Μύθοι και θρύλοι Τμήμα:Β’1

Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας του τμήματος μας μελετήσαμε μύθους και θρύλους από όλο τον κόσμο. Εντοπίσαμε κάποια κοινά θεματικά κέντρα στους μύθους και τους θρύλους. Αυτά τα θεματικά κέντρα αποτέλεσαν και τους άξονες έρευνας των ομάδων.

Μύθοι για: Δημιουργία του κόσμου Συντέλεια του κόσμου Μεταθανάτια ζωή Ηθικό δίδαγμα – Σκοπός της ζωής Ακόμη, μία ομάδα είχε την ιδέα να παρουσιάσει αληθινές μαρτυρίες ανθρώπων, από κοντινά χωριά, για τοπικούς μύθους.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΜΥθΟΙ ΚΑΙ ΘΡΥΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ζωροαστρισμός, η θρησκεία της αρχαίας Περσίας . Σύμφωνα με τις δοξασίες της μέσης εποχής της Περσίας ο κόσμος δημιουργήθηκε από τη θεότητα Ahura Mazda.  Το πρώτο ζώο που ήταν ένας λευκός ταύρος έζησε στις όχθες του ποταμού Veh Rod. Όμως το κακό πνεύμα Angra Mainyu τον σκότωσε. Το σπέρμα του μεταφέρθηκε στη Σελήνη και εξαγνίστηκε κι έτσι δημιουργήθηκαν πολλά ζώα και φυτά. Ο Ήλιος όμως εξάγνισε το σπέρμα του για 40 χρόνια απ’ όπου μετά βλάστησε το φυτό ραβέντι.

Τα Πνεύματα τησ Αρχαίασ Αιγύπτου. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν διάφορους μύθους δημιουργίας. Όλοι ξεκινούν με τα στροβιλώδη, χαοτικά νερά της Nun. Ο Atum ήρθε στη ζωή και στη συνέχεια δημιούργησε ένα βουνό, ώστε να υπάρχει ένα μέρος για να σταθεί. Δεν είχε φύλο και διέθετε ένα μάτι που μπορούσε να δει τα πάντα. Ο Shu και η Tefnut δημιούργησαν τον Geb και τη Nut που ήταν αντίστοιχα η γη και ο ουρανός.

Κίνα, το Μέσο Βασίλειο. Ένα κοσμικό αυγό επέπλεε στο άχρονο διάστημα και περιείχε τις αντίθετες δυνάμεις του yin και του yang. Μετά από αιώνες επώασης το πρώτο ον, ο Pan Gu ήρθε στη ζωή. Τα βαριά τμήματα του αυγού (yin) παρασύρθηκαν προς τα κάτω σχηματίζοντας τη Γη. Τα ελαφρύτερα τμήματα (yang) υψώθηκαν και σχημάτισαν τον ουρανό.

Ινδική Κοσμολογία, Ραντεβού με τον Brahma. Η ινδική κοσμολογία περιλαμβάνει πολλούς μύθους δημιουργίας και οι αρχικοί πρωταγωνιστές έχουν ανεβεί και κατεβεί σε σημαντικότητα κατά τη διάρκεια των αιώνων. Το αρχαίο βεδικό κείμενο, η Rig Veda, αναφέρεται σε ένα γιγάντιο ον, το Purusha, που είχε χίλια κεφάλια, μάτια και πόδια και μπορούσε να αγκαλιάσει τη Γη. Όταν οι θεοί το θυσίασαν, το σώμα του παρήγαγε καθαρό βούτυρο από το οποίο δημιουργήθηκαν τα πουλιά και τα ζώα. Ο Brahma είναι ο δημιουργός του σύμπαντος που διαρκεί για μια μέρα του Brahma, ή 4,32 δισεκατομμύρια χρόνια.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΥΘΩΝ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟ ΟΝ ΠΟΥ ΠΡΟΥΠΗΡΧΕ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΞΩΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΟΝΤΑ ΚΥΡΙΟ ΓΝΩΡΙΣΜΑ ΤΟΥΣ ΕΙΝΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΕΙΤΕ ΩΣ ΠΑΡΑΠΡΟΙΟΝ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΩ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΩΣ ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ

Συντέλεια του κόσμου

Μύθοι και θρύλοι που ασχοληθήκαμε Μάγια Ράγκναροκ (Βίκινγκς) Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα Χαμένη Ατλαντίδα κ.α.

Οι Μάγια Προσδιορίζουν το τέλος το κόσμου στις 22 Δεκεμβρίου του 2012, μέσα από έναν παγκόσμιο κατακλυσμό. Σύμφωνα με τη Μυθολογία των Μάγια, οι Μεγάλοι Κύκλοι τελειώνουν με καταστροφή. Είναι, στην ουσία, το τέλος ενός πειράματος που κάνουν οι Θεοί. Αν ο κόσμος που προσπαθούν να φτιάξουν τούς αρέσει, θα τον αφήσουν να ξεκινήσει ένα νέο κύκλο. Αν όχι, θα τον καταστρέψουν και θα ξεκινήσουν από την αρχή. Τέσσερις φορές τον έχουν καταστρέψει ως τώρα. Και στις 21/12/2012 ένας ακόμη κύκλος φτάνει στο τέλος του. 

Οι Βίκινγκς(Ράγκναροκ) Στη Σκανδιναβική μυθολογία το Ράγκναροκ επίσης σημαίνει η μοίρα των θεών και είναι η μάχη του τέλους του κόσμου. Υποτίθεται πως θα διεξαχθεί μεταξύ των θεών - δηλαδή τους Αισίρους και Βανίρους , των οποίων ηγείται ο Όντιν -και των κακών- δηλαδή των γιγάντων της φωτιάς, των Γιοτούν και άλλων τεράτων, των οποίων θα ηγείται ο Λόκι. Το Ράγκναροκ θα ξεκινήσει με φυσικές καταστροφές οι οποίες θα οδηγήσουν σε ένα χειμώνα που θα διαρκέσει τρία χρόνια χωρίς να παρεμβληθεί ούτε ένα καλοκαίρι. Έπειτα οι θεοί θα πολεμήσουν τους γίγαντες και τα τέρατα του χάους. Η μάχη θα καταλήξει σε μια πυρκαγιά που θα κάψει ολόκληρο το σύμπαν, και η Γη θα βυθιστεί στη θάλασσα. Μια νέα Γη θα αναδυθεί και θα κατοικηθεί από όσους θεούς επιζήσουν και ένα ζευγάρι ανθρώπους.

Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα Κατά τον μύθο την εποχή που στη Θεσσαλία βασίλευε ο Δευκαλίωνας ο Δίας αποφάσισε να καταστρέψει όλη την γενιά των ανθρώπων που ήταν διεφθαρμένη, με εξαίρεση τον δίκαιο βασιλέα και την γυναίκα του την Πύρρα. Ο Δευκαλίωνας λοιπόν μετά από συμβουλή του πατέρα του κατασκεύασε ένα πλοίο συγκέντρωσε τα απαραίτητα εφόδια για την επιβίωση τους και επιβιβάστηκε στο πλοιάριο μαζί με την γυναίκα του. Στο μεταξύ ο Δίας ανοίγει τους καταρράκτες του Ουρανού και το έδαφος της Ελλάδας γεμίζει με νερό και οι άνθρωποι χάνονται. Για εννέα μέρες και εννέα νύχτες το βασιλικό ζευγάρι περιφέρεται από τα νερά μέσα στο πλοιάριο. Την δέκατη όμως ημέρα προσάραξε στο όρος Όθρυς ή κατά άλλη εκδοχή στον Παρνασσό ή στον Άθω. Εκεί όταν οι βροχές σταμάτησαν και τα νερά υποχώρησαν ο Δευκαλίων και η Πύρρα κατέβηκαν στην ξηρά και το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν θυσία στον Φύξιο Δία (προστάτης των φυγάδων). Ο θεός που επικαλέστηκε ο θεοσεβής Δευκαλίωνας έστειλε τον Ερμή για να τους μεταφέρει την υπόσχεση ότι ο Δίας θα πραγματοποιούσε την πρώτη ευχή τους.Και η πρώτη ευχή του Δευκαλίωνα και της Πύρρας δεν ήταν άλλη από το να δώσει και πάλι ζωή ο Δίας στο ανθρώπινο γένος.

Ομοιότητες μύθων-θρύλων Απόδοση σε φυσικά φαινόμενα ( σεισμοί , καταποντισμοί, πελώρια κύματα , καύσωνες , θύελες )

Απόδοση σε θεϊκή οργή

Απόδοση σε διαμάχη μεταξύ θεών

ΜΥΘΟΙ-ΘΡΥΛΟΙ ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΖΩΗ

ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΗΡΟΣ Σύμφωνα με το μύθο, ο Ηρ ο γιος του Αρμενίου, που ήταν γενναίος πολεμιστής, σκοτώνεται στη μάχη. Μετά από δώδεκα ημέρες, ο ήρωας ξαναγύρισε στη ζωή και άρχισε να διηγείται όσα είχε δει η ψυχή του Οι ψυχές που είχαν διαπράξει αδικήματα, πλήρωναν για όλα δεκαπλάσιες ποινές. Επίσης με την ίδια αναλογία, δεκαπλάσιες ήταν και οι ανταμοιβές για όσες ψυχές είχαν φανεί δίκαιες. Εκεί οι ψυχές, ήταν αναγκασμένες να διαλέξουν το είδος της ζωής που ήθελαν να ζήσουν κατά την επόμενη ενσάρκωσή τους. Ο Ηρ δεν κατάλαβε το πώς ξαναγύρισε στο σώμα του.

ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΩΝΗΣ Ο Πλούτωνας ερωτεύτηκε την Περσεφώνη, η οποία ήταν κόρη της θεάς Δήμητρας και την πήρε στον Κάτω Κόσμο. Η Δήμητρα μην ξέροντας τι είχε γίνει έψαχνε για την κόρη της. Θλιμμένη επειδή την έχασε άρχισε να καταστρέφει τις σοδιές των ανθρώπων. Ο Ήλιος ήταν ο μόνος που είχε δει την αρπαγή της και λυπήθηκε την Δήμητρα και της το είπε. Η Δήμητρα πήγε να την βρει και ο Πλούτωνας επειδή δεν ήθελε να φύγει η Περσεφώνη της έδωσε να φάει καρπό ροδιού. Έτσι κατέληξαν σε μια συμφωνία όπου η Περσεφώνη θα ήταν 4 μήνες στον κάτω και 8 μήνες στον πάνω κόσμο. Και την περίοδο που ήταν στον κάτω κόσμο δεν φύτρωναν οι καρποί και δεν άνθιζαν οι σοδιές.

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΣΙΣΥΦΟΥ Ο Δίας έστειλε τον θάνατο στον Σίσυφο. Αυτός κατόρθωσε να δέσει τον θάνατο και έτσι κανείς δεν πέθαινε για πολύ καιρό. Όμως ο Άρης τον έλυσε και έτσι ο θάνατος τράβηξε τον Σίσυφο στον Άδη. Μετά από κάποια χρόνια πέθανε με αποτέλεσμα να βρεθεί στον κάτω κόσμο. Εκεί ήταν αναγκασμένος να σπρώχνει έναν βράχο σε μια πλαγιά. Όταν έφτανε στην κορυφή,ο βράχος ξαναέπεφτε με αποτέλεσμα να ξανακάνει την ίδια διαδικασία από την αρχή!

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Ο Όντιν, ο πατέρας των πάντων τριγυρίζει ανάμεσα στους ανθρώπους επιβάλλοντας την τάξη. Ο Όντιν είχε 2 κοράκια τα οποία διέσχιζαν τον κόσμο και έφερνα τα νέα στον κόσμο. Σε αυτόν υπάρχει ένα μεγάλο δέντρο, η μια του ρίζα είναι σε ένα τρομακτικό βασίλειο (Νιφλχάιν) όπου υπάρχει ένα φίδι που τρέφεται με πτώματα. Ακόμη ,στο βασίλειο των θεών κατοικούσαν οι 3 γριές που όριζαν την μοίρα των ανθρώπων . Τα ονόματά τους ήταν Μοίρα , Είναι και Ανάγκη! Ο Όντιν ήταν τρυπημένος με λόγχη , προσφέροντας θυσία τον εαυτό του. Όταν ξύπνησε από τον θάνατο, ήξερε πολλά πράγματα κρυμμένα από τους ανθρώπους : πώς να θεραπεύει τους αρρώστους, πώς να στομώνει τη λεπίδα και πώς να πιάνει ένα βέλος στον αέρα .

Το συμπέρασμα αυτών των μύθων είναι πως σε κάθε κοινωνία στις διάφορες χρονικές περιόδους οι άνθρωποι έχουν διαφορετική άποψη για το τι συμβαίνει μετά το θάνατο.

Οι μύθοι και το ηθικό τους δίδαγμα

Όλοι μας έχουμε σίγουρα αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία, όπου κάποιος ενήλικας της οικογένειας μάς έλεγε ιστορίες που τις  ακούγαμε ξανά και ξανά, ώσπου πλέον γινόντουσαν “κτήμα” μας και ακόμη και τώρα τις θυμόμαστε. Οι ιστορίες που ακούγαμε είχαν πάντα στο τέλος ένα συμπέρασμα, ένα ηθικό δίδαγμα, αφήνοντας μας μια γλυκιά ή πικρή γεύση ανάλογα με την κατάληξη. Η καθεμία ξεχωριστά έχει τη δική της αλήθεια, το δικό της ηθικό δίδαγμα, ικανό να το εμφυσήσει σε μια ευαίσθητη σε ερεθίσματα παιδική ύπαρξη.. Πέρα όμως από το προφανές “ηθικό” στοιχείο της υπόθεσης, υπάρχουν κρυμμένα κι άλλα σημεία.. κατάλοιπα άλλης εποχής, καταπιεσμένες προσδοκίες του παρελθόντος.. ή ακόμη και απωθημένα παλαιότερων εποχών..

Γνωρίζουμε ότι η μεγαλύτερη ανάγκη των ανθρώπων και το δυσκολότερο κατόρθωμα είναι να ανακαλύψουν το νόημα της ζωής. Κανείς δεν κατανοεί το νόημα της ζωής του. Ξαφνικά ,αντίθετα το επίτευγμα αυτό είναι αποτέλεσμα συνεχούς εξέλιξης. Η σοφία δομείται βήμα - βήμα και μέσα από τις εμπειρίες μας στον κόσμο. Για να κρατήσει μια ιστορία το ενδιαφέρον του παιδιού πρέπει να το διασκεδάζει και να ξυπνά την περιέργειά του, λέει ο Bruno Bettelheim .Για να πλουτίσει τη ζωή του πρέπει να κεντρίζει τη φαντασία του ,να βοηθά να αναπτύξει τη νόησή του και να ξεκαθαρίσει τα συναισθήματά του, να εναρμονίζεται με τα άγχη και τις προσδοκίες του, ενώ συγχρόνως να υποδεικνύει λύσεις στα προβλήματά του. Με λίγα λόγια να προωθεί την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στο μέλλον.

Ουσιαστικά τα παραμύθια παρέχουν ηθική διαπαιδαγώγηση παρουσιάζοντας έμμεσα τα πλεονεκτήματα της ηθικής συμπεριφοράς, όχι με αφηρημένες ηθικές έννοιες, αλλά δείχνοντας αυτό που φαίνεται απτά ορθό και άρα έχει νόημα για το ίδιο το παιδί. Αυτές οι ιστορίες-παραβολές μας οδηγούν σε χρήσιμα συμπεράσματα για θέματα κοινωνικής συμπεριφοράς. Περνάνε διαχρονικά μηνύματα που επηρεάζουν τα πρότυπα της κοινωνίας.

Αποτέλεσμα όλων των μύθων είναι τα κοινά στοιχεία που παρουσιάζουν για τη ζωή και τον άνθρωπο. Στοιχεία που κάνουν όλους τους ανθρώπους ίδιους, παρόλο που βρίσκονται σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους και υπάρχουν τόσες διαφορές. Μ’αυτόν τον τρόπο, ξεχωρίζει η στάση των ανθρώπων απέναντι στην ατέλεια. Δεν την κατακρίνουν αλλά την μετατρέπουν σε κάτι δημιουργικό, αυτήν την "ατέλειά " τη χρησιμοποιούν για κάποιον σκοπό. Αυτό φαίνεται και από το κινέζικο μύθο των δύο ραγισμένων δοχείων. Ακόμη, εμφανής είναι το γεγονός ότι δεν είναι μόνο η ομορφιά που κάνει κάτι να είναι σημαντικό αλλά και η χρησιμότητά του. Στη σημερινή εποχή, οι νέοι προσδίδουν τεράστια σημασία στην εξωτερική εμφάνιση, προσπαθώντας κάθε φορά να τελειοποιούν το ντύσιμο και τον καλλωπισμό τους, χωρίς να δίνουν σημασία στο πνεύμα και στην ψυχή. Σχετίζεται το δίδαγμα με τον ελληνικό μύθο του ελαφιού.

Επίσης, καμιά φορά γελάμε με οτιδήποτε κατώτερο μας Επίσης, καμιά φορά γελάμε με οτιδήποτε κατώτερο μας. Πρέπει να ξέρουμε, όμως, πως κι οι πιο αδύνατοι μπορούν να ξεπληρώσουν το καλό που κάνουν οι δυνατότεροί τους. Οι μικρόσωμοι φίλοι μπορεί να αποδειχτούν οι μεγαλύτεροι φίλοι. Σημαντική είναι η μεγαλοψυχία και όχι το μέγεθος. Το ηθικό, αυτό, δίδαγμα προκύπτει από τον μύθο του Αισώπου «Το λιοντάρι και το ποντίκι» Έτσι, ακόμη και ο αδύναμος άνθρωπος μπορεί να καταφέρει μεγάλα πράγματα αν έχει αυτοπεποίθηση και πρωτότυπες ιδέες, όπως φαίνεται και στο μύθο του γενναίου ραφτάκου.

Αυτά είναι ορισμένα από τα κύρια κοινά στοιχεία των ηθικών διδαγμάτων των μύθων. Δευτερεύοντα κοινά στοιχεία είναι ότι προβάλουν διαχρονικές αρετές και αξίες που ο άνθρωπος οφείλει να επιδιώκει. Επίσης, χρησιμοποιούνται προσωποποιημένα ζώα ή αντικείμενα ως κύριοι χαρακτήρες, και όχι άνθρωποι. Οι διαφορές βρίσκονται ανάμεσα στα ιδανικά που παρουσιάζουν, στα ύπαρξη μονολόγων ή διαλόγων, στα πρόσωπα και ακόμη στην περιοχή και την περίοδο στην οποία γράφτηκαν.