Αλεξάνδρα Χ. Κουλουμπαρίτση Σύμβουλος Δημοτικής Π.Ι. «Ο σχεδιασμός των σχολικών βιβλίων της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Ε΄ και Στ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου» Αλεξάνδρα Χ. Κουλουμπαρίτση Σύμβουλος Δημοτικής Π.Ι.

Αρχές Σχεδιασμού

1. Στοχοθεσία και Περιεχόμενο Συναρτάται με: τις αρχές του ΔΕΠΠΣ. τα ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ ΚΠΑ ΑΠΣ.

Αρχές του ΔΕΠΠΣ (σελ. 2-13) Α. Ως προς τις παιδαγωγικές αρχές Αμοιβαίος Συμβιβασμός μεταξύ Ανθρωπο- Μαθητο-κεντρικών προσεγγίσεων και Τεχνολογικής – Αποτελεσματικής προσέγγισης. Περιβάλλοντα μάθησης που ενισχύουν: άμεση διδασκαλία των βασικών, εσωτερικά κίνητρα, αυθεντική μάθηση (η καθημερινότητα στο επίκεντρο), κριτική σκέψη, ομαδική εργασία. Β. Ως προς την γνωσιολογία (φιλοσοφία, γνωσιακή ψυχολογία) Διαθεματικότητα σημαίνει εννοιοκεντρική προσέγγιση. Η γνώση αποκτάται απαγωγικά (Στ΄) & επαγωγικά (Ε΄). Γ. Ως προς την πολιτική επιστήμη Πολίτης – Πολιτειότητα (μια ρευστή έννοια). Ενεργός (δράση), υπεύθυνος (στάσεις, αξίες) και ενημερωμένος πολίτης της Ελλάδας, της Ευρώπης, του Κόσμου. Πολίτης με εθνική και ευρωπαϊκή ταυτότητα. Πολιτειότητα.

ΔΕΠΠΣ & ΑΠΣ ΚΠΑ &ΜτΠ Το ΔΕΠΠΣ της ΚΠΑ αρχίζει με το ΔΕΠΠΣ της ΜτΠ. Η ΜτΠ θεμελιώνεται σε υπόβαθρο κοινωνικής και πολιτικής παιδείας.

Η δομή του περιεχομένου του ΑΠΣ της ΚΠΑ Το άτομο και η κοινωνία Το άτομο και η πολιτεία Το άτομο και η ΕΕ Το άτομο και η Διεθνής Κοινότητα

Συμβατότητα με ΑΠ … Δεν σημαίνει αυτούσια αναπαραγωγή των ενοτήτων του περιεχομένου. Σημαίνει συμβατότητα: με αρχές φιλοσοφικές, παιδαγωγικές και με την επιστήμη με πραγμάτευση του περιεχομένου του ΑΠ, ώστε να ανταποκρίνεται στις ικανότητες και στις ανάγκες των μαθητών και να συνομιλεί με τα διαφέροντά τους. Επικαιροποίηση με σύγχρονα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.

Εννοιολογική αναδιοργάνωση Στο επίκεντρο «ο πολίτης» στην ΚΠΑ Ε΄ Στην ΚΠΑ Ε΄ έγινε εννοιοκεντρική αναδιοργάνωση της ύλης κατά τη μεταγραφή από Πρόγραμμα Σπουδών σε σχολικό βιβλίο. Βλ. ΔΕΠΠΣ Οργάνωση της ύλης γύρω από την έννοια «ο πολίτης» με τέτοιον τρόπο που να προωθείται η κριτική σκέψη και να διευκολύνεται η μεταφορά γνώσης (AAAS, 2001).

Επιστήμη (πολιτική) και Φιλοσοφία Πολιτειότητα κατά (Cogan & Derriccott, 1998) Ταυτότητα – Identity εθνική, κοσμοπολίτικη Δικαιώματα - Rights Υποχρεώσεις -Obligations Συμμετοχή στα κοινά - Participation Αποδοχή αξιών – - Values Ο Σωκράτης, θεωρούσε υπέρτατη συμβολή του να καθιστά τους συμπολίτες του στοχαστικούς και ενεργούς πολίτες « Ο ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω». (Απολογία, 38a). Arendt, 1958 “The Human Condition” «Η Ανθρώπινη Κατάσταση» 3 Σφαίρες πολιτειότητας Ιδιωτική – Δημόσια – Πολιτική Η οντότητά μας ως υποκείμενα έγκειται στη δυνατότητα να είμαστε ενεργοί (to act) και συμμετοχικοί. «Action is never possible in isolation. “to be isolated is to be deprived of the capacity to act” (p.188)

Οι γενικεύσεις υποστηρίζουν τη μεταφορά γνώσης και την κριτική σκέψη Η AAAS έχει σχεδιάσει Άτλαντα με πολλαπλές χαρτογραφήσεις μεταξύ εννοιών και τις γενικεύσεις που ανακύπτουν (Atlas of Science Literacy, 2001). Παραθέτουμε δείγμα χάρτη με δικές μας παρεμβάσεις.

Εννοιολογική χαρτογράφηση κατά ΑΑΑS ΕΞΟΥΣΙΑ-ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Οι κανόνες αλλάζουν ή παραμένουν ίδιοι ανάλογα με το πόσο αλλάζουν οι ιδέες των ανθρώπων που έχουν τη δύναμη να αποφασίζουν γι΄ αυτούς. ΑΛΛΑΓΗ - ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ-ΔΙΑΦΟΡΑ Διαφορετικές κοινότητες υιοθετούν διαφορετικούς κανόνες και μορφές συμπεριφοράς και οργάνωσης. ΣΥΣΤΗΜΑ- ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ Η συμπεριφορά μας επηρεάζεται από το περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο στο οποίο ζούμε. Ζούμε σε κοινότητες με ρόλους και αξίες. Οι άνθρωποι ανήκουμε εκ γενετής σε ομάδες (π.χ. οικογένεια), ενώ διαμορφώνουμε ομάδες από επιλογή (σύλλογοι, οργανώσεις) ΚΠΑ & ΜτΠ ΑΤΟΜΟ ΟΜΑΔΑ

ΑΠΣ για την ΚΠΑ Ε΄ Δημοτικού 2006 Στ΄ Δημοτικού 2003 Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ; ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ/ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ/ΔΡΑΣΗ ΑΞΙΕΣ Στ΄ Δημοτικού 2003 ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΕΕ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΠΑ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ

2. Διεπιστημονικότητα κατά τον Σχεδιασμό Η γνώση του περιεχομένου (Νομικά, Κοινωνική και Πολιτική Επιστήμη) Και η γνώση του Αναλυτικού Πργρτος Συνομιλούν με την Παιδαγωγική και μετουσιώνονται σε Παιδαγωγική γνώση του περιεχομένου & Εφαρμοσμένη παιδαγωγική ειδικός επιστήμονας σχεδιαστής παιδαγωγός δάσκαλος ΠΙ

Τα σχολικά βιβλία της ΚΠΑ: Ιστορικό Υπεύθυνη του ΠΙ και του υποέργου: Α. Κουλουμπαρίτση 2006 Υπεύθυνες του ΠΙ: Α. Καραθανάση, 2003 Α. Κουλουμπαρίτση 2006 Υπεύθυνη υποέργου: Α. Οικονόμου Συγγραφείς: Δ. Φλώρου, Ν. Στεφανόπουλος, Ε. Χριστοπούλου Κριτές: Η. Ματσαγγούρας, Κ. Παπαχρήστου, Α. Μελίστα Συγγραφείς: Σ. Νικολάου, Α. Βατσίτση, Ντ. Δανιηλίδου, Β. Πασχαλιώρη Κριτές: Ε. Καρατζιά, Αθ. Γιαννίκας, Στ. Βούλγαρης,

Ενιαίο πλαίσιο ΚΠΑ με τη ΜτΠ Στο περιεχόμενο: κοινωνική παιδεία (οικογένεια, ανάγκες, ζούμε μαζί, επικοινωνούμε, φροντίζουμε το περιβάλλον, σεβόμαστε τον πολιτισμό) Στις δεξιότητες: εργαζόμαστε σε ομάδες, αναρωτιόμαστε (κριτική σκέψη), δρούμε Στις αξίες: δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, ομοψυχία ΓΙΑΥΤΟ ΚΑΙ προηγείται η ΜτΠ στο ΑΠΣ ΚΠΑ.

3. Ανατροφοδότηση Π.Ι. : Αξιολόγηση σχολικών βιβλίων Α.Χ. Κουλουμπαρίτση: Διαχρονική έρευνα «Αξιολόγηση του τρόπου χρήσης των σχολικών βιβλίων: Γνώση του περιεχομένου, παιδαγωγική αξιοποίηση του περιεχομένου, απόψεις μαθητών» Κόμβος Π.Ι.: pi-schools/Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή /Πρωτοβάθμια/Επιμόρφωση pi-schools/Μελέτη του Περιβάλλοντος

Βιβλιογραφία American Association for the Advancement of Science Project 2061 (2001) Atlas of Science Literacy. Washington D.C. Arendt, H. (1958/1998) The Human Condition. Chicago: The University of Chicago Press. Cogan, J.J. & Derricott, R. (1998) Citizenship for the 21st Century: An International Perspective on Education. New York: Routledge. Couloubaritsis, A.C. (2009) Active citizenship education and sustainable development as pedagogical aims in the Greek primary school curriculum. Second south- european and mediterranean conference οn citizenship identity and culture:the challenge for education. University of Patras, April 10-11, 2009. Κουλουμπαρίτση, Α.Χ. (2007) Πολυεγγραμματισμοί στη Μελέτη του Περιβάλλοντος. Στο Ματσαγγούρας, Η.Γ. (επιμ.) Σχολικός Εγγραμματισμός. Αθήνα: Γρηγόρης. Μάραντος, Π. & Κουλουμπαρίτση, Α.Χ. (υπό έκδοση) Παιδεία για τον ενεργό και υπεύθυνο πολίτη: Θεωρητικές παραδοχές και σύγχρονες τάσεις στο διαθεματικό πρόγραμμα και στα νέα σχολικά βιβλία. Μέντορας.