πιο χρήσιμο, αν η διαδικασία ήταν πιο τυποποιημένη (πχ κουτάκια που θα συμπληρώνονταν), και ► Αν υπήρχε η δυνατότητα επιπλέον αξιολόγησης πιο συγκεκριμένων θεμάτων ή τομέων ► Αλλά δύσκολη η τυποποίηση λόγω των ιδιαιτεροτήτων των Τμημάτων

2. Εξωτερικοί αξιολογητές α. Επάρκεια/Βαθμός γνώσης και ενημέρωσης για την ελληνική πραγματικότητα (i) ▼ Στην πλειοψηφία τους δεν ήταν γνώστες της ελληνικής πραγματικότητας (Νομοθεσίας, Οικονομικών των ΑΕΙ) ▼ Έδωσαν βαρύτητα στο ερευνητικό και καθόλου στο εκπαιδευτικό έργο ▼ Δεν είχαν γνώση για όλα τα γνωστικά πεδία και το φάσμα δραστηριοτήτων των Τμημάτων ▼ Δεν είχαν ευρεία αντίληψη των δεικτών βαρύτητας για το επιμέρους δημοσιευμένο έργο σε όλα τα αντικείμενα ▼ Ορισμένοι δεν ήταν έμπειροι ▼ Δεν ήταν πολύ καλά προετοιμασμένοι (είτε λόγω μη μελέτης, είτε λόγω καθυστέρησης παράδοσης υλικού από ΑΔΙΠ) ▲ Στην πλειοψηφία η ΑΔΙΠ είχε στείλει έγκαιρα το σχετικό υλικό ▼ ► Οι αξιολογητές δεν ήταν όλοι πολύ υψηλού επιστημονικού επιπέδου, αλλά αυτό δεν επηρέασε τα πορίσματα της Έκθεσης

2. Εξωτερικοί αξιολογητές α. Επάρκεια/Βαθμός γνώσης και ενημέρωσης για την ελληνική πραγματικότητα (ii) ► Απαιτείται εμπειρία και ευρύτητα στη θεώρηση του αντικειμένου, και όχι απαραίτητα μεγάλη εξειδίκευση ► Χρήσιμη η παρουσία εμπειρογνώμονα, γνώστη της ελληνικής πραγματικότητας, που θα «επιβλέπει» τη διαδικασία και την επικοινωνία με όλους τους εμπλεκομένους ▼ ► Περιοριστική η προϋπόθεση, να είναι οι εξωτερικοί αξιολογητές ελληνόφωνοι, διότι ορισμένοι δεν είναι τόσο υψηλού επιστημονικού επιπέδου ► Οι αξιολογητές θα πρέπει να είναι αλλοδαποί ▲ ► Η καλή προετοιμασία Τμήματος και η δυνατότητα πρόσβασης στις σχετικές πληροφορίες μέσω ειδικής ιστοσελίδας μεταφοράς δεδομένων του Τμήματος αρκετά νωρίτερα, καθ’ όλη τη διάρκεια και μετά από την επίσκεψη συνέβαλε στην πληρέστερη ενημέρωση των αξιολογητών

2. Εξωτερικοί αξιολογητές β. Στάση προς τα υπό αξιολόγηση Τμήματα/Σχολές ▼ Μεροληπτική συμπεριφορά από ορισμένους, λόγω ύπαρξης «παρελθόντος» στο Τμήμα ▼ Επιθετική συμπεριφορά από ορισμένους, λόγω άγνοιας της ελληνικής πραγματικότητας ▲ Δύσκολη η επιλογή εξωτερικών αξιολογητών- αναμενόμενο ότι ενδέχεται να μεροληπτήσουν και να κάνουν λάθη ▲ Αναμενόμενη η όποια στάση των αξιολογητών, δεδομένου του ρόλου και του σκοπού της επίσκεψής τους- όχι υποχρέωση προσωπικής εμπλοκής ή συναισθηματισμού ► Θα έπρεπε η ΑΔΙΠ να ζητάει τις απόψεις των Σχολών/Τμημάτων γα τους αξιολογητές, τόσο πριν, όσο και μετά την αξιολόγηση ► Θα έπρεπε οι αξιολογητές να είναι από εκείνους που έχουν προταθεί ▼► Η ΑΔΙΠ οφείλει να κάνει απλή ενημέρωση και όχι «πολιτική παρέμβαση» (2 Τμήματα)

3. Τελικό κείμενο Έκθεσης Εξωτερικής Αξιολόγησης: σε ποιο βαθμό λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις των αξιολογουμένων επί του Σχεδίου της Έκθεσης ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΑΠΟΨΕΩΝ ! ▼ «Κακοφτιαγμένη» Έκθεση, με πολλές επαναλήψεις και χωρίς εποικοδομητικό συμπέρασμα. Θα ήταν πιο χρήσιμη, αν ήταν πιο σωστά δομημένη (1 Τμήμα) ▼ Δε λήφθηκαν υπόψη οι παρατηρήσεις για το τελικό κείμενο (2 Τμήματα) ▼ Μεγάλη καθυστέρηση στην αποστολή του τελικού κειμένου της Έκθεσης (2 Τμήματα/ στο ένα περίπου ενός έτους) ▲ Στο τελικό κείμενο της Έκθεσης λήφθηκαν υπόψη ορισμένες από τις παρατηρήσεις / «χαμήλωσαν τους αρνητικούς τόνους» σε σχέση με τις προφορικές συζητήσεις ή το Σχέδιο (2 Τμήματα) ► Θα είναι πιο χρήσιμο, να δοθεί βαρύτητα στο περιεχόμενο της Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης, όπου θα πρέπει να μειωθούν οι ερωτήσεις και να μείνουν οι πιο ουσιαστικές ► Μετά το τελικό κείμενο της Έκθεσης, το Τμήμα να συντάσσει δικό του κείμενο (2-3 σελίδων) επ’ αυτής, το οποίο θα αποτελεί τμήμα της, ώστε να είναι όλες οι απόψεις καταγεγραμμένες και να μπορούν να ενημερωθούν και οι επόμενοι αξιολογητές

Τελικά συμπεράσματα (i)  Επίσκεψη εξωτερικών αξιολογητών: διάρκεια, εξέλιξη & ποιότητα διαδικασίας  Η έγκαιρη ενημέρωση των Τμημάτων από την ΑΔΙΠ για την επερχόμενη επίσκεψη των εξωτερικών αξιολογητών, καθώς και ο ακριβής προσδιορισμός του περιεχομένου του «φακέλου» (να είναι τυποποιημένο), θα συμβάλει στην καλή προετοιμασία των αξιολογητών, αλλά θα δικαιολογήσει και θα υποστηρίξει τη σύντομης διάρκειας επίσκεψη  Για την καλύτερη προετοιμασία των Τμημάτων χρειάζεται οικονομική ενίσχυση από το Υπουργείο ή την ΑΔΙΠ

Τελικά συμπεράσματα (ii)  2. Εξωτερικοί αξιολογητές: α. Βαθμός γνώσης και ενημέρωσης για την ελληνική πραγματικότητα  Η πλειοψηφία των αξιολογητών δεν έχει γνώση της ελληνικής πραγματικότητας (οικονομικά Πανεπιστημίων, νομοθεσία-βαθμός εξάρτησης από το Κράτος, εκπαιδευτικό έργο ή εθνικές υποτροφίες, εγγραφές φοιτητών μόνο με πανελλήνιες εξετάσεις).  Όλοι οι αξιολογητές εκπλήσσονται για το πως το ΑΠΘ ανταπεξέρχεται με τόσο χαμηλό κρατικό προϋπολογισμό.  Αρκετοί αξιολογητές δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένοι. 2. Εξωτερικοί αξιολογητές: β. Στάση προς τις αξιολογούμενες Σχολές/Τμήματα  Η ΑΔΙΠ πρέπει να ζητάει τη γνώμη των Πανεπιστημίων για τους αξιολογητές (προηγούμενη σχέση?)  Πρέπει να είναι αναμενόμενες όλες οι στάσεις των αξιολογητών, ενδεχομένως και οι πιο μεροληπτκές ή επιθετικές

Τελικά συμπεράσματα (iii) 3. Τελικό κείμενο Έκθεσης Εξωτερικής Αξιολόγησης-ερώτημα: σε ποιο βαθμό λαμβάνονται υπόψη οι παρατηρήσεις και οι διασαφηνίσεις των αξιολογουμένων επί του Σχεδίου της Έκθεσης?  Η ανυπαρξία διαλόγου με τους αξιολογητές επί της Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης και η μη ανατροφοδότηση επί των παρατηρήσεων των Τμημάτων δε συμβάλλει στην καλή αξιοποίηση της εξωτερικής αξιολόγησης.  Θα πρέπει οι Εκθέσεις Αξιολόγησης να συντάσσονται και στην αγγλική γλώσσα, προκειμένου να διασφαλιστεί το υψηλό επιστημονικό επίπεδο των αξιολογητών

Τελικά συμπεράσματα (iv) ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ  Οι διαδικασίες της εσωτερικής και της εξωτερικής αξιολόγησης συμβάλλουν στη δημιουργία αυτογνωσίας στις Σχολές/στα Τμήματα.  Καλό είναι εξωτερική αξιολόγηση να διεξάγεται ανά διετία  Τα αποτελέσματα της εξωτερικής αξιολόγησης πρέπει να γίνονται αποδεκτά από όλους, γεγονός που δεν είναι ακόμη εμφανές. Σε συνδυασμό, ωστόσο, με τους μηχανισμούς της ΜΟΔΙΠ, προβλέπεται σταδιακή αλλαγή της στάσης των μελών ΔΕΠ.  Θα πρέπει να γίνεται συστηματική παρακολούθηση και έλεγχος σχετικά με το αν έγιναν διορθωτικές ενέργειες και ποιες, ως προς τις παρατηρήσεις των αξιολογητών  Να διενεργείται ανά διετία εσωτερικός έλεγχος από τα αρμόδια όργανα του ΑΠΘ με αντικείμενο τις ενέργειες των Σχολών/Τμημάτων προς τη βελτίωση των σημείων που έχουν επισημανθεί από τους εξωτερικούς αξιολογητές  Θα ήταν ίσως καλό να «αξιοποιηθούν» οι αξιολογητές από τις Σχολές/τα Τμήματα (έστω και άτυπα) και μετά την επίσκεψή τους, να διατηρηθεί, δηλαδή, μια συνεχής επικοινωνία και επαφή

Τελικά συμπεράσματα (v)  Δεν υπάρχει δυνατότητα για σημαντική βελτίωση, διότι δεν υπάρχει διοικητική και οικονομική υποστήριξη, καθώς επίσης διότι τα περισσότερα προβλήματα (πχ υποχρηματοδότηση, διοικητικές δομές) αποδίδονται στο Υπουργείο  Μερικά Τμήματα έχουν ενσωματώσει στο στρατηγικό τους σχεδιασμό ενέργειες για τη βελτίωσή τους στα σημεία που επισημάνθηκαν από τους αξιολογητές  Απαιτείται υπερβολικά πολλή δουλειά από τα μέλη ΔΕΠ  Απαιτείται η συμμετοχή όλων των μελών των Τμημάτων στις διαδικασίες συλλογής στοιχείων  Είναι καλό να δοθούν κίνητρα στο ΔΕΠ για τη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λχ αξιοποίηση της ηλεκτρονικής αξιολόγησης των μαθημάτων για βράβευση ανά βαθμίδα ή Τμήμα

Τέλος Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Δέσπω Αθ. Λιάλιου ,